महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-2, chapter-57
दुर्योधन उवाच ।
परेषामेव यशसा श्लाघसे त्वं सदा छन्नः कुत्सयन्धार्तराष्ट्रान् ।
जानीमस्त्वां विदुर यत्प्रियस्त्वं बालानिवास्मानवमन्यसे त्वम् ॥१॥
परेषामेव यशसा श्लाघसे त्वं सदा छन्नः कुत्सयन्धार्तराष्ट्रान् ।
जानीमस्त्वां विदुर यत्प्रियस्त्वं बालानिवास्मानवमन्यसे त्वम् ॥१॥
1. duryodhana uvāca ,
pareṣāmeva yaśasā ślāghase tvaṁ; sadā channaḥ kutsayandhārtarāṣṭrān ,
jānīmastvāṁ vidura yatpriyastvaṁ; bālānivāsmānavamanyase tvam.
pareṣāmeva yaśasā ślāghase tvaṁ; sadā channaḥ kutsayandhārtarāṣṭrān ,
jānīmastvāṁ vidura yatpriyastvaṁ; bālānivāsmānavamanyase tvam.
1.
duryodhana uvāca pareṣām eva yaśasā
ślāghase tvam sadā channaḥ kutsayan
dhārtarāṣṭrān jānīmaḥ tvām vidura yat priyaḥ
tvam bālān iva asmān avamanyase tvam
ślāghase tvam sadā channaḥ kutsayan
dhārtarāṣṭrān jānīmaḥ tvām vidura yat priyaḥ
tvam bālān iva asmān avamanyase tvam
1.
Duryodhana said: You constantly praise the glory of others, always concealed, while you condemn the sons of Dhritarashtra. We know you, Vidura, that you are dear (to us), yet you disrespect us as if we were mere children.
सुविज्ञेयः पुरुषोऽन्यत्रकामो निन्दाप्रशंसे हि तथा युनक्ति ।
जिह्वा मनस्ते हृदयं निर्व्यनक्ति ज्यायो निराह मनसः प्रातिकूल्यम् ॥२॥
जिह्वा मनस्ते हृदयं निर्व्यनक्ति ज्यायो निराह मनसः प्रातिकूल्यम् ॥२॥
2. suvijñeyaḥ puruṣo'nyatrakāmo; nindāpraśaṁse hi tathā yunakti ,
jihvā manaste hṛdayaṁ nirvyanakti; jyāyo nirāha manasaḥ prātikūlyam.
jihvā manaste hṛdayaṁ nirvyanakti; jyāyo nirāha manasaḥ prātikūlyam.
2.
suvijñeyaḥ puruṣaḥ anyatrakāmaḥ
nindāpraśaṃse hi tathā yunakti
jihvā manas te hṛdayam nirvyakti
jyāyaḥ nirāha manasaḥ prātikūlyam
nindāpraśaṃse hi tathā yunakti
jihvā manas te hṛdayam nirvyakti
jyāyaḥ nirāha manasaḥ prātikūlyam
2.
A person (puruṣa) whose desire is for another is easily known, for they engage in blame and praise accordingly. Your tongue reveals the thoughts of your heart; indeed, the antagonism of the mind speaks more powerfully.
उत्सङ्गेन व्याल इवाहृतोऽसि मार्जारवत्पोषकं चोपहंसि ।
भर्तृघ्नत्वान्न हि पापीय आहुस्तस्मात्क्षत्तः किं न बिभेषि पापात् ॥३॥
भर्तृघ्नत्वान्न हि पापीय आहुस्तस्मात्क्षत्तः किं न बिभेषि पापात् ॥३॥
3. utsaṅgena vyāla ivāhṛto'si; mārjāravatpoṣakaṁ copahaṁsi ,
bhartṛghnatvānna hi pāpīya āhu;stasmātkṣattaḥ kiṁ na bibheṣi pāpāt.
bhartṛghnatvānna hi pāpīya āhu;stasmātkṣattaḥ kiṁ na bibheṣi pāpāt.
