महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-13, chapter-141
भीष्म उवाच ।
इत्युक्तस्त्वर्जुनस्तूष्णीमभूद्वायुस्तमब्रवीत् ।
शृणु मे हैहयश्रेष्ठ कर्मात्रेः सुमहात्मनः ॥१॥
इत्युक्तस्त्वर्जुनस्तूष्णीमभूद्वायुस्तमब्रवीत् ।
शृणु मे हैहयश्रेष्ठ कर्मात्रेः सुमहात्मनः ॥१॥
1. bhīṣma uvāca ,
ityuktastvarjunastūṣṇīmabhūdvāyustamabravīt ,
śṛṇu me haihayaśreṣṭha karmātreḥ sumahātmanaḥ.
ityuktastvarjunastūṣṇīmabhūdvāyustamabravīt ,
śṛṇu me haihayaśreṣṭha karmātreḥ sumahātmanaḥ.
1.
bhīṣma uvāca iti uktaḥ tu arjunaḥ tūṣṇīm abhūt vāyuḥ tam
abravīt śṛṇu me haihayaśreṣṭha karma atreḥ sumahātmanaḥ
abravīt śṛṇu me haihayaśreṣṭha karma atreḥ sumahātmanaḥ
1.
bhīṣma uvāca.
iti uktaḥ arjunaḥ tu tūṣṇīm abhūt.
vāyuḥ tam abravīt.
he haihayaśreṣṭha,
me atreḥ sumahātmanaḥ karma śṛṇu.
iti uktaḥ arjunaḥ tu tūṣṇīm abhūt.
vāyuḥ tam abravīt.
he haihayaśreṣṭha,
me atreḥ sumahātmanaḥ karma śṛṇu.
1.
Bhīṣma said: Having been thus addressed, Arjuna remained silent. Vāyu then said to him: 'Listen to me, O best among the Haihayas, about the deeds (karma) of the exceedingly great-souled Atri.'
घोरे तमस्ययुध्यन्त सहिता देवदानवाः ।
अविध्यत शरैस्तत्र स्वर्भानुः सोमभास्करौ ॥२॥
अविध्यत शरैस्तत्र स्वर्भानुः सोमभास्करौ ॥२॥
2. ghore tamasyayudhyanta sahitā devadānavāḥ ,
avidhyata śaraistatra svarbhānuḥ somabhāskarau.
avidhyata śaraistatra svarbhānuḥ somabhāskarau.
2.
ghore tamasi ayudhyanta sahitāḥ devadānavāḥ
avidhyat śaraiḥ tatra svarbhānuḥ somabhāskarau
avidhyat śaraiḥ tatra svarbhānuḥ somabhāskarau
2.
ghore tamasi devadānavāḥ sahitāḥ ayudhyanta.
tatra svarbhānuḥ śaraiḥ somabhāskarau avidhyat.
tatra svarbhānuḥ śaraiḥ somabhāskarau avidhyat.
2.
In dreadful darkness, the gods (devas) and demons (dānavas) fought together. There, Svarbhānu pierced the Moon (Soma) and the Sun (Bhāskara) with arrows.
अथ ते तमसा ग्रस्ता निहन्यन्ते स्म दानवैः ।
देवा नृपतिशार्दूल सहैव बलिभिस्तदा ॥३॥
देवा नृपतिशार्दूल सहैव बलिभिस्तदा ॥३॥
3. atha te tamasā grastā nihanyante sma dānavaiḥ ,
devā nṛpatiśārdūla sahaiva balibhistadā.
devā nṛpatiśārdūla sahaiva balibhistadā.
3.
atha te tamasā grastāḥ nihanyante sma dānavaiḥ
devāḥ nṛpatiśārdūla saha eva balibhiḥ tadā
devāḥ nṛpatiśārdūla saha eva balibhiḥ tadā
3.
atha te tamasā grastāḥ dānavaiḥ nihanyante sma.
he nṛpatiśārdūla,
tadā devāḥ saha eva balibhiḥ (āsan).
he nṛpatiśārdūla,
tadā devāḥ saha eva balibhiḥ (āsan).
3.
Then those (gods), seized by darkness (tamas), were being slain by the demons (dānavas). O tiger among kings, the gods (devas) themselves were (present) at that time, even with the mighty (demons) (balibhiḥ).
असुरैर्वध्यमानास्ते क्षीणप्राणा दिवौकसः ।
अपश्यन्त तपस्यन्तमत्रिं विप्रं महावने ॥४॥
अपश्यन्त तपस्यन्तमत्रिं विप्रं महावने ॥४॥
4. asurairvadhyamānāste kṣīṇaprāṇā divaukasaḥ ,
apaśyanta tapasyantamatriṁ vipraṁ mahāvane.
apaśyanta tapasyantamatriṁ vipraṁ mahāvane.
4.
asuraiḥ vadhyamānāḥ te kṣīṇaprāṇāḥ divaukasaḥ
apaśyanta tapasyantam atrim vipram mahāvane
apaśyanta tapasyantam atrim vipram mahāvane
4.
te kṣīṇaprāṇāḥ asuraiḥ vadhyamānāḥ divaukasaḥ
mahāvane tapasyantam vipram atrim apaśyanta
mahāvane tapasyantam vipram atrim apaśyanta
4.
