महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-12, chapter-30
युधिष्ठिर उवाच ।
स कथं काञ्चनष्ठीवी सृञ्जयस्य सुतोऽभवत् ।
पर्वतेन किमर्थं च दत्तः केन ममार च ॥१॥
स कथं काञ्चनष्ठीवी सृञ्जयस्य सुतोऽभवत् ।
पर्वतेन किमर्थं च दत्तः केन ममार च ॥१॥
1. yudhiṣṭhira uvāca ,
sa kathaṁ kāñcanaṣṭhīvī sṛñjayasya suto'bhavat ,
parvatena kimarthaṁ ca dattaḥ kena mamāra ca.
sa kathaṁ kāñcanaṣṭhīvī sṛñjayasya suto'bhavat ,
parvatena kimarthaṁ ca dattaḥ kena mamāra ca.
1.
yudhiṣṭhira uvāca sa katham kāñcanaṣṭhīvī sṛñjayasya
sutaḥ abhavat parvatena kimartham ca dattaḥ kena mamāra ca
sutaḥ abhavat parvatena kimartham ca dattaḥ kena mamāra ca
1.
yudhiṣṭhira uvāca.
sa kāñcanaṣṭhīvī katham sṛñjayasya sutaḥ abhavat? parvatena ca kimartham dattaḥ? ca kena mamāra?
sa kāñcanaṣṭhīvī katham sṛñjayasya sutaḥ abhavat? parvatena ca kimartham dattaḥ? ca kena mamāra?
1.
Yudhishthira said: How did he, the gold-spitting one, become the son of Sṛñjaya? And for what purpose was he given by the mountain? And by whom did he die?
यदा वर्षसहस्रायुस्तदा भवति मानवः ।
कथमप्राप्तकौमारः सृञ्जयस्य सुतो मृतः ॥२॥
कथमप्राप्तकौमारः सृञ्जयस्य सुतो मृतः ॥२॥
2. yadā varṣasahasrāyustadā bhavati mānavaḥ ,
kathamaprāptakaumāraḥ sṛñjayasya suto mṛtaḥ.
kathamaprāptakaumāraḥ sṛñjayasya suto mṛtaḥ.
2.
yadā varṣasahasrāyuḥ tadā bhavati mānavaḥ
katham aprāptakaumāraḥ sṛñjayasya sutaḥ mṛtaḥ
katham aprāptakaumāraḥ sṛñjayasya sutaḥ mṛtaḥ
2.
yadā mānavaḥ varṣasahasrāyuḥ bhavati tadā,
katham sṛñjayasya sutaḥ aprāptakaumāraḥ mṛtaḥ
katham sṛñjayasya sutaḥ aprāptakaumāraḥ mṛtaḥ
2.
When a human being's lifespan is a thousand years, then how did Sañjaya's son die without having even reached youth?
उताहो नाममात्रं वै सुवर्णष्ठीविनोऽभवत् ।
तथ्यं वा काञ्चनष्ठीवीत्येतदिच्छामि वेदितुम् ॥३॥
तथ्यं वा काञ्चनष्ठीवीत्येतदिच्छामि वेदितुम् ॥३॥
3. utāho nāmamātraṁ vai suvarṇaṣṭhīvino'bhavat ,
tathyaṁ vā kāñcanaṣṭhīvītyetadicchāmi veditum.
tathyaṁ vā kāñcanaṣṭhīvītyetadicchāmi veditum.
3.
utāho nāmamātram vai suvarṇaṣṭhīvinaḥ abhavat
tathyam vā kāñcanaṣṭhīvī iti etat icchāmi veditum
tathyam vā kāñcanaṣṭhīvī iti etat icchāmi veditum
3.
utāho suvarṇaṣṭhīvinaḥ nāmamātram vai abhavat,
vā kāñcanaṣṭhīvī tathyam iti etat veditum icchāmi
vā kāñcanaṣṭhīvī tathyam iti etat veditum icchāmi
3.
Or was the title of 'gold-spitter' merely a name? I wish to know if this 'gold-spitter' was a reality.
वासुदेव उवाच ।
अत्र ते कथयिष्यामि यथा वृत्तं जनेश्वर ।
नारदः पर्वतश्चैव प्रागृषी लोकपूजितौ ॥४॥
अत्र ते कथयिष्यामि यथा वृत्तं जनेश्वर ।
नारदः पर्वतश्चैव प्रागृषी लोकपूजितौ ॥४॥
4. vāsudeva uvāca ,
atra te kathayiṣyāmi yathā vṛttaṁ janeśvara ,
nāradaḥ parvataścaiva prāgṛṣī lokapūjitau.
atra te kathayiṣyāmi yathā vṛttaṁ janeśvara ,
nāradaḥ parvataścaiva prāgṛṣī lokapūjitau.
4.
vāsudevaḥ uvāca atra te kathayiṣyāmi yathā vṛttam
janeśvara nāradaḥ parvataḥ ca eva prāgṛṣī lokapūjitau
janeśvara nāradaḥ parvataḥ ca eva prāgṛṣī lokapūjitau
4.
vāsudevaḥ uvāca.
janeśvara,
atra te yathā vṛttam kathayiṣyāmi.
nāradaḥ ca parvataḥ eva lokapūjitau prāgṛṣī
janeśvara,
atra te yathā vṛttam kathayiṣyāmi.
nāradaḥ ca parvataḥ eva lokapūjitau prāgṛṣī
4.
Vāsudeva said: "O ruler of people, I will tell you here what happened. Nārada and Parvata, two foremost sages, were indeed worshipped by the people."
मातुलो भागिनेयश्च देवलोकादिहागतौ ।
विहर्तुकामौ संप्रीत्या मानुष्येषु पुरा प्रभू ॥५॥
विहर्तुकामौ संप्रीत्या मानुष्येषु पुरा प्रभू ॥५॥
5. mātulo bhāgineyaśca devalokādihāgatau ,
vihartukāmau saṁprītyā mānuṣyeṣu purā prabhū.
vihartukāmau saṁprītyā mānuṣyeṣu purā prabhū.
5.
mātulaḥ bhāgineyaḥ ca devalokāt iha āgatau
vihartukāmau samprītyā mānuṣyeṣu purā prabhū
vihartukāmau samprītyā mānuṣyeṣu purā prabhū
5.
purā mātulaḥ ca bhāgineyaḥ devalokāt iha āgatau,
samprītyā mānuṣyeṣu vihartukāmau prabhū
samprītyā mānuṣyeṣu vihartukāmau prabhū
5.