3.
utsaṅgena vyālaḥ iva āhṛtaḥ asi
mārjāravat poṣakam ca upahaṃsi
bhartṛghnatvāt na hi pāpīya āhuḥ
tasmāt kṣattaḥ kim na bibheṣi pāpāt
mārjāravat poṣakam ca upahaṃsi
bhartṛghnatvāt na hi pāpīya āhuḥ
tasmāt kṣattaḥ kim na bibheṣi pāpāt
3.
You have been taken into our lap like a snake. And like a cat, you deceive your nurturer. Indeed, they say there is nothing more sinful (pāpīyas) than treachery against one's master. Therefore, O Vidura (kṣattā), why do you not fear sin?
जित्वा शत्रून्फलमाप्तं महन्नो मास्मान्क्षत्तः परुषाणीह वोचः ।
द्विषद्भिस्त्वं संप्रयोगाभिनन्दी मुहुर्द्वेषं यासि नः संप्रमोहात् ॥४॥
द्विषद्भिस्त्वं संप्रयोगाभिनन्दी मुहुर्द्वेषं यासि नः संप्रमोहात् ॥४॥
4. jitvā śatrūnphalamāptaṁ mahanno; māsmānkṣattaḥ paruṣāṇīha vocaḥ ,
dviṣadbhistvaṁ saṁprayogābhinandī; muhurdveṣaṁ yāsi naḥ saṁpramohāt.
dviṣadbhistvaṁ saṁprayogābhinandī; muhurdveṣaṁ yāsi naḥ saṁpramohāt.
4.
jitvā śatrūn phalam āptam mahat naḥ
mā asmān kṣattaḥ paruṣāṇi iha vocaḥ
dviṣadbhiḥ tvam saṃprayogābhinandī
muhuḥ dveṣam yāsi naḥ saṃpramohāt
mā asmān kṣattaḥ paruṣāṇi iha vocaḥ
dviṣadbhiḥ tvam saṃprayogābhinandī
muhuḥ dveṣam yāsi naḥ saṃpramohāt
4.
We have achieved a great outcome (phala) by conquering our enemies. O Vidura (kṣattā), do not speak harsh words to us here. You delight in associating with our adversaries, and out of great delusion, you repeatedly show enmity towards us.
अमित्रतां याति नरोऽक्षमं ब्रुवन्निगूहते गुह्यममित्रसंस्तवे ।
तदाश्रितापत्रपा किं न बाधते यदिच्छसि त्वं तदिहाद्य भाषसे ॥५॥
तदाश्रितापत्रपा किं न बाधते यदिच्छसि त्वं तदिहाद्य भाषसे ॥५॥
5. amitratāṁ yāti naro'kṣamaṁ bruva;nnigūhate guhyamamitrasaṁstave ,
tadāśritāpatrapā kiṁ na bādhate; yadicchasi tvaṁ tadihādya bhāṣase.
tadāśritāpatrapā kiṁ na bādhate; yadicchasi tvaṁ tadihādya bhāṣase.
5.
naraḥ akṣamam bruvan nigūhate
guhyam amitrasaṃstave tat
āśritāpatrapā kim na bādhate yat
icchasi tvam tat iha adya bhāṣase
guhyam amitrasaṃstave tat
āśritāpatrapā kim na bādhate yat
icchasi tvam tat iha adya bhāṣase
5.
A man who speaks inappropriate things (akṣamam) conceals a secret in the company of enemies. Does not the shame arising from such a situation trouble him? Whatever you wish, that you speak here today.
मा नोऽवमंस्था विद्म मनस्तवेदं शिक्षस्व बुद्धिं स्थविराणां सकाशात् ।
यशो रक्षस्व विदुर संप्रणीतं मा व्यापृतः परकार्येषु भूस्त्वम् ॥६॥
यशो रक्षस्व विदुर संप्रणीतं मा व्यापृतः परकार्येषु भूस्त्वम् ॥६॥
6. mā no'vamaṁsthā vidma manastavedaṁ; śikṣasva buddhiṁ sthavirāṇāṁ sakāśāt ,
yaśo rakṣasva vidura saṁpraṇītaṁ; mā vyāpṛtaḥ parakāryeṣu bhūstvam.
yaśo rakṣasva vidura saṁpraṇītaṁ; mā vyāpṛtaḥ parakāryeṣu bhūstvam.
