महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-5, chapter-103
कण्व उवाच ।
गरुडस्तत्तु शुश्राव यथावृत्तं महाबलः ।
आयुःप्रदानं शक्रेण कृतं नागस्य भारत ॥१॥
गरुडस्तत्तु शुश्राव यथावृत्तं महाबलः ।
आयुःप्रदानं शक्रेण कृतं नागस्य भारत ॥१॥
1. kaṇva uvāca ,
garuḍastattu śuśrāva yathāvṛttaṁ mahābalaḥ ,
āyuḥpradānaṁ śakreṇa kṛtaṁ nāgasya bhārata.
garuḍastattu śuśrāva yathāvṛttaṁ mahābalaḥ ,
āyuḥpradānaṁ śakreṇa kṛtaṁ nāgasya bhārata.
1.
kaṇvaḥ uvāca garuḍaḥ tat tu śuśrāva yathāvṛttam
mahābalaḥ āyuḥpradānam śakreṇa kṛtam nāgasya bhārata
mahābalaḥ āyuḥpradānam śakreṇa kṛtam nāgasya bhārata
1.
Kanva said, "O descendant of Bharata, the mighty Garuda heard what had occurred: the granting of long life to the serpent by Shakra (Indra)."
पक्षवातेन महता रुद्ध्वा त्रिभुवनं खगः ।
सुपर्णः परमक्रुद्धो वासवं समुपाद्रवत् ॥२॥
सुपर्णः परमक्रुद्धो वासवं समुपाद्रवत् ॥२॥
2. pakṣavātena mahatā ruddhvā tribhuvanaṁ khagaḥ ,
suparṇaḥ paramakruddho vāsavaṁ samupādravat.
suparṇaḥ paramakruddho vāsavaṁ samupādravat.
2.
pakṣavātena mahatā ruddhvā tribhuvanam khagaḥ
suparṇaḥ paramakruddhaḥ vāsavam samupādravat
suparṇaḥ paramakruddhaḥ vāsavam samupādravat
2.
Suparna, the bird, intensely enraged, rushed towards Vasava (Indra), having enveloped the three worlds with the powerful wind generated by his wings.
गरुड उवाच ।
भगवन्किमवज्ञानात्क्षुधां प्रति भये मम ।
कामकारवरं दत्त्वा पुनश्चलितवानसि ॥३॥
भगवन्किमवज्ञानात्क्षुधां प्रति भये मम ।
कामकारवरं दत्त्वा पुनश्चलितवानसि ॥३॥
3. garuḍa uvāca ,
bhagavankimavajñānātkṣudhāṁ prati bhaye mama ,
kāmakāravaraṁ dattvā punaścalitavānasi.
bhagavankimavajñānātkṣudhāṁ prati bhaye mama ,
kāmakāravaraṁ dattvā punaścalitavānasi.
3.
garuḍaḥ uvāca bhagavan kim avajñānāt kṣudhām prati
bhaye mama kāmakāravaram dattvā punaḥ calitavān asi
bhaye mama kāmakāravaram dattvā punaḥ calitavān asi
3.
Garuda said, "O Lord, after granting me the boon (vara) to act as I please, why have you changed your mind again? Is it due to disrespect, or because of my fear concerning hunger?"
निसर्गात्सर्वभूतानां सर्वभूतेश्वरेण मे ।
आहारो विहितो धात्रा किमर्थं वार्यते त्वया ॥४॥
आहारो विहितो धात्रा किमर्थं वार्यते त्वया ॥४॥
4. nisargātsarvabhūtānāṁ sarvabhūteśvareṇa me ,
āhāro vihito dhātrā kimarthaṁ vāryate tvayā.
āhāro vihito dhātrā kimarthaṁ vāryate tvayā.
4.
nisargāt sarvabhūtānām sarvabhūteśvareṇa me
āhāraḥ vihitaḥ dhātrā kimartham vāryate tvayā
āhāraḥ vihitaḥ dhātrā kimartham vāryate tvayā
4.
My sustenance, which is for all beings by their intrinsic nature (nisarga) and ordained by the Lord of all beings, has been prescribed by the Creator (dhātṛ). Why is it being obstructed by you?
वृतश्चैष महानागः स्थापितः समयश्च मे ।
अनेन च मया देव भर्तव्यः प्रसवो महान् ॥५॥
अनेन च मया देव भर्तव्यः प्रसवो महान् ॥५॥
5. vṛtaścaiṣa mahānāgaḥ sthāpitaḥ samayaśca me ,
anena ca mayā deva bhartavyaḥ prasavo mahān.
anena ca mayā deva bhartavyaḥ prasavo mahān.