Those gods, with their vital energies depleted and being slain by the asuras, saw the sage Atri performing austerities (tapas) in the great forest.
अथैनमब्रुवन्देवाः शान्तक्रोधं जितेन्द्रियम् ।
असुरैरिषुभिर्विद्धौ चन्द्रादित्याविमावुभौ ॥५॥
असुरैरिषुभिर्विद्धौ चन्द्रादित्याविमावुभौ ॥५॥
5. athainamabruvandevāḥ śāntakrodhaṁ jitendriyam ,
asurairiṣubhirviddhau candrādityāvimāvubhau.
asurairiṣubhirviddhau candrādityāvimāvubhau.
5.
atha enam abruvan devāḥ śāntakrodham jitendriyam
asuraiḥ iṣubhiḥ viddhau candrādityau imau ubhau
asuraiḥ iṣubhiḥ viddhau candrādityau imau ubhau
5.
atha devāḥ śāntakrodham jitendriyam enam abruvan
imau ubhau candrādityau asuraiḥ iṣubhiḥ viddhau
imau ubhau candrādityau asuraiḥ iṣubhiḥ viddhau
5.
Then the gods said to him, who had subdued his anger and conquered his senses: 'These two, the moon and the sun, have been pierced by the asuras with arrows.'
वयं वध्यामहे चापि शत्रुभिस्तमसावृते ।
नाधिगच्छाम शान्तिं च भयात्त्रायस्व नः प्रभो ॥६॥
नाधिगच्छाम शान्तिं च भयात्त्रायस्व नः प्रभो ॥६॥
6. vayaṁ vadhyāmahe cāpi śatrubhistamasāvṛte ,
nādhigacchāma śāntiṁ ca bhayāttrāyasva naḥ prabho.
nādhigacchāma śāntiṁ ca bhayāttrāyasva naḥ prabho.
6.
vayam vadhyāmahe ca api śatrubhiḥ tamasāvṛte na
adhigacchāma śāntim ca bhayāt trāyasva naḥ prabho
adhigacchāma śāntim ca bhayāt trāyasva naḥ prabho
6.
vayam ca api śatrubhiḥ vadhyāmahe tamasāvṛte śāntim
ca na adhigacchāma prabho bhayāt naḥ trāyasva
ca na adhigacchāma prabho bhayāt naḥ trāyasva
6.
We are also being slain by enemies, and in this state enveloped by darkness, we find no peace. O Lord, save us from fear!
कथं रक्षामि भवतस्तेऽब्रुवंश्चन्द्रमा भव ।
तिमिरघ्नश्च सविता दस्युहा चैव नो भव ॥७॥
तिमिरघ्नश्च सविता दस्युहा चैव नो भव ॥७॥
7. kathaṁ rakṣāmi bhavataste'bruvaṁścandramā bhava ,
timiraghnaśca savitā dasyuhā caiva no bhava.
timiraghnaśca savitā dasyuhā caiva no bhava.
7.
katham rakṣāmi bhavataḥ te abruvan candramā bhava
timiraghnaḥ ca savitā dasyuhā ca eva naḥ bhava
timiraghnaḥ ca savitā dasyuhā ca eva naḥ bhava
7.
katham bhavataḥ rakṣāmi te abruvan candramā bhava
timiraghnaḥ savitā ca dasyuhā ca eva naḥ bhava
timiraghnaḥ savitā ca dasyuhā ca eva naḥ bhava
7.
Atri asked, 'How can I protect you?' They (the gods) replied: 'Be the Moon, and be the Sun, the dispeller of darkness; and indeed, be our destroyer of enemies.'
एवमुक्तस्तदात्रिस्तु तमोनुदभवच्छशी ।
अपश्यत्सौम्यभावं च सूर्यस्य प्रतिदर्शनम् ॥८॥
अपश्यत्सौम्यभावं च सूर्यस्य प्रतिदर्शनम् ॥८॥
8. evamuktastadātristu tamonudabhavacchaśī ,
apaśyatsaumyabhāvaṁ ca sūryasya pratidarśanam.
apaśyatsaumyabhāvaṁ ca sūryasya pratidarśanam.
8.
evam uktaḥ tadā atriḥ tu tamonudaḥ abhavat śaśī
apaśyat saumyabhāvam ca sūryasya pratidarśanam
apaśyat saumyabhāvam ca sūryasya pratidarśanam
8.
tadā evam uktaḥ atriḥ tu tamonudaḥ śaśī abhavat
ca sūryasya saumyabhāvam pratidarśanam apaśyat
ca sūryasya saumyabhāvam pratidarśanam apaśyat
8.
When addressed in this manner, Atri then became the moon, dispelling darkness. He also perceived the sun's gentle disposition and its clear appearance.