Formerly, the maternal uncle and nephew, both powerful lords, arrived here from the world of the gods, desiring to wander amicably among human beings.
हविःपवित्रभोज्येन देवभोज्येन चैव ह ।
नारदो मातुलश्चैव भागिनेयश्च पर्वतः ॥६॥
नारदो मातुलश्चैव भागिनेयश्च पर्वतः ॥६॥
6. haviḥpavitrabhojyena devabhojyena caiva ha ,
nārado mātulaścaiva bhāgineyaśca parvataḥ.
nārado mātulaścaiva bhāgineyaśca parvataḥ.
6.
haviḥpavitrabhojyena devabhojyena ca eva ha
nāradaḥ mātulaḥ ca eva bhāgineyaḥ ca parvataḥ
nāradaḥ mātulaḥ ca eva bhāgineyaḥ ca parvataḥ
6.
nāradaḥ mātulaḥ ca eva bhāgineyaḥ ca parvataḥ
haviḥpavitrabhojyena devabhojyena ca eva ha
haviḥpavitrabhojyena devabhojyena ca eva ha
6.
Nārada, the maternal uncle, and Parvata, the nephew, were indeed those who partook of food purified by sacrificial offerings and food fit for the gods.
तावुभौ तपसोपेताववनीतलचारिणौ ।
भुञ्जानौ मानुषान्भोगान्यथावत्पर्यधावताम् ॥७॥
भुञ्जानौ मानुषान्भोगान्यथावत्पर्यधावताम् ॥७॥
7. tāvubhau tapasopetāvavanītalacāriṇau ,
bhuñjānau mānuṣānbhogānyathāvatparyadhāvatām.
bhuñjānau mānuṣānbhogānyathāvatparyadhāvatām.
7.
tau ubhau tapasā upetau avanītalacāriṇau
bhuñjānau mānuṣān bhogān yathāvat paryadhāvatām
bhuñjānau mānuṣān bhogān yathāvat paryadhāvatām
7.
tau ubhau tapasā upetau avanītalacāriṇau
mānuṣān bhogān bhuñjānau yathāvat paryadhāvatām
mānuṣān bhogān bhuñjānau yathāvat paryadhāvatām
7.
Those two, endowed with asceticism (tapas) and roaming the surface of the earth, wandered about, partaking of human experiences in an appropriate manner.
प्रीतिमन्तौ मुदा युक्तौ समयं तत्र चक्रतुः ।
यो भवेद्धृदि संकल्पः शुभो वा यदि वाशुभः ।
अन्योन्यस्य स आख्येयो मृषा शापोऽन्यथा भवेत् ॥८॥
यो भवेद्धृदि संकल्पः शुभो वा यदि वाशुभः ।
अन्योन्यस्य स आख्येयो मृषा शापोऽन्यथा भवेत् ॥८॥
8. prītimantau mudā yuktau samayaṁ tatra cakratuḥ ,
yo bhaveddhṛdi saṁkalpaḥ śubho vā yadi vāśubhaḥ ,
anyonyasya sa ākhyeyo mṛṣā śāpo'nyathā bhavet.
yo bhaveddhṛdi saṁkalpaḥ śubho vā yadi vāśubhaḥ ,
anyonyasya sa ākhyeyo mṛṣā śāpo'nyathā bhavet.
8.
prītimantau mudā yuktau samayam tatra
cakratuḥ yaḥ bhavet hṛdi saṃkalpaḥ
śubhaḥ vā yadi vā aśubhaḥ anyonyasya
saḥ ākhyeyaḥ mṛṣā śāpaḥ anyathā bhavet
cakratuḥ yaḥ bhavet hṛdi saṃkalpaḥ
śubhaḥ vā yadi vā aśubhaḥ anyonyasya
saḥ ākhyeyaḥ mṛṣā śāpaḥ anyathā bhavet
8.
prītimantau mudā yuktau tatra samayam
cakratuḥ yaḥ saṃkalpaḥ hṛdi bhavet
śubhaḥ vā yadi vā aśubhaḥ saḥ anyonyasya
ākhyeyaḥ anyathā mṛṣā śāpaḥ bhavet
cakratuḥ yaḥ saṃkalpaḥ hṛdi bhavet
śubhaḥ vā yadi vā aśubhaḥ saḥ anyonyasya
ākhyeyaḥ anyathā mṛṣā śāpaḥ bhavet
8.
Filled with affection and joy, they made an agreement there: "Whatever intention resides in the heart, whether good or bad, that must be revealed to each other; otherwise, a curse of untruthfulness will be incurred."
तौ तथेति प्रतिज्ञाय महर्षी लोकपूजितौ ।
सृञ्जयं श्वैत्यमभ्येत्य राजानमिदमूचतुः ॥९॥
सृञ्जयं श्वैत्यमभ्येत्य राजानमिदमूचतुः ॥९॥
9. tau tatheti pratijñāya maharṣī lokapūjitau ,
sṛñjayaṁ śvaityamabhyetya rājānamidamūcatuḥ.
sṛñjayaṁ śvaityamabhyetya rājānamidamūcatuḥ.
9.
tau tathā iti pratijñāya maharṣī lokapūjitau
sṛñjayam śvaityam abhyetya rājānam idam ūcatuḥ
sṛñjayam śvaityam abhyetya rājānam idam ūcatuḥ
9.
tau maharṣī lokapūjitau tathā iti pratijñāya
sṛñjayam śvaityam rājānam abhyetya idam ūcatuḥ
sṛñjayam śvaityam rājānam abhyetya idam ūcatuḥ
9.
Having agreed, saying "So be it," those two great sages, honored by all people, approached King Sṛñjaya Śvaitya and spoke this.
आवां भवति वत्स्यावः कंचित्कालं हिताय ते ।
यथावत्पृथिवीपाल आवयोः प्रगुणीभव ।
तथेति कृत्वा तौ राजा सत्कृत्योपचचार ह ॥१०॥
यथावत्पृथिवीपाल आवयोः प्रगुणीभव ।
तथेति कृत्वा तौ राजा सत्कृत्योपचचार ह ॥१०॥
10. āvāṁ bhavati vatsyāvaḥ kaṁcitkālaṁ hitāya te ,
yathāvatpṛthivīpāla āvayoḥ praguṇībhava ,
tatheti kṛtvā tau rājā satkṛtyopacacāra ha.
yathāvatpṛthivīpāla āvayoḥ praguṇībhava ,
tatheti kṛtvā tau rājā satkṛtyopacacāra ha.
10.