5.
vṛtaḥ ca eṣaḥ mahānāgaḥ sthāpitaḥ samayaḥ ca me
anena ca mayā deva bhartavyaḥ prasavaḥ mahān
anena ca mayā deva bhartavyaḥ prasavaḥ mahān
5.
This great Nāga was chosen, and an agreement (samaya) was established by me. And, O god, through this, a vast progeny must be sustained by me.
एतस्मिंस्त्वन्यथाभूते नान्यं हिंसितुमुत्सहे ।
क्रीडसे कामकारेण देवराज यथेच्छकम् ॥६॥
क्रीडसे कामकारेण देवराज यथेच्छकम् ॥६॥
6. etasmiṁstvanyathābhūte nānyaṁ hiṁsitumutsahe ,
krīḍase kāmakāreṇa devarāja yathecchakam.
krīḍase kāmakāreṇa devarāja yathecchakam.
6.
etasmin tu anyathābhūte na anyam hiṃsitum
utsahe krīḍase kāmakāreṇa devarāja yathecchakam
utsahe krīḍase kāmakāreṇa devarāja yathecchakam
6.
But if this (agreement) is violated, I would not dare to harm another. O king of gods (devarāja), you act according to your own will, just as you please.
सोऽहं प्राणान्विमोक्ष्यामि तथा परिजनो मम ।
ये च भृत्या मम गृहे प्रीतिमान्भव वासव ॥७॥
ये च भृत्या मम गृहे प्रीतिमान्भव वासव ॥७॥
7. so'haṁ prāṇānvimokṣyāmi tathā parijano mama ,
ye ca bhṛtyā mama gṛhe prītimānbhava vāsava.
ye ca bhṛtyā mama gṛhe prītimānbhava vāsava.
7.
saḥ aham prāṇān vimokṣyāmi tathā parijanaḥ mama
ye ca bhṛtyāḥ mama gṛhe prītimān bhava vāsava
ye ca bhṛtyāḥ mama gṛhe prītimān bhava vāsava
7.
Therefore, I will abandon my vital breaths (prāṇa), and so will my retinue. And for my servants who are in my house, O Vāsava, be content (with this outcome)!
एतच्चैवाहमर्हामि भूयश्च बलवृत्रहन् ।
त्रैलोक्यस्येश्वरो योऽहं परभृत्यत्वमागतः ॥८॥
त्रैलोक्यस्येश्वरो योऽहं परभृत्यत्वमागतः ॥८॥
8. etaccaivāhamarhāmi bhūyaśca balavṛtrahan ,
trailokyasyeśvaro yo'haṁ parabhṛtyatvamāgataḥ.
trailokyasyeśvaro yo'haṁ parabhṛtyatvamāgataḥ.
8.
etat ca eva aham arhāmi bhūyaḥ ca balavṛtrahan
trailokasya īśvaraḥ yaḥ aham parabhṛtyatvam āgataḥ
trailokasya īśvaraḥ yaḥ aham parabhṛtyatvam āgataḥ
8.
O slayer of Bala and Vṛtra (balavṛtrahan), I am indeed worthy of this, all the more so because I, who am the lord of the three worlds, have been reduced to serving others.
त्वयि तिष्ठति देवेश न विष्णुः कारणं मम ।
त्रैलोक्यराज राज्यं हि त्वयि वासव शाश्वतम् ॥९॥
त्रैलोक्यराज राज्यं हि त्वयि वासव शाश्वतम् ॥९॥
9. tvayi tiṣṭhati deveśa na viṣṇuḥ kāraṇaṁ mama ,
trailokyarāja rājyaṁ hi tvayi vāsava śāśvatam.
trailokyarāja rājyaṁ hi tvayi vāsava śāśvatam.
9.
tvayi tiṣṭhati deveśa na viṣṇuḥ kāraṇam mama
trailokyarāja rājyam hi tvayi vāsava śāśvatam
trailokyarāja rājyam hi tvayi vāsava śāśvatam
9.
O lord of gods (deveśa), as long as you endure, Vishnu is not the source of my concern. Indeed, O Vāsava (vāsava), sovereignty over the three worlds is eternally established in you.
ममापि दक्षस्य सुता जननी कश्यपः पिता ।
अहमप्युत्सहे लोकान्समस्तान्वोढुमञ्जसा ॥१०॥
अहमप्युत्सहे लोकान्समस्तान्वोढुमञ्जसा ॥१०॥
10. mamāpi dakṣasya sutā jananī kaśyapaḥ pitā ,
ahamapyutsahe lokānsamastānvoḍhumañjasā.
ahamapyutsahe lokānsamastānvoḍhumañjasā.
10.
mama api dakṣasya sutā jananī kaśyapaḥ pitā
aham api utsahe lokān samastān voḍhum añjasā
aham api utsahe lokān samastān voḍhum añjasā
10.
