महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-3, chapter-278
मार्कण्डेय उवाच ।
अथ मद्राधिपो राजा नारदेन समागतः ।
उपविष्टः सभामध्ये कथायोगेन भारत ॥१॥
अथ मद्राधिपो राजा नारदेन समागतः ।
उपविष्टः सभामध्ये कथायोगेन भारत ॥१॥
1. mārkaṇḍeya uvāca ,
atha madrādhipo rājā nāradena samāgataḥ ,
upaviṣṭaḥ sabhāmadhye kathāyogena bhārata.
atha madrādhipo rājā nāradena samāgataḥ ,
upaviṣṭaḥ sabhāmadhye kathāyogena bhārata.
1.
mārkaṇḍeyaḥ uvāca atha madrādhipaḥ rājā nāradena
samāgataḥ upaviṣṭaḥ sabhāmadhye kathāyogena bhārata
samāgataḥ upaviṣṭaḥ sabhāmadhye kathāyogena bhārata
1.
Mārkaṇḍeya said: "Now, O Bhārata, the king of Madra, accompanied by Nārada, was seated in the assembly hall engaged in conversation."
ततोऽभिगम्य तीर्थानि सर्वाण्येवाश्रमांस्तथा ।
आजगाम पितुर्वेश्म सावित्री सह मन्त्रिभिः ॥२॥
आजगाम पितुर्वेश्म सावित्री सह मन्त्रिभिः ॥२॥
2. tato'bhigamya tīrthāni sarvāṇyevāśramāṁstathā ,
ājagāma piturveśma sāvitrī saha mantribhiḥ.
ājagāma piturveśma sāvitrī saha mantribhiḥ.
2.
tataḥ abhigamya tīrthāni sarvāṇi eva āśramān
tathā ājagāma pituḥ veśma sāvitrī saha mantribhiḥ
tathā ājagāma pituḥ veśma sāvitrī saha mantribhiḥ
2.
Then, having visited all the holy places and hermitages, Savitri returned to her father's house with her ministers.
नारदेन सहासीनं दृष्ट्वा सा पितरं शुभा ।
उभयोरेव शिरसा चक्रे पादाभिवन्दनम् ॥३॥
उभयोरेव शिरसा चक्रे पादाभिवन्दनम् ॥३॥
3. nāradena sahāsīnaṁ dṛṣṭvā sā pitaraṁ śubhā ,
ubhayoreva śirasā cakre pādābhivandanam.
ubhayoreva śirasā cakre pādābhivandanam.
3.
nāradena saha āsīnam dṛṣṭvā sā pitaram śubhā
ubhayoḥ eva śirasā cakre pādābhivandanam
ubhayoḥ eva śirasā cakre pādābhivandanam
3.
The auspicious Savitri, having seen her father seated with Narada, prostrated herself by bowing her head at the feet of both of them.
नारद उवाच ।
क्व गताभूत्सुतेयं ते कुतश्चैवागता नृप ।
किमर्थं युवतीं भर्त्रे न चैनां संप्रयच्छसि ॥४॥
क्व गताभूत्सुतेयं ते कुतश्चैवागता नृप ।
किमर्थं युवतीं भर्त्रे न चैनां संप्रयच्छसि ॥४॥
4. nārada uvāca ,
kva gatābhūtsuteyaṁ te kutaścaivāgatā nṛpa ,
kimarthaṁ yuvatīṁ bhartre na caināṁ saṁprayacchasi.
kva gatābhūtsuteyaṁ te kutaścaivāgatā nṛpa ,
kimarthaṁ yuvatīṁ bhartre na caināṁ saṁprayacchasi.
4.
nārada uvāca kva gatā abhūt sutā iyam te kutaḥ ca eva āgatā
nṛpa kimartham yuvatīm bhartre na ca enām saṃprayacchasi
nṛpa kimartham yuvatīm bhartre na ca enām saṃprayacchasi
4.
Narada said, "Where had this daughter of yours gone, O King, and from where has she returned? Why do you not give this young woman to a husband?"
अश्वपतिरुवाच ।
कार्येण खल्वनेनैव प्रेषिताद्यैव चागता ।
तदस्याः शृणु देवर्षे भर्तारं योऽनया वृतः ॥५॥
कार्येण खल्वनेनैव प्रेषिताद्यैव चागता ।
तदस्याः शृणु देवर्षे भर्तारं योऽनया वृतः ॥५॥
5. aśvapatiruvāca ,
kāryeṇa khalvanenaiva preṣitādyaiva cāgatā ,
tadasyāḥ śṛṇu devarṣe bhartāraṁ yo'nayā vṛtaḥ.
kāryeṇa khalvanenaiva preṣitādyaiva cāgatā ,
tadasyāḥ śṛṇu devarṣe bhartāraṁ yo'nayā vṛtaḥ.