6.
mā naḥ avamaṃsthāḥ vidma manaḥ tava
idam śikṣasva buddhim sthavirāṇām
sakāśāt yaśaḥ rakṣasva vidura sampraṇītam
mā vyāpṛtaḥ parakāryeṣu bhūḥ tvam
idam śikṣasva buddhim sthavirāṇām
sakāśāt yaśaḥ rakṣasva vidura sampraṇītam
mā vyāpṛtaḥ parakāryeṣu bhūḥ tvam
6.
O Vidura, do not disrespect us; we know your mind (manas) well. Learn wisdom from the elders. Protect your well-established reputation (yaśas), and do not become involved in others' affairs.
अहं कर्तेति विदुर मावमंस्था मा नो नित्यं परुषाणीह वोचः ।
न त्वां पृच्छामि विदुर यद्धितं मे स्वस्ति क्षत्तर्मा तितिक्षून्क्षिणु त्वम् ॥७॥
न त्वां पृच्छामि विदुर यद्धितं मे स्वस्ति क्षत्तर्मा तितिक्षून्क्षिणु त्वम् ॥७॥
7. ahaṁ karteti vidura māvamaṁsthā; mā no nityaṁ paruṣāṇīha vocaḥ ,
na tvāṁ pṛcchāmi vidura yaddhitaṁ me; svasti kṣattarmā titikṣūnkṣiṇu tvam.
na tvāṁ pṛcchāmi vidura yaddhitaṁ me; svasti kṣattarmā titikṣūnkṣiṇu tvam.
7.
aham kartā iti vidura mā avamaṃsthāḥ
mā naḥ nityam paruṣāṇi iha vocaḥ na
tvām pṛcchāmi vidura yat hitam me
svasti kṣattaḥ mā titikṣūn kṣiṇu tvam
mā naḥ nityam paruṣāṇi iha vocaḥ na
tvām pṛcchāmi vidura yat hitam me
svasti kṣattaḥ mā titikṣūn kṣiṇu tvam
7.
O Vidura, do not disrespect (me) by (thinking) 'I am the doer.' Do not always speak harsh words (paruṣāṇi) to us here. O Vidura, I am not asking you what is beneficial for me. Hail, O Kṣattar! Do not oppress those who are forbearing.
एकः शास्ता न द्वितीयोऽस्ति शास्ता गर्भे शयानं पुरुषं शास्ति शास्ता ।
तेनानुशिष्टः प्रवणादिवाम्भो यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि ॥८॥
तेनानुशिष्टः प्रवणादिवाम्भो यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि ॥८॥
8. ekaḥ śāstā na dvitīyo'sti śāstā; garbhe śayānaṁ puruṣaṁ śāsti śāstā ,
tenānuśiṣṭaḥ pravaṇādivāmbho; yathā niyukto'smi tathā vahāmi.
tenānuśiṣṭaḥ pravaṇādivāmbho; yathā niyukto'smi tathā vahāmi.
8.
ekaḥ śāstā na dvitīyaḥ asti śāstā
garbhe śayānam puruṣam śāsti śāstā
tena anuśiṣṭaḥ pravaṇāt iva ambhaḥ
yathā niyuktaḥ asmi tathā vahāmi
garbhe śayānam puruṣam śāsti śāstā
tena anuśiṣṭaḥ pravaṇāt iva ambhaḥ
yathā niyuktaḥ asmi tathā vahāmi
8.
There is only one true ruler (śāstṛ); there is no second ruler. That Ruler (śāstṛ) guides the individual (puruṣa) even while lying in the womb. Instructed by Him, I act just as water flows down a slope, according to how I have been appointed.
भिनत्ति शिरसा शैलमहिं भोजयते च यः ।
स एव तस्य कुरुते कार्याणामनुशासनम् ॥९॥
स एव तस्य कुरुते कार्याणामनुशासनम् ॥९॥
9. bhinatti śirasā śailamahiṁ bhojayate ca yaḥ ,
sa eva tasya kurute kāryāṇāmanuśāsanam.
sa eva tasya kurute kāryāṇāmanuśāsanam.