My mother is the daughter of Dakṣa, and Kaśyapa is my father. I am also capable of effortlessly supporting all the worlds.
असह्यं सर्वभूतानां ममापि विपुलं बलम् ।
मयापि सुमहत्कर्म कृतं दैतेयविग्रहे ॥११॥
मयापि सुमहत्कर्म कृतं दैतेयविग्रहे ॥११॥
11. asahyaṁ sarvabhūtānāṁ mamāpi vipulaṁ balam ,
mayāpi sumahatkarma kṛtaṁ daiteyavigrahe.
mayāpi sumahatkarma kṛtaṁ daiteyavigrahe.
11.
asahyam sarvabhūtānām mama api vipulam balam
mayā api sumahat karma kṛtam daiteyavigrahe
mayā api sumahat karma kṛtam daiteyavigrahe
11.
My immense strength is also unbearable for all beings. Moreover, I have accomplished great deeds in the war against the Daityas.
श्रुतश्रीः श्रुतसेनश्च विवस्वान्रोचनामुखः ।
प्रसभः कालकाक्षश्च मयापि दितिजा हताः ॥१२॥
प्रसभः कालकाक्षश्च मयापि दितिजा हताः ॥१२॥
12. śrutaśrīḥ śrutasenaśca vivasvānrocanāmukhaḥ ,
prasabhaḥ kālakākṣaśca mayāpi ditijā hatāḥ.
prasabhaḥ kālakākṣaśca mayāpi ditijā hatāḥ.
12.
śrutaśrīḥ śrutasenaḥ ca vivasvān rocanāmukhaḥ
prasabhaḥ kālakākṣaḥ ca mayā api ditijāḥ hatāḥ
prasabhaḥ kālakākṣaḥ ca mayā api ditijāḥ hatāḥ
12.
Śrutaśrī, Śrutasena, Vivasvān, Rocanāmukha, Prasabha, and Kālakākṣa - these Daityas were also killed by me.
यत्तु ध्वजस्थानगतो यत्नात्परिचराम्यहम् ।
वहामि चैवानुजं ते तेन मामवमन्यसे ॥१३॥
वहामि चैवानुजं ते तेन मामवमन्यसे ॥१३॥
13. yattu dhvajasthānagato yatnātparicarāmyaham ,
vahāmi caivānujaṁ te tena māmavamanyase.
vahāmi caivānujaṁ te tena māmavamanyase.
13.
yat tu dhvajasthānagataḥ yatnāt paricarāmi aham
vahāmi ca eva anujam te tena mām avamanyase
vahāmi ca eva anujam te tena mām avamanyase
13.
But because I, stationed on the banner, serve diligently, and I carry your younger brother, you therefore despise me.
कोऽन्यो भारसहो ह्यस्ति कोऽन्योऽस्ति बलवत्तरः ।
मया योऽहं विशिष्टः सन्वहामीमं सबान्धवम् ॥१४॥
मया योऽहं विशिष्टः सन्वहामीमं सबान्धवम् ॥१४॥
14. ko'nyo bhārasaho hyasti ko'nyo'sti balavattaraḥ ,
mayā yo'haṁ viśiṣṭaḥ sanvahāmīmaṁ sabāndhavam.
mayā yo'haṁ viśiṣṭaḥ sanvahāmīmaṁ sabāndhavam.
14.
kaḥ anyaḥ bhārasahaḥ hi asti kaḥ anyaḥ asti balavattaraḥ
mayā yaḥ aham viśiṣṭaḥ san vahāmi imam sabāndhavam
mayā yaḥ aham viśiṣṭaḥ san vahāmi imam sabāndhavam
14.
Who else is capable of bearing such a burden? Who else is more powerful? I, who am distinguished, carry this one along with his kinsmen.
अवज्ञाय तु यत्तेऽहं भोजनाद्व्यपरोपितः ।
तेन मे गौरवं नष्टं त्वत्तश्चास्माच्च वासव ॥१५॥
तेन मे गौरवं नष्टं त्वत्तश्चास्माच्च वासव ॥१५॥
15. avajñāya tu yatte'haṁ bhojanādvyaparopitaḥ ,
tena me gauravaṁ naṣṭaṁ tvattaścāsmācca vāsava.
tena me gauravaṁ naṣṭaṁ tvattaścāsmācca vāsava.
15.
avajñāya tu yat te aham bhojanāt vyaparopitaḥ tena
me gauravam naṣṭam tvattaḥ ca asmāt ca vāsava
me gauravam naṣṭam tvattaḥ ca asmāt ca vāsava
15.
But because I was disregarded by you and removed from the meal, my honor (gaurava) was lost, both on account of you and on account of this action, O Vāsava.