5.
aśvapatiḥ uvāca kāryeṇa khalu anena eva preşitā adya eva
ca āgatā tat asyāḥ śṛṇu devarṣe bhartāram yaḥ anayā vṛtaḥ
ca āgatā tat asyāḥ śṛṇu devarṣe bhartāram yaḥ anayā vṛtaḥ
5.
Ashvapati replied, "Indeed, she was sent out for this very purpose, and she has just returned today. Therefore, O divine sage, listen to whom she has chosen as her husband."
मार्कण्डेय उवाच ।
सा ब्रूहि विस्तरेणेति पित्रा संचोदिता शुभा ।
दैवतस्येव वचनं प्रतिगृह्येदमब्रवीत् ॥६॥
सा ब्रूहि विस्तरेणेति पित्रा संचोदिता शुभा ।
दैवतस्येव वचनं प्रतिगृह्येदमब्रवीत् ॥६॥
6. mārkaṇḍeya uvāca ,
sā brūhi vistareṇeti pitrā saṁcoditā śubhā ,
daivatasyeva vacanaṁ pratigṛhyedamabravīt.
sā brūhi vistareṇeti pitrā saṁcoditā śubhā ,
daivatasyeva vacanaṁ pratigṛhyedamabravīt.
6.
mārkaṇḍeya uvāca sā brūhi vistareṇa iti pitrā saṃcoditā
śubhā daivatasya iva vacanaṃ pratigṛhya idam abravīt
śubhā daivatasya iva vacanaṃ pratigṛhya idam abravīt
6.
Mārkaṇḍeya said: Urged by her father with the words "Speak in detail," the auspicious lady, accepting his command as if it were a deity's instruction, spoke the following.
आसीच्छाल्वेषु धर्मात्मा क्षत्रियः पृथिवीपतिः ।
द्युमत्सेन इति ख्यातः पश्चादन्धो बभूव ह ॥७॥
द्युमत्सेन इति ख्यातः पश्चादन्धो बभूव ह ॥७॥
7. āsīcchālveṣu dharmātmā kṣatriyaḥ pṛthivīpatiḥ ,
dyumatsena iti khyātaḥ paścādandho babhūva ha.
dyumatsena iti khyātaḥ paścādandho babhūva ha.
7.
āsīt śālveṣu dharmātmā kṣatriyaḥ pṛthivīpatiḥ
dyumatsena iti khyātaḥ paścāt andhaḥ babhūva ha
dyumatsena iti khyātaḥ paścāt andhaḥ babhūva ha
7.
There was a king among the Śālvas, a kṣatriya with a righteous soul (dharmātman) and lord of the earth, known as Dyumatsena. Afterwards, he indeed became blind.
विनष्टचक्षुषस्तस्य बालपुत्रस्य धीमतः ।
सामीप्येन हृतं राज्यं छिद्रेऽस्मिन्पूर्ववैरिणा ॥८॥
सामीप्येन हृतं राज्यं छिद्रेऽस्मिन्पूर्ववैरिणा ॥८॥
8. vinaṣṭacakṣuṣastasya bālaputrasya dhīmataḥ ,
sāmīpyena hṛtaṁ rājyaṁ chidre'sminpūrvavairiṇā.
sāmīpyena hṛtaṁ rājyaṁ chidre'sminpūrvavairiṇā.
8.
vinaṣṭacakṣuṣaḥ tasya bālaputrasya dhīmataḥ
sāmīpyena hṛtaṃ rājyaṃ chidre asmin pūrvavairiṇā
sāmīpyena hṛtaṃ rājyaṃ chidre asmin pūrvavairiṇā
8.
While that wise king was blind and his intelligent son was still a child, a former enemy, seizing this opportunity (chidre) through their vulnerable state (sāmīpyena), took his kingdom.
स बालवत्सया सार्धं भार्यया प्रस्थितो वनम् ।
महारण्यगतश्चापि तपस्तेपे महाव्रतः ॥९॥
महारण्यगतश्चापि तपस्तेपे महाव्रतः ॥९॥
9. sa bālavatsayā sārdhaṁ bhāryayā prasthito vanam ,
mahāraṇyagataścāpi tapastepe mahāvrataḥ.
mahāraṇyagataścāpi tapastepe mahāvrataḥ.
