महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-3, chapter-72
दमयन्त्युवाच ।
गच्छ केशिनि जानीहि क एष रथवाहकः ।
उपविष्टो रथोपस्थे विकृतो ह्रस्वबाहुकः ॥१॥
गच्छ केशिनि जानीहि क एष रथवाहकः ।
उपविष्टो रथोपस्थे विकृतो ह्रस्वबाहुकः ॥१॥
1. damayantyuvāca ,
gaccha keśini jānīhi ka eṣa rathavāhakaḥ ,
upaviṣṭo rathopasthe vikṛto hrasvabāhukaḥ.
gaccha keśini jānīhi ka eṣa rathavāhakaḥ ,
upaviṣṭo rathopasthe vikṛto hrasvabāhukaḥ.
1.
damayantī uvāca gaccha keśini jānīhi kaḥ eṣaḥ
rathavāhakaḥ upaviṣṭaḥ rathopasthe vikṛtaḥ hrasvabāhukaḥ
rathavāhakaḥ upaviṣṭaḥ rathopasthe vikṛtaḥ hrasvabāhukaḥ
1.
Damayantī said: "Go, Keśinī, and find out who this charioteer is, who is seated in the front part of the chariot, disfigured and with short arms."
अभ्येत्य कुशलं भद्रे मृदुपूर्वं समाहिता ।
पृच्छेथाः पुरुषं ह्येनं यथातत्त्वमनिन्दिते ॥२॥
पृच्छेथाः पुरुषं ह्येनं यथातत्त्वमनिन्दिते ॥२॥
2. abhyetya kuśalaṁ bhadre mṛdupūrvaṁ samāhitā ,
pṛcchethāḥ puruṣaṁ hyenaṁ yathātattvamanindite.
pṛcchethāḥ puruṣaṁ hyenaṁ yathātattvamanindite.
2.
abhyetya kuśalaṃ bhadre mṛdupūrvaṃ samāhitā
pṛcchethāḥ puruṣaṃ hi enaṃ yathātattvam anindite
pṛcchethāḥ puruṣaṃ hi enaṃ yathātattvam anindite
2.
O gentle and blameless one, having approached him with composure and mildness, you should inquire about his well-being truthfully.
अत्र मे महती शङ्का भवेदेष नलो नृपः ।
तथा च मे मनस्तुष्टिर्हृदयस्य च निर्वृतिः ॥३॥
तथा च मे मनस्तुष्टिर्हृदयस्य च निर्वृतिः ॥३॥
3. atra me mahatī śaṅkā bhavedeṣa nalo nṛpaḥ ,
tathā ca me manastuṣṭirhṛdayasya ca nirvṛtiḥ.
tathā ca me manastuṣṭirhṛdayasya ca nirvṛtiḥ.
3.
atra me mahatī śaṅkā bhavet eṣaḥ nalaḥ nṛpaḥ
tathā ca me manastuṣṭiḥ hṛdayasya ca nirvṛtiḥ
tathā ca me manastuṣṭiḥ hṛdayasya ca nirvṛtiḥ
3.
I have a great suspicion (śaṅkā) here: this man might be King Nala. And consequently, there is satisfaction in my mind and contentment in my heart.
ब्रूयाश्चैनं कथान्ते त्वं पर्णादवचनं यथा ।
प्रतिवाक्यं च सुश्रोणि बुध्येथास्त्वमनिन्दिते ॥४॥
प्रतिवाक्यं च सुश्रोणि बुध्येथास्त्वमनिन्दिते ॥४॥
4. brūyāścainaṁ kathānte tvaṁ parṇādavacanaṁ yathā ,
prativākyaṁ ca suśroṇi budhyethāstvamanindite.
prativākyaṁ ca suśroṇi budhyethāstvamanindite.
4.
brūyāḥ ca enaṃ kathānte tvaṃ parṇādavacanaṃ yathā
prativākyaṃ ca suśroṇi budhyethāḥ tvaṃ anindite
prativākyaṃ ca suśroṇi budhyethāḥ tvaṃ anindite
4.
And you, O blameless one, should recite to him the words of Parṇāda at the end of the story. And then, O fair-hipped one, you should understand each of his replies.
बृहदश्व उवाच ।
एवं समाहिता गत्वा दूती बाहुकमब्रवीत् ।
दमयन्त्यपि कल्याणी प्रासादस्थान्ववैक्षत ॥५॥
एवं समाहिता गत्वा दूती बाहुकमब्रवीत् ।
दमयन्त्यपि कल्याणी प्रासादस्थान्ववैक्षत ॥५॥
5. bṛhadaśva uvāca ,
evaṁ samāhitā gatvā dūtī bāhukamabravīt ,
damayantyapi kalyāṇī prāsādasthānvavaikṣata.
evaṁ samāhitā gatvā dūtī bāhukamabravīt ,
damayantyapi kalyāṇī prāsādasthānvavaikṣata.