अदित्यां य इमे जाता बलविक्रमशालिनः ।
त्वमेषां किल सर्वेषां विशेषाद्बलवत्तरः ॥१६॥
त्वमेषां किल सर्वेषां विशेषाद्बलवत्तरः ॥१६॥
16. adityāṁ ya ime jātā balavikramaśālinaḥ ,
tvameṣāṁ kila sarveṣāṁ viśeṣādbalavattaraḥ.
tvameṣāṁ kila sarveṣāṁ viśeṣādbalavattaraḥ.
16.
adityām yaḥ ime jātāḥ bala-vikrama-śālinaḥ
tvam eṣām kila sarveṣām viśeṣāt balavattaraḥ
tvam eṣām kila sarveṣām viśeṣāt balavattaraḥ
16.
You are, indeed, especially more powerful than all of those who were born of Aditi and are endowed with strength and valor.
सोऽहं पक्षैकदेशेन वहामि त्वां गतक्लमः ।
विमृश त्वं शनैस्तात को न्वत्र बलवानिति ॥१७॥
विमृश त्वं शनैस्तात को न्वत्र बलवानिति ॥१७॥
17. so'haṁ pakṣaikadeśena vahāmi tvāṁ gataklamaḥ ,
vimṛśa tvaṁ śanaistāta ko nvatra balavāniti.
vimṛśa tvaṁ śanaistāta ko nvatra balavāniti.
17.
saḥ aham pakṣa-eka-deśena vahāmi tvām gata-klamaḥ
vimṛśa tvam śanaiḥ tāta kaḥ nu atra balavān iti
vimṛśa tvam śanaiḥ tāta kaḥ nu atra balavān iti
17.
I, being such a one, carry you, unfatigued, with just a part of one wing. Therefore, dear father, you should carefully consider who among us is truly powerful.
कण्व उवाच ।
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा खगस्योदर्कदारुणम् ।
अक्षोभ्यं क्षोभयंस्तार्क्ष्यमुवाच रथचक्रभृत् ॥१८॥
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा खगस्योदर्कदारुणम् ।
अक्षोभ्यं क्षोभयंस्तार्क्ष्यमुवाच रथचक्रभृत् ॥१८॥
18. kaṇva uvāca ,
tasya tadvacanaṁ śrutvā khagasyodarkadāruṇam ,
akṣobhyaṁ kṣobhayaṁstārkṣyamuvāca rathacakrabhṛt.
tasya tadvacanaṁ śrutvā khagasyodarkadāruṇam ,
akṣobhyaṁ kṣobhayaṁstārkṣyamuvāca rathacakrabhṛt.
18.
kaṇvaḥ uvāca tasya tat vacanam śrutvā khagasya udarka-dāruṇam
akṣobhyam kṣobhayan tārkṣyam uvāca ratha-cakra-bhṛt
akṣobhyam kṣobhayan tārkṣyam uvāca ratha-cakra-bhṛt
18.
Kaṇva spoke: Having heard those words of the bird (Garuda), which were terrible in their consequence, the wielder of the chariot wheel (Viṣṇu), disturbing the steadfast (Kaśyapa), spoke to Tārkṣya (Garuda).
गरुत्मन्मन्यसेऽऽत्मानं बलवन्तं सुदुर्बलम् ।
अलमस्मत्समक्षं ते स्तोतुमात्मानमण्डज ॥१९॥
अलमस्मत्समक्षं ते स्तोतुमात्मानमण्डज ॥१९॥
19. garutmanmanyase''tmānaṁ balavantaṁ sudurbalam ,
alamasmatsamakṣaṁ te stotumātmānamaṇḍaja.
alamasmatsamakṣaṁ te stotumātmānamaṇḍaja.
19.
garutman manyase ātmanam balavantam su-durbalam
alam asmat-samakṣam te stotum ātmanam aṇḍaja
alam asmat-samakṣam te stotum ātmanam aṇḍaja
19.
O Garuḍa (garutman)! You consider your (ātman) powerful, [yet in truth you are] very weak. Cease praising your (ātman) in my presence, O egg-born one (aṇḍaja)!
त्रैलोक्यमपि मे कृत्स्नमशक्तं देहधारणे ।
अहमेवात्मनात्मानं वहामि त्वां च धारये ॥२०॥
अहमेवात्मनात्मानं वहामि त्वां च धारये ॥२०॥
20. trailokyamapi me kṛtsnamaśaktaṁ dehadhāraṇe ,
ahamevātmanātmānaṁ vahāmi tvāṁ ca dhāraye.
ahamevātmanātmānaṁ vahāmi tvāṁ ca dhāraye.