9.
sa bālavatsayā sārdhaṃ bhāryayā prasthitaḥ vanam
mahāraṇyagataḥ ca api tapaḥ tepe mahāvrataḥ
mahāraṇyagataḥ ca api tapaḥ tepe mahāvrataḥ
9.
He, along with his wife and their young child, departed for the forest. Having arrived in the great forest, that man of great vows performed severe austerities (tapas).
तस्य पुत्रः पुरे जातः संवृद्धश्च तपोवने ।
सत्यवाननुरूपो मे भर्तेति मनसा वृतः ॥१०॥
सत्यवाननुरूपो मे भर्तेति मनसा वृतः ॥१०॥
10. tasya putraḥ pure jātaḥ saṁvṛddhaśca tapovane ,
satyavānanurūpo me bharteti manasā vṛtaḥ.
satyavānanurūpo me bharteti manasā vṛtaḥ.
10.
tasya putraḥ pure jātaḥ saṃvṛddhaḥ ca tapovane
| satyavān anurūpaḥ me bhartā iti manasā vṛtaḥ
| satyavān anurūpaḥ me bhartā iti manasā vṛtaḥ
10.
Satyavān, his son, who was born in the city and brought up in a hermitage, has been chosen by me in my mind as a suitable husband.
नारद उवाच ।
अहो बत महत्पापं सावित्र्या नृपते कृतम् ।
अजानन्त्या यदनया गुणवान्सत्यवान्वृतः ॥११॥
अहो बत महत्पापं सावित्र्या नृपते कृतम् ।
अजानन्त्या यदनया गुणवान्सत्यवान्वृतः ॥११॥
11. nārada uvāca ,
aho bata mahatpāpaṁ sāvitryā nṛpate kṛtam ,
ajānantyā yadanayā guṇavānsatyavānvṛtaḥ.
aho bata mahatpāpaṁ sāvitryā nṛpate kṛtam ,
ajānantyā yadanayā guṇavānsatyavānvṛtaḥ.
11.
nāradaḥ uvāca | aho bata mahat pāpam sāvitryā nṛpate
kṛtam | ajānantyā yat anayā guṇavān satyavān vṛtaḥ
kṛtam | ajānantyā yat anayā guṇavān satyavān vṛtaḥ
11.
Nārada said, 'Oh, alas, O King, Sāvitrī has unknowingly committed a great misfortune (pāpa) by choosing the virtuous Satyavān.'
सत्यं वदत्यस्य पिता सत्यं माता प्रभाषते ।
ततोऽस्य ब्राह्मणाश्चक्रुर्नामैतत्सत्यवानिति ॥१२॥
ततोऽस्य ब्राह्मणाश्चक्रुर्नामैतत्सत्यवानिति ॥१२॥
12. satyaṁ vadatyasya pitā satyaṁ mātā prabhāṣate ,
tato'sya brāhmaṇāścakrurnāmaitatsatyavāniti.
tato'sya brāhmaṇāścakrurnāmaitatsatyavāniti.
12.
satyam vadati asya pitā satyam mātā prabhāṣate |
tataḥ asya brāhmaṇāḥ cakruḥ nāma etat satyavān iti
tataḥ asya brāhmaṇāḥ cakruḥ nāma etat satyavān iti
12.
His father speaks the truth, and his mother also speaks the truth; hence, the Brāhmaṇas gave him the name Satyavān.
बालस्याश्वाः प्रियाश्चास्य करोत्यश्वांश्च मृन्मयान् ।
चित्रेऽपि च लिखत्यश्वांश्चित्राश्व इति चोच्यते ॥१३॥
चित्रेऽपि च लिखत्यश्वांश्चित्राश्व इति चोच्यते ॥१३॥
13. bālasyāśvāḥ priyāścāsya karotyaśvāṁśca mṛnmayān ,
citre'pi ca likhatyaśvāṁścitrāśva iti cocyate.
citre'pi ca likhatyaśvāṁścitrāśva iti cocyate.
13.
bālasya aśvāḥ priyāḥ ca asya karoti aśvān ca mṛnmayān
| citre api ca likhati aśvān ca citrāśvaḥ iti ca ucyate
| citre api ca likhati aśvān ca citrāśvaḥ iti ca ucyate
13.
Horses were dear to the boy, and he used to make clay horses. He also drew horses in pictures, and so he was called Citrāśva.