दृष्ट्वा नातिप्रभं सोमं तथा सूर्यं च पार्थिव ।
प्रकाशमकरोदत्रिस्तपसा स्वेन संयुगे ॥९॥
प्रकाशमकरोदत्रिस्तपसा स्वेन संयुगे ॥९॥
9. dṛṣṭvā nātiprabhaṁ somaṁ tathā sūryaṁ ca pārthiva ,
prakāśamakarodatristapasā svena saṁyuge.
prakāśamakarodatristapasā svena saṁyuge.
9.
dṛṣṭvā na atiprabham somam tathā sūryam ca pārthiva
prakāśam akarot atriḥ tapasā svena saṃyuge
prakāśam akarot atriḥ tapasā svena saṃyuge
9.
pārthiva,
na atiprabham somam tathā sūryam ca dṛṣṭvā,
atriḥ svena tapasā saṃyuge prakāśam akarot
na atiprabham somam tathā sūryam ca dṛṣṭvā,
atriḥ svena tapasā saṃyuge prakāśam akarot
9.
O king, having seen the moon not excessively bright and also the sun, Atri then created light by his own ascetic endeavor (tapas) in that cosmic setting.
जगद्वितिमिरं चापि प्रदीप्तमकरोत्तदा ।
व्यजयच्छत्रुसंघांश्च देवानां स्वेन तेजसा ॥१०॥
व्यजयच्छत्रुसंघांश्च देवानां स्वेन तेजसा ॥१०॥
10. jagadvitimiraṁ cāpi pradīptamakarottadā ,
vyajayacchatrusaṁghāṁśca devānāṁ svena tejasā.
vyajayacchatrusaṁghāṁśca devānāṁ svena tejasā.
10.
jagat vitimiram ca api pradīptam akarot tadā
vyajayat śatrusaṅghān ca devānām svena tejasā
vyajayat śatrusaṅghān ca devānām svena tejasā
10.
tadā jagat vitimiram ca api pradīptam akarot
ca svena tejasā devānām śatrusaṅghān vyajayat
ca svena tejasā devānām śatrusaṅghān vyajayat
10.
Then, he also made the world free of darkness and ablaze with light. And with his own power, he vanquished the legions of the gods' adversaries.
अत्रिणा दह्यमानांस्तान्दृष्ट्वा देवा महासुरान् ।
पराक्रमैस्तेऽपि तदा व्यत्यघ्नन्नत्रिरक्षिताः ॥११॥
पराक्रमैस्तेऽपि तदा व्यत्यघ्नन्नत्रिरक्षिताः ॥११॥
11. atriṇā dahyamānāṁstāndṛṣṭvā devā mahāsurān ,
parākramaiste'pi tadā vyatyaghnannatrirakṣitāḥ.
parākramaiste'pi tadā vyatyaghnannatrirakṣitāḥ.
11.
atriṇā dahyamānān tān dṛṣṭvā devāḥ mahāsurān
parākramaiḥ te api tadā vyatyaghnan atrirakṣitāḥ
parākramaiḥ te api tadā vyatyaghnan atrirakṣitāḥ
11.
devāḥ,
atriṇā dahyamānān tān mahāsurān dṛṣṭvā,
tadā te api atrirakṣitāḥ parākramaiḥ vyatyaghnan
atriṇā dahyamānān tān mahāsurān dṛṣṭvā,
tadā te api atrirakṣitāḥ parākramaiḥ vyatyaghnan
11.
When they saw those great asuras being consumed by Atri, the gods, thus protected by Atri, also struck them down then with their own valorous deeds.
उद्भासितश्च सविता देवास्त्राता हतासुराः ।
अत्रिणा त्वथ सोमत्वं कृतमुत्तमतेजसा ॥१२॥
अत्रिणा त्वथ सोमत्वं कृतमुत्तमतेजसा ॥१२॥
12. udbhāsitaśca savitā devāstrātā hatāsurāḥ ,
atriṇā tvatha somatvaṁ kṛtamuttamatejasā.
atriṇā tvatha somatvaṁ kṛtamuttamatejasā.
12.
udbhāsitaḥ ca savitā devāḥ trātāḥ hata-asurāḥ
atriṇā tu atha somatvam kṛtam uttama-tejasā
atriṇā tu atha somatvam kṛtam uttama-tejasā
12.
ca savitā udbhāsitaḥ devāḥ trātāḥ hata-asurāḥ
atriṇā uttama-tejasā tu atha somatvam kṛtam
atriṇā uttama-tejasā tu atha somatvam kṛtam
12.
The sun was made to shine forth, the gods were protected, and the asuras were slain. Then, by Atri, who possessed supreme splendor, the state of being Soma (the Moon) was brought about.
अद्वितीयेन मुनिना जपता चर्मवाससा ।
फलभक्षेण राजर्षे पश्य कर्मात्रिणा कृतम् ॥१३॥
फलभक्षेण राजर्षे पश्य कर्मात्रिणा कृतम् ॥१३॥
13. advitīyena muninā japatā carmavāsasā ,
phalabhakṣeṇa rājarṣe paśya karmātriṇā kṛtam.
phalabhakṣeṇa rājarṣe paśya karmātriṇā kṛtam.