20.
trailokyam api me kṛtsnam aśaktam dehadhāraṇe
aham eva ātmanā ātmānam vahāmi tvām ca dhāraye
aham eva ātmanā ātmānam vahāmi tvām ca dhāraye
20.
Even the entire three worlds are incapable of supporting my body. I alone bear my own self (ātman), and I also sustain you.
इमं तावन्ममैकं त्वं बाहुं सव्येतरं वह ।
यद्येनं धारयस्येकं सफलं ते विकत्थितम् ॥२१॥
यद्येनं धारयस्येकं सफलं ते विकत्थितम् ॥२१॥
21. imaṁ tāvanmamaikaṁ tvaṁ bāhuṁ savyetaraṁ vaha ,
yadyenaṁ dhārayasyekaṁ saphalaṁ te vikatthitam.
yadyenaṁ dhārayasyekaṁ saphalaṁ te vikatthitam.
21.
imam tāvat mama ekam tvam bāhum savyetaram vaha
yadi enam dhārayasi ekam saphalam te vikatthitam
yadi enam dhārayasi ekam saphalam te vikatthitam
21.
For now, you carry this one right arm of mine. If you are able to support this single arm, then your boasting will be successful.
ततः स भगवांस्तस्य स्कन्धे बाहुं समासजत् ।
निपपात स भारार्तो विह्वलो नष्टचेतनः ॥२२॥
निपपात स भारार्तो विह्वलो नष्टचेतनः ॥२२॥
22. tataḥ sa bhagavāṁstasya skandhe bāhuṁ samāsajat ,
nipapāta sa bhārārto vihvalo naṣṭacetanaḥ.
nipapāta sa bhārārto vihvalo naṣṭacetanaḥ.
22.
tataḥ saḥ bhagavān tasya skandhe bāhum samāsajat
nipapāta saḥ bhārārtaḥ vihvalaḥ naṣṭacetanaḥ
nipapāta saḥ bhārārtaḥ vihvalaḥ naṣṭacetanaḥ
22.
Thereupon, that venerable one (Bhagavān) placed his arm on his shoulder. He (the other person) then fell down, afflicted by the burden, overwhelmed, and unconscious.
यावान्हि भारः कृत्स्नायाः पृथिव्याः पर्वतैः सह ।
एकस्या देहशाखायास्तावद्भारममन्यत ॥२३॥
एकस्या देहशाखायास्तावद्भारममन्यत ॥२३॥
23. yāvānhi bhāraḥ kṛtsnāyāḥ pṛthivyāḥ parvataiḥ saha ,
ekasyā dehaśākhāyāstāvadbhāramamanyata.
ekasyā dehaśākhāyāstāvadbhāramamanyata.
23.
yāvān hi bhāraḥ kṛtsnāyāḥ pṛthivyāḥ parvataiḥ
saha ekasyāḥ dehaśākhāyāḥ tāvat bhāram amanyata
saha ekasyāḥ dehaśākhāyāḥ tāvat bhāram amanyata
23.
Indeed, he perceived that the weight from a single limb of (the Lord's) body was equivalent to the entire burden of the earth along with its mountains.
न त्वेनं पीडयामास बलेन बलवत्तरः ।
ततो हि जीवितं तस्य न व्यनीनशदच्युतः ॥२४॥
ततो हि जीवितं तस्य न व्यनीनशदच्युतः ॥२४॥
24. na tvenaṁ pīḍayāmāsa balena balavattaraḥ ,
tato hi jīvitaṁ tasya na vyanīnaśadacyutaḥ.
tato hi jīvitaṁ tasya na vyanīnaśadacyutaḥ.
24.
na tu enam pīḍayāmāsa balena balavattaraḥ
tataḥ hi jīvitam tasya na vyānīnaśat acyutaḥ
tataḥ hi jīvitam tasya na vyānīnaśat acyutaḥ
24.
However, Acyuta (Viṣṇu), who was vastly stronger, did not torment him with force. For that reason, Acyuta did not destroy his life.
विपक्षः स्रस्तकायश्च विचेता विह्वलः खगः ।
मुमोच पत्राणि तदा गुरुभारप्रपीडितः ॥२५॥
मुमोच पत्राणि तदा गुरुभारप्रपीडितः ॥२५॥
25. vipakṣaḥ srastakāyaśca vicetā vihvalaḥ khagaḥ ,
mumoca patrāṇi tadā gurubhāraprapīḍitaḥ.
mumoca patrāṇi tadā gurubhāraprapīḍitaḥ.
25.
vipakṣaḥ srastakāyaḥ ca vicetāḥ vihvalaḥ
khagaḥ mumoca patrāṇi tadā gurubhāraprapīḍitaḥ
khagaḥ mumoca patrāṇi tadā gurubhāraprapīḍitaḥ
25.