āvām bhavati vatsyāvaḥ kañcit kālam
hitāya te yathāvat pṛthivīpāla
āvayoḥ praguṇībhava tathā iti
kṛtvā tau rājā satkṛtya upacacāra ha
hitāya te yathāvat pṛthivīpāla
āvayoḥ praguṇībhava tathā iti
kṛtvā tau rājā satkṛtya upacacāra ha
10.
pṛthivīpāla bhavati āvām te hitāya
kañcit kālam vatsyāvaḥ yathāvat
āvayoḥ praguṇībhava rājā tathā
iti kṛtvā tau satkṛtya upacacāra ha
kañcit kālam vatsyāvaḥ yathāvat
āvayoḥ praguṇībhava rājā tathā
iti kṛtvā tau satkṛtya upacacāra ha
10.
O King, we two shall reside here for some time for your welfare. Therefore, be duly prepared and well-disposed towards us. Having said, 'So be it,' the king honored those two and attended to them.
ततः कदाचित्तौ राजा महात्मानौ तथागतौ ।
अब्रवीत्परमप्रीतः सुतेयं वरवर्णिनी ॥११॥
अब्रवीत्परमप्रीतः सुतेयं वरवर्णिनी ॥११॥
11. tataḥ kadācittau rājā mahātmānau tathāgatau ,
abravītparamaprītaḥ suteyaṁ varavarṇinī.
abravītparamaprītaḥ suteyaṁ varavarṇinī.
11.
tataḥ kadācit tau rājā mahātmānau tathāgatau
abravīt paramaprītaḥ sutā iyam varavarṇinī
abravīt paramaprītaḥ sutā iyam varavarṇinī
11.
tataḥ kadācit rājā paramaprītaḥ tau mahātmānau
tathāgatau abravīt iyam sutā varavarṇinī
tathāgatau abravīt iyam sutā varavarṇinī
11.
Then, one day, the king, who was extremely pleased, said to those two great-souled individuals who had arrived: 'This daughter of beautiful complexion...'
एकैव मम कन्यैषा युवां परिचरिष्यति ।
दर्शनीयानवद्याङ्गी शीलवृत्तसमन्विता ।
सुकुमारी कुमारी च पद्मकिञ्जल्कसंनिभा ॥१२॥
दर्शनीयानवद्याङ्गी शीलवृत्तसमन्विता ।
सुकुमारी कुमारी च पद्मकिञ्जल्कसंनिभा ॥१२॥
12. ekaiva mama kanyaiṣā yuvāṁ paricariṣyati ,
darśanīyānavadyāṅgī śīlavṛttasamanvitā ,
sukumārī kumārī ca padmakiñjalkasaṁnibhā.
darśanīyānavadyāṅgī śīlavṛttasamanvitā ,
sukumārī kumārī ca padmakiñjalkasaṁnibhā.
12.
ekā eva mama kanyā eṣā yuvām
paricariṣyati darśanīyā anavadyāṅgī
śīlavṛttasamantitā sukumārī
kumārī ca padmakiñjalkasaṃnibhā
paricariṣyati darśanīyā anavadyāṅgī
śīlavṛttasamantitā sukumārī
kumārī ca padmakiñjalkasaṃnibhā
12.
eṣā mama ekā eva kanyā yuvām
paricariṣyati darśanīyā anavadyāṅgī
śīlavṛttasamantitā sukumārī
kumārī ca padmakiñjalkasaṃnibhā
paricariṣyati darśanīyā anavadyāṅgī
śīlavṛttasamantitā sukumārī
kumārī ca padmakiñjalkasaṃnibhā
12.
This one daughter of mine will serve you two. She is beautiful to behold, with flawless limbs, endowed with good character and conduct, very delicate, a maiden, and resembles the filaments of a lotus.
परमं सौम्य इत्युक्तस्ताभ्यां राजा शशास ताम् ।
कन्ये विप्रावुपचर देववत्पितृवच्च ह ॥१३॥
कन्ये विप्रावुपचर देववत्पितृवच्च ह ॥१३॥
13. paramaṁ saumya ityuktastābhyāṁ rājā śaśāsa tām ,
kanye viprāvupacara devavatpitṛvacca ha.
kanye viprāvupacara devavatpitṛvacca ha.
13.
paramam saumya iti uktaḥ tābhyām rājā śaśāsa
tām kanye viprau upacara devavat pitṛvat ca ha
tām kanye viprau upacara devavat pitṛvat ca ha
13.
tābhyām paramam saumya iti uktaḥ rājā tām śaśāsa
kanye viprau devavat pitṛvat ca upacara ha
kanye viprau devavat pitṛvat ca upacara ha
13.
The king, having been addressed by those two (sages) as 'supremely gentle,' instructed her: 'O daughter, serve these two sages as you would gods and fathers, indeed!'
सा तु कन्या तथेत्युक्त्वा पितरं धर्मचारिणी ।
यथानिदेशं राज्ञस्तौ सत्कृत्योपचचार ह ॥१४॥
यथानिदेशं राज्ञस्तौ सत्कृत्योपचचार ह ॥१४॥
14. sā tu kanyā tathetyuktvā pitaraṁ dharmacāriṇī ,
yathānideśaṁ rājñastau satkṛtyopacacāra ha.
yathānideśaṁ rājñastau satkṛtyopacacāra ha.
14.
sā tu kanyā tathā iti uktvā pitaraṃ dharmacāriṇī
yathānideśaṃ rājñaḥ tau satkṛtya upacacāra ha
yathānideśaṃ rājñaḥ tau satkṛtya upacacāra ha
14.
sā tu dharmacāriṇī kanyā pitaraṃ tathā iti uktvā
rājñaḥ yathānideśaṃ tau satkṛtya upacacāra ha
rājñaḥ yathānideśaṃ tau satkṛtya upacacāra ha
14.
But that dutiful (dharma-observing) maiden, saying "so be it" to her father, indeed honored and served those two (guests) according to the king's instruction.
तस्यास्तथोपचारेण रूपेणाप्रतिमेन च ।
नारदं हृच्छयस्तूर्णं सहसैवान्वपद्यत ॥१५॥
नारदं हृच्छयस्तूर्णं सहसैवान्वपद्यत ॥१५॥
15. tasyāstathopacāreṇa rūpeṇāpratimena ca ,
nāradaṁ hṛcchayastūrṇaṁ sahasaivānvapadyata.
nāradaṁ hṛcchayastūrṇaṁ sahasaivānvapadyata.
