Skip to content
אתר זה לא תומך בגרסאות ישנות של אינטרנט אקספלורר
מומלץ להשתמש בדפדפן גוגל כרום או פיירפוקס מוזילה
(או באינטרנט אקספלורר / edge עדכני)
Enjoy Learning Sanskrit tips, tools, resources and more...

महाभारतः       mahābhārataḥ - book-14, chapter-41

Use the following checkboxes to set the display options for this chapter (You can also control the display of each verse separately):
what would you like to see in each verse:
ब्रह्मोवाच ।
य उत्पन्नो महान्पूर्वमहंकारः स उच्यते ।
अहमित्येव संभूतो द्वितीयः सर्ग उच्यते ॥१॥
1. brahmovāca ,
ya utpanno mahānpūrvamahaṁkāraḥ sa ucyate ,
ahamityeva saṁbhūto dvitīyaḥ sarga ucyate.
1. brahmā uvāca yaḥ utpannaḥ mahān pūrvam ahaṅkāraḥ saḥ
ucyate aham iti eva saṃbhūtaḥ dvitīyaḥ sargaḥ ucyate
1. brahmā uvāca.
yaḥ mahān pūrvam utpannaḥ,
saḥ ahaṅkāraḥ ucyate.
aham iti eva saṃbhūtaḥ dvitīyaḥ sargaḥ ucyate.
1. Brahmā said: That which was first produced as the great one is called ego (ahaṅkāra). That which originated merely as 'I' is called the second creation.
अहंकारश्च भूतादिर्वैकारिक इति स्मृतः ।
तेजसश्चेतना धातुः प्रजासर्गः प्रजापतिः ॥२॥
2. ahaṁkāraśca bhūtādirvaikārika iti smṛtaḥ ,
tejasaścetanā dhātuḥ prajāsargaḥ prajāpatiḥ.
2. ahaṅkāraḥ ca bhūta-ādiḥ vaikārikaḥ iti smṛtaḥ
tejasaḥ cetanā dhātuḥ prajā-sargaḥ prajā-patiḥ
2. ahaṅkāraḥ ca bhūtādiḥ vaikārikaḥ iti smṛtaḥ.
tejasaḥ cetanā dhātuḥ.
prajāsargaḥ prajāpatiḥ.
2. And ego (ahaṅkāra) is considered the origin of the elements and is known as 'transformative' (vaikārika). From the luminous principle (tejas) comes the element of consciousness. Prajāpati is the creator of beings.
देवानां प्रभवो देवो मनसश्च त्रिलोककृत् ।
अहमित्येव तत्सर्वमभिमन्ता स उच्यते ॥३॥
3. devānāṁ prabhavo devo manasaśca trilokakṛt ,
ahamityeva tatsarvamabhimantā sa ucyate.
3. devānām prabhavaḥ devaḥ manasaḥ ca tri-loka-kṛt
aham iti eva tat sarvam abhimantā saḥ ucyate
3. devaḥ devānām prabhavaḥ,
manasaḥ ca trilokakṛt.
tat sarvam aham iti eva saḥ abhimantā ucyate.
3. The ego (ahaṅkāra) is the source of the gods, the divine (principle), and of the mind; it is the creator of the three worlds. All of that, expressing itself merely as 'I,' is called the conceiver (abhimantā).
अध्यात्मज्ञाननित्यानां मुनीनां भावितात्मनाम् ।
स्वाध्यायक्रतुसिद्धानामेष लोकः सनातनः ॥४॥
4. adhyātmajñānanityānāṁ munīnāṁ bhāvitātmanām ,
svādhyāyakratusiddhānāmeṣa lokaḥ sanātanaḥ.
4. adhyātmajñānanityānām munīnām bhāvitātmanām
svādhyāyakratusiddhānām eṣaḥ lokaḥ sanātanaḥ
4. eṣaḥ sanātanaḥ lokaḥ adhyātmajñānanityānām
bhāvitātmanām svādhyāyakratusiddhānām munīnām
4. This eternal realm belongs to the sages (muni) who are constantly devoted to spiritual knowledge, whose selves (ātman) are purified, and who have achieved perfection through self-study and Vedic rituals (kratu).
अहंकारेणाहरतो गुणानिमान्भूतादिरेवं सृजते स भूतकृत् ।
वैकारिकः सर्वमिदं विचेष्टते स्वतेजसा रञ्जयते जगत्तथा ॥५॥
5. ahaṁkāreṇāharato guṇānimā;nbhūtādirevaṁ sṛjate sa bhūtakṛt ,
vaikārikaḥ sarvamidaṁ viceṣṭate; svatejasā rañjayate jagattathā.
5. ahaṅkāreṇa āharataḥ guṇān imān
bhūtādiḥ evam sṛjate saḥ bhūtakṛt
vaikārikaḥ sarvam idam viceṣṭate
svatejasā rañjayate jagat tathā
5. saḥ bhūtakṛt ahaṅkāreṇa imān guṇān
āharataḥ evam bhūtādiḥ sṛjate
vaikārikaḥ idam sarvam viceṣṭate
tathā svatejasā jagat rañjayate
5. The creator of beings (bhūtakṛt), seizing these qualities (guṇa) through the ego (ahaṅkāra), thus creates the primeval elements (bhūtādi). This ego (vaikārika), being subject to modification, causes all this to function and, by its own inherent power, illuminates the world.