9.
bhinatti śirasā śailam ahim bhojayate ca
yaḥ saḥ eva tasya kurute kāryāṇām anuśāsanam
yaḥ saḥ eva tasya kurute kāryāṇām anuśāsanam
9.
Indeed, he who shatters a mountain with his head and feeds a snake is the very one who imposes his will on his own affairs.
यो बलादनुशास्तीह सोऽमित्रं तेन विन्दति ।
मित्रतामनुवृत्तं तु समुपेक्षेत पण्डितः ॥१०॥
मित्रतामनुवृत्तं तु समुपेक्षेत पण्डितः ॥१०॥
10. yo balādanuśāstīha so'mitraṁ tena vindati ,
mitratāmanuvṛttaṁ tu samupekṣeta paṇḍitaḥ.
mitratāmanuvṛttaṁ tu samupekṣeta paṇḍitaḥ.
10.
yaḥ balāt anuśāsti iha saḥ amitram tena vindati
mitratām anuvṛttam tu samupekṣeta paṇḍitaḥ
mitratām anuvṛttam tu samupekṣeta paṇḍitaḥ
10.
He who governs by force in this world finds an enemy through that. But a wise person should disregard a friendship that is merely customary.
प्रदीप्य यः प्रदीप्ताग्निं प्राक्त्वरन्नाभिधावति ।
भस्मापि न स विन्देत शिष्टं क्वचन भारत ॥११॥
भस्मापि न स विन्देत शिष्टं क्वचन भारत ॥११॥
11. pradīpya yaḥ pradīptāgniṁ prāktvarannābhidhāvati ,
bhasmāpi na sa vindeta śiṣṭaṁ kvacana bhārata.
bhasmāpi na sa vindeta śiṣṭaṁ kvacana bhārata.
11.
pradīpya yaḥ pradīptāgnim prāk tvaran na abhidhāvati
bhasma api na saḥ vindeta śiṣṭam kvacana bhārata
bhasma api na saḥ vindeta śiṣṭam kvacana bhārata
11.
O Bhārata, he who, having ignited a blazing fire, does not immediately hasten towards it, will not find even the remaining ash anywhere.
न वासयेत्पारवर्ग्यं द्विषन्तं विशेषतः क्षत्तरहितं मनुष्यम् ।
स यत्रेच्छसि विदुर तत्र गच्छ सुसान्त्वितापि ह्यसती स्त्री जहाति ॥१२॥
स यत्रेच्छसि विदुर तत्र गच्छ सुसान्त्वितापि ह्यसती स्त्री जहाति ॥१२॥
12. na vāsayetpāravargyaṁ dviṣantaṁ; viśeṣataḥ kṣattarahitaṁ manuṣyam ,
sa yatrecchasi vidura tatra gaccha; susāntvitāpi hyasatī strī jahāti.
sa yatrecchasi vidura tatra gaccha; susāntvitāpi hyasatī strī jahāti.
12.
na vāsayet pāravargyam dviṣantam
viśeṣataḥ kṣattṛrahitam manuṣyam saḥ
yatra icchasi vidura tatra gaccha
susāntvitā api hi asatī strī jahāti
viśeṣataḥ kṣattṛrahitam manuṣyam saḥ
yatra icchasi vidura tatra gaccha
susāntvitā api hi asatī strī jahāti
12.
One should not allow an enemy to dwell, especially a hostile man who is unprotected. O Vidura, go wherever you wish, for even a well-consoled unchaste woman will abandon (her husband).
विदुर उवाच ।
एतावता ये पुरुषं त्यजन्ति तेषां सख्यमन्तवद्ब्रूहि राजन् ।
राज्ञां हि चित्तानि परिप्लुतानि सान्त्वं दत्त्वा मुसलैर्घातयन्ति ॥१३॥
एतावता ये पुरुषं त्यजन्ति तेषां सख्यमन्तवद्ब्रूहि राजन् ।
राज्ञां हि चित्तानि परिप्लुतानि सान्त्वं दत्त्वा मुसलैर्घातयन्ति ॥१३॥
13. vidura uvāca ,
etāvatā ye puruṣaṁ tyajanti; teṣāṁ sakhyamantavadbrūhi rājan ,
rājñāṁ hi cittāni pariplutāni; sāntvaṁ dattvā musalairghātayanti.
etāvatā ye puruṣaṁ tyajanti; teṣāṁ sakhyamantavadbrūhi rājan ,
rājñāṁ hi cittāni pariplutāni; sāntvaṁ dattvā musalairghātayanti.