15.
tasyāḥ tathā upacāreṇa rūpeṇa apratimena ca
nāradaṃ hṛcchayaḥ tūrṇaṃ sahasā eva anvapadyata
nāradaṃ hṛcchayaḥ tūrṇaṃ sahasā eva anvapadyata
15.
tasyāḥ tathā upacāreṇa ca apratimena rūpeṇa
hṛcchayaḥ tūrṇaṃ sahasā eva nāradaṃ anvapadyata
hṛcchayaḥ tūrṇaṃ sahasā eva nāradaṃ anvapadyata
15.
Due to her devoted service and her incomparable beauty, the god of love (hṛcchaya) quickly and suddenly afflicted Nārada.
ववृधे च ततस्तस्य हृदि कामो महात्मनः ।
यथा शुक्लस्य पक्षस्य प्रवृत्तावुडुराट्छनैः ॥१६॥
यथा शुक्लस्य पक्षस्य प्रवृत्तावुडुराट्छनैः ॥१६॥
16. vavṛdhe ca tatastasya hṛdi kāmo mahātmanaḥ ,
yathā śuklasya pakṣasya pravṛttāvuḍurāṭchanaiḥ.
yathā śuklasya pakṣasya pravṛttāvuḍurāṭchanaiḥ.
16.
vavṛdhe ca tataḥ tasya hṛdi kāmaḥ mahātmanaḥ
yathā śuklasya pakṣasya pravṛttau uḍurāṭ śanaiḥ
yathā śuklasya pakṣasya pravṛttau uḍurāṭ śanaiḥ
16.
ca tataḥ tasya mahātmanaḥ hṛdi kāmaḥ vavṛdhe
yathā śuklasya pakṣasya pravṛttau uḍurāṭ śanaiḥ
yathā śuklasya pakṣasya pravṛttau uḍurāṭ śanaiḥ
16.
And then, in the heart of that great-souled (mahātman) sage, the god of love (kāma) grew, just as the moon gradually waxes at the beginning of the bright fortnight.
न च तं भागिनेयाय पर्वताय महात्मने ।
शशंस मन्मथं तीव्रं व्रीडमानः स धर्मवित् ॥१७॥
शशंस मन्मथं तीव्रं व्रीडमानः स धर्मवित् ॥१७॥
17. na ca taṁ bhāgineyāya parvatāya mahātmane ,
śaśaṁsa manmathaṁ tīvraṁ vrīḍamānaḥ sa dharmavit.
śaśaṁsa manmathaṁ tīvraṁ vrīḍamānaḥ sa dharmavit.
17.
na ca taṃ bhāgineyāya parvatāya mahātmane
śaśaṃsa manmathaṃ tīvraṃ vrīḍamānaḥ saḥ dharmavit
śaśaṃsa manmathaṃ tīvraṃ vrīḍamānaḥ saḥ dharmavit
17.
ca saḥ dharmavit vrīḍamānaḥ taṃ tīvraṃ manmathaṃ
bhāgineyāya mahātmane parvatāya na śaśaṃsa
bhāgineyāya mahātmane parvatāya na śaśaṃsa
17.
And he (Nārada), being ashamed and knowing his duty (dharma), did not reveal that intense desire (manmatha) to his great-souled (mahātman) nephew, Parvata.
तपसा चेङ्गितेनाथ पर्वतोऽथ बुबोध तत् ।
कामार्तं नारदं क्रुद्धः शशापैनं ततो भृशम् ॥१८॥
कामार्तं नारदं क्रुद्धः शशापैनं ततो भृशम् ॥१८॥
18. tapasā ceṅgitenātha parvato'tha bubodha tat ,
kāmārtaṁ nāradaṁ kruddhaḥ śaśāpainaṁ tato bhṛśam.
kāmārtaṁ nāradaṁ kruddhaḥ śaśāpainaṁ tato bhṛśam.
18.
tapasā ca iṅgitena atha parvataḥ atha bubodha tat
kāmārtam nāradam kruddhaḥ śaśāpa enam tataḥ bhṛśam
kāmārtam nāradam kruddhaḥ śaśāpa enam tataḥ bhṛśam
18.
atha parvataḥ tapasā ca iṅgitena tat bubodha kruddhaḥ
saḥ tataḥ kāmārtam enam nāradam bhṛśam śaśāpa
saḥ tataḥ kāmārtam enam nāradam bhṛśam śaśāpa
18.
Then, by virtue of his ascetic practice (tapas) and the indication, the mountain understood that. Enraged, he then severely cursed Nārada, who was afflicted by desire (kāma).
कृत्वा समयमव्यग्रो भवान्वै सहितो मया ।
यो भवेद्धृदि संकल्पः शुभो वा यदि वाशुभः ॥१९॥
यो भवेद्धृदि संकल्पः शुभो वा यदि वाशुभः ॥१९॥
19. kṛtvā samayamavyagro bhavānvai sahito mayā ,
yo bhaveddhṛdi saṁkalpaḥ śubho vā yadi vāśubhaḥ.
yo bhaveddhṛdi saṁkalpaḥ śubho vā yadi vāśubhaḥ.
19.
kṛtvā samayam avyagraḥ bhavān vai sahitaḥ mayā yaḥ
bhavet hṛdi saṅkalpaḥ śubhaḥ vā yadi vā aśubhaḥ
bhavet hṛdi saṅkalpaḥ śubhaḥ vā yadi vā aśubhaḥ
19.
mayā sahitaḥ bhavān avyagraḥ samayam kṛtvā yaḥ
saṅkalpaḥ hṛdi bhavet śubhaḥ vā yadi vā aśubhaḥ
saṅkalpaḥ hṛdi bhavet śubhaḥ vā yadi vā aśubhaḥ
19.
You, having made an undisturbed agreement with me: whatever thought (saṅkalpa) may arise in the heart, whether auspicious or inauspicious...
अन्योन्यस्य स आख्येय इति तद्वै मृषा कृतम् ।
भवता वचनं ब्रह्मंस्तस्मादेतद्वदाम्यहम् ॥२०॥
भवता वचनं ब्रह्मंस्तस्मादेतद्वदाम्यहम् ॥२०॥
20. anyonyasya sa ākhyeya iti tadvai mṛṣā kṛtam ,
bhavatā vacanaṁ brahmaṁstasmādetadvadāmyaham.
bhavatā vacanaṁ brahmaṁstasmādetadvadāmyaham.