13.
advitīyena muninā japatā carma-vāsasā
phala-bhakṣeṇa rājarṣe paśya karma atriṇā kṛtam
phala-bhakṣeṇa rājarṣe paśya karma atriṇā kṛtam
13.
rājarṣe paśya advitīyena japatā carma-vāsasā
phala-bhakṣeṇa muninā atriṇā kṛtam karma
phala-bhakṣeṇa muninā atriṇā kṛtam karma
13.
O royal sage, behold the deed (karma) performed by Atri, the unparalleled sage (muni), who was engaged in chanting, wore animal skin, and subsisted on fruits.
तस्यापि विस्तरेणोक्तं कर्मात्रेः सुमहात्मनः ।
ब्रवीम्यहं ब्रूहि वा त्वमत्रितः क्षत्रियं वरम् ॥१४॥
ब्रवीम्यहं ब्रूहि वा त्वमत्रितः क्षत्रियं वरम् ॥१४॥
14. tasyāpi vistareṇoktaṁ karmātreḥ sumahātmanaḥ ,
bravīmyahaṁ brūhi vā tvamatritaḥ kṣatriyaṁ varam.
bravīmyahaṁ brūhi vā tvamatritaḥ kṣatriyaṁ varam.
14.
tasya api vistareṇa uktam karma atreḥ su-mahā-ātmanaḥ
bravīmi aham brūhi vā tvam atritaḥ kṣatriyam varam
bravīmi aham brūhi vā tvam atritaḥ kṣatriyam varam
14.
tasya su-mahā-ātmanaḥ atreḥ karma api vistareṇa uktam
aham bravīmi vā tvam kṣatriyam varam atritaḥ brūhi
aham bravīmi vā tvam kṣatriyam varam atritaḥ brūhi
14.
The deeds (karma) of that very great-souled (ātman) Atri have also been narrated in detail. I will speak, or you, O excellent warrior, may speak about (Atri) from his lineage.
इत्युक्तस्त्वर्जुनस्तूष्णीमभूद्वायुस्तमब्रवीत् ।
शृणु राजन्महत्कर्म च्यवनस्य महात्मनः ॥१५॥
शृणु राजन्महत्कर्म च्यवनस्य महात्मनः ॥१५॥
15. ityuktastvarjunastūṣṇīmabhūdvāyustamabravīt ,
śṛṇu rājanmahatkarma cyavanasya mahātmanaḥ.
śṛṇu rājanmahatkarma cyavanasya mahātmanaḥ.
15.
iti uktaḥ tu arjunaḥ tūṣṇīm abhūt vāyuḥ tam abravīt
śṛṇu rājan mahat karma cyavanasya mahā-ātmanaḥ
śṛṇu rājan mahat karma cyavanasya mahā-ātmanaḥ
15.
iti uktaḥ tu arjunaḥ tūṣṇīm abhūt vāyuḥ tam abravīt
rājan śṛṇu mahat karma mahā-ātmanaḥ cyavanasya
rājan śṛṇu mahat karma mahā-ātmanaḥ cyavanasya
15.
When this was said, Arjuna remained silent. Then Vayu spoke to him: 'Listen, O king, to the great deed (karma) of the great-souled (ātman) Chyavana!'
अश्विनोः प्रतिसंश्रुत्य च्यवनः पाकशासनम् ।
प्रोवाच सहितं देवैः सोमपावश्विनौ कुरु ॥१६॥
प्रोवाच सहितं देवैः सोमपावश्विनौ कुरु ॥१६॥
16. aśvinoḥ pratisaṁśrutya cyavanaḥ pākaśāsanam ,
provāca sahitaṁ devaiḥ somapāvaśvinau kuru.
provāca sahitaṁ devaiḥ somapāvaśvinau kuru.
16.
aśvinoḥ pratisaṃśrutya cyavanaḥ pākaśāsanam
provāca sahitaṃ devaiḥ somapau aśvinau kuru
provāca sahitaṃ devaiḥ somapau aśvinau kuru
16.
cyavanaḥ aśvinoḥ pratisaṃśrutya devaiḥ sahitaṃ
pākaśāsanam provāca aśvinau somapau kuru
pākaśāsanam provāca aśvinau somapau kuru
16.
Having received a reciprocal promise from the two Aśvins, Cyavana spoke to Pākaśāsana (Indra), who was accompanied by the gods: "Make the Aśvins drinkers of soma."
इन्द्र उवाच ।
अस्माभिर्वर्जितावेतौ भवेतां सोमपौ कथम् ।
देवैर्न संमितावेतौ तस्मान्मैवं वदस्व नः ॥१७॥
अस्माभिर्वर्जितावेतौ भवेतां सोमपौ कथम् ।
देवैर्न संमितावेतौ तस्मान्मैवं वदस्व नः ॥१७॥
17. indra uvāca ,
asmābhirvarjitāvetau bhavetāṁ somapau katham ,
devairna saṁmitāvetau tasmānmaivaṁ vadasva naḥ.
asmābhirvarjitāvetau bhavetāṁ somapau katham ,
devairna saṁmitāvetau tasmānmaivaṁ vadasva naḥ.
