महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-5, chapter-7
वैशंपायन उवाच ।
गते द्वारवतीं कृष्णे बलदेवे च माधवे ।
सह वृष्ण्यन्धकैः सर्वैर्भोजैश्च शतशस्तथा ॥१॥
गते द्वारवतीं कृष्णे बलदेवे च माधवे ।
सह वृष्ण्यन्धकैः सर्वैर्भोजैश्च शतशस्तथा ॥१॥
1. vaiśaṁpāyana uvāca ,
gate dvāravatīṁ kṛṣṇe baladeve ca mādhave ,
saha vṛṣṇyandhakaiḥ sarvairbhojaiśca śataśastathā.
gate dvāravatīṁ kṛṣṇe baladeve ca mādhave ,
saha vṛṣṇyandhakaiḥ sarvairbhojaiśca śataśastathā.
1.
vaiśampāyanaḥ uvāca | gate dvāravatīm kṛṣṇe baladeve ca
mādhave | saha vṛṣṇi-andhakaiḥ sarvaiḥ bhojaiḥ ca śataśaḥ tathā
mādhave | saha vṛṣṇi-andhakaiḥ sarvaiḥ bhojaiḥ ca śataśaḥ tathā
1.
Vaiśampāyana said: When Kṛṣṇa, along with Baladeva and Madhava, had gone to Dvāravatī, accompanied by all the Vṛṣṇis, Andhakas, and hundreds of Bhojas...
सर्वमागमयामास पाण्डवानां विचेष्टितम् ।
धृतराष्ट्रात्मजो राजा दूतैः प्रणिहितैश्चरैः ॥२॥
धृतराष्ट्रात्मजो राजा दूतैः प्रणिहितैश्चरैः ॥२॥
2. sarvamāgamayāmāsa pāṇḍavānāṁ viceṣṭitam ,
dhṛtarāṣṭrātmajo rājā dūtaiḥ praṇihitaiścaraiḥ.
dhṛtarāṣṭrātmajo rājā dūtaiḥ praṇihitaiścaraiḥ.
2.
sarvam āgamayāmāsa pāṇḍavānām viceṣṭitam |
dhṛtarāṣṭra-ātmajaḥ rājā dūtaiḥ praṇihitaiḥ caraiḥ
dhṛtarāṣṭra-ātmajaḥ rājā dūtaiḥ praṇihitaiḥ caraiḥ
2.
...the king, Dhṛtarāṣṭra's son (Duryodhana), came to know all the activities of the Pāṇḍavas through his appointed spies and messengers.
स श्रुत्वा माधवं यातं सदश्वैरनिलोपमैः ।
बलेन नातिमहता द्वारकामभ्ययात्पुरीम् ॥३॥
बलेन नातिमहता द्वारकामभ्ययात्पुरीम् ॥३॥
3. sa śrutvā mādhavaṁ yātaṁ sadaśvairanilopamaiḥ ,
balena nātimahatā dvārakāmabhyayātpurīm.
balena nātimahatā dvārakāmabhyayātpurīm.
3.
saḥ śrutvā mādhavam yātam sat-aśvaiḥ anila-upamaiḥ
| balena na ati-mahatā dvārakām abhyayāt purīm
| balena na ati-mahatā dvārakām abhyayāt purīm
3.
Having heard that Madhava (Kṛṣṇa) had gone with excellent, wind-like horses, he approached the city of Dvārakā with a force that was not very large.
तमेव दिवसं चापि कौन्तेयः पाण्डुनन्दनः ।
आनर्तनगरीं रम्यां जगामाशु धनंजयः ॥४॥
आनर्तनगरीं रम्यां जगामाशु धनंजयः ॥४॥
4. tameva divasaṁ cāpi kaunteyaḥ pāṇḍunandanaḥ ,
ānartanagarīṁ ramyāṁ jagāmāśu dhanaṁjayaḥ.
ānartanagarīṁ ramyāṁ jagāmāśu dhanaṁjayaḥ.
4.
tam eva divasam ca api kaunteyaḥ pāṇḍu-nandanaḥ
| ānarta-nagarīm ramyām jagāma āśu dhanañjayaḥ
| ānarta-nagarīm ramyām jagāma āśu dhanañjayaḥ
4.
And on that very same day, Kaunteya, the son of Pāṇḍu, Dhananjaya (Arjuna), quickly went to the beautiful city of Ānarta.
तौ यात्वा पुरुषव्याघ्रौ द्वारकां कुरुनन्दनौ ।
सुप्तं ददृशतुः कृष्णं शयानं चोपजग्मतुः ॥५॥
सुप्तं ददृशतुः कृष्णं शयानं चोपजग्मतुः ॥५॥
5. tau yātvā puruṣavyāghrau dvārakāṁ kurunandanau ,
suptaṁ dadṛśatuḥ kṛṣṇaṁ śayānaṁ copajagmatuḥ.
suptaṁ dadṛśatuḥ kṛṣṇaṁ śayānaṁ copajagmatuḥ.