The bird (Garuda), now wingless, with a drooping body, distraught and agitated, then dropped his feathers, being severely oppressed by the heavy burden.
स विष्णुं शिरसा पक्षी प्रणम्य विनतासुतः ।
विचेता विह्वलो दीनः किंचिद्वचनमब्रवीत् ॥२६॥
विचेता विह्वलो दीनः किंचिद्वचनमब्रवीत् ॥२६॥
26. sa viṣṇuṁ śirasā pakṣī praṇamya vinatāsutaḥ ,
vicetā vihvalo dīnaḥ kiṁcidvacanamabravīt.
vicetā vihvalo dīnaḥ kiṁcidvacanamabravīt.
26.
sa viṣṇum śirasā pakṣī praṇamya vinatāsutaḥ
vicetāḥ vihvalaḥ dīnaḥ kiṃcit vacanam abravīt
vicetāḥ vihvalaḥ dīnaḥ kiṃcit vacanam abravīt
26.
That bird, the son of Vinatā (Garuda), bowed his head to Viṣṇu. Bewildered, distressed, and miserable, he then spoke some words.
भगवँल्लोकसारस्य सदृशेन वपुष्मता ।
भुजेन स्वैरमुक्तेन निष्पिष्टोऽस्मि महीतले ॥२७॥
भुजेन स्वैरमुक्तेन निष्पिष्टोऽस्मि महीतले ॥२७॥
27. bhagavaँllokasārasya sadṛśena vapuṣmatā ,
bhujena svairamuktena niṣpiṣṭo'smi mahītale.
bhujena svairamuktena niṣpiṣṭo'smi mahītale.
27.
bhagavan lokasārasya sadṛśena vapuṣmatā
bhujena svairamuktena niṣpiṣṭaḥ asmi mahītale
bhujena svairamuktena niṣpiṣṭaḥ asmi mahītale
27.
Oh Lord (bhagavan)! I have been crushed on the surface of the earth by an arm (of yours) that possesses a form akin to the very essence of the world, effortlessly extended (by you).
क्षन्तुमर्हसि मे देव विह्वलस्याल्पचेतसः ।
बलदाहविदग्धस्य पक्षिणो ध्वजवासिनः ॥२८॥
बलदाहविदग्धस्य पक्षिणो ध्वजवासिनः ॥२८॥
28. kṣantumarhasi me deva vihvalasyālpacetasaḥ ,
baladāhavidagdhasya pakṣiṇo dhvajavāsinaḥ.
baladāhavidagdhasya pakṣiṇo dhvajavāsinaḥ.
28.
kṣantum arhasi me deva vihvalasya alpacetasaḥ
baladāhavidagdhasya pakṣiṇaḥ dhvajavāsinaḥ
baladāhavidagdhasya pakṣiṇaḥ dhvajavāsinaḥ
28.
O Lord (deva), you ought to forgive me, bewildered and small-minded, who is like the bird residing on your banner, scorched by the burning of its own strength.
न विज्ञातं बलं देव मया ते परमं विभो ।
तेन मन्याम्यहं वीर्यमात्मनोऽसदृशं परैः ॥२९॥
तेन मन्याम्यहं वीर्यमात्मनोऽसदृशं परैः ॥२९॥
29. na vijñātaṁ balaṁ deva mayā te paramaṁ vibho ,
tena manyāmyahaṁ vīryamātmano'sadṛśaṁ paraiḥ.
tena manyāmyahaṁ vīryamātmano'sadṛśaṁ paraiḥ.
29.
na vijñātam balam deva mayā te paramam vibho
tena manyāmi aham vīryam ātmanaḥ asadṛśam paraiḥ
tena manyāmi aham vīryam ātmanaḥ asadṛśam paraiḥ
29.
O Lord (deva), O all-pervading (vibhu), your supreme strength was not known by me. Therefore, I considered my own valor (vīrya) to be unequalled by others.
ततश्चक्रे स भगवान्प्रसादं वै गरुत्मतः ।
मैवं भूय इति स्नेहात्तदा चैनमुवाच ह ॥३०॥
मैवं भूय इति स्नेहात्तदा चैनमुवाच ह ॥३०॥
30. tataścakre sa bhagavānprasādaṁ vai garutmataḥ ,
maivaṁ bhūya iti snehāttadā cainamuvāca ha.
maivaṁ bhūya iti snehāttadā cainamuvāca ha.
30.
tataḥ cakre sa bhagavān prasādam vai garutmataḥ
mā evam bhūyaḥ iti snehāt tadā ca enam uvāca ha
mā evam bhūyaḥ iti snehāt tadā ca enam uvāca ha
30.