13.
vidura uvāca etāvatā ye puruṣam
tyajanti teṣām sakhyam antavat brūhi
rājan rājñām hi cittāni pariplutāni
sāntvam dattvā musalaiḥ ghātayanti
tyajanti teṣām sakhyam antavat brūhi
rājan rājñām hi cittāni pariplutāni
sāntvam dattvā musalaiḥ ghātayanti
13.
Vidura said: "O King, tell me, the friendship of those who abandon a person (puruṣa) for such slight reasons is ephemeral. Indeed, the minds of kings are fickle; after offering solace, they strike with clubs."
अबालस्त्वं मन्यसे राजपुत्र बालोऽहमित्येव सुमन्दबुद्धे ।
यः सौहृदे पुरुषं स्थापयित्वा पश्चादेनं दूषयते स बालः ॥१४॥
यः सौहृदे पुरुषं स्थापयित्वा पश्चादेनं दूषयते स बालः ॥१४॥
14. abālastvaṁ manyase rājaputra; bālo'hamityeva sumandabuddhe ,
yaḥ sauhṛde puruṣaṁ sthāpayitvā; paścādenaṁ dūṣayate sa bālaḥ.
yaḥ sauhṛde puruṣaṁ sthāpayitvā; paścādenaṁ dūṣayate sa bālaḥ.
14.
abālaḥ tvam manyase rājaputra
bālaḥ aham iti eva sumandabuddhe
yaḥ sauhṛde puruṣam sthāpayitvā
paścāt enam dūṣayate saḥ bālaḥ
bālaḥ aham iti eva sumandabuddhe
yaḥ sauhṛde puruṣam sthāpayitvā
paścāt enam dūṣayate saḥ bālaḥ
14.
"O Prince, you consider yourself not a child. However, O exceedingly dull-witted one, you are indeed a child. For he who, after establishing a person (puruṣa) in friendship, later betrays him—that one is a child."
न श्रेयसे नीयते मन्दबुद्धिः स्त्री श्रोत्रियस्येव गृहे प्रदुष्टा ।
ध्रुवं न रोचेद्भरतर्षभस्य पतिः कुमार्या इव षष्टिवर्षः ॥१५॥
ध्रुवं न रोचेद्भरतर्षभस्य पतिः कुमार्या इव षष्टिवर्षः ॥१५॥
15. na śreyase nīyate mandabuddhiḥ; strī śrotriyasyeva gṛhe praduṣṭā ,
dhruvaṁ na rocedbharatarṣabhasya; patiḥ kumāryā iva ṣaṣṭivarṣaḥ.
dhruvaṁ na rocedbharatarṣabhasya; patiḥ kumāryā iva ṣaṣṭivarṣaḥ.
15.
na śreyase nīyate mandabuddhiḥ
strī śrotriyasya iva gṛhe praduṣṭā
dhruvam na rocet bharatarṣabhasya
patiḥ kumāryāḥ iva ṣaṣṭivarṣaḥ
strī śrotriyasya iva gṛhe praduṣṭā
dhruvam na rocet bharatarṣabhasya
patiḥ kumāryāḥ iva ṣaṣṭivarṣaḥ
15.
A dull-witted person is not led to prosperity, just as a defiled woman in the house of a Vedic scholar (śrotriya) is not. Surely, this will not please the best of Bharatas, any more than a sixty-year-old husband would please a young maiden.