5.
tau yātvā puruṣavyāghrau dvārakām kurunandanau
suptam dadṛśatuḥ kṛṣṇam śayānam ca upajagmatuḥ
suptam dadṛśatuḥ kṛṣṇam śayānam ca upajagmatuḥ
5.
Those two excellent men, the Kuru princes (Arjuna and Duryodhana), having gone to Dvārakā, saw Kṛṣṇa sleeping and approached him as he lay there.
ततः शयाने गोविन्दे प्रविवेश सुयोधनः ।
उच्छीर्षतश्च कृष्णस्य निषसाद वरासने ॥६॥
उच्छीर्षतश्च कृष्णस्य निषसाद वरासने ॥६॥
6. tataḥ śayāne govinde praviveśa suyodhanaḥ ,
ucchīrṣataśca kṛṣṇasya niṣasāda varāsane.
ucchīrṣataśca kṛṣṇasya niṣasāda varāsane.
6.
tataḥ śayāne govinde praviveśa suyodhanaḥ
ucchīrṣataḥ ca kṛṣṇasya niṣasāda varāsane
ucchīrṣataḥ ca kṛṣṇasya niṣasāda varāsane
6.
Then, as Govinda lay there, Suyodhana entered. And he sat down on an excellent seat by Kṛṣṇa's head.
ततः किरीटी तस्यानु प्रविवेश महामनाः ।
पश्चार्धे च स कृष्णस्य प्रह्वोऽतिष्ठत्कृताञ्जलिः ॥७॥
पश्चार्धे च स कृष्णस्य प्रह्वोऽतिष्ठत्कृताञ्जलिः ॥७॥
7. tataḥ kirīṭī tasyānu praviveśa mahāmanāḥ ,
paścārdhe ca sa kṛṣṇasya prahvo'tiṣṭhatkṛtāñjaliḥ.
paścārdhe ca sa kṛṣṇasya prahvo'tiṣṭhatkṛtāñjaliḥ.
7.
tataḥ kirīṭī tasya anu praviveśa mahāmanāḥ paścārdhe
ca saḥ kṛṣṇasya prahvaḥ atiṣṭhat kṛtāñjaliḥ
ca saḥ kṛṣṇasya prahvaḥ atiṣṭhat kṛtāñjaliḥ
7.
Then, the crowned one (Arjuna), the magnanimous one, entered after him. And he stood humbly at Kṛṣṇa's feet, with folded hands.
प्रतिबुद्धः स वार्ष्णेयो ददर्शाग्रे किरीटिनम् ।
स तयोः स्वागतं कृत्वा यथार्हं प्रतिपूज्य च ।
तदागमनजं हेतुं पप्रच्छ मधुसूदनः ॥८॥
स तयोः स्वागतं कृत्वा यथार्हं प्रतिपूज्य च ।
तदागमनजं हेतुं पप्रच्छ मधुसूदनः ॥८॥
8. pratibuddhaḥ sa vārṣṇeyo dadarśāgre kirīṭinam ,
sa tayoḥ svāgataṁ kṛtvā yathārhaṁ pratipūjya ca ,
tadāgamanajaṁ hetuṁ papraccha madhusūdanaḥ.
sa tayoḥ svāgataṁ kṛtvā yathārhaṁ pratipūjya ca ,
tadāgamanajaṁ hetuṁ papraccha madhusūdanaḥ.
8.
pratibuddhaḥ saḥ vārṣṇeyaḥ dadarśa
agre kirīṭinam saḥ tayoḥ svāgatam
kṛtvā yathārham pratipūjya ca
tadāgamanajam hetum papraccha madhusūdanaḥ
agre kirīṭinam saḥ tayoḥ svāgatam
kṛtvā yathārham pratipūjya ca
tadāgamanajam hetum papraccha madhusūdanaḥ
8.
Having awakened, Vārṣṇeya (Kṛṣṇa) saw the crowned one (Arjuna) in front. Then, having welcomed and appropriately honored those two, Madhusūdana (Kṛṣṇa) asked the reason for their arrival.
ततो दुर्योधनः कृष्णमुवाच प्रहसन्निव ।
विग्रहेऽस्मिन्भवान्साह्यं मम दातुमिहार्हति ॥९॥
विग्रहेऽस्मिन्भवान्साह्यं मम दातुमिहार्हति ॥९॥
9. tato duryodhanaḥ kṛṣṇamuvāca prahasanniva ,
vigrahe'sminbhavānsāhyaṁ mama dātumihārhati.
vigrahe'sminbhavānsāhyaṁ mama dātumihārhati.