20.
anyonyasya saḥ ākhyeyaḥ iti tat vai mṛṣā kṛtam
bhavatā vacanam brahman tasmāt etat vadāmi aham
bhavatā vacanam brahman tasmāt etat vadāmi aham
20.
saḥ anyonyasya ākhyeyaḥ iti tat vacanam bhavatā
mṛṣā kṛtam vai brahman tasmāt aham etat vadāmi
mṛṣā kṛtam vai brahman tasmāt aham etat vadāmi
20.
That [thought] should have been disclosed to one another. Indeed, that agreement (vacana) was falsely made by you, O Brahmin! Therefore, I say this.
न हि कामं प्रवर्तन्तं भवानाचष्ट मे पुरा ।
सुकुमार्यां कुमार्यां ते तस्मादेष शपाम्यहम् ॥२१॥
सुकुमार्यां कुमार्यां ते तस्मादेष शपाम्यहम् ॥२१॥
21. na hi kāmaṁ pravartantaṁ bhavānācaṣṭa me purā ,
sukumāryāṁ kumāryāṁ te tasmādeṣa śapāmyaham.
sukumāryāṁ kumāryāṁ te tasmādeṣa śapāmyaham.
21.
na hi kāmam pravartantam bhavān ācaṣṭa me purā
sukumāryām kumāryām te tasmāt eṣaḥ śapāmi aham
sukumāryām kumāryām te tasmāt eṣaḥ śapāmi aham
21.
hi bhavān purā me sukumāryām kumāryām pravartantam
te kāmam na ācaṣṭa tasmāt eṣaḥ aham śapāmi
te kāmam na ācaṣṭa tasmāt eṣaḥ aham śapāmi
21.
Indeed, you did not reveal to me earlier your desire (kāma) that was stirring towards the delicate maiden (kumārī). Therefore, I now curse you.
ब्रह्मवादी गुरुर्यस्मात्तपस्वी ब्राह्मणश्च सन् ।
अकार्षीः समयभ्रंशमावाभ्यां यः कृतो मिथः ॥२२॥
अकार्षीः समयभ्रंशमावाभ्यां यः कृतो मिथः ॥२२॥
22. brahmavādī gururyasmāttapasvī brāhmaṇaśca san ,
akārṣīḥ samayabhraṁśamāvābhyāṁ yaḥ kṛto mithaḥ.
akārṣīḥ samayabhraṁśamāvābhyāṁ yaḥ kṛto mithaḥ.
22.
brahmavādī guruḥ yasmāt tapasvī brāhmaṇaḥ ca san
akārṣīḥ samayabhraṃśam āvābhyām yaḥ kṛtaḥ mithaḥ
akārṣīḥ samayabhraṃśam āvābhyām yaḥ kṛtaḥ mithaḥ
22.
yasmāt brahmavādī guruḥ tapasvī ca brāhmaṇaḥ san (tvam)
āvābhyām mithaḥ yaḥ kṛtaḥ samayabhraṃśam akārṣīḥ
āvābhyām mithaḥ yaḥ kṛtaḥ samayabhraṃśam akārṣīḥ
22.
Because, being a teacher (guru), a speaker of Brahman (brahman), an ascetic (tapas), and a Brahmin, you have caused the violation of the agreement which was mutually made by us both.
शप्स्ये तस्मात्सुसंक्रुद्धो भवन्तं तं निबोध मे ।
सुकुमारी च ते भार्या भविष्यति न संशयः ॥२३॥
सुकुमारी च ते भार्या भविष्यति न संशयः ॥२३॥
23. śapsye tasmātsusaṁkruddho bhavantaṁ taṁ nibodha me ,
sukumārī ca te bhāryā bhaviṣyati na saṁśayaḥ.
sukumārī ca te bhāryā bhaviṣyati na saṁśayaḥ.
23.
śapsye tasmāt susaṃkruddhaḥ bhavantam tam nibodha
me sukumārī ca te bhāryā bhaviṣyati na saṃśayaḥ
me sukumārī ca te bhāryā bhaviṣyati na saṃśayaḥ
23.
tasmāt susaṃkruddhaḥ (aham) bhavantam śapsye.
me tam nibodha: ca te bhāryā sukumārī bhaviṣyati na saṃśayaḥ
me tam nibodha: ca te bhāryā sukumārī bhaviṣyati na saṃśayaḥ
23.
Therefore, greatly enraged, I will curse you. Understand this from me: your wife will undoubtedly be very delicate.
वानरं चैव कन्या त्वां विवाहात्प्रभृति प्रभो ।
संद्रक्ष्यन्ति नराश्चान्ये स्वरूपेण विनाकृतम् ॥२४॥
संद्रक्ष्यन्ति नराश्चान्ये स्वरूपेण विनाकृतम् ॥२४॥
24. vānaraṁ caiva kanyā tvāṁ vivāhātprabhṛti prabho ,
saṁdrakṣyanti narāścānye svarūpeṇa vinākṛtam.
saṁdrakṣyanti narāścānye svarūpeṇa vinākṛtam.
24.
vānaram ca eva kanyā tvām vivāhāt prabhṛti prabho
saṃdrakṣyanti narāḥ ca anye svarūpeṇa vinākṛtam
saṃdrakṣyanti narāḥ ca anye svarūpeṇa vinākṛtam
24.
prabho,
vivāhāt prabhṛti kanyā ca anye narāḥ ca tvām svarūpeṇa vinākṛtam vānaram eva saṃdrakṣyanti
vivāhāt prabhṛti kanyā ca anye narāḥ ca tvām svarūpeṇa vinākṛtam vānaram eva saṃdrakṣyanti
24.
O lord, indeed, your bride and other people will see you as a monkey, deprived of your own form, from the moment of marriage.
स तद्वाक्यं तु विज्ञाय नारदः पर्वतात्तदा ।
अशपत्तमपि क्रोधाद्भागिनेयं स मातुलः ॥२५॥
अशपत्तमपि क्रोधाद्भागिनेयं स मातुलः ॥२५॥
25. sa tadvākyaṁ tu vijñāya nāradaḥ parvatāttadā ,
aśapattamapi krodhādbhāgineyaṁ sa mātulaḥ.
aśapattamapi krodhādbhāgineyaṁ sa mātulaḥ.
25.
saḥ tat vākyam tu vijñāya nāradaḥ parvatāt tadā
aśapat tam api krodhāt bhāgineyam saḥ mātulaḥ
aśapat tam api krodhāt bhāgineyam saḥ mātulaḥ
25.
tadā saḥ nāradaḥ,
parvatāt tat vākyam tu vijñāya,
saḥ mātulaḥ krodhāt tam bhāgineyam api aśapat
parvatāt tat vākyam tu vijñāya,
saḥ mātulaḥ krodhāt tam bhāgineyam api aśapat
25.
