महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-3, chapter-191
वैशंपायन उवाच ।
मार्कण्डेयमृषयः पाण्डवाश्च पर्यपृच्छन् ।
अस्ति कश्चिद्भवतश्चिरजाततर इति ॥१॥
मार्कण्डेयमृषयः पाण्डवाश्च पर्यपृच्छन् ।
अस्ति कश्चिद्भवतश्चिरजाततर इति ॥१॥
1. vaiśaṁpāyana uvāca ,
mārkaṇḍeyamṛṣayaḥ pāṇḍavāśca paryapṛcchan ,
asti kaścidbhavataścirajātatara iti.
mārkaṇḍeyamṛṣayaḥ pāṇḍavāśca paryapṛcchan ,
asti kaścidbhavataścirajātatara iti.
1.
vaiśaṃpāyanaḥ uvāca mārkaṇḍeyam ṛṣayaḥ pāṇḍavāḥ ca
paryapṛcchan asti kaścit bhavataḥ cirajātataraḥ iti
paryapṛcchan asti kaścit bhavataḥ cirajātataraḥ iti
1.
Vaiśampāyana said: 'The sages and the Pāṇḍavas questioned Mārkaṇḍeya, asking, "Is there anyone older than you?"'
स तानुवाच ।
अस्ति खलु राजर्षिरिन्द्रद्युम्नो नाम क्षीणपुण्यस्त्रिदिवात्प्रच्युतः ।
कीर्तिस्ते व्युच्छिन्नेति ।
स मामुपातिष्ठत् ।
अथ प्रत्यभिजानाति मां भवानिति ॥२॥
अस्ति खलु राजर्षिरिन्द्रद्युम्नो नाम क्षीणपुण्यस्त्रिदिवात्प्रच्युतः ।
कीर्तिस्ते व्युच्छिन्नेति ।
स मामुपातिष्ठत् ।
अथ प्रत्यभिजानाति मां भवानिति ॥२॥
2. sa tānuvāca ,
asti khalu rājarṣirindradyumno nāma kṣīṇapuṇyastridivātpracyutaḥ ,
kīrtiste vyucchinneti ,
sa māmupātiṣṭhat ,
atha pratyabhijānāti māṁ bhavāniti.
asti khalu rājarṣirindradyumno nāma kṣīṇapuṇyastridivātpracyutaḥ ,
kīrtiste vyucchinneti ,
sa māmupātiṣṭhat ,
atha pratyabhijānāti māṁ bhavāniti.
2.
sa tān uvāca asti khalu rājarṣiḥ indradyumnaḥ
nāma kṣīṇapuṇyaḥ tridivāt pracyutaḥ
kīrtiḥ te vyucchinnā iti sa mām upātiṣṭhat
atha pratyabhijānāti mām bhavān iti
nāma kṣīṇapuṇyaḥ tridivāt pracyutaḥ
kīrtiḥ te vyucchinnā iti sa mām upātiṣṭhat
atha pratyabhijānāti mām bhavān iti
2.
He (Mārkaṇḍeya) said to them: 'Indeed, there is a royal sage named Indradyumna, whose merit (puṇya) was exhausted, and who had fallen from heaven. As his fame was extinguished, he approached me and asked, "Does Your Honor recognize me?"'
तमहमब्रुवम् ।
न वयं रासायनिकाः शरीरोपतापेनात्मनः समारभामहेऽर्थानामनुष्ठानम् ॥३॥
न वयं रासायनिकाः शरीरोपतापेनात्मनः समारभामहेऽर्थानामनुष्ठानम् ॥३॥
3. tamahamabruvam ,
na vayaṁ rāsāyanikāḥ śarīropatāpenātmanaḥ samārabhāmahe'rthānāmanuṣṭhānam.
na vayaṁ rāsāyanikāḥ śarīropatāpenātmanaḥ samārabhāmahe'rthānāmanuṣṭhānam.
3.
tam aham abruvam na vayam rāsāyanikāḥ śarīropatāpena
ātmanaḥ samārabhāmahe arthānām anuṣṭhānam
ātmanaḥ samārabhāmahe arthānām anuṣṭhānam
3.