17.
indra uvāca asmābhiḥ varjitau etau bhavetām somapau
katham devaiḥ na saṃmitau etau tasmāt mā evam vadasva naḥ
katham devaiḥ na saṃmitau etau tasmāt mā evam vadasva naḥ
17.
indra uvāca katham etau asmābhiḥ varjitau somapau bhavetām
etau devaiḥ na saṃmitau tasmāt naḥ evam mā vadasva
etau devaiḥ na saṃmitau tasmāt naḥ evam mā vadasva
17.
Indra said: "How can these two, excluded by us, become drinkers of soma? These two are not honored by the gods; therefore, do not speak to us in this manner."
अश्विभ्यां सह नेच्छामः पातुं सोमं महाव्रत ।
पिबन्त्वन्ये यथाकामं नाहं पातुमिहोत्सहे ॥१८॥
पिबन्त्वन्ये यथाकामं नाहं पातुमिहोत्सहे ॥१८॥
18. aśvibhyāṁ saha necchāmaḥ pātuṁ somaṁ mahāvrata ,
pibantvanye yathākāmaṁ nāhaṁ pātumihotsahe.
pibantvanye yathākāmaṁ nāhaṁ pātumihotsahe.
18.
aśvibhyām saha na icchāmaḥ pātum somam mahāvrata
pibantu anye yathākāmam na aham pātum iha utsahe
pibantu anye yathākāmam na aham pātum iha utsahe
18.
mahāvrata aśvibhyām saha somam pātum na icchāmaḥ
anye yathākāmam pibantu aham iha pātum na utsahe
anye yathākāmam pibantu aham iha pātum na utsahe
18.
"O great observer of vows, we do not wish to drink soma with the two Aśvins. Let others drink as they please; I am not willing to drink here."
च्यवन उवाच ।
न चेत्करिष्यसि वचो मयोक्तं बलसूदन ।
मया प्रमथितः सद्यः सोमं पास्यसि वै मखे ॥१९॥
न चेत्करिष्यसि वचो मयोक्तं बलसूदन ।
मया प्रमथितः सद्यः सोमं पास्यसि वै मखे ॥१९॥
19. cyavana uvāca ,
na cetkariṣyasi vaco mayoktaṁ balasūdana ,
mayā pramathitaḥ sadyaḥ somaṁ pāsyasi vai makhe.
na cetkariṣyasi vaco mayoktaṁ balasūdana ,
mayā pramathitaḥ sadyaḥ somaṁ pāsyasi vai makhe.
19.
cyavana uvāca na cet kariṣyasi vacaḥ mayā uktam
balasūdana mayā pramatitaḥ sadyaḥ somam pāsyasi vai makhe
balasūdana mayā pramatitaḥ sadyaḥ somam pāsyasi vai makhe
19.
cyavana uvāca balasūdana cet mayā uktam vacaḥ na kariṣyasi
tadā mayā pramatitaḥ sadyaḥ makhe somam vai pāsyasi
tadā mayā pramatitaḥ sadyaḥ makhe somam vai pāsyasi
19.
Cyavana said: "O slayer of Bala, if you do not carry out the command spoken by me, then, tormented by me, you will indeed immediately drink soma at the (Vedic ritual) (yajna)."
ततः कर्म समारब्धं हिताय सहसाश्विनोः ।
च्यवनेन ततो मन्त्रैरभिभूताः सुराभवन् ॥२०॥
च्यवनेन ततो मन्त्रैरभिभूताः सुराभवन् ॥२०॥
20. tataḥ karma samārabdhaṁ hitāya sahasāśvinoḥ ,
cyavanena tato mantrairabhibhūtāḥ surābhavan.
cyavanena tato mantrairabhibhūtāḥ surābhavan.
20.
tataḥ karma samārabdham hitāya sahasā aśvinoḥ
cyavanena tataḥ mantraiḥ abhibhūtāḥ surāḥ abhavan
cyavanena tataḥ mantraiḥ abhibhūtāḥ surāḥ abhavan
20.
cyavanena sahasā aśvinoḥ hitāya karma samārabdham
tataḥ surāḥ mantraiḥ abhibhūtāḥ abhavan
tataḥ surāḥ mantraiḥ abhibhūtāḥ abhavan
20.
Then, a ritual (karma) was swiftly commenced by Cyavana for the welfare of the Aśvins. Consequently, the gods became overpowered by the sacred chants.
तत्तु कर्म समारब्धं दृष्ट्वेन्द्रः क्रोधमूर्छितः ।
उद्यम्य विपुलं शैलं च्यवनं समुपाद्रवत् ।
तथा वज्रेण भगवानमर्षाकुललोचनः ॥२१॥
उद्यम्य विपुलं शैलं च्यवनं समुपाद्रवत् ।
तथा वज्रेण भगवानमर्षाकुललोचनः ॥२१॥
21. tattu karma samārabdhaṁ dṛṣṭvendraḥ krodhamūrchitaḥ ,
udyamya vipulaṁ śailaṁ cyavanaṁ samupādravat ,
tathā vajreṇa bhagavānamarṣākulalocanaḥ.
udyamya vipulaṁ śailaṁ cyavanaṁ samupādravat ,
tathā vajreṇa bhagavānamarṣākulalocanaḥ.