9.
tataḥ duryodhanaḥ kṛṣṇam uvāca prahasan iva
vigrahe asmin bhavān sāhyam mama dātum iha arhati
vigrahe asmin bhavān sāhyam mama dātum iha arhati
9.
Then Duryodhana, as if laughing, said to Kṛṣṇa, "In this conflict, you ought to grant me your assistance."
समं हि भवतः सख्यं मयि चैवार्जुनेऽपि च ।
तथा संबन्धकं तुल्यमस्माकं त्वयि माधव ॥१०॥
तथा संबन्धकं तुल्यमस्माकं त्वयि माधव ॥१०॥
10. samaṁ hi bhavataḥ sakhyaṁ mayi caivārjune'pi ca ,
tathā saṁbandhakaṁ tulyamasmākaṁ tvayi mādhava.
tathā saṁbandhakaṁ tulyamasmākaṁ tvayi mādhava.
10.
samam hi bhavataḥ sakhyam mayi ca eva arjune api
ca tathā saṃbandhakam tulyam asmākam tvayi mādhava
ca tathā saṃbandhakam tulyam asmākam tvayi mādhava
10.
Indeed, your friendship toward me and Arjuna is equal. Likewise, O Mādhava, our kinship with you is equal.
अहं चाभिगतः पूर्वं त्वामद्य मधुसूदन ।
पूर्वं चाभिगतं सन्तो भजन्ते पूर्वसारिणः ॥११॥
पूर्वं चाभिगतं सन्तो भजन्ते पूर्वसारिणः ॥११॥
11. ahaṁ cābhigataḥ pūrvaṁ tvāmadya madhusūdana ,
pūrvaṁ cābhigataṁ santo bhajante pūrvasāriṇaḥ.
pūrvaṁ cābhigataṁ santo bhajante pūrvasāriṇaḥ.
11.
aham ca abhigataḥ pūrvam tvām adya madhusūdana
pūrvam ca abhigatam santaḥ bhajante pūrvasāriṇaḥ
pūrvam ca abhigatam santaḥ bhajante pūrvasāriṇaḥ
11.
And I, O Madhusūdana, have approached you first today. Verily, the virtuous honor those who arrive first.
त्वं च श्रेष्ठतमो लोके सतामद्य जनार्दन ।
सततं संमतश्चैव सद्वृत्तमनुपालय ॥१२॥
सततं संमतश्चैव सद्वृत्तमनुपालय ॥१२॥
12. tvaṁ ca śreṣṭhatamo loke satāmadya janārdana ,
satataṁ saṁmataścaiva sadvṛttamanupālaya.
satataṁ saṁmataścaiva sadvṛttamanupālaya.
12.
tvam ca śreṣṭhatamaḥ loke satām adya janārdana
satatam saṃmataḥ ca eva sadvṛttam anupālaya
satatam saṃmataḥ ca eva sadvṛttam anupālaya
12.
And you, O Janārdana, are the most excellent among the virtuous in the world today. Since you are always esteemed, uphold the conduct of the good.
कृष्ण उवाच ।
भवानभिगतः पूर्वमत्र मे नास्ति संशयः ।
दृष्टस्तु प्रथमं राजन्मया पार्थो धनंजयः ॥१३॥
भवानभिगतः पूर्वमत्र मे नास्ति संशयः ।
दृष्टस्तु प्रथमं राजन्मया पार्थो धनंजयः ॥१३॥
13. kṛṣṇa uvāca ,
bhavānabhigataḥ pūrvamatra me nāsti saṁśayaḥ ,
dṛṣṭastu prathamaṁ rājanmayā pārtho dhanaṁjayaḥ.
bhavānabhigataḥ pūrvamatra me nāsti saṁśayaḥ ,
dṛṣṭastu prathamaṁ rājanmayā pārtho dhanaṁjayaḥ.
13.
kṛṣṇaḥ uvāca bhavān abhigataḥ pūrvam atra me na asti
saṃśayaḥ dṛṣṭaḥ tu prathamam rājan mayā pārthaḥ dhanañjayaḥ
saṃśayaḥ dṛṣṭaḥ tu prathamam rājan mayā pārthaḥ dhanañjayaḥ
13.
Krishna said: "There is no doubt in my mind that you approached me first. However, O King, Arjuna Dhananjaya was seen by me first."
तव पूर्वाभिगमनात्पूर्वं चाप्यस्य दर्शनात् ।
साहाय्यमुभयोरेव करिष्यामि सुयोधन ॥१४॥
साहाय्यमुभयोरेव करिष्यामि सुयोधन ॥१४॥
14. tava pūrvābhigamanātpūrvaṁ cāpyasya darśanāt ,
sāhāyyamubhayoreva kariṣyāmi suyodhana.
sāhāyyamubhayoreva kariṣyāmi suyodhana.
14.
tava pūrvābhigamanāt pūrvam ca api asya darśanāt
sāhāyyam ubhayoḥ eva kariṣyāmi suyodhana
sāhāyyam ubhayoḥ eva kariṣyāmi suyodhana
14.