Then that divine Lord (Bhagavān) indeed showed favor to Garuda. And out of affection, he then said to him, "Do not do this again."
तथा त्वमपि गान्धारे यावत्पाण्डुसुतान्रणे ।
नासादयसि तान्वीरांस्तावज्जीवसि पुत्रक ॥३१॥
नासादयसि तान्वीरांस्तावज्जीवसि पुत्रक ॥३१॥
31. tathā tvamapi gāndhāre yāvatpāṇḍusutānraṇe ,
nāsādayasi tānvīrāṁstāvajjīvasi putraka.
nāsādayasi tānvīrāṁstāvajjīvasi putraka.
31.
tathā tvam api gāndhāre yāvat pāṇḍusutān raṇe
na āsādayasi tān vīrān tāvat jīvasi putraka
na āsādayasi tān vīrān tāvat jīvasi putraka
31.
Similarly, O son of Gandhari, as long as you do not encounter those heroic sons of Pandu in battle, only so long will you live, O dear son.
भीमः प्रहरतां श्रेष्ठो वायुपुत्रो महाबलः ।
धनंजयश्चेन्द्रसुतो न हन्यातां तु कं रणे ॥३२॥
धनंजयश्चेन्द्रसुतो न हन्यातां तु कं रणे ॥३२॥
32. bhīmaḥ praharatāṁ śreṣṭho vāyuputro mahābalaḥ ,
dhanaṁjayaścendrasuto na hanyātāṁ tu kaṁ raṇe.
dhanaṁjayaścendrasuto na hanyātāṁ tu kaṁ raṇe.
32.
bhīmaḥ praharatām śreṣṭhaḥ vāyuputraḥ mahābalaḥ
dhanaṃjayaḥ ca indrasutaḥ na hanyātām tu kam raṇe
dhanaṃjayaḥ ca indrasutaḥ na hanyātām tu kam raṇe
32.
Bhima, the best among attackers, the son of Vayu and mighty-powered, and Dhananjaya (Arjuna), the son of Indra - whom indeed would these two not kill in battle?
विष्णुर्वायुश्च शक्रश्च धर्मस्तौ चाश्विनावुभौ ।
एते देवास्त्वया केन हेतुना शक्यमीक्षितुम् ॥३३॥
एते देवास्त्वया केन हेतुना शक्यमीक्षितुम् ॥३३॥
33. viṣṇurvāyuśca śakraśca dharmastau cāśvināvubhau ,
ete devāstvayā kena hetunā śakyamīkṣitum.
ete devāstvayā kena hetunā śakyamīkṣitum.
33.
viṣṇuḥ vāyuḥ ca śakraḥ ca dharmaḥ tau ca aśvinau
ubhau ete devāḥ tvayā kena hetunā śakyam īkṣitum
ubhau ete devāḥ tvayā kena hetunā śakyam īkṣitum
33.
Vishnu, Vayu, and Shakra (Indra), and Dharma, and both of the Ashvins - by what reason could these gods be faced by you?
तदलं ते विरोधेन शमं गच्छ नृपात्मज ।
वासुदेवेन तीर्थेन कुलं रक्षितुमर्हसि ॥३४॥
वासुदेवेन तीर्थेन कुलं रक्षितुमर्हसि ॥३४॥
34. tadalaṁ te virodhena śamaṁ gaccha nṛpātmaja ,
vāsudevena tīrthena kulaṁ rakṣitumarhasi.
vāsudevena tīrthena kulaṁ rakṣitumarhasi.
34.
tat alam te virodhena śamam gaccha nṛpātmaja
vāsudevena tīrthena kulam rakṣitum arhasi
vāsudevena tīrthena kulam rakṣitum arhasi
34.
Therefore, cease your hostility, O prince. You should protect your family by taking refuge in Vasudeva (Krishna).
प्रत्यक्षो ह्यस्य सर्वस्य नारदोऽयं महातपाः ।
माहात्म्यं यत्तदा विष्णोर्योऽयं चक्रगदाधरः ॥३५॥
माहात्म्यं यत्तदा विष्णोर्योऽयं चक्रगदाधरः ॥३५॥
35. pratyakṣo hyasya sarvasya nārado'yaṁ mahātapāḥ ,
māhātmyaṁ yattadā viṣṇoryo'yaṁ cakragadādharaḥ.
māhātmyaṁ yattadā viṣṇoryo'yaṁ cakragadādharaḥ.
35.
pratyakṣaḥ hi asya sarvasya nāradaḥ ayam mahātapāḥ
māhātmyam yat tadā viṣṇoḥ yaḥ ayam cakragadādharaḥ
māhātmyam yat tadā viṣṇoḥ yaḥ ayam cakragadādharaḥ
35.