I said to him, 'We are not alchemists who undertake the pursuit of material goals by harming our own selves (ātman).'
अस्ति खलु हिमवति प्राकारकर्णो नामोलूकः ।
स भवन्तं यदि जानीयात् ।
प्रकृष्टे चाध्वनि हिमवान् ।
तत्रासौ प्रतिवसतीति ॥४॥
स भवन्तं यदि जानीयात् ।
प्रकृष्टे चाध्वनि हिमवान् ।
तत्रासौ प्रतिवसतीति ॥४॥
4. asti khalu himavati prākārakarṇo nāmolūkaḥ ,
sa bhavantaṁ yadi jānīyāt ,
prakṛṣṭe cādhvani himavān ,
tatrāsau prativasatīti.
sa bhavantaṁ yadi jānīyāt ,
prakṛṣṭe cādhvani himavān ,
tatrāsau prativasatīti.
4.
asti khalu himavati prākārakarṇaḥ
nāma ulūkaḥ sa bhavantam yadi
jānīyāt prakṛṣṭe ca adhvani
himavān tatra asau prativasati iti
nāma ulūkaḥ sa bhavantam yadi
jānīyāt prakṛṣṭe ca adhvani
himavān tatra asau prativasati iti
4.
Indeed, there is an owl named Prākārakarṇa in the Himalayas. If he were to know you... (consider that) the Himalayas are very far away; he dwells there.
स मामश्वो भूत्वा
तत्रावहद्यत्र बभूवोलूकः ॥५॥
तत्रावहद्यत्र बभूवोलूकः ॥५॥
5. sa māmaśvo bhūtvā
tatrāvahadyatra babhūvolūkaḥ.
tatrāvahadyatra babhūvolūkaḥ.
5.
sa mām aśvaḥ bhūtvā tatra
avahat yatra babhūva ulūkaḥ
avahat yatra babhūva ulūkaḥ
5.
He, transforming into a horse, carried me to the place where the owl resided.
अथैनं स राजर्षिः पर्यपृच्छत् ।
प्रत्यभिजानाति मां भवानिति ॥६॥
प्रत्यभिजानाति मां भवानिति ॥६॥
6. athainaṁ sa rājarṣiḥ paryapṛcchat ,
pratyabhijānāti māṁ bhavāniti.
pratyabhijānāti māṁ bhavāniti.
6.
atha enam sa rājarṣiḥ paryapṛcchat
pratyabhijānāti mām bhavān iti
pratyabhijānāti mām bhavān iti
6.
Then that royal sage questioned him, saying, 'Do you recognize me?'
स मुहूर्तं ध्यात्वाब्रवीदेनम् ।
नाभिजाने भवन्तमिति ॥७॥
नाभिजाने भवन्तमिति ॥७॥
7. sa muhūrtaṁ dhyātvābravīdenam ,
nābhijāne bhavantamiti.
nābhijāne bhavantamiti.
7.
sa muhūrtaṃ dhyātvā abravīt
enam na abhijāne bhavantam iti
enam na abhijāne bhavantam iti
7.
He meditated (dhyāna) for a moment and then said to him, "I do not know you."
स एवमुक्तो राजर्षिरिन्द्रद्युम्नः पुनस्तमुलूकमब्रवीत् ।
अस्ति कश्चिद्भवतश्चिरजाततर इति ॥८॥
अस्ति कश्चिद्भवतश्चिरजाततर इति ॥८॥
8. sa evamukto rājarṣirindradyumnaḥ punastamulūkamabravīt ,
asti kaścidbhavataścirajātatara iti.
asti kaścidbhavataścirajātatara iti.
8.
sa evam uktaḥ rājarṣiḥ indradyumnaḥ punaḥ tam ulūkam
abravīt asti kaścit bhavataḥ cirajātataraḥ iti
abravīt asti kaścit bhavataḥ cirajātataraḥ iti
8.
That royal sage (rājarṣi) Indradyumna, thus addressed, again said to that owl, "Is there anyone older than you?"