Since you came first and I saw him first, O Suyodhana, I will offer assistance to both of you.
प्रवारणं तु बालानां पूर्वं कार्यमिति श्रुतिः ।
तस्मात्प्रवारणं पूर्वमर्हः पार्थो धनंजयः ॥१५॥
तस्मात्प्रवारणं पूर्वमर्हः पार्थो धनंजयः ॥१५॥
15. pravāraṇaṁ tu bālānāṁ pūrvaṁ kāryamiti śrutiḥ ,
tasmātpravāraṇaṁ pūrvamarhaḥ pārtho dhanaṁjayaḥ.
tasmātpravāraṇaṁ pūrvamarhaḥ pārtho dhanaṁjayaḥ.
15.
pravāraṇam tu bālānām pūrvam kāryam iti śrutiḥ
tasmāt pravāraṇam pūrvam arhaḥ pārthaḥ dhanañjayaḥ
tasmāt pravāraṇam pūrvam arhaḥ pārthaḥ dhanañjayaḥ
15.
Indeed, it is a scriptural tradition (śruti) that children should be given their choice first. Therefore, Arjuna Dhananjaya deserves the first preference.
मत्संहननतुल्यानां गोपानामर्बुदं महत् ।
नारायणा इति ख्याताः सर्वे संग्रामयोधिनः ॥१६॥
नारायणा इति ख्याताः सर्वे संग्रामयोधिनः ॥१६॥
16. matsaṁhananatulyānāṁ gopānāmarbudaṁ mahat ,
nārāyaṇā iti khyātāḥ sarve saṁgrāmayodhinaḥ.
nārāyaṇā iti khyātāḥ sarve saṁgrāmayodhinaḥ.
16.
matsaṃhananatulyānām gopānām arbudaṃ mahat
nārāyaṇāḥ iti khyātāḥ sarve saṃgrāmayodhinaḥ
nārāyaṇāḥ iti khyātāḥ sarve saṃgrāmayodhinaḥ
16.
There is a great multitude (arbuda) of cowherds, equal to my own strength, renowned as Nārayaṇas, all of whom are warriors in battle.
ते वा युधि दुराधर्षा भवन्त्वेकस्य सैनिकाः ।
अयुध्यमानः संग्रामे न्यस्तशस्त्रोऽहमेकतः ॥१७॥
अयुध्यमानः संग्रामे न्यस्तशस्त्रोऽहमेकतः ॥१७॥
17. te vā yudhi durādharṣā bhavantvekasya sainikāḥ ,
ayudhyamānaḥ saṁgrāme nyastaśastro'hamekataḥ.
ayudhyamānaḥ saṁgrāme nyastaśastro'hamekataḥ.
17.
te vā yudhi durādharṣāḥ bhavantu ekasya sainikāḥ
ayudhyamānaḥ saṃgrāme nyastaśastraḥ aham ekataḥ
ayudhyamānaḥ saṃgrāme nyastaśastraḥ aham ekataḥ
17.
Let those unconquerable warriors be the soldiers for one side in battle, or I, a non-combatant who has laid down his weapons, will be on the other side.
आभ्यामन्यतरं पार्थ यत्ते हृद्यतरं मतम् ।
तद्वृणीतां भवानग्रे प्रवार्यस्त्वं हि धर्मतः ॥१८॥
तद्वृणीतां भवानग्रे प्रवार्यस्त्वं हि धर्मतः ॥१८॥
18. ābhyāmanyataraṁ pārtha yatte hṛdyataraṁ matam ,
tadvṛṇītāṁ bhavānagre pravāryastvaṁ hi dharmataḥ.
tadvṛṇītāṁ bhavānagre pravāryastvaṁ hi dharmataḥ.
18.
ābhyām anyataram pārtha yat te hṛdyataram matam
tat vṛṇītām bhavān agre pravāryaḥ tvam hi dharmataḥ
tat vṛṇītām bhavān agre pravāryaḥ tvam hi dharmataḥ
18.
O Pārtha, you should choose whichever of these two is considered more agreeable to your heart, for you are indeed to be offered the first choice by (dharma) natural law.
वैशंपायन उवाच ।
एवमुक्तस्तु कृष्णेन कुन्तीपुत्रो धनंजयः ।
अयुध्यमानं संग्रामे वरयामास केशवम् ॥१९॥
एवमुक्तस्तु कृष्णेन कुन्तीपुत्रो धनंजयः ।
अयुध्यमानं संग्रामे वरयामास केशवम् ॥१९॥
19. vaiśaṁpāyana uvāca ,
evamuktastu kṛṣṇena kuntīputro dhanaṁjayaḥ ,
ayudhyamānaṁ saṁgrāme varayāmāsa keśavam.
evamuktastu kṛṣṇena kuntīputro dhanaṁjayaḥ ,
ayudhyamānaṁ saṁgrāme varayāmāsa keśavam.