Then, Narada, having indeed understood that statement from Parvata, that maternal uncle (Narada) also cursed his own nephew out of anger.
तपसा ब्रह्मचर्येण सत्येन च दमेन च ।
युक्तोऽपि धर्मनित्यश्च न स्वर्गवासमाप्स्यसि ॥२६॥
युक्तोऽपि धर्मनित्यश्च न स्वर्गवासमाप्स्यसि ॥२६॥
26. tapasā brahmacaryeṇa satyena ca damena ca ,
yukto'pi dharmanityaśca na svargavāsamāpsyasi.
yukto'pi dharmanityaśca na svargavāsamāpsyasi.
26.
tapasā brahmacaryeṇa satyena ca damena ca yuktaḥ
api dharmanityaḥ ca na svargavāsam āpsyasi
api dharmanityaḥ ca na svargavāsam āpsyasi
26.
tapasā brahmacaryeṇa satyena ca damena ca yuktaḥ
api ca dharmanityaḥ na svargavāsam āpsyasi
api ca dharmanityaḥ na svargavāsam āpsyasi
26.
Even if you are endowed with spiritual austerities (tapas), celibacy (brahmacarya), truthfulness, and self-control, and are always committed to your intrinsic nature (dharma), you will not attain residence in heaven.
तौ तु शप्त्वा भृशं क्रुद्धौ परस्परममर्षणौ ।
प्रतिजग्मतुरन्योन्यं क्रुद्धाविव गजोत्तमौ ॥२७॥
प्रतिजग्मतुरन्योन्यं क्रुद्धाविव गजोत्तमौ ॥२७॥
27. tau tu śaptvā bhṛśaṁ kruddhau parasparamamarṣaṇau ,
pratijagmaturanyonyaṁ kruddhāviva gajottamau.
pratijagmaturanyonyaṁ kruddhāviva gajottamau.
27.
tau tu śaptvā bhṛśam kruddhau parasparam amarṣaṇau
pratijagmatuḥ anyonyam kruddhau iva gajottama
pratijagmatuḥ anyonyam kruddhau iva gajottama
27.
tau tu bhṛśam kruddhau parasparam amarṣaṇau śaptvā
kruddhau gajottamau iva anyonyam pratijagmatuḥ
kruddhau gajottamau iva anyonyam pratijagmatuḥ
27.
But those two, having cursed each other intensely, both exceedingly enraged and intolerant of one another, departed, each to their own way, like two infuriated, excellent elephants.
पर्वतः पृथिवीं कृत्स्नां विचचार महामुनिः ।
पूज्यमानो यथान्यायं तेजसा स्वेन भारत ॥२८॥
पूज्यमानो यथान्यायं तेजसा स्वेन भारत ॥२८॥
28. parvataḥ pṛthivīṁ kṛtsnāṁ vicacāra mahāmuniḥ ,
pūjyamāno yathānyāyaṁ tejasā svena bhārata.
pūjyamāno yathānyāyaṁ tejasā svena bhārata.
28.
parvataḥ pṛthivīm kṛtsnām vicacāra mahāmuniḥ
pūjyamānaḥ yathānyāyam tejasā svena bhārata
pūjyamānaḥ yathānyāyam tejasā svena bhārata
28.
bhārata mahāmuniḥ parvataḥ svena tejasā
yathānyāyam pūjyamānaḥ kṛtsnām pṛthivīm vicacāra
yathānyāyam pūjyamānaḥ kṛtsnām pṛthivīm vicacāra
28.
O Bhārata, the great sage Parvata roamed the entire earth, being duly honored by his own spiritual radiance.
अथ तामलभत्कन्यां नारदः सृञ्जयात्मजाम् ।
धर्मेण धर्मप्रवरः सुकुमारीमनिन्दिताम् ॥२९॥
धर्मेण धर्मप्रवरः सुकुमारीमनिन्दिताम् ॥२९॥
29. atha tāmalabhatkanyāṁ nāradaḥ sṛñjayātmajām ,
dharmeṇa dharmapravaraḥ sukumārīmaninditām.
dharmeṇa dharmapravaraḥ sukumārīmaninditām.
29.
atha tām alabhat kanyām nāradaḥ sṛñjayātmajām
dharmeṇa dharmapravaraḥ sukumārīm aninditām
dharmeṇa dharmapravaraḥ sukumārīm aninditām
29.
atha dharmapravaraḥ nāradaḥ dharmeṇa sṛñjayātmajām
tām sukumārīm aninditām kanyām alabhat
tām sukumārīm aninditām kanyām alabhat
29.
Then, Nārada, who was preeminent in following his natural law (dharma), obtained that maiden - the very delicate and blameless daughter of Sañjaya - through righteous means (dharma).
सा तु कन्या यथाशापं नारदं तं ददर्श ह ।
पाणिग्रहणमन्त्राणां प्रयोगादेव वानरम् ॥३०॥
पाणिग्रहणमन्त्राणां प्रयोगादेव वानरम् ॥३०॥
30. sā tu kanyā yathāśāpaṁ nāradaṁ taṁ dadarśa ha ,
pāṇigrahaṇamantrāṇāṁ prayogādeva vānaram.
pāṇigrahaṇamantrāṇāṁ prayogādeva vānaram.
30.
sā tu kanyā yathāśāpam nāradam tam dadarśa ha
pāṇigrahaṇa-mantrāṇām prayogāt eva vānaram
pāṇigrahaṇa-mantrāṇām prayogāt eva vānaram
30.
tu sā kanyā yathāśāpam pāṇigrahaṇa-mantrāṇām
prayogāt eva tam nāradam vānaram ha dadarśa
prayogāt eva tam nāradam vānaram ha dadarśa
30.
Following the curse, that maiden indeed saw Nārada, who, by the mere application of the marriage (pāṇigrahaṇa) mantras, had taken the form of a monkey.
सुकुमारी च देवर्षिं वानरप्रतिमाननम् ।
नैवावमन्यत तदा प्रीतिमत्येव चाभवत् ॥३१॥
नैवावमन्यत तदा प्रीतिमत्येव चाभवत् ॥३१॥
31. sukumārī ca devarṣiṁ vānarapratimānanam ,
naivāvamanyata tadā prītimatyeva cābhavat.
naivāvamanyata tadā prītimatyeva cābhavat.