स एवमुक्तोऽब्रवीदेनम् ।
अस्ति खल्विन्द्रद्युम्नसरो नाम ।
तस्मिन्नाडीजङ्घो नाम बकः प्रतिवसति ।
सोऽस्मत्तश्चिरजाततरः ।
तं पृच्छेति ॥९॥
अस्ति खल्विन्द्रद्युम्नसरो नाम ।
तस्मिन्नाडीजङ्घो नाम बकः प्रतिवसति ।
सोऽस्मत्तश्चिरजाततरः ।
तं पृच्छेति ॥९॥
9. sa evamukto'bravīdenam ,
asti khalvindradyumnasaro nāma ,
tasminnāḍījaṅgho nāma bakaḥ prativasati ,
so'smattaścirajātataraḥ ,
taṁ pṛccheti.
asti khalvindradyumnasaro nāma ,
tasminnāḍījaṅgho nāma bakaḥ prativasati ,
so'smattaścirajātataraḥ ,
taṁ pṛccheti.
9.
sa evam uktaḥ abravīt enam asti khalu
indradyumnasaraḥ nāma tasmin
nāḍījaṅghaḥ nāma bakaḥ prativasati saḥ
asmattaḥ cirajātataraḥ tam pṛccha iti
indradyumnasaraḥ nāma tasmin
nāḍījaṅghaḥ nāma bakaḥ prativasati saḥ
asmattaḥ cirajātataraḥ tam pṛccha iti
9.
Thus addressed, he said to him, "Indeed, there is a lake named Indradyumnasaras. In it resides a crane named Nāḍījaṅgha. He is older than us. Ask him."
तत इन्द्रद्युम्नो मां चोलूकं चादाय
तत्सरोऽगच्छद्यत्रासौ नाडीजङ्घो नाम बको बभूव ॥१०॥
तत्सरोऽगच्छद्यत्रासौ नाडीजङ्घो नाम बको बभूव ॥१०॥
10. tata indradyumno māṁ colūkaṁ cādāya
tatsaro'gacchadyatrāsau nāḍījaṅgho nāma bako babhūva.
tatsaro'gacchadyatrāsau nāḍījaṅgho nāma bako babhūva.
10.
tataḥ indradyumnaḥ mām ca ulūkam ca ādāya tat saraḥ
agacchat yatra asau nāḍījaṅghaḥ nāma bakaḥ babhūva
agacchat yatra asau nāḍījaṅghaḥ nāma bakaḥ babhūva
10.
Then Indradyumna, taking both me and the owl, went to that lake where the crane named Nāḍījaṅgha lived.
सोऽस्माभिः पृष्टः ।
भवानिन्द्रद्युम्नं राजानं प्रत्यभिजानातीति ॥११॥
भवानिन्द्रद्युम्नं राजानं प्रत्यभिजानातीति ॥११॥
11. so'smābhiḥ pṛṣṭaḥ ,
bhavānindradyumnaṁ rājānaṁ pratyabhijānātīti.
bhavānindradyumnaṁ rājānaṁ pratyabhijānātīti.
11.
saḥ asmābhiḥ pṛṣṭaḥ bhavān indradyumnaṃ
rājānaṃ pratyabhijānāti iti
rājānaṃ pratyabhijānāti iti
11.
He was asked by us, "Do you recognize King Indradyumna?"
स एवमुक्तोऽब्रवीन्मुहूर्तं ध्यात्वा ।
नाभिजानाम्यहमिन्द्रद्युम्नं राजानमिति ॥१२॥
नाभिजानाम्यहमिन्द्रद्युम्नं राजानमिति ॥१२॥
12. sa evamukto'bravīnmuhūrtaṁ dhyātvā ,
nābhijānāmyahamindradyumnaṁ rājānamiti.
nābhijānāmyahamindradyumnaṁ rājānamiti.
12.
saḥ evaṃ uktaḥ abravīt muhūrtaṃ dhyātvā na
abhijānāmi ahaṃ indradyumnaṃ rājānaṃ iti
abhijānāmi ahaṃ indradyumnaṃ rājānaṃ iti
12.
Being thus addressed, he thought for a moment, and said, "I do not recognize King Indradyumna."
ततः सोऽस्माभिः पृष्टः ।
अस्ति कश्चिदन्यो भवतश्चिरजाततर इति ॥१३॥
अस्ति कश्चिदन्यो भवतश्चिरजाततर इति ॥१३॥
13. tataḥ so'smābhiḥ pṛṣṭaḥ ,
asti kaścidanyo bhavataścirajātatara iti.
asti kaścidanyo bhavataścirajātatara iti.