This Narada, who is of great austerity (tapas), is indeed a direct witness to all of this - to that greatness (māhātmya) of Vishnu, who is none other than this one, the wielder of the discus and mace.
वैशंपायन उवाच ।
दुर्योधनस्तु तच्छ्रुत्वा निःश्वसन्भृकुटीमुखः ।
राधेयमभिसंप्रेक्ष्य जहास स्वनवत्तदा ॥३६॥
दुर्योधनस्तु तच्छ्रुत्वा निःश्वसन्भृकुटीमुखः ।
राधेयमभिसंप्रेक्ष्य जहास स्वनवत्तदा ॥३६॥
36. vaiśaṁpāyana uvāca ,
duryodhanastu tacchrutvā niḥśvasanbhṛkuṭīmukhaḥ ,
rādheyamabhisaṁprekṣya jahāsa svanavattadā.
duryodhanastu tacchrutvā niḥśvasanbhṛkuṭīmukhaḥ ,
rādheyamabhisaṁprekṣya jahāsa svanavattadā.
36.
vaiśaṃpāyana uvāca duryodhanaḥ tu tat śrutvā niḥśvasan
bhṛkuṭīmukhaḥ rādheyam abhisaṃprekṣya jahāsa svanavat tadā
bhṛkuṭīmukhaḥ rādheyam abhisaṃprekṣya jahāsa svanavat tadā
36.
Vaiśaṃpāyana said: Hearing that, Duryodhana sighed, and with a frowning face, he looked at Karṇa, the son of Rādhā, and then laughed loudly.
कदर्थीकृत्य तद्वाक्यमृषेः कण्वस्य दुर्मतिः ।
ऊरुं गजकराकारं ताडयन्निदमब्रवीत् ॥३७॥
ऊरुं गजकराकारं ताडयन्निदमब्रवीत् ॥३७॥
37. kadarthīkṛtya tadvākyamṛṣeḥ kaṇvasya durmatiḥ ,
ūruṁ gajakarākāraṁ tāḍayannidamabravīt.
ūruṁ gajakarākāraṁ tāḍayannidamabravīt.
37.
kadarthīkṛtya tat vākyam ṛṣeḥ kaṇvasya durmatiḥ
ūrum gajakarākāram tāḍayan idam abravīt
ūrum gajakarākāram tāḍayan idam abravīt
37.
The evil-minded one (Duryodhana), despising that statement of the sage Kaṇva, struck his thigh, which resembled an elephant's trunk, and said this.
यथैवेश्वरसृष्टोऽस्मि यद्भावि या च मे गतिः ।
तथा महर्षे वर्तामि किं प्रलापः करिष्यति ॥३८॥
तथा महर्षे वर्तामि किं प्रलापः करिष्यति ॥३८॥
38. yathaiveśvarasṛṣṭo'smi yadbhāvi yā ca me gatiḥ ,
tathā maharṣe vartāmi kiṁ pralāpaḥ kariṣyati.
tathā maharṣe vartāmi kiṁ pralāpaḥ kariṣyati.
38.
yathā eva īśvarasṛṣṭaḥ asmi yat bhāvi yā ca me
gatiḥ tathā maharṣe vartāmi kim pralāpaḥ kariṣyati
gatiḥ tathā maharṣe vartāmi kim pralāpaḥ kariṣyati
38.
O great sage, I exist just as I was created by God, and according to whatever is destined to happen and whatever my destiny (gati) is. What will mere lamentation achieve?
Links to all chapters:
ādi parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
sabhā parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
vana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
virāṭa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
udyoga parva (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103 (current chapter)
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
bhīṣma parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
droṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
karṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
śalya parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
sauptika parva
strī parva
śānti parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
Chapter 300
Chapter 301
Chapter 302
Chapter 303
Chapter 304
Chapter 305
Chapter 306
Chapter 307
Chapter 308
Chapter 309
Chapter 310
Chapter 311
Chapter 312
Chapter 313
Chapter 314
Chapter 315
Chapter 316
Chapter 317
Chapter 318
Chapter 319
Chapter 320
Chapter 321
Chapter 322
Chapter 323
Chapter 324
Chapter 325
Chapter 326
Chapter 327
Chapter 328
Chapter 329
Chapter 330
Chapter 331
Chapter 332
Chapter 333
Chapter 334
Chapter 335
Chapter 336
Chapter 337
Chapter 338
Chapter 339
Chapter 340
Chapter 341
Chapter 342
Chapter 343
Chapter 344
Chapter 345
Chapter 346
Chapter 347
Chapter 348
Chapter 349
Chapter 350
Chapter 351
Chapter 352
Chapter 353
anuśāsana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
aśvamedhika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
āśramavāsika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47