5.
bṛhadaśvaḥ uvāca evam samāhitā gatvā dūtī bāhukam
abravīt damayantī api kalyāṇī prāsādasthān anvavaikṣata
abravīt damayantī api kalyāṇī prāsādasthān anvavaikṣata
5.
Bṛhadaśva said: The composed messenger, having thus gone, spoke to Bāhuka. And the beautiful Damayantī, too, observed those in the palace.
केशिन्युवाच ।
स्वागतं ते मनुष्येन्द्र कुशलं ते ब्रवीम्यहम् ।
दमयन्त्या वचः साधु निबोध पुरुषर्षभ ॥६॥
स्वागतं ते मनुष्येन्द्र कुशलं ते ब्रवीम्यहम् ।
दमयन्त्या वचः साधु निबोध पुरुषर्षभ ॥६॥
6. keśinyuvāca ,
svāgataṁ te manuṣyendra kuśalaṁ te bravīmyaham ,
damayantyā vacaḥ sādhu nibodha puruṣarṣabha.
svāgataṁ te manuṣyendra kuśalaṁ te bravīmyaham ,
damayantyā vacaḥ sādhu nibodha puruṣarṣabha.
6.
keśinī uvāca svāgatam te manuṣyendra kuśalam te bravīmi
aham damayantyāḥ vacaḥ sādhu nibodha puruṣarṣabha
aham damayantyāḥ vacaḥ sādhu nibodha puruṣarṣabha
6.
Keśinī said, "Welcome to you, O lord of men. I convey to you tidings of your welfare. O best among men, please listen carefully to Damayantī's words."
कदा वै प्रस्थिता यूयं किमर्थमिह चागताः ।
तत्त्वं ब्रूहि यथान्यायं वैदर्भी श्रोतुमिच्छति ॥७॥
तत्त्वं ब्रूहि यथान्यायं वैदर्भी श्रोतुमिच्छति ॥७॥
7. kadā vai prasthitā yūyaṁ kimarthamiha cāgatāḥ ,
tattvaṁ brūhi yathānyāyaṁ vaidarbhī śrotumicchati.
tattvaṁ brūhi yathānyāyaṁ vaidarbhī śrotumicchati.
7.
kadā vai prasthitāḥ yūyam kimartham iha ca āgatāḥ
tattvam brūhi yathānyāyam vaidarbhī śrotum icchati
tattvam brūhi yathānyāyam vaidarbhī śrotum icchati
7.
"When did you all set out, and for what purpose have you come here? Please state the actual situation properly, for Vaidarbhī (Damayantī) wishes to hear."
बाहुक उवाच ।
श्रुतः स्वयंवरो राज्ञा कौसल्येन यशस्विना ।
द्वितीयो दमयन्त्या वै श्वोभूत इति भामिनि ॥८॥
श्रुतः स्वयंवरो राज्ञा कौसल्येन यशस्विना ।
द्वितीयो दमयन्त्या वै श्वोभूत इति भामिनि ॥८॥
8. bāhuka uvāca ,
śrutaḥ svayaṁvaro rājñā kausalyena yaśasvinā ,
dvitīyo damayantyā vai śvobhūta iti bhāmini.
śrutaḥ svayaṁvaro rājñā kausalyena yaśasvinā ,
dvitīyo damayantyā vai śvobhūta iti bhāmini.
8.
bāhuka uvāca śrutaḥ svayaṃvaraḥ rājñā kausalyena
yaśasvinā dvitīyaḥ damayantyā vai śvaḥ bhūtaḥ iti bhāmini
yaśasvinā dvitīyaḥ damayantyā vai śvaḥ bhūtaḥ iti bhāmini
8.
Bāhuka said, "O beautiful one, the renowned king of Kosala heard that a second self-choice ceremony (svayaṃvara) for Damayantī is to take place tomorrow."
श्रुत्वा तं प्रस्थितो राजा शतयोजनयायिभिः ।
हयैर्वातजवैर्मुख्यैरहमस्य च सारथिः ॥९॥
हयैर्वातजवैर्मुख्यैरहमस्य च सारथिः ॥९॥
9. śrutvā taṁ prasthito rājā śatayojanayāyibhiḥ ,
hayairvātajavairmukhyairahamasya ca sārathiḥ.
hayairvātajavairmukhyairahamasya ca sārathiḥ.
9.
śrutvā tam prasthitaḥ rājā śatayojanayāyibhiḥ
hayaiḥ vātajavaiḥ mukhyaiḥ aham asya ca sārathiḥ
hayaiḥ vātajavaiḥ mukhyaiḥ aham asya ca sārathiḥ
9.
"Having heard that news, the king set out with his principal horses, which are swift as wind and capable of traveling a hundred yojanas in a day; and I am his charioteer."