31.
sukumārī ca devarṣim vānara-pratimānanām na
eva avamanyata tadā prītimatī eva ca abhavat
eva avamanyata tadā prītimatī eva ca abhavat
31.
ca sukumārī vānara-pratimānanām devarṣim na
eva avamanyata tadā ca prītimatī eva abhavat
eva avamanyata tadā ca prītimatī eva abhavat
31.
And the delicate maiden (sukumārī) did not disdain the divine sage (devarṣi), whose face resembled a monkey's, but rather became filled with affection for him.
उपतस्थे च भर्तारं न चान्यं मनसाप्यगात् ।
देवं मुनिं वा यक्षं वा पतित्वे पतिवत्सला ॥३२॥
देवं मुनिं वा यक्षं वा पतित्वे पतिवत्सला ॥३२॥
32. upatasthe ca bhartāraṁ na cānyaṁ manasāpyagāt ,
devaṁ muniṁ vā yakṣaṁ vā patitve pativatsalā.
devaṁ muniṁ vā yakṣaṁ vā patitve pativatsalā.
32.
upatasthe ca bhartāram na ca anyam manasā api
agāt devam munim vā yakṣam vā patitve pativatsalā
agāt devam munim vā yakṣam vā patitve pativatsalā
32.
ca pativatsalā bhartāram upatasthe ca manasā api
devam vā munim vā yakṣam vā anyam na patitve agāt
devam vā munim vā yakṣam vā anyam na patitve agāt
32.
She served her husband faithfully, and being devoted to her husband (pativatsalā), she did not mentally turn to any other, be it a god, a sage, or a yakṣa, as a potential spouse.
ततः कदाचिद्भगवान्पर्वतोऽनुससार ह ।
वनं विरहितं किंचित्तत्रापश्यत्स नारदम् ॥३३॥
वनं विरहितं किंचित्तत्रापश्यत्स नारदम् ॥३३॥
33. tataḥ kadācidbhagavānparvato'nusasāra ha ,
vanaṁ virahitaṁ kiṁcittatrāpaśyatsa nāradam.
vanaṁ virahitaṁ kiṁcittatrāpaśyatsa nāradam.
33.
tataḥ kadācit bhagavān parvataḥ anusasāra ha
vanam virahitam kiñcit tatra apaśyat saḥ nāradam
vanam virahitam kiñcit tatra apaśyat saḥ nāradam
33.
tataḥ kadācit bhagavān parvataḥ ha vanam virahitam
kiñcit anusasāra saḥ tatra nāradam apaśyat
kiñcit anusasāra saḥ tatra nāradam apaśyat
33.
Then, one day, the revered sage Parvata indeed traversed a certain solitary forest, and there he saw Nārada.
ततोऽभिवाद्य प्रोवाच नारदं पर्वतस्तदा ।
भवान्प्रसादं कुरुतां स्वर्गादेशाय मे प्रभो ॥३४॥
भवान्प्रसादं कुरुतां स्वर्गादेशाय मे प्रभो ॥३४॥
34. tato'bhivādya provāca nāradaṁ parvatastadā ,
bhavānprasādaṁ kurutāṁ svargādeśāya me prabho.
bhavānprasādaṁ kurutāṁ svargādeśāya me prabho.
34.
tataḥ abhivādya provāca nāradam parvataḥ tadā
bhavān prasādam kurutām svarga-ādeśāya me prabho
bhavān prasādam kurutām svarga-ādeśāya me prabho
34.
tadā parvataḥ abhivādya nāradam provāca,
"prabho,
bhavān me svarga-ādeśāya prasādam kurutām.
"
"prabho,
bhavān me svarga-ādeśāya prasādam kurutām.
"
34.
Then Parvata, having saluted, spoke to Nārada, 'O Lord, please grant me your favor concerning the instruction for heaven.'
तमुवाच ततो दृष्ट्वा पर्वतं नारदस्तदा ।
कृताञ्जलिमुपासीनं दीनं दीनतरः स्वयम् ॥३५॥
कृताञ्जलिमुपासीनं दीनं दीनतरः स्वयम् ॥३५॥
35. tamuvāca tato dṛṣṭvā parvataṁ nāradastadā ,
kṛtāñjalimupāsīnaṁ dīnaṁ dīnataraḥ svayam.
kṛtāñjalimupāsīnaṁ dīnaṁ dīnataraḥ svayam.
35.
tam uvāca tataḥ dṛṣṭvā parvatam nāradaḥ tadā
kṛta-añjalim upāsīnam dīnam dīnataraḥ svayam
kṛta-añjalim upāsīnam dīnam dīnataraḥ svayam
35.
tadā tataḥ dīnataraḥ svayam nāradaḥ kṛta-añjalim upāsīnam dīnam parvatam dṛṣṭvā tam uvāca.
35.
Then Nārada himself, who was even more distressed, spoke to him (Parvata), who was humbly seated with folded hands.
त्वयाहं प्रथमं शप्तो वानरस्त्वं भविष्यसि ।
इत्युक्तेन मया पश्चाच्छप्तस्त्वमपि मत्सरात् ।
अद्यप्रभृति वै वासं स्वर्गे नावाप्स्यसीति ह ॥३६॥
इत्युक्तेन मया पश्चाच्छप्तस्त्वमपि मत्सरात् ।
अद्यप्रभृति वै वासं स्वर्गे नावाप्स्यसीति ह ॥३६॥
36. tvayāhaṁ prathamaṁ śapto vānarastvaṁ bhaviṣyasi ,
ityuktena mayā paścācchaptastvamapi matsarāt ,
adyaprabhṛti vai vāsaṁ svarge nāvāpsyasīti ha.
ityuktena mayā paścācchaptastvamapi matsarāt ,
adyaprabhṛti vai vāsaṁ svarge nāvāpsyasīti ha.
36.
tvayā aham prathamam śaptaḥ vānaraḥ
tvam bhaviṣyasi iti uktena mayā paścāt
śaptaḥ tvam api matsarāt adya-prabhṛti
vai vāsam svarge na avāpsyasi iti ha
tvam bhaviṣyasi iti uktena mayā paścāt
śaptaḥ tvam api matsarāt adya-prabhṛti
vai vāsam svarge na avāpsyasi iti ha
36.
tvayā aham prathamam "tvam vānaraḥ bhaviṣyasi" (iti) śaptaḥ.
paścāt mayā uktena (vākyena),
matsarāt tvam api "adya-prabhṛti tvam vai svarge vāsam na avāpsyasi" iti ha śaptaḥ (asi).
paścāt mayā uktena (vākyena),
matsarāt tvam api "adya-prabhṛti tvam vai svarge vāsam na avāpsyasi" iti ha śaptaḥ (asi).