अनुप्रियं चेदनुकाङ्क्षसे त्वं सर्वेषु कार्येषु हिताहितेषु ।
स्त्रियश्च राजञ्जडपङ्गुकांश्च पृच्छ त्वं वै तादृशांश्चैव मूढान् ॥१६॥
स्त्रियश्च राजञ्जडपङ्गुकांश्च पृच्छ त्वं वै तादृशांश्चैव मूढान् ॥१६॥
16. anupriyaṁ cedanukāṅkṣase tvaṁ; sarveṣu kāryeṣu hitāhiteṣu ,
striyaśca rājañjaḍapaṅgukāṁśca; pṛccha tvaṁ vai tādṛśāṁścaiva mūḍhān.
striyaśca rājañjaḍapaṅgukāṁśca; pṛccha tvaṁ vai tādṛśāṁścaiva mūḍhān.
16.
anupriyam cet anukāṅkṣase tvam
sarveṣu kāryeṣu hitāhiteṣu striyaḥ
ca rājan jaḍapaṅgukān ca pṛccha
tvam vai tādṛśān ca eva mūḍhān
sarveṣu kāryeṣu hitāhiteṣu striyaḥ
ca rājan jaḍapaṅgukān ca pṛccha
tvam vai tādṛśān ca eva mūḍhān
16.
"O King, if you wish to pursue what is merely pleasing in all matters, whether they are beneficial or harmful, then consult women, the dull-witted, the lame, and indeed, such foolish people."
लभ्यः खलु प्रातिपीय नरोऽनुप्रियवागिह ।
अप्रियस्य तु पथ्यस्य वक्ता श्रोता च दुर्लभः ॥१७॥
अप्रियस्य तु पथ्यस्य वक्ता श्रोता च दुर्लभः ॥१७॥
17. labhyaḥ khalu prātipīya naro'nupriyavāgiha ,
apriyasya tu pathyasya vaktā śrotā ca durlabhaḥ.
apriyasya tu pathyasya vaktā śrotā ca durlabhaḥ.
17.
labhyaḥ khalu prātipīya naraḥ anupriyavāk iha
apriyasya tu pathyasya vaktā śrotā ca durlabhaḥ
apriyasya tu pathyasya vaktā śrotā ca durlabhaḥ
17.
Indeed, a man who speaks pleasing words (prīti), seeking favor, is easily found in this world. However, both a speaker and a listener of unpleasant but beneficial (pathya) advice are rare.
यस्तु धर्मे पराश्वस्य हित्वा भर्तुः प्रियाप्रिये ।
अप्रियाण्याह पथ्यानि तेन राजा सहायवान् ॥१८॥
अप्रियाण्याह पथ्यानि तेन राजा सहायवान् ॥१८॥
18. yastu dharme parāśvasya hitvā bhartuḥ priyāpriye ,
apriyāṇyāha pathyāni tena rājā sahāyavān.
apriyāṇyāha pathyāni tena rājā sahāyavān.
18.
yaḥ tu dharme parāśvasya hitvā bhartuḥ priyā
apriye apriyāṇi āha pathyāni tena rājā sahāyavān
apriye apriyāṇi āha pathyāni tena rājā sahāyavān
18.
The king finds a true helper in that person who, being steadfast in (his) natural law (dharma) and disregarding the master's personal likes and dislikes, speaks words that are unpleasant yet beneficial (pathya).
अव्याधिजं कटुकं तीक्ष्णमुष्णं यशोमुषं परुषं पूतिगन्धि ।
सतां पेयं यन्न पिबन्त्यसन्तो मन्युं महाराज पिब प्रशाम्य ॥१९॥
सतां पेयं यन्न पिबन्त्यसन्तो मन्युं महाराज पिब प्रशाम्य ॥१९॥
19. avyādhijaṁ kaṭukaṁ tīkṣṇamuṣṇaṁ; yaśomuṣaṁ paruṣaṁ pūtigandhi ,
satāṁ peyaṁ yanna pibantyasanto; manyuṁ mahārāja piba praśāmya.
satāṁ peyaṁ yanna pibantyasanto; manyuṁ mahārāja piba praśāmya.
19.
a-vyādhi-jam kaṭukam tīkṣṇam uṣṇam
yaśaḥ-muṣam paruṣam pūti-gandhi
satām peyam yat na pibanti asantaḥ
manyum mahārāja piba pra-śāmya
yaśaḥ-muṣam paruṣam pūti-gandhi
satām peyam yat na pibanti asantaḥ
manyum mahārāja piba pra-śāmya
19.