13.
tataḥ saḥ asmābhiḥ pṛṣṭaḥ asti kaścid
anyaḥ bhavataḥ cirajātataraḥ iti
anyaḥ bhavataḥ cirajātataraḥ iti
13.
Then he was asked by us, "Is there someone else older than you?"
स नोऽब्रवीदस्ति खल्विहैव सरस्यकूपारो नाम कच्छपः प्रतिवसति ।
स मत्तश्चिरजाततर इति ।
स यदि कथंचिदभिजानीयादिमं राजानं तमकूपारं पृच्छाम इति ॥१४॥
स मत्तश्चिरजाततर इति ।
स यदि कथंचिदभिजानीयादिमं राजानं तमकूपारं पृच्छाम इति ॥१४॥
14. sa no'bravīdasti khalvihaiva sarasyakūpāro nāma kacchapaḥ prativasati ,
sa mattaścirajātatara iti ,
sa yadi kathaṁcidabhijānīyādimaṁ rājānaṁ tamakūpāraṁ pṛcchāma iti.
sa mattaścirajātatara iti ,
sa yadi kathaṁcidabhijānīyādimaṁ rājānaṁ tamakūpāraṁ pṛcchāma iti.
14.
saḥ naḥ abravīt asti khalu iha eva sarasi
akūpāraḥ nāma kacchapaḥ prativasati saḥ mattaḥ
cirajātataraḥ iti saḥ yadi kathaṃcit abhijānīyāt
imaṃ rājānaṃ taṃ akūpāraṃ pṛcchāma iti
akūpāraḥ nāma kacchapaḥ prativasati saḥ mattaḥ
cirajātataraḥ iti saḥ yadi kathaṃcit abhijānīyāt
imaṃ rājānaṃ taṃ akūpāraṃ pṛcchāma iti
14.
He told us, "Indeed, a tortoise named Akūpāra lives right here in the lake. He is much older than me. If he somehow recognizes this king, we will ask Akūpāra."
ततः स बकस्तमकूपारं कच्छपं विज्ञापयामास ।
अस्त्यस्माकमभिप्रेतं भवन्तं कंचिदर्थमभिप्रष्टुम् ।
साध्वागम्यतां तावदिति ॥१५॥
अस्त्यस्माकमभिप्रेतं भवन्तं कंचिदर्थमभिप्रष्टुम् ।
साध्वागम्यतां तावदिति ॥१५॥
15. tataḥ sa bakastamakūpāraṁ kacchapaṁ vijñāpayāmāsa ,
astyasmākamabhipretaṁ bhavantaṁ kaṁcidarthamabhipraṣṭum ,
sādhvāgamyatāṁ tāvaditi.
astyasmākamabhipretaṁ bhavantaṁ kaṁcidarthamabhipraṣṭum ,
sādhvāgamyatāṁ tāvaditi.
15.
tataḥ saḥ bakaḥ tam akūpāram kacchapam
vijñāpayāmāsa asti asmākam
abhipretam bhavantam kañcit artham
abhipraṣṭum sādhu āgamyatām tāvat iti
vijñāpayāmāsa asti asmākam
abhipretam bhavantam kañcit artham
abhipraṣṭum sādhu āgamyatām tāvat iti
15.
Then that crane addressed the tortoise Akūpāra, saying, 'We intend to ask you about a certain matter. Please approach for a moment.'
एतच्छ्रुत्वा स कच्छपस्तस्मात्सरस
उत्थायाभ्यगच्छद्यत्र तिष्ठामो वयं तस्य सरसस्तीरे ॥१६॥
उत्थायाभ्यगच्छद्यत्र तिष्ठामो वयं तस्य सरसस्तीरे ॥१६॥
16. etacchrutvā sa kacchapastasmātsarasa
utthāyābhyagacchadyatra tiṣṭhāmo vayaṁ tasya sarasastīre.
utthāyābhyagacchadyatra tiṣṭhāmo vayaṁ tasya sarasastīre.