19.
vaiśaṃpāyanaḥ uvāca evam uktaḥ tu kṛṣṇena kuntīputraḥ
dhanaṃjayaḥ ayudhyamānam saṃgrāme varayāmāsa keśavam
dhanaṃjayaḥ ayudhyamānam saṃgrāme varayāmāsa keśavam
19.
Vaiśampāyana said: However, having been addressed thus by Kṛṣṇa, Dhanañjaya, the son of Kuntī, chose Keśava, who would remain a non-combatant in the conflict.
सहस्राणां सहस्रं तु योधानां प्राप्य भारत ।
कृष्णं चापहृतं ज्ञात्वा संप्राप परमां मुदम् ॥२०॥
कृष्णं चापहृतं ज्ञात्वा संप्राप परमां मुदम् ॥२०॥
20. sahasrāṇāṁ sahasraṁ tu yodhānāṁ prāpya bhārata ,
kṛṣṇaṁ cāpahṛtaṁ jñātvā saṁprāpa paramāṁ mudam.
kṛṣṇaṁ cāpahṛtaṁ jñātvā saṁprāpa paramāṁ mudam.
20.
sahasrāṇām sahasram tu yodhānām prāpya bhārata
kṛṣṇam ca apahṛtam jñātvā saṃprāpa paramām mudam
kṛṣṇam ca apahṛtam jñātvā saṃprāpa paramām mudam
20.
But, O Bhārata, having acquired a thousand times a thousand warriors, and realizing that Kṛṣṇa had been taken (as a non-combatant), he attained supreme joy.
दुर्योधनस्तु तत्सैन्यं सर्वमादाय पार्थिवः ।
ततोऽभ्ययाद्भीमबलो रौहिणेयं महाबलम् ॥२१॥
ततोऽभ्ययाद्भीमबलो रौहिणेयं महाबलम् ॥२१॥
21. duryodhanastu tatsainyaṁ sarvamādāya pārthivaḥ ,
tato'bhyayādbhīmabalo rauhiṇeyaṁ mahābalam.
tato'bhyayādbhīmabalo rauhiṇeyaṁ mahābalam.
21.
duryodhanaḥ tu tat sainyam sarvam ādāya pārthivaḥ
tataḥ abhyayāt bhīmabalaḥ rauhiṇeyam mahābalam
tataḥ abhyayāt bhīmabalaḥ rauhiṇeyam mahābalam
21.
King Duryodhana, however, of formidable strength, having taken his entire army, then approached Balarama, the greatly powerful son of Rohiṇī.
सर्वं चागमने हेतुं स तस्मै संन्यवेदयत् ।
प्रत्युवाच ततः शौरिर्धार्तराष्ट्रमिदं वचः ॥२२॥
प्रत्युवाच ततः शौरिर्धार्तराष्ट्रमिदं वचः ॥२२॥
22. sarvaṁ cāgamane hetuṁ sa tasmai saṁnyavedayat ,
pratyuvāca tataḥ śaurirdhārtarāṣṭramidaṁ vacaḥ.
pratyuvāca tataḥ śaurirdhārtarāṣṭramidaṁ vacaḥ.
22.
sarvam ca āgamane hetum saḥ tasmai samnyavedayat
pratyuvāca tataḥ śauriḥ dhārtarāṣṭram idam vacaḥ
pratyuvāca tataḥ śauriḥ dhārtarāṣṭram idam vacaḥ
22.
Duryodhana explained to him (Balarama) all the reasons for his arrival. Then Śauri (Balarama) replied to the son of Dhṛtarāṣṭra (Duryodhana) with these words.
विदितं ते नरव्याघ्र सर्वं भवितुमर्हति ।
यन्मयोक्तं विराटस्य पुरा वैवाहिके तदा ॥२३॥
यन्मयोक्तं विराटस्य पुरा वैवाहिके तदा ॥२३॥
23. viditaṁ te naravyāghra sarvaṁ bhavitumarhati ,
yanmayoktaṁ virāṭasya purā vaivāhike tadā.
yanmayoktaṁ virāṭasya purā vaivāhike tadā.
23.
viditam te naravyāghra sarvam bhavitum arhati
yat mayā uktam virāṭasya purā vaivāhike tadā
yat mayā uktam virāṭasya purā vaivāhike tadā
23.
"O tiger among men, everything that I said previously, at the time of Virāṭa's marriage, should certainly be known to you."
निगृह्योक्तो हृषीकेशस्त्वदर्थं कुरुनन्दन ।
मया संबन्धकं तुल्यमिति राजन्पुनः पुनः ॥२४॥
मया संबन्धकं तुल्यमिति राजन्पुनः पुनः ॥२४॥
24. nigṛhyokto hṛṣīkeśastvadarthaṁ kurunandana ,
mayā saṁbandhakaṁ tulyamiti rājanpunaḥ punaḥ.
mayā saṁbandhakaṁ tulyamiti rājanpunaḥ punaḥ.