21.
tat tu karma samārabdham dṛṣṭvā indraḥ
krodhamūrcchitaḥ udyamya vipulam
śailam cyavanam samupādravat tathā
vajreṇa bhagavān amarṣākulalocanaḥ
krodhamūrcchitaḥ udyamya vipulam
śailam cyavanam samupādravat tathā
vajreṇa bhagavān amarṣākulalocanaḥ
21.
tu indraḥ krodhamūrcchitaḥ tathā
bhagavān vajreṇa amarṣākulalocanaḥ tat
karma samārabdham dṛṣṭvā vipulam
śailam udyamya cyavanam samupādravat
bhagavān vajreṇa amarṣākulalocanaḥ tat
karma samārabdham dṛṣṭvā vipulam
śailam udyamya cyavanam samupādravat
21.
However, upon seeing that ritual (karma) commenced, Indra, overcome with rage, lifted a massive rock and rushed towards Cyavana. The divine one, with eyes agitated by indignation, also held his thunderbolt.
तमापतन्तं दृष्ट्वैव च्यवनस्तपसान्वितः ।
अद्भिः सिक्त्वास्तम्भयत्तं सवज्रं सहपर्वतम् ॥२२॥
अद्भिः सिक्त्वास्तम्भयत्तं सवज्रं सहपर्वतम् ॥२२॥
22. tamāpatantaṁ dṛṣṭvaiva cyavanastapasānvitaḥ ,
adbhiḥ siktvāstambhayattaṁ savajraṁ sahaparvatam.
adbhiḥ siktvāstambhayattaṁ savajraṁ sahaparvatam.
22.
tam āpatantam dṛṣṭvā eva cyavanaḥ tapasānvitah
adbhiḥ siktvā astambhayat tam savajram sahaparvatam
adbhiḥ siktvā astambhayat tam savajram sahaparvatam
22.
cyavanaḥ tapasānvitah tam āpatantam dṛṣṭvā eva
adbhiḥ siktvā tam savajram sahaparvatam astambhayat
adbhiḥ siktvā tam savajram sahaparvatam astambhayat
22.
Cyavana, endowed with ascetic power (tapas), upon merely seeing him (Indra) rushing, sprinkled water and immobilized him, along with his thunderbolt and the mountain.
अथेन्द्रस्य महाघोरं सोऽसृजच्छत्रुमेव ह ।
मदं मन्त्राहुतिमयं व्यादितास्यं महामुनिः ॥२३॥
मदं मन्त्राहुतिमयं व्यादितास्यं महामुनिः ॥२३॥
23. athendrasya mahāghoraṁ so'sṛjacchatrumeva ha ,
madaṁ mantrāhutimayaṁ vyāditāsyaṁ mahāmuniḥ.
madaṁ mantrāhutimayaṁ vyāditāsyaṁ mahāmuniḥ.
23.
atha indrasya mahāghoram saḥ asṛjat śatrum eva
ha madam mantrāhutimayam vyāditāsyam mahāmuniḥ
ha madam mantrāhutimayam vyāditāsyam mahāmuniḥ
23.
atha saḥ mahāmuniḥ eva ha indrasya mahāghoram
śatrum madam mantrāhutimayam vyāditāsyam asṛjat
śatrum madam mantrāhutimayam vyāditāsyam asṛjat
23.
Then, the great sage (muni) Cyavana indeed created a very terrible enemy for Indra: Mada, who was formed from the sacred hymn (mantra) oblations and had a gaping mouth.
तस्य दन्तसहस्रं तु बभूव शतयोजनम् ।
द्वियोजनशतास्तस्य दंष्ट्राः परमदारुणाः ।
हनुस्तस्याभवद्भूमावेकश्चास्यास्पृशद्दिवम् ॥२४॥
द्वियोजनशतास्तस्य दंष्ट्राः परमदारुणाः ।
हनुस्तस्याभवद्भूमावेकश्चास्यास्पृशद्दिवम् ॥२४॥
24. tasya dantasahasraṁ tu babhūva śatayojanam ,
dviyojanaśatāstasya daṁṣṭrāḥ paramadāruṇāḥ ,
hanustasyābhavadbhūmāvekaścāsyāspṛśaddivam.
dviyojanaśatāstasya daṁṣṭrāḥ paramadāruṇāḥ ,
hanustasyābhavadbhūmāvekaścāsyāspṛśaddivam.