16.
etat śrutvā saḥ kacchapaḥ tasmāt sarasaḥ utthāya
abhyagacchat yatra tiṣṭhāmaḥ vayam tasya sarasaḥ tīre
abhyagacchat yatra tiṣṭhāmaḥ vayam tasya sarasaḥ tīre
16.
Having heard this, that tortoise rose from the lake and came to the bank of that same lake, where we were residing.
आगतं चैनं वयमपृच्छाम ।
भवानिन्द्रद्युम्नं राजानमभिजानातीति ॥१७॥
भवानिन्द्रद्युम्नं राजानमभिजानातीति ॥१७॥
17. āgataṁ cainaṁ vayamapṛcchāma ,
bhavānindradyumnaṁ rājānamabhijānātīti.
bhavānindradyumnaṁ rājānamabhijānātīti.
17.
āgatam ca enam vayam apṛcchāma bhavān
indradyumnam rājānam abhijānāti iti
indradyumnam rājānam abhijānāti iti
17.
And upon his arrival, we asked him, 'Do you know King Indradyumna?'
स मुहूर्तं ध्यात्वा बाष्पपूर्णनयन उद्विग्नहृदयो वेपमानो विसंज्ञकल्पः प्राञ्जलिरब्रवीत् ।
किमहमेनं न प्रत्यभिजानामि ।
अहं ह्यनेन सहस्रकृत्वः पूर्वमग्निचितिषूपहितपूर्वः ।
सरश्चेदमस्य दक्षिणादत्ताभिर्गोभिरतिक्रममाणाभिः कृतम् ।
अत्र चाहं प्रतिवसामीति ॥१८॥
किमहमेनं न प्रत्यभिजानामि ।
अहं ह्यनेन सहस्रकृत्वः पूर्वमग्निचितिषूपहितपूर्वः ।
सरश्चेदमस्य दक्षिणादत्ताभिर्गोभिरतिक्रममाणाभिः कृतम् ।
अत्र चाहं प्रतिवसामीति ॥१८॥
18. sa muhūrtaṁ dhyātvā bāṣpapūrṇanayana udvignahṛdayo vepamāno visaṁjñakalpaḥ prāñjalirabravīt ,
kimahamenaṁ na pratyabhijānāmi ,
ahaṁ hyanena sahasrakṛtvaḥ pūrvamagnicitiṣūpahitapūrvaḥ ,
saraścedamasya dakṣiṇādattābhirgobhiratikramamāṇābhiḥ kṛtam ,
atra cāhaṁ prativasāmīti.
kimahamenaṁ na pratyabhijānāmi ,
ahaṁ hyanena sahasrakṛtvaḥ pūrvamagnicitiṣūpahitapūrvaḥ ,
saraścedamasya dakṣiṇādattābhirgobhiratikramamāṇābhiḥ kṛtam ,
atra cāhaṁ prativasāmīti.
18.
saḥ muhūrtam dhyātvā bāṣpapūrṇanayanaḥ udvignahṛdayaḥ vepamānaḥ visañjñakalpaḥ
prāñjaliḥ abravīt kim aham enam na pratyabhijānāmi aham hi anena
sahasrakṛtvaḥ pūrvam agnicitiṣu upahitapūrvaḥ saras ca idam asya
dakṣiṇādattābhiḥ gobhiḥ atikramamāṇābhiḥ kṛtam atra ca aham prativasāmi iti
prāñjaliḥ abravīt kim aham enam na pratyabhijānāmi aham hi anena
sahasrakṛtvaḥ pūrvam agnicitiṣu upahitapūrvaḥ saras ca idam asya
dakṣiṇādattābhiḥ gobhiḥ atikramamāṇābhiḥ kṛtam atra ca aham prativasāmi iti
18.
He pondered for a moment, then, with eyes full of tears, a troubled heart, trembling, almost unconscious, and with folded hands, he said: 'How could I not recognize him? Indeed, I was placed by him thousands of times on the fire altars (yajñas) in the past. And this lake was formed by the cows, given by him as religious offerings (dakṣiṇā), as they passed by. And it is here that I reside.'