24.
nigṛhya uktaḥ hṛṣīkeśaḥ tvadartham kurunandana
mayā sambandhakam tulyam iti rājan punaḥ punaḥ
mayā sambandhakam tulyam iti rājan punaḥ punaḥ
24.
"O delight of the Kurus, O King, it was I who repeatedly said to Hṛṣīkeśa (Krishna), restraining him for your sake, that the relationship (between the two parties) should be treated as equal."
न च तद्वाक्यमुक्तं वै केशवः प्रत्यपद्यत ।
न चाहमुत्सहे कृष्णं विना स्थातुमपि क्षणम् ॥२५॥
न चाहमुत्सहे कृष्णं विना स्थातुमपि क्षणम् ॥२५॥
25. na ca tadvākyamuktaṁ vai keśavaḥ pratyapadyata ,
na cāhamutsahe kṛṣṇaṁ vinā sthātumapi kṣaṇam.
na cāhamutsahe kṛṣṇaṁ vinā sthātumapi kṣaṇam.
25.
na ca tat vākyam uktam vai keśavaḥ pratyapadyata
na ca aham utsahe kṛṣṇam vinā sthātum api kṣaṇam
na ca aham utsahe kṛṣṇam vinā sthātum api kṣaṇam
25.
Keśava did not accept that statement, and I am unable to remain even for a moment without Kṛṣṇa.
नाहं सहायः पार्थानां नापि दुर्योधनस्य वै ।
इति मे निश्चिता बुद्दिर्वासुदेवमवेक्ष्य ह ॥२६॥
इति मे निश्चिता बुद्दिर्वासुदेवमवेक्ष्य ह ॥२६॥
26. nāhaṁ sahāyaḥ pārthānāṁ nāpi duryodhanasya vai ,
iti me niścitā buddirvāsudevamavekṣya ha.
iti me niścitā buddirvāsudevamavekṣya ha.
26.
na aham sahāyaḥ pārthānām na api duryodhanasya
vai iti me niścitā buddhiḥ vāsudevam avekṣya ha
vai iti me niścitā buddhiḥ vāsudevam avekṣya ha
26.
I am not an ally of the Pārthas, nor indeed of Duryodhana. Such is my resolute decision, having considered Vāsudeva.
जातोऽसि भारते वंशे सर्वपार्थिवपूजिते ।
गच्छ युध्यस्व धर्मेण क्षात्रेण भरतर्षभ ॥२७॥
गच्छ युध्यस्व धर्मेण क्षात्रेण भरतर्षभ ॥२७॥
27. jāto'si bhārate vaṁśe sarvapārthivapūjite ,
gaccha yudhyasva dharmeṇa kṣātreṇa bharatarṣabha.
gaccha yudhyasva dharmeṇa kṣātreṇa bharatarṣabha.
27.
jātaḥ asi bhārate vaṃśe sarvapārthivapūjite
gaccha yudhyasva dharmeṇa kṣātreṇa bharatarṣabha
gaccha yudhyasva dharmeṇa kṣātreṇa bharatarṣabha
27.
You are born in the Bhārata lineage, which is honored by all rulers. Go and fight according to your inherent duty (dharma) as a warrior (kṣātra), O chief of the Bhāratas.
इत्येवमुक्तः स तदा परिष्वज्य हलायुधम् ।
कृष्णं चापहृतं ज्ञात्वा युद्धान्मेने जितं जयम् ॥२८॥
कृष्णं चापहृतं ज्ञात्वा युद्धान्मेने जितं जयम् ॥२८॥
28. ityevamuktaḥ sa tadā pariṣvajya halāyudham ,
kṛṣṇaṁ cāpahṛtaṁ jñātvā yuddhānmene jitaṁ jayam.
kṛṣṇaṁ cāpahṛtaṁ jñātvā yuddhānmene jitaṁ jayam.
28.
iti evam uktaḥ sa tadā pariṣvajya halāyudham
kṛṣṇam ca apahṛtam jñātvā yuddhāt mene jitam jayam
kṛṣṇam ca apahṛtam jñātvā yuddhāt mene jitam jayam
28.
Having been addressed in this manner, he then embraced Halāyudha (Balarāma). And knowing that Kṛṣṇa had been taken away (from their side), he considered the battle's victory to be already secured.
सोऽभ्ययात्कृतवर्माणं धृतराष्ट्रसुतो नृपः ।
कृतवर्मा ददौ तस्य सेनामक्षौहिणीं तदा ॥२९॥
कृतवर्मा ददौ तस्य सेनामक्षौहिणीं तदा ॥२९॥
29. so'bhyayātkṛtavarmāṇaṁ dhṛtarāṣṭrasuto nṛpaḥ ,
kṛtavarmā dadau tasya senāmakṣauhiṇīṁ tadā.
kṛtavarmā dadau tasya senāmakṣauhiṇīṁ tadā.