24.
tasya dantasahasraṃ tu babhūva
śatayojanam dviyojanaśatāḥ tasya daṃṣṭrāḥ
paramadāruṇāḥ hanuḥ tasya abhavat
bhūmau ekaḥ ca asya aspṛśat divam
śatayojanam dviyojanaśatāḥ tasya daṃṣṭrāḥ
paramadāruṇāḥ hanuḥ tasya abhavat
bhūmau ekaḥ ca asya aspṛśat divam
24.
tasya dantasahasram tu śatayojanam
babhūva tasya daṃṣṭrāḥ dviyojanaśatāḥ
paramadāruṇāḥ tasya ekaḥ hanuḥ
bhūmau abhavat ca asya divam aspṛśat
babhūva tasya daṃṣṭrāḥ dviyojanaśatāḥ
paramadāruṇāḥ tasya ekaḥ hanuḥ
bhūmau abhavat ca asya divam aspṛśat
24.
His thousand teeth were a hundred yojanas long. His fangs, two hundred yojanas long, were exceedingly terrible. One of his jaws rested on the ground, and the other touched the sky.
जिह्वामूले स्थितास्तस्य सर्वे देवाः सवासवाः ।
तिमेरास्यमनुप्राप्ता यथा मत्स्या महार्णवे ॥२५॥
तिमेरास्यमनुप्राप्ता यथा मत्स्या महार्णवे ॥२५॥
25. jihvāmūle sthitāstasya sarve devāḥ savāsavāḥ ,
timerāsyamanuprāptā yathā matsyā mahārṇave.
timerāsyamanuprāptā yathā matsyā mahārṇave.
25.
jihvāmūle sthitāḥ tasya sarve devāḥ savāsavāḥ
timirāsyam anuprāptāḥ yathā matsyāḥ mahārṇave
timirāsyam anuprāptāḥ yathā matsyāḥ mahārṇave
25.
tasya jihvāmūle savāsavāḥ sarve devāḥ sthitāḥ
timirāsyam anuprāptāḥ yathā matsyāḥ mahārṇave
timirāsyam anuprāptāḥ yathā matsyāḥ mahārṇave
25.
All the gods, along with Indra (Vāsava), were situated at the root of his tongue. They entered his mouth like a Timi fish (in the sea), just as ordinary fish (swim) in the great ocean.
ते संमन्त्र्य ततो देवा मदस्यास्यगतास्तदा ।
अब्रुवन्सहिताः शक्रं प्रणमास्मै द्विजातये ।
अश्विभ्यां सह सोमं च पिबामो विगतज्वराः ॥२६॥
अब्रुवन्सहिताः शक्रं प्रणमास्मै द्विजातये ।
अश्विभ्यां सह सोमं च पिबामो विगतज्वराः ॥२६॥
26. te saṁmantrya tato devā madasyāsyagatāstadā ,
abruvansahitāḥ śakraṁ praṇamāsmai dvijātaye ,
aśvibhyāṁ saha somaṁ ca pibāmo vigatajvarāḥ.
abruvansahitāḥ śakraṁ praṇamāsmai dvijātaye ,
aśvibhyāṁ saha somaṁ ca pibāmo vigatajvarāḥ.
26.
te sammantrya tataḥ devāḥ madasyāsyagatāḥ
tadā abruvan sahitāḥ śakraṃ
praṇamāḥ asmai dvijātaye aśvibhyām
saha somam ca pibāmaḥ vigatajvarāḥ
tadā abruvan sahitāḥ śakraṃ
praṇamāḥ asmai dvijātaye aśvibhyām
saha somam ca pibāmaḥ vigatajvarāḥ
26.
tataḥ tadā madasyāsyagatāḥ te devāḥ
sammantrya sahitāḥ śakraṃ abruvan
asmai dvijātaye praṇamāḥ aśvibhyām
saha somam ca pibāmaḥ vigatajvarāḥ
sammantrya sahitāḥ śakraṃ abruvan
asmai dvijātaye praṇamāḥ aśvibhyām
saha somam ca pibāmaḥ vigatajvarāḥ
26.
Then the gods, who had entered Mada's mouth, deliberated together and said to Indra (Śakra), "Let us bow down to this twice-born (dvi-ja) (Chyavana), so that we may drink Soma with the Aśvins, free from distress."
ततः स प्रणतः शक्रश्चकार च्यवनस्य तत् ।
च्यवनः कृतवांस्तौ चाप्यश्विनौ सोमपीथिनौ ॥२७॥
च्यवनः कृतवांस्तौ चाप्यश्विनौ सोमपीथिनौ ॥२७॥
27. tataḥ sa praṇataḥ śakraścakāra cyavanasya tat ,
cyavanaḥ kṛtavāṁstau cāpyaśvinau somapīthinau.
cyavanaḥ kṛtavāṁstau cāpyaśvinau somapīthinau.
27.
tataḥ saḥ praṇataḥ śakraḥ ca cakāra cyavanasya tat
cyavanaḥ kṛtavān tau ca api aśvinau somapīthinau
cyavanaḥ kṛtavān tau ca api aśvinau somapīthinau
27.
tataḥ saḥ praṇataḥ śakraḥ cyavanasya tat cakāra
ca cyavanaḥ tau aśvinau api somapīthinau kṛtavān
ca cyavanaḥ tau aśvinau api somapīthinau kṛtavān
27.