अथैतत्कच्छपेनोदाहृतं श्रुत्वा
समनन्तरं देवलोकाद्देवरथः प्रादुरासीत् ॥१९॥
समनन्तरं देवलोकाद्देवरथः प्रादुरासीत् ॥१९॥
19. athaitatkacchapenodāhṛtaṁ śrutvā
samanantaraṁ devalokāddevarathaḥ prādurāsīt.
samanantaraṁ devalokāddevarathaḥ prādurāsīt.
19.
atha etat kacchapena udāhṛtam śrutvā
samanantaram devalokāt devarathaḥ prādur āsīt
samanantaram devalokāt devarathaḥ prādur āsīt
19.
Then, having heard this narrated by the tortoise, immediately thereafter a divine chariot appeared from the world of the gods.
वाचश्चाश्रूयन्तेन्द्रद्युम्नं प्रति ।
प्रस्तुतस्ते स्वर्गः ।
यथोचितं स्थानमभिपद्यस्व ।
कीर्तिमानसि ।
अव्यग्रो याहीति ॥२०॥
प्रस्तुतस्ते स्वर्गः ।
यथोचितं स्थानमभिपद्यस्व ।
कीर्तिमानसि ।
अव्यग्रो याहीति ॥२०॥
20. vācaścāśrūyantendradyumnaṁ prati ,
prastutaste svargaḥ ,
yathocitaṁ sthānamabhipadyasva ,
kīrtimānasi ,
avyagro yāhīti.
prastutaste svargaḥ ,
yathocitaṁ sthānamabhipadyasva ,
kīrtimānasi ,
avyagro yāhīti.
20.
vācaḥ ca aśrūyanta indradyumnam
prati prastutaḥ te svargaḥ
yathā ucitam sthānam abhipadyasva
kīrtimān asi avyagraḥ yāhi iti
prati prastutaḥ te svargaḥ
yathā ucitam sthānam abhipadyasva
kīrtimān asi avyagraḥ yāhi iti
20.
And voices were heard addressing Indradyumna: 'Your heaven is ready. Attain your appropriate place. You are glorious (kīrtimān). Go, free from distraction (avyagra).'
दिवं स्पृशति भूमिं च शब्दः पुण्यस्य कर्मणः ।
यावत्स शब्दो भवति तावत्पुरुष उच्यते ॥२१॥
यावत्स शब्दो भवति तावत्पुरुष उच्यते ॥२१॥
21. divaṁ spṛśati bhūmiṁ ca śabdaḥ puṇyasya karmaṇaḥ ,
yāvatsa śabdo bhavati tāvatpuruṣa ucyate.
yāvatsa śabdo bhavati tāvatpuruṣa ucyate.
21.
divam spṛśati bhūmim ca śabdaḥ puṇyasya karmaṇaḥ
yāvat saḥ śabdaḥ bhavati tāvat puruṣaḥ ucyate
yāvat saḥ śabdaḥ bhavati tāvat puruṣaḥ ucyate
21.
The renown (śabda) of virtuous action (karma) touches both heaven and earth. As long as that renown (śabda) exists, so long is a person (puruṣa) spoken of.
अकीर्तिः कीर्त्यते यस्य लोके भूतस्य कस्यचित् ।
पतत्येवाधमाँल्लोकान्यावच्छब्दः स कीर्त्यते ॥२२॥
पतत्येवाधमाँल्लोकान्यावच्छब्दः स कीर्त्यते ॥२२॥
22. akīrtiḥ kīrtyate yasya loke bhūtasya kasyacit ,
patatyevādhamāँllokānyāvacchabdaḥ sa kīrtyate.
patatyevādhamāँllokānyāvacchabdaḥ sa kīrtyate.
22.
akīrtiḥ kīrtyate yasya loke bhūtasya kasyacit
patati eva adhamān lokān yāvat śabdaḥ saḥ kīrtyate
patati eva adhamān lokān yāvat śabdaḥ saḥ kīrtyate
22.
If ill fame (akīrti) is spread about any being (bhūta) in the world, that being indeed falls to lower worlds as long as that (ill) report (śabda) is proclaimed.