29.
saḥ abhyayāt kṛtavarmāṇam dhṛtarāṣṭrasutaḥ nṛpaḥ
kṛtavarmā dadau tasya senām akṣauhiṇīm tadā
kṛtavarmā dadau tasya senām akṣauhiṇīm tadā
29.
Then, King Duryodhana, the son of Dhṛtarāṣṭra, approached Kṛtavarmā. Kṛtavarmā then gave him an akṣauhiṇī (a large division of army).
स तेन सर्वसैन्येन भीमेन कुरुनन्दनः ।
वृतः प्रतिययौ हृष्टः सुहृदः संप्रहर्षयन् ॥३०॥
वृतः प्रतिययौ हृष्टः सुहृदः संप्रहर्षयन् ॥३०॥
30. sa tena sarvasainyena bhīmena kurunandanaḥ ,
vṛtaḥ pratiyayau hṛṣṭaḥ suhṛdaḥ saṁpraharṣayan.
vṛtaḥ pratiyayau hṛṣṭaḥ suhṛdaḥ saṁpraharṣayan.
30.
saḥ tena sarvasainyena bhīmena kurunandanaḥ
vṛtaḥ pratiyayau hṛṣṭaḥ suhṛdaḥ sampraharṣayan
vṛtaḥ pratiyayau hṛṣṭaḥ suhṛdaḥ sampraharṣayan
30.
That prince of the Kurus (Duryodhana), surrounded by that entire army and Bhīma, returned joyful, delighting his friends.
गते दुर्योधने कृष्णः किरीटिनमथाब्रवीत् ।
अयुध्यमानः कां बुद्धिमास्थायाहं त्वया वृतः ॥३१॥
अयुध्यमानः कां बुद्धिमास्थायाहं त्वया वृतः ॥३१॥
31. gate duryodhane kṛṣṇaḥ kirīṭinamathābravīt ,
ayudhyamānaḥ kāṁ buddhimāsthāyāhaṁ tvayā vṛtaḥ.
ayudhyamānaḥ kāṁ buddhimāsthāyāhaṁ tvayā vṛtaḥ.
31.
gate duryodhane kṛṣṇaḥ kirīṭinam atha abravīt
ayudhyamānaḥ kām buddhim āsthāya aham tvayā vṛtaḥ
ayudhyamānaḥ kām buddhim āsthāya aham tvayā vṛtaḥ
31.
After Duryodhana had departed, Kṛṣṇa then said to Arjuna, 'What understanding did I, who remain neutral (ayudhyamānaḥ), rely upon when chosen by you?'
अर्जुन उवाच ।
भवान्समर्थस्तान्सर्वान्निहन्तुं नात्र संशयः ।
निहन्तुमहमप्येकः समर्थः पुरुषोत्तम ॥३२॥
भवान्समर्थस्तान्सर्वान्निहन्तुं नात्र संशयः ।
निहन्तुमहमप्येकः समर्थः पुरुषोत्तम ॥३२॥
32. arjuna uvāca ,
bhavānsamarthastānsarvānnihantuṁ nātra saṁśayaḥ ,
nihantumahamapyekaḥ samarthaḥ puruṣottama.
bhavānsamarthastānsarvānnihantuṁ nātra saṁśayaḥ ,
nihantumahamapyekaḥ samarthaḥ puruṣottama.
32.
arjunaḥ uvāca bhavān samarthaḥ tān sarvān nihantum na atra
saṃśayaḥ nihantum aham api ekaḥ samarthaḥ puruṣottama
saṃśayaḥ nihantum aham api ekaḥ samarthaḥ puruṣottama
32.
Arjuna said: 'You are capable of slaying all of them; there is no doubt about that. O best among men (puruṣottama), I alone am also capable of slaying them.'
भवांस्तु कीर्तिमाँल्लोके तद्यशस्त्वां गमिष्यति ।
यशसा चाहमप्यर्थी तस्मादसि मया वृतः ॥३३॥
यशसा चाहमप्यर्थी तस्मादसि मया वृतः ॥३३॥
33. bhavāṁstu kīrtimāँlloke tadyaśastvāṁ gamiṣyati ,
yaśasā cāhamapyarthī tasmādasi mayā vṛtaḥ.
yaśasā cāhamapyarthī tasmādasi mayā vṛtaḥ.
33.
bhavān tu kīrtimān loke tat yaśas tvām gamiṣyati
yaśasā ca aham api arthī tasmāt asi mayā vṛtaḥ
yaśasā ca aham api arthī tasmāt asi mayā vṛtaḥ
33.