Then Indra (Śakra), having bowed down, did as Chyavana requested. And Chyavana made those two Aśvins also drinkers of Soma.
ततः प्रत्याहरत्कर्म मदं च व्यभजन्मुनिः ।
अक्षेषु मृगयायां च पाने स्त्रीषु च वीर्यवान् ॥२८॥
अक्षेषु मृगयायां च पाने स्त्रीषु च वीर्यवान् ॥२८॥
28. tataḥ pratyāharatkarma madaṁ ca vyabhajanmuniḥ ,
akṣeṣu mṛgayāyāṁ ca pāne strīṣu ca vīryavān.
akṣeṣu mṛgayāyāṁ ca pāne strīṣu ca vīryavān.
28.
tataḥ pratyāharat karma madam ca vyabhajan muniḥ
akṣeṣu mṛgayāyām ca pāne strīṣu ca vīryavān
akṣeṣu mṛgayāyām ca pāne strīṣu ca vīryavān
28.
vīryavān muniḥ tataḥ karma pratyāharat madam ca
akṣeṣu mṛgayāyām ca pāne strīṣu ca vyabhajan
akṣeṣu mṛgayāyām ca pāne strīṣu ca vyabhajan
28.
The powerful sage (muni) then withdrew from his (virtuous) actions (karma) and indulged in arrogance, gambling, hunting, drinking, and women.
एतैर्दोषैर्नरो राजन्क्षयं याति न संशयः ।
तस्मादेतान्नरो नित्यं दूरतः परिवर्जयेत् ॥२९॥
तस्मादेतान्नरो नित्यं दूरतः परिवर्जयेत् ॥२९॥
29. etairdoṣairnaro rājankṣayaṁ yāti na saṁśayaḥ ,
tasmādetānnaro nityaṁ dūrataḥ parivarjayet.
tasmādetānnaro nityaṁ dūrataḥ parivarjayet.
29.
etaiḥ doṣaiḥ naraḥ rājan kṣayam yāti na saṃśayaḥ
tasmāt etān naraḥ nityam dūrataḥ parivarjayet
tasmāt etān naraḥ nityam dūrataḥ parivarjayet
29.
rājan etaiḥ doṣaiḥ naraḥ kṣayam yāti na saṃśayaḥ
tasmāt naraḥ nityam etān dūrataḥ parivarjayet
tasmāt naraḥ nityam etān dūrataḥ parivarjayet
29.
O king, a person undoubtedly meets ruin because of these faults. Therefore, one should always completely avoid these (vices).
एतत्ते च्यवनस्यापि कर्म राजन्प्रकीर्तितम् ।
ब्रवीम्यहं ब्रूहि वा त्वं च्यवनात्क्षत्रियं वरम् ॥३०॥
ब्रवीम्यहं ब्रूहि वा त्वं च्यवनात्क्षत्रियं वरम् ॥३०॥
30. etatte cyavanasyāpi karma rājanprakīrtitam ,
bravīmyahaṁ brūhi vā tvaṁ cyavanātkṣatriyaṁ varam.
bravīmyahaṁ brūhi vā tvaṁ cyavanātkṣatriyaṁ varam.
30.
etat te cyavanasya api karma rājan prakīrtitam
bravīmi aham brūhi vā tvam cyavanāt kṣatriyam varam
bravīmi aham brūhi vā tvam cyavanāt kṣatriyam varam
30.
rājan te cyavanasya api etat karma prakīrtitam aham
bravīmi vā tvam cyavanāt varam kṣatriyam brūhi
bravīmi vā tvam cyavanāt varam kṣatriyam brūhi
30.
O king, this (is) the deed (karma) of even Chyavana that has been recounted to you. I shall speak, or you tell (me) who is a superior warrior (kṣatriya) than Chyavana.
Links to all chapters:
ādi parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
sabhā parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
vana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
virāṭa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
udyoga parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
bhīṣma parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
droṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
karṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
śalya parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
sauptika parva
strī parva
śānti parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
Chapter 300
Chapter 301
Chapter 302
Chapter 303
Chapter 304
Chapter 305
Chapter 306
Chapter 307
Chapter 308
Chapter 309
Chapter 310
Chapter 311
Chapter 312
Chapter 313
Chapter 314
Chapter 315
Chapter 316
Chapter 317
Chapter 318
Chapter 319
Chapter 320
Chapter 321
Chapter 322
Chapter 323
Chapter 324
Chapter 325
Chapter 326
Chapter 327
Chapter 328
Chapter 329
Chapter 330
Chapter 331
Chapter 332
Chapter 333
Chapter 334
Chapter 335
Chapter 336
Chapter 337
Chapter 338
Chapter 339
Chapter 340
Chapter 341
Chapter 342
Chapter 343
Chapter 344
Chapter 345
Chapter 346
Chapter 347
Chapter 348
Chapter 349
Chapter 350
Chapter 351
Chapter 352
Chapter 353
anuśāsana parva (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141 (current chapter)
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
aśvamedhika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
āśramavāsika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47