तस्मात्कल्याणवृत्तः स्यादत्यन्ताय नरो भुवि ।
विहाय वृत्तं पापिष्ठं धर्ममेवाभिसंश्रयेत् ॥२३॥
विहाय वृत्तं पापिष्ठं धर्ममेवाभिसंश्रयेत् ॥२३॥
23. tasmātkalyāṇavṛttaḥ syādatyantāya naro bhuvi ,
vihāya vṛttaṁ pāpiṣṭhaṁ dharmamevābhisaṁśrayet.
vihāya vṛttaṁ pāpiṣṭhaṁ dharmamevābhisaṁśrayet.
23.
tasmāt kalyāṇavṛttaḥ syāt atyantāya naraḥ bhuvi
vihāya vṛttaṃ pāpiṣṭhaṃ dharmam eva abhisaṃśrayet
vihāya vṛttaṃ pāpiṣṭhaṃ dharmam eva abhisaṃśrayet
23.
Therefore, a person on Earth should always be of virtuous conduct for permanent benefit. Abandoning the most sinful behavior, he should indeed take refuge in (dharma) righteous action.
इत्येतच्छ्रुत्वा स राजाब्रवीत् ।
तिष्ठ तावद्यावदिदानीमिमौ वृद्धौ यथास्थानं प्रतिपादयामीति ॥२४॥
तिष्ठ तावद्यावदिदानीमिमौ वृद्धौ यथास्थानं प्रतिपादयामीति ॥२४॥
24. ityetacchrutvā sa rājābravīt ,
tiṣṭha tāvadyāvadidānīmimau vṛddhau yathāsthānaṁ pratipādayāmīti.
tiṣṭha tāvadyāvadidānīmimau vṛddhau yathāsthānaṁ pratipādayāmīti.
24.
iti etat śrutvā sa rājā abravīt tiṣṭha tāvat yāvat
idānīm imau vṛddhau yathāsthānam pratipādayāmi iti
idānīm imau vṛddhau yathāsthānam pratipādayāmi iti
24.
Having heard this, that king said, "Wait a moment, until I now re-establish these two elders in their appropriate places."
स मां प्राकारकर्णं चोलूकं यथोचिते स्थाने प्रतिपाद्य
तेनैव यानेन संसिद्धो यथोचितं स्थानं प्रतिपन्नः ॥२५॥
तेनैव यानेन संसिद्धो यथोचितं स्थानं प्रतिपन्नः ॥२५॥
25. sa māṁ prākārakarṇaṁ colūkaṁ yathocite sthāne pratipādya
tenaiva yānena saṁsiddho yathocitaṁ sthānaṁ pratipannaḥ.
tenaiva yānena saṁsiddho yathocitaṁ sthānaṁ pratipannaḥ.
25.
sa mām prākārakarṇam ca ulūkam yathocite sthāne pratipādya
tena eva yānena saṃsiddhaḥ yathocitam sthānam pratipannaḥ
tena eva yānena saṃsiddhaḥ yathocitam sthānam pratipannaḥ
25.
Having placed me, Prākārakarṇa, and the owl in their respective appropriate places, he, having successfully completed his task, reached his own appropriate place in that very same vehicle.
एतन्मयानुभूतं चिरजीविना दृष्टमिति
पाण्डवानुवाच मार्कण्डेयः ॥२६॥
पाण्डवानुवाच मार्कण्डेयः ॥२६॥
26. etanmayānubhūtaṁ cirajīvinā
dṛṣṭamiti pāṇḍavānuvāca mārkaṇḍeyaḥ.
dṛṣṭamiti pāṇḍavānuvāca mārkaṇḍeyaḥ.
26.
etat mayā anubhūtam cirajīvinā dṛṣṭam
iti pāṇḍavān uvāca mārkaṇḍeyaḥ
iti pāṇḍavān uvāca mārkaṇḍeyaḥ
26.
"This was experienced by me and seen by the long-lived one (Mārkaṇḍeya)," thus Mārkaṇḍeya said to the Pāṇḍavas.