राजोवाच ।
अपीदानीं स तेजस्वी बुद्धिमान्वा नृपात्मजः ।
क्षमावानपि वा शूरः सत्यवान्पितृनन्दनः ॥१४॥
अपीदानीं स तेजस्वी बुद्धिमान्वा नृपात्मजः ।
क्षमावानपि वा शूरः सत्यवान्पितृनन्दनः ॥१४॥
14. rājovāca ,
apīdānīṁ sa tejasvī buddhimānvā nṛpātmajaḥ ,
kṣamāvānapi vā śūraḥ satyavānpitṛnandanaḥ.
apīdānīṁ sa tejasvī buddhimānvā nṛpātmajaḥ ,
kṣamāvānapi vā śūraḥ satyavānpitṛnandanaḥ.
14.
rājaḥ uvāca | api idānīm saḥ tejasvī buddhimān vā
nṛpa-ātmajaḥ | kṣamāvān api vā śūraḥ satyavān pitṛ-nandanaḥ
nṛpa-ātmajaḥ | kṣamāvān api vā śūraḥ satyavān pitṛ-nandanaḥ
14.
The King said, "Is that son of the king now glorious (tejasvin), intelligent, forbearing, brave, and truthful, the delight of his father?"
नारद उवाच ।
विवस्वानिव तेजस्वी बृहस्पतिसमो मतौ ।
महेन्द्र इव शूरश्च वसुधेव क्षमान्वितः ॥१५॥
विवस्वानिव तेजस्वी बृहस्पतिसमो मतौ ।
महेन्द्र इव शूरश्च वसुधेव क्षमान्वितः ॥१५॥
15. nārada uvāca ,
vivasvāniva tejasvī bṛhaspatisamo matau ,
mahendra iva śūraśca vasudheva kṣamānvitaḥ.
vivasvāniva tejasvī bṛhaspatisamo matau ,
mahendra iva śūraśca vasudheva kṣamānvitaḥ.
15.
nāradaḥ uvāca | vivasvān iva tejasvī bṛhaspati-samaḥ
matau | mahendraḥ iva śūraḥ ca vasudhā iva kṣamā-anvitaḥ
matau | mahendraḥ iva śūraḥ ca vasudhā iva kṣamā-anvitaḥ
15.
Nārada said, "He is glorious (tejasvin) like Vivasvān (the Sun god), equal to Bṛhaspati in intellect, brave like Mahendra (Indra), and endowed with forbearance like the earth (vasudhā)."
अश्वपतिरुवाच ।
अपि राजात्मजो दाता ब्रह्मण्यो वापि सत्यवान् ।
रूपवानप्युदारो वाप्यथ वा प्रियदर्शनः ॥१६॥
अपि राजात्मजो दाता ब्रह्मण्यो वापि सत्यवान् ।
रूपवानप्युदारो वाप्यथ वा प्रियदर्शनः ॥१६॥
16. aśvapatiruvāca ,
api rājātmajo dātā brahmaṇyo vāpi satyavān ,
rūpavānapyudāro vāpyatha vā priyadarśanaḥ.
api rājātmajo dātā brahmaṇyo vāpi satyavān ,
rūpavānapyudāro vāpyatha vā priyadarśanaḥ.
16.
aśvapatiḥ uvāca | api rāja-ātmajaḥ dātā brāhmaṇyaḥ vā api
satyavān | rūpavat api udāraḥ vā api atha vā priya-darśanaḥ
satyavān | rūpavat api udāraḥ vā api atha vā priya-darśanaḥ
16.
King Aśvapati said, "Is that prince (rājātmaja) generous, respectful of Brahmins, truthful, handsome, noble, or pleasant to behold?"
नारद उवाच ।
साङ्कृते रन्तिदेवस्य स शक्त्या दानतः समः ।
ब्रह्मण्यः सत्यवादी च शिबिरौशीनरो यथा ॥१७॥
साङ्कृते रन्तिदेवस्य स शक्त्या दानतः समः ।
ब्रह्मण्यः सत्यवादी च शिबिरौशीनरो यथा ॥१७॥
17. nārada uvāca ,
sāṅkṛte rantidevasya sa śaktyā dānataḥ samaḥ ,
brahmaṇyaḥ satyavādī ca śibirauśīnaro yathā.
sāṅkṛte rantidevasya sa śaktyā dānataḥ samaḥ ,
brahmaṇyaḥ satyavādī ca śibirauśīnaro yathā.
17.
nāradaḥ uvāca | sāṅkṛteḥ ranti-devasya saḥ śaktyā dānataḥ
samaḥ | brāhmaṇyaḥ satya-vādī ca śibiḥ auśīnaraḥ yathā
samaḥ | brāhmaṇyaḥ satya-vādī ca śibiḥ auśīnaraḥ yathā
17.