O great king, quell your wrath (manyu)! You must suppress that anger (manyu) which, though not born of illness (avyādhija), is bitter (kaṭuka), sharp (tīkṣṇa), fierce (uṣṇa), destructive of reputation (yaśomuṣa), harsh (paruṣa), and foul-smelling (pūtigandhi). This is the anger that the virtuous (sat) must internalize (literally, 'drink'), but the wicked (asat) do not. Drink (piba) it and become completely calm (praśāmya).
वैचित्रवीर्यस्य यशो धनं च वाञ्छाम्यहं सहपुत्रस्य शश्वत् ।
यथा तथा वोऽस्तु नमश्च वोऽस्तु ममापि च स्वस्ति दिशन्तु विप्राः ॥२०॥
यथा तथा वोऽस्तु नमश्च वोऽस्तु ममापि च स्वस्ति दिशन्तु विप्राः ॥२०॥
20. vaicitravīryasya yaśo dhanaṁ ca; vāñchāmyahaṁ sahaputrasya śaśvat ,
yathā tathā vo'stu namaśca vo'stu; mamāpi ca svasti diśantu viprāḥ.
yathā tathā vo'stu namaśca vo'stu; mamāpi ca svasti diśantu viprāḥ.
20.
Vaicitravīryasya yaśas dhanam ca
vāñchāmi aham saha-putrasya śaśvat |
yathā tathā vaḥ astu namas ca vaḥ
astu mama api ca svasti diśantu viprāḥ
vāñchāmi aham saha-putrasya śaśvat |
yathā tathā vaḥ astu namas ca vaḥ
astu mama api ca svasti diśantu viprāḥ
20.
I always desire the lasting glory and prosperity of Vaicitravīrya (Dhṛtarāṣṭra) and his sons. So be it for you all, and salutations to you all. And may the learned Brahmins (vipra) also bestow well-being (svasti) upon me.
आशीविषान्नेत्रविषान्कोपयेन्न तु पण्डितः ।
एवं तेऽहं वदामीदं प्रयतः कुरुनन्दन ॥२१॥
एवं तेऽहं वदामीदं प्रयतः कुरुनन्दन ॥२१॥
21. āśīviṣānnetraviṣānkopayenna tu paṇḍitaḥ ,
evaṁ te'haṁ vadāmīdaṁ prayataḥ kurunandana.
evaṁ te'haṁ vadāmīdaṁ prayataḥ kurunandana.
21.
āśīviṣān netraviṣān kopayet na tu paṇḍitaḥ |
evam te aham vadāmi idam prayataḥ kurunandana
evam te aham vadāmi idam prayataḥ kurunandana
21.
A wise person should not provoke poisonous snakes (āśīviṣa) or those with venom in their eyes (netraviṣa). Thus, O delight of the Kurus, I diligently convey this to you.
Links to all chapters:
ādi parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
sabhā parva (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57 (current chapter)
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
vana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
virāṭa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
udyoga parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
bhīṣma parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
droṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
karṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
śalya parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
sauptika parva
strī parva
śānti parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
Chapter 300
Chapter 301
Chapter 302
Chapter 303
Chapter 304
Chapter 305
Chapter 306
Chapter 307
Chapter 308
Chapter 309
Chapter 310
Chapter 311
Chapter 312
Chapter 313
Chapter 314
Chapter 315
Chapter 316
Chapter 317
Chapter 318
Chapter 319
Chapter 320
Chapter 321
Chapter 322
Chapter 323
Chapter 324
Chapter 325
Chapter 326
Chapter 327
Chapter 328
Chapter 329
Chapter 330
Chapter 331
Chapter 332
Chapter 333
Chapter 334
Chapter 335
Chapter 336
Chapter 337
Chapter 338
Chapter 339
Chapter 340
Chapter 341
Chapter 342
Chapter 343
Chapter 344
Chapter 345
Chapter 346
Chapter 347
Chapter 348
Chapter 349
Chapter 350
Chapter 351
Chapter 352
Chapter 353
anuśāsana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
aśvamedhika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
āśramavāsika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47