पाण्डवाश्चोचुः प्रीताः ।
साधु ।
शोभनं कृतं भवता राजानमिन्द्रद्युम्नं स्वर्गलोकाच्च्युतं स्वे स्थाने स्वर्गे पुनः प्रतिपादयतेति ॥२७॥
साधु ।
शोभनं कृतं भवता राजानमिन्द्रद्युम्नं स्वर्गलोकाच्च्युतं स्वे स्थाने स्वर्गे पुनः प्रतिपादयतेति ॥२७॥
27. pāṇḍavāścocuḥ prītāḥ ,
sādhu ,
śobhanaṁ kṛtaṁ bhavatā rājānamindradyumnaṁ svargalokāccyutaṁ sve sthāne svarge punaḥ pratipādayateti.
sādhu ,
śobhanaṁ kṛtaṁ bhavatā rājānamindradyumnaṁ svargalokāccyutaṁ sve sthāne svarge punaḥ pratipādayateti.
27.
pāṇḍavāḥ ca ūcuḥ prītāḥ | sādhu |
śobhanam kṛtam bhavatā rājānam
indradyumnam svargalokāt cyutam sve
sthāne svarge punaḥ pratipādayata iti
śobhanam kṛtam bhavatā rājānam
indradyumnam svargalokāt cyutam sve
sthāne svarge punaḥ pratipādayata iti
27.
The Pandavas, pleased, exclaimed, "Excellent! You have done a wonderful deed by restoring King Indradyumna, who had fallen from the celestial realm (svargaloka), back to his proper place in heaven (svarga)."
अथैनानब्रवीदसौ ।
ननु देवकीपुत्रेणापि कृष्णेन नरके मज्जमानो राजर्षिर्नृगस्तस्मात्कृच्छ्रात्समुद्धृत्य पुनः स्वर्गं प्रतिपादित इति ॥२८॥
ननु देवकीपुत्रेणापि कृष्णेन नरके मज्जमानो राजर्षिर्नृगस्तस्मात्कृच्छ्रात्समुद्धृत्य पुनः स्वर्गं प्रतिपादित इति ॥२८॥
28. athainānabravīdasau ,
nanu devakīputreṇāpi kṛṣṇena narake majjamāno rājarṣirnṛgastasmātkṛcchrātsamuddhṛtya punaḥ svargaṁ pratipādita iti.
nanu devakīputreṇāpi kṛṣṇena narake majjamāno rājarṣirnṛgastasmātkṛcchrātsamuddhṛtya punaḥ svargaṁ pratipādita iti.
28.
atha enān abravīt asau | nanu
devakīputreṇa api kṛṣṇena narake majjamānaḥ
rājarṣiḥ nṛgaḥ tasmāt kṛcchrāt
samuddhṛtya punaḥ svargam pratipāditaḥ iti
devakīputreṇa api kṛṣṇena narake majjamānaḥ
rājarṣiḥ nṛgaḥ tasmāt kṛcchrāt
samuddhṛtya punaḥ svargam pratipāditaḥ iti
28.
Then he (Indra) said to them, "Indeed, was not the royal sage Nṛga, who was sinking in hell (naraka), also restored to heaven (svarga) by Kṛṣṇa, the son of Devakī, after being rescued from that great distress?"
Links to all chapters:
ādi parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
sabhā parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
vana parva (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191 (current chapter)
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
virāṭa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
udyoga parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
bhīṣma parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
droṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
karṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
śalya parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
sauptika parva
strī parva
śānti parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
Chapter 300
Chapter 301
Chapter 302
Chapter 303
Chapter 304
Chapter 305
Chapter 306
Chapter 307
Chapter 308
Chapter 309
Chapter 310
Chapter 311
Chapter 312
Chapter 313
Chapter 314
Chapter 315
Chapter 316
Chapter 317
Chapter 318
Chapter 319
Chapter 320
Chapter 321
Chapter 322
Chapter 323
Chapter 324
Chapter 325
Chapter 326
Chapter 327
Chapter 328
Chapter 329
Chapter 330
Chapter 331
Chapter 332
Chapter 333
Chapter 334
Chapter 335
Chapter 336
Chapter 337
Chapter 338
Chapter 339
Chapter 340
Chapter 341
Chapter 342
Chapter 343
Chapter 344
Chapter 345
Chapter 346
Chapter 347
Chapter 348
Chapter 349
Chapter 350
Chapter 351
Chapter 352
Chapter 353
anuśāsana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
aśvamedhika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
āśramavāsika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47