Nārada said, "He is equal to Sāṅkṛti and Rantideva in might (śakti) and in generosity (dāna); he is respectful of Brahmins and truthful, just like Śibi Auśīnara."
ययातिरिव चोदारः सोमवत्प्रियदर्शनः ।
रूपेणान्यतमोऽश्विभ्यां द्युमत्सेनसुतो बली ॥१८॥
रूपेणान्यतमोऽश्विभ्यां द्युमत्सेनसुतो बली ॥१८॥
18. yayātiriva codāraḥ somavatpriyadarśanaḥ ,
rūpeṇānyatamo'śvibhyāṁ dyumatsenasuto balī.
rūpeṇānyatamo'śvibhyāṁ dyumatsenasuto balī.
18.
yayātiḥ iva ca udāraḥ somavat priyadarśanaḥ
rūpeṇa anyatamaḥ aśvibhyām dyumatsenasutaḥ balī
rūpeṇa anyatamaḥ aśvibhyām dyumatsenasutaḥ balī
18.
Dyumatsena's strong son is noble like Yayāti and as pleasing to behold as Soma (the moon). In form, he is unparalleled, comparable to one of the Ashvins.
स दान्तः स मृदुः शूरः स सत्यः स जितेन्द्रियः ।
स मैत्रः सोऽनसूयश्च स ह्रीमान्धृतिमांश्च सः ॥१९॥
स मैत्रः सोऽनसूयश्च स ह्रीमान्धृतिमांश्च सः ॥१९॥
19. sa dāntaḥ sa mṛduḥ śūraḥ sa satyaḥ sa jitendriyaḥ ,
sa maitraḥ so'nasūyaśca sa hrīmāndhṛtimāṁśca saḥ.
sa maitraḥ so'nasūyaśca sa hrīmāndhṛtimāṁśca saḥ.
19.
sa dāntaḥ sa mṛduḥ śūraḥ sa satyaḥ sa jitendriyaḥ sa
maitraḥ saḥ anasūyaḥ ca sa hrīmān dhṛtimān ca saḥ
maitraḥ saḥ anasūyaḥ ca sa hrīmān dhṛtimān ca saḥ
19.
He is self-controlled, gentle, and brave. He is truthful and has conquered his senses. He is friendly, free from envy, modest, and resolute.
नित्यशश्चार्जवं तस्मिन्स्थितिस्तस्यैव च ध्रुवा ।
संक्षेपतस्तपोवृद्धैः शीलवृद्धैश्च कथ्यते ॥२०॥
संक्षेपतस्तपोवृद्धैः शीलवृद्धैश्च कथ्यते ॥२०॥
20. nityaśaścārjavaṁ tasminsthitistasyaiva ca dhruvā ,
saṁkṣepatastapovṛddhaiḥ śīlavṛddhaiśca kathyate.
saṁkṣepatastapovṛddhaiḥ śīlavṛddhaiśca kathyate.
20.
nityaśaḥ ca ārjavam tasmin sthitiḥ tasya eva ca dhruvā
saṃkṣepataḥ tapovṛddhaiḥ śīlavṛddhaiḥ ca kathyate
saṃkṣepataḥ tapovṛddhaiḥ śīlavṛddhaiḥ ca kathyate
20.
And in him there is constant honesty, and his steadfastness is unwavering. In brief, he is thus described by those advanced in ascetic practices (tapas) and those mature in good conduct.
अश्वपतिरुवाच ।
गुणैरुपेतं सर्वैस्तं भगवन्प्रब्रवीषि मे ।
दोषानप्यस्य मे ब्रूहि यदि सन्तीह केचन ॥२१॥
गुणैरुपेतं सर्वैस्तं भगवन्प्रब्रवीषि मे ।
दोषानप्यस्य मे ब्रूहि यदि सन्तीह केचन ॥२१॥
21. aśvapatiruvāca ,
guṇairupetaṁ sarvaistaṁ bhagavanprabravīṣi me ,
doṣānapyasya me brūhi yadi santīha kecana.
guṇairupetaṁ sarvaistaṁ bhagavanprabravīṣi me ,
doṣānapyasya me brūhi yadi santīha kecana.
21.
aśvapatiḥ uvāca guṇaiḥ upetam sarvaiḥ tam bhagavan
prabravīṣi me doṣān api asya me brūhi yadi santi iha kecana
prabravīṣi me doṣān api asya me brūhi yadi santi iha kecana
21.