36.
You first cursed me saying, 'You will be a monkey.' Consequently, after I uttered that, you also were cursed by me out of envy: 'Indeed, from today onwards, you will not obtain residence in heaven.'
तव नैतद्धि सदृशं पुत्रस्थाने हि मे भवान् ।
निवर्तयेतां तौ शापमन्योऽन्येन तदा मुनी ॥३७॥
निवर्तयेतां तौ शापमन्योऽन्येन तदा मुनी ॥३७॥
37. tava naitaddhi sadṛśaṁ putrasthāne hi me bhavān ,
nivartayetāṁ tau śāpamanyo'nyena tadā munī.
nivartayetāṁ tau śāpamanyo'nyena tadā munī.
37.
tava na etat hi sadṛśam putra-sthāne hi me bhavān
nivartayetām tau śāpam anyonya-ena tadā munī
nivartayetām tau śāpam anyonya-ena tadā munī
37.
(Nāradaḥ uvāca) "bhavān me putra-sthāne hi (asti),
(ataḥ) etat tava na hi sadṛśam.
tadā tau munī anyonyena śāpam nivartayetām.
"
(ataḥ) etat tava na hi sadṛśam.
tadā tau munī anyonyena śāpam nivartayetām.
"
37.
Indeed, this is not proper for you (to retaliate like this), for you are certainly like a son to me. Therefore, those two sages (we two) should revoke each other's curse.
श्रीसमृद्धं तदा दृष्ट्वा नारदं देवरूपिणम् ।
सुकुमारी प्रदुद्राव परपत्यभिशङ्कया ॥३८॥
सुकुमारी प्रदुद्राव परपत्यभिशङ्कया ॥३८॥
38. śrīsamṛddhaṁ tadā dṛṣṭvā nāradaṁ devarūpiṇam ,
sukumārī pradudrāva parapatyabhiśaṅkayā.
sukumārī pradudrāva parapatyabhiśaṅkayā.
तां पर्वतस्ततो दृष्ट्वा प्रद्रवन्तीमनिन्दिताम् ।
अब्रवीत्तव भर्तैष नात्र कार्या विचारणा ॥३९॥
अब्रवीत्तव भर्तैष नात्र कार्या विचारणा ॥३९॥
39. tāṁ parvatastato dṛṣṭvā pradravantīmaninditām ,
abravīttava bhartaiṣa nātra kāryā vicāraṇā.
abravīttava bhartaiṣa nātra kāryā vicāraṇā.
ऋषिः परमधर्मात्मा नारदो भगवान्प्रभुः ।
तवैवाभेद्यहृदयो मा ते भूदत्र संशयः ॥४०॥
तवैवाभेद्यहृदयो मा ते भूदत्र संशयः ॥४०॥
40. ṛṣiḥ paramadharmātmā nārado bhagavānprabhuḥ ,
tavaivābhedyahṛdayo mā te bhūdatra saṁśayaḥ.
tavaivābhedyahṛdayo mā te bhūdatra saṁśayaḥ.
सानुनीता बहुविधं पर्वतेन महात्मना ।
शापदोषं च तं भर्तुः श्रुत्वा स्वां प्रकृतिं गता ।
पर्वतोऽथ ययौ स्वर्गं नारदोऽथ ययौ गृहान् ॥४१॥
शापदोषं च तं भर्तुः श्रुत्वा स्वां प्रकृतिं गता ।
पर्वतोऽथ ययौ स्वर्गं नारदोऽथ ययौ गृहान् ॥४१॥
41. sānunītā bahuvidhaṁ parvatena mahātmanā ,
śāpadoṣaṁ ca taṁ bhartuḥ śrutvā svāṁ prakṛtiṁ gatā ,
parvato'tha yayau svargaṁ nārado'tha yayau gṛhān.
śāpadoṣaṁ ca taṁ bhartuḥ śrutvā svāṁ prakṛtiṁ gatā ,
parvato'tha yayau svargaṁ nārado'tha yayau gṛhān.
प्रत्यक्षकर्मा सर्वस्य नारदोऽयं महानृषिः ।
एष वक्ष्यति वै पृष्टो यथा वृत्तं नरोत्तम ॥४२॥
एष वक्ष्यति वै पृष्टो यथा वृत्तं नरोत्तम ॥४२॥
42. pratyakṣakarmā sarvasya nārado'yaṁ mahānṛṣiḥ ,
eṣa vakṣyati vai pṛṣṭo yathā vṛttaṁ narottama.
eṣa vakṣyati vai pṛṣṭo yathā vṛttaṁ narottama.
42.
pratyakṣakarmā sarvasya nāradaḥ ayam mahānṛṣiḥ
eṣaḥ vakṣyati vai pṛṣṭaḥ yathā vṛttam narottama
eṣaḥ vakṣyati vai pṛṣṭaḥ yathā vṛttam narottama
42.
narottama sarvasya pratyakṣakarmā ayam mahānṛṣiḥ
nāradaḥ pṛṣṭaḥ vai eṣaḥ yathā vṛttam vakṣyati
nāradaḥ pṛṣṭaḥ vai eṣaḥ yathā vṛttam vakṣyati
42.
This great sage Narada, whose actions are visible to all, will certainly narrate the story as it happened, if he is asked, O best among men.
Links to all chapters:
ādi parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
sabhā parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
vana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
virāṭa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
udyoga parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
bhīṣma parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
droṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
karṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
śalya parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
sauptika parva
strī parva
śānti parva (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30 (current chapter)
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
Chapter 300
Chapter 301
Chapter 302
Chapter 303
Chapter 304
Chapter 305
Chapter 306
Chapter 307
Chapter 308
Chapter 309
Chapter 310
Chapter 311
Chapter 312
Chapter 313
Chapter 314
Chapter 315
Chapter 316
Chapter 317
Chapter 318
Chapter 319
Chapter 320
Chapter 321
Chapter 322
Chapter 323
Chapter 324
Chapter 325
Chapter 326
Chapter 327
Chapter 328
Chapter 329
Chapter 330
Chapter 331
Chapter 332
Chapter 333
Chapter 334
Chapter 335
Chapter 336
Chapter 337
Chapter 338
Chapter 339
Chapter 340
Chapter 341
Chapter 342
Chapter 343
Chapter 344
Chapter 345
Chapter 346
Chapter 347
Chapter 348
Chapter 349
Chapter 350
Chapter 351
Chapter 352
Chapter 353
anuśāsana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
aśvamedhika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
āśramavāsika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47