You are indeed renowned in the world, and that fame will come to you. I am also desirous of such fame, therefore you have been chosen by me.
सारथ्यं तु त्वया कार्यमिति मे मानसं सदा ।
चिररात्रेप्सितं कामं तद्भवान्कर्तुमर्हति ॥३४॥
चिररात्रेप्सितं कामं तद्भवान्कर्तुमर्हति ॥३४॥
34. sārathyaṁ tu tvayā kāryamiti me mānasaṁ sadā ,
cirarātrepsitaṁ kāmaṁ tadbhavānkartumarhati.
cirarātrepsitaṁ kāmaṁ tadbhavānkartumarhati.
34.
sārathyam tu tvayā kāryam iti me mānasam sadā
cirarātrepsitam kāmam tat bhavān kartum arhati
cirarātrepsitam kāmam tat bhavān kartum arhati
34.
But indeed, my constant desire (mānasa) has always been that you should perform the charioteering. You are qualified to fulfill this long-cherished wish.
वासुदेव उवाच ।
उपपन्नमिदं पार्थ यत्स्पर्धेथा मया सह ।
सारथ्यं ते करिष्यामि कामः संपद्यतां तव ॥३५॥
उपपन्नमिदं पार्थ यत्स्पर्धेथा मया सह ।
सारथ्यं ते करिष्यामि कामः संपद्यतां तव ॥३५॥
35. vāsudeva uvāca ,
upapannamidaṁ pārtha yatspardhethā mayā saha ,
sārathyaṁ te kariṣyāmi kāmaḥ saṁpadyatāṁ tava.
upapannamidaṁ pārtha yatspardhethā mayā saha ,
sārathyaṁ te kariṣyāmi kāmaḥ saṁpadyatāṁ tava.
35.
vāsudeva uvāca upapannam idam pārtha yat spardhethāḥ
mayā saha sārathyam te kariṣyāmi kāmaḥ sampadyatām tava
mayā saha sārathyam te kariṣyāmi kāmaḥ sampadyatām tava
35.
Vāsudeva said: "This is indeed fitting, O Pārtha, that you vie with me. I will be your charioteer; let your wish (kāma) be fulfilled."
वैशंपायन उवाच ।
एवं प्रमुदितः पार्थः कृष्णेन सहितस्तदा ।
वृतो दाशार्हप्रवरैः पुनरायाद्युधिष्ठिरम् ॥३६॥
एवं प्रमुदितः पार्थः कृष्णेन सहितस्तदा ।
वृतो दाशार्हप्रवरैः पुनरायाद्युधिष्ठिरम् ॥३६॥
36. vaiśaṁpāyana uvāca ,
evaṁ pramuditaḥ pārthaḥ kṛṣṇena sahitastadā ,
vṛto dāśārhapravaraiḥ punarāyādyudhiṣṭhiram.
evaṁ pramuditaḥ pārthaḥ kṛṣṇena sahitastadā ,
vṛto dāśārhapravaraiḥ punarāyādyudhiṣṭhiram.
36.
vaiśaṃpāyana uvāca evam pramuditaḥ pārthaḥ kṛṣṇena sahitaḥ
tadā vṛtaḥ dāśārhapravaraiḥ punaḥ āyāt yudhiṣṭhiram
tadā vṛtaḥ dāśārhapravaraiḥ punaḥ āyāt yudhiṣṭhiram
36.
Vaiśampāyana said: "Thus, the joyful Pārtha (Arjuna), accompanied by Krishna, and surrounded by the foremost of the Dāśārhas (Krishna's clan), then returned to Yudhiṣṭhira."
Links to all chapters:
ādi parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
sabhā parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
vana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
virāṭa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
udyoga parva (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7 (current chapter)
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
bhīṣma parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
droṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
karṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
śalya parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
sauptika parva
strī parva
śānti parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
Chapter 300
Chapter 301
Chapter 302
Chapter 303
Chapter 304
Chapter 305
Chapter 306
Chapter 307
Chapter 308
Chapter 309
Chapter 310
Chapter 311
Chapter 312
Chapter 313
Chapter 314
Chapter 315
Chapter 316
Chapter 317
Chapter 318
Chapter 319
Chapter 320
Chapter 321
Chapter 322
Chapter 323
Chapter 324
Chapter 325
Chapter 326
Chapter 327
Chapter 328
Chapter 329
Chapter 330
Chapter 331
Chapter 332
Chapter 333
Chapter 334
Chapter 335
Chapter 336
Chapter 337
Chapter 338
Chapter 339
Chapter 340
Chapter 341
Chapter 342
Chapter 343
Chapter 344
Chapter 345
Chapter 346
Chapter 347
Chapter 348
Chapter 349
Chapter 350
Chapter 351
Chapter 352
Chapter 353
anuśāsana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
aśvamedhika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
āśramavāsika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47