Ashvapati said: 'O venerable one, you describe him to me as endowed with all virtues. Please tell me also his faults, if there are any.'
नारद उवाच ।
एको दोषोऽस्य नान्योऽस्ति सोऽद्य प्रभृति सत्यवान् ।
संवत्सरेण क्षीणायुर्देहन्यासं करिष्यति ॥२२॥
एको दोषोऽस्य नान्योऽस्ति सोऽद्य प्रभृति सत्यवान् ।
संवत्सरेण क्षीणायुर्देहन्यासं करिष्यति ॥२२॥
22. nārada uvāca ,
eko doṣo'sya nānyo'sti so'dya prabhṛti satyavān ,
saṁvatsareṇa kṣīṇāyurdehanyāsaṁ kariṣyati.
eko doṣo'sya nānyo'sti so'dya prabhṛti satyavān ,
saṁvatsareṇa kṣīṇāyurdehanyāsaṁ kariṣyati.
22.
nārada uvāca ekaḥ doṣaḥ asya na anyaḥ asti saḥ adya
prabhṛti satyavān saṃvatsareṇa kṣīṇāyuḥ dehanāsam kariṣyati
prabhṛti satyavān saṃvatsareṇa kṣīṇāyuḥ dehanāsam kariṣyati
22.
Nārada said, "He has only one flaw (doṣa); there is no other. From today, Satyavān, whose lifespan will be exhausted within a year, will abandon his body (die)."
राजोवाच ।
एहि सावित्रि गच्छ त्वमन्यं वरय शोभने ।
तस्य दोषो महानेको गुणानाक्रम्य तिष्ठति ॥२३॥
एहि सावित्रि गच्छ त्वमन्यं वरय शोभने ।
तस्य दोषो महानेको गुणानाक्रम्य तिष्ठति ॥२३॥
23. rājovāca ,
ehi sāvitri gaccha tvamanyaṁ varaya śobhane ,
tasya doṣo mahāneko guṇānākramya tiṣṭhati.
ehi sāvitri gaccha tvamanyaṁ varaya śobhane ,
tasya doṣo mahāneko guṇānākramya tiṣṭhati.
23.
rājā uvāca ehi sāvitri gaccha tvam anyam varaya
śobhane tasya doṣaḥ mahān ekaḥ guṇān ākramya tiṣṭhati
śobhane tasya doṣaḥ mahān ekaḥ guṇān ākramya tiṣṭhati
23.
The King said, "Sāvitrī, come, you must go and choose another husband, O beautiful one. His one great flaw (doṣa) overshadows all his good qualities."
यथा मे भगवानाह नारदो देवसत्कृतः ।
संवत्सरेण सोऽल्पायुर्देहन्यासं करिष्यति ॥२४॥
संवत्सरेण सोऽल्पायुर्देहन्यासं करिष्यति ॥२४॥
24. yathā me bhagavānāha nārado devasatkṛtaḥ ,
saṁvatsareṇa so'lpāyurdehanyāsaṁ kariṣyati.
saṁvatsareṇa so'lpāyurdehanyāsaṁ kariṣyati.
24.
yathā me bhagavān āha nāradaḥ devasatkrtaḥ
saṃvatsareṇa saḥ alpāyuḥ dehanāsam kariṣyati
saṃvatsareṇa saḥ alpāyuḥ dehanāsam kariṣyati
24.
Just as the revered Nārada, honored by the gods, told me, 'Within a year, he (Satyavān) will become short-lived and abandon his body (die).'
सावित्र्युवाच ।
सकृदंशो निपतति सकृत्कन्या प्रदीयते ।
सकृदाह ददानीति त्रीण्येतानि सकृत्सकृत् ॥२५॥
सकृदंशो निपतति सकृत्कन्या प्रदीयते ।
सकृदाह ददानीति त्रीण्येतानि सकृत्सकृत् ॥२५॥
25. sāvitryuvāca ,
sakṛdaṁśo nipatati sakṛtkanyā pradīyate ,
sakṛdāha dadānīti trīṇyetāni sakṛtsakṛt.
sakṛdaṁśo nipatati sakṛtkanyā pradīyate ,
sakṛdāha dadānīti trīṇyetāni sakṛtsakṛt.
25.
sāvitrī uvāca sakṛt aṃśaḥ nipatati sakṛt kanyā
pradīyate sakṛt āha dadāmi iti trīṇi etāni sakṛt sakṛt
pradīyate sakṛt āha dadāmi iti trīṇi etāni sakṛt sakṛt
25.
Sāvitrī said, "A share (of inheritance) is allotted only once. A maiden is given (in marriage) only once. And one says 'I give' only once. These three things occur just once each."
दीर्घायुरथ वाल्पायुः सगुणो निर्गुणोऽपि वा ।
सकृद्वृतो मया भर्ता न द्वितीयं वृणोम्यहम् ॥२६॥
सकृद्वृतो मया भर्ता न द्वितीयं वृणोम्यहम् ॥२६॥
26. dīrghāyuratha vālpāyuḥ saguṇo nirguṇo'pi vā ,
sakṛdvṛto mayā bhartā na dvitīyaṁ vṛṇomyaham.
sakṛdvṛto mayā bhartā na dvitīyaṁ vṛṇomyaham.
26.
dīrghāyuḥ atha vā alpāyuḥ saguṇaḥ nirguṇaḥ api vā
sakṛt vṛtaḥ mayā bhartā na dvitīyam vṛṇomi aham
sakṛt vṛtaḥ mayā bhartā na dvitīyam vṛṇomi aham
26.
Whether he is long-lived or short-lived, virtuous or even without virtues, I have chosen him as my husband once, and I will not choose a second.
मनसा निश्चयं कृत्वा ततो वाचाभिधीयते ।
क्रियते कर्मणा पश्चात्प्रमाणं मे मनस्ततः ॥२७॥
क्रियते कर्मणा पश्चात्प्रमाणं मे मनस्ततः ॥२७॥
27. manasā niścayaṁ kṛtvā tato vācābhidhīyate ,
kriyate karmaṇā paścātpramāṇaṁ me manastataḥ.
kriyate karmaṇā paścātpramāṇaṁ me manastataḥ.
27.
manasā niścayam kṛtvā tataḥ vācā abhidhīyate
kriyate karmaṇā paścāt pramāṇam me manaḥ tataḥ
kriyate karmaṇā paścāt pramāṇam me manaḥ tataḥ
27.
First, a decision is made by the mind; then it is expressed through speech; afterwards, it is accomplished by action (karma). Therefore, my mind is the ultimate authority (pramāṇa).
नारद उवाच ।
स्थिरा बुद्धिर्नरश्रेष्ठ सावित्र्या दुहितुस्तव ।
नैषा चालयितुं शक्या धर्मादस्मात्कथंचन ॥२८॥
स्थिरा बुद्धिर्नरश्रेष्ठ सावित्र्या दुहितुस्तव ।
नैषा चालयितुं शक्या धर्मादस्मात्कथंचन ॥२८॥
28. nārada uvāca ,
sthirā buddhirnaraśreṣṭha sāvitryā duhitustava ,
naiṣā cālayituṁ śakyā dharmādasmātkathaṁcana.
sthirā buddhirnaraśreṣṭha sāvitryā duhitustava ,
naiṣā cālayituṁ śakyā dharmādasmātkathaṁcana.
28.
nāradaḥ uvāca sthirā buddhiḥ naraśreṣṭha sāvitryāḥ duhituḥ
tava na eṣā cālayitum śakyā dharmāt asmāt kathaṃcana
tava na eṣā cālayitum śakyā dharmāt asmāt kathaṃcana
28.
Narada said: 'O best of men, your daughter Savitri's resolve (buddhi) is unshakeable. It is impossible to sway her in any way from this natural law (dharma).'
नान्यस्मिन्पुरुषे सन्ति ये सत्यवति वै गुणाः ।
प्रदानमेव तस्मान्मे रोचते दुहितुस्तव ॥२९॥
प्रदानमेव तस्मान्मे रोचते दुहितुस्तव ॥२९॥
29. nānyasminpuruṣe santi ye satyavati vai guṇāḥ ,
pradānameva tasmānme rocate duhitustava.
pradānameva tasmānme rocate duhitustava.
29.
na anyasmin puruṣe santi ye satyavati vai guṇāḥ
pradānam eva tasmāt me rocate duhituḥ tava
pradānam eva tasmāt me rocate duhituḥ tava
29.
Narada continued: 'The virtues (guṇa) that are present in Satyavat are certainly not found in any other person (puruṣa). Therefore, bestowing your daughter (in marriage) upon him alone is pleasing to me.'
राजोवाच ।
अविचार्यमेतदुक्तं हि तथ्यं भगवता वचः ।
करिष्याम्येतदेवं च गुरुर्हि भगवान्मम ॥३०॥
अविचार्यमेतदुक्तं हि तथ्यं भगवता वचः ।
करिष्याम्येतदेवं च गुरुर्हि भगवान्मम ॥३०॥
30. rājovāca ,
avicāryametaduktaṁ hi tathyaṁ bhagavatā vacaḥ ,
kariṣyāmyetadevaṁ ca gururhi bhagavānmama.
avicāryametaduktaṁ hi tathyaṁ bhagavatā vacaḥ ,
kariṣyāmyetadevaṁ ca gururhi bhagavānmama.
30.
rājā uvāca avicāryam etat uktam hi tathyam bhagavatā
vacaḥ kariṣyāmi etat evam ca guruḥ hi bhagavān mama
vacaḥ kariṣyāmi etat evam ca guruḥ hi bhagavān mama
30.
The king said, "Your Holiness, what you have said is indeed an indisputable truth. I will certainly do exactly as you have instructed, for Your Holiness is truly my preceptor (guru)."
नारद उवाच ।
अविघ्नमस्तु सावित्र्याः प्रदाने दुहितुस्तव ।
साधयिष्यामहे तावत्सर्वेषां भद्रमस्तु वः ॥३१॥
अविघ्नमस्तु सावित्र्याः प्रदाने दुहितुस्तव ।
साधयिष्यामहे तावत्सर्वेषां भद्रमस्तु वः ॥३१॥
31. nārada uvāca ,
avighnamastu sāvitryāḥ pradāne duhitustava ,
sādhayiṣyāmahe tāvatsarveṣāṁ bhadramastu vaḥ.
avighnamastu sāvitryāḥ pradāne duhitustava ,
sādhayiṣyāmahe tāvatsarveṣāṁ bhadramastu vaḥ.
31.
nāradaḥ uvāca avighnam astu sāvitryāḥ pradāne duhituḥ
tava sādhayiṣyāmahe tāvat sarveṣām bhadram astu vaḥ
tava sādhayiṣyāmahe tāvat sarveṣām bhadram astu vaḥ
31.
Nārada said, "May there be no obstacles in the giving of your daughter Sāvitrī. We shall now take our leave; may welfare be upon all of you."
मार्कण्डेय उवाच ।
एवमुक्त्वा खमुत्पत्य नारदस्त्रिदिवं गतः ।
राजापि दुहितुः सर्वं वैवाहिकमकारयत् ॥३२॥
एवमुक्त्वा खमुत्पत्य नारदस्त्रिदिवं गतः ।
राजापि दुहितुः सर्वं वैवाहिकमकारयत् ॥३२॥
32. mārkaṇḍeya uvāca ,
evamuktvā khamutpatya nāradastridivaṁ gataḥ ,
rājāpi duhituḥ sarvaṁ vaivāhikamakārayat.
evamuktvā khamutpatya nāradastridivaṁ gataḥ ,
rājāpi duhituḥ sarvaṁ vaivāhikamakārayat.
32.
mārkaṇḍeyaḥ uvāca evam uktvā kham utpatya nāradaḥ tridivam
gataḥ rājā api duhituḥ sarvam vaivāhikam akārayat
gataḥ rājā api duhituḥ sarvam vaivāhikam akārayat
32.
Mārkaṇḍeya said, "Having spoken thus, Nārada ascended into the sky and departed for heaven. The king, for his part, made all the necessary marriage arrangements for his daughter."
Links to all chapters:
ādi parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
sabhā parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
vana parva (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278 (current chapter)
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
virāṭa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
udyoga parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
bhīṣma parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
droṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
karṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
śalya parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
sauptika parva
strī parva
śānti parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
Chapter 300
Chapter 301
Chapter 302
Chapter 303
Chapter 304
Chapter 305
Chapter 306
Chapter 307
Chapter 308
Chapter 309
Chapter 310
Chapter 311
Chapter 312
Chapter 313
Chapter 314
Chapter 315
Chapter 316
Chapter 317
Chapter 318
Chapter 319
Chapter 320
Chapter 321
Chapter 322
Chapter 323
Chapter 324
Chapter 325
Chapter 326
Chapter 327
Chapter 328
Chapter 329
Chapter 330
Chapter 331
Chapter 332
Chapter 333
Chapter 334
Chapter 335
Chapter 336
Chapter 337
Chapter 338
Chapter 339
Chapter 340
Chapter 341
Chapter 342
Chapter 343
Chapter 344
Chapter 345
Chapter 346
Chapter 347
Chapter 348
Chapter 349
Chapter 350
Chapter 351
Chapter 352
Chapter 353
anuśāsana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
aśvamedhika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
āśramavāsika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47