केशिन्युवाच ।
अथ योऽसौ तृतीयो वः स कुतः कस्य वा पुनः ।
त्वं च कस्य कथं चेदं त्वयि कर्म समाहितम् ॥१०॥
अथ योऽसौ तृतीयो वः स कुतः कस्य वा पुनः ।
त्वं च कस्य कथं चेदं त्वयि कर्म समाहितम् ॥१०॥
10. keśinyuvāca ,
atha yo'sau tṛtīyo vaḥ sa kutaḥ kasya vā punaḥ ,
tvaṁ ca kasya kathaṁ cedaṁ tvayi karma samāhitam.
atha yo'sau tṛtīyo vaḥ sa kutaḥ kasya vā punaḥ ,
tvaṁ ca kasya kathaṁ cedaṁ tvayi karma samāhitam.
10.
केशिनि उवाच अथ यः असौ तृतीयः वः स कुतः कस्य वा
पुनः त्वं च कस्य कथं च इदं त्वयि कर्म समाहितम्
पुनः त्वं च कस्य कथं च इदं त्वयि कर्म समाहितम्
10.
Keśinī asked: "Now, that third person among you, from where does he come, and whose is he again? And whose are you? And how has this duty (karma) been placed upon you?"
बाहुक उवाच ।
पुण्यश्लोकस्य वै सूतो वार्ष्णेय इति विश्रुतः ।
स नले विद्रुते भद्रे भाङ्गस्वरिमुपस्थितः ॥११॥
पुण्यश्लोकस्य वै सूतो वार्ष्णेय इति विश्रुतः ।
स नले विद्रुते भद्रे भाङ्गस्वरिमुपस्थितः ॥११॥
11. bāhuka uvāca ,
puṇyaślokasya vai sūto vārṣṇeya iti viśrutaḥ ,
sa nale vidrute bhadre bhāṅgasvarimupasthitaḥ.
puṇyaślokasya vai sūto vārṣṇeya iti viśrutaḥ ,
sa nale vidrute bhadre bhāṅgasvarimupasthitaḥ.
11.
बाहुक उवाच पुण्यश्लोकस्य वै सूतः वार्ष्णेय इति
विश्रुतः स नले विद्रुते भद्रे भाङ्गस्वरिम् उपस्थितः
विश्रुतः स नले विद्रुते भद्रे भाङ्गस्वरिम् उपस्थितः
11.
Bāhuka replied: "O good lady, he is indeed the charioteer of the illustrious Nala, renowned as Vārṣṇeya (Vārṣṇeya). When Nala departed, he resorted to Bhāṅgasvari."
अहमप्यश्वकुशलः सूदत्वे च सुनिष्ठितः ।
ऋतुपर्णेन सारथ्ये भोजने च वृतः स्वयम् ॥१२॥
ऋतुपर्णेन सारथ्ये भोजने च वृतः स्वयम् ॥१२॥
12. ahamapyaśvakuśalaḥ sūdatve ca suniṣṭhitaḥ ,
ṛtuparṇena sārathye bhojane ca vṛtaḥ svayam.
ṛtuparṇena sārathye bhojane ca vṛtaḥ svayam.
12.
अहम् अपि अश्वकुशलः सूदत्वे च सुनिष्ठितः
ऋतुपर्णेन सारथ्ये भोजने च वृतः स्वयम्
ऋतुपर्णेन सारथ्ये भोजने च वृतः स्वयम्
12.
"I am also skilled with horses and very well-established in the art of cooking. King Ṛtuparṇa himself chose me for charioteering and for cooking."
केशिन्युवाच ।
अथ जानाति वार्ष्णेयः क्व नु राजा नलो गतः ।
कथंचित्त्वयि वैतेन कथितं स्यात्तु बाहुक ॥१३॥
अथ जानाति वार्ष्णेयः क्व नु राजा नलो गतः ।
कथंचित्त्वयि वैतेन कथितं स्यात्तु बाहुक ॥१३॥
13. keśinyuvāca ,
atha jānāti vārṣṇeyaḥ kva nu rājā nalo gataḥ ,
kathaṁcittvayi vaitena kathitaṁ syāttu bāhuka.
atha jānāti vārṣṇeyaḥ kva nu rājā nalo gataḥ ,
kathaṁcittvayi vaitena kathitaṁ syāttu bāhuka.
13.
केशिनि उवाच अथ जानाति वार्ष्णेयः क्व नु राजा नलः
गतः कथंचित् त्वयि वै एतेन कथितं स्यात् तु बाहुक
गतः कथंचित् त्वयि वै एतेन कथितं स्यात् तु बाहुक
13.
Keśinī asked: "Does Vārṣṇeya (Vārṣṇeya) know where King Nala has gone? O Bāhuka, perhaps he might have indeed told you something about it."
बाहुक उवाच ।
इहैव पुत्रौ निक्षिप्य नलस्याशुभकर्मणः ।
गतस्ततो यथाकामं नैष जानाति नैषधम् ॥१४॥
इहैव पुत्रौ निक्षिप्य नलस्याशुभकर्मणः ।
गतस्ततो यथाकामं नैष जानाति नैषधम् ॥१४॥
14. bāhuka uvāca ,
ihaiva putrau nikṣipya nalasyāśubhakarmaṇaḥ ,
gatastato yathākāmaṁ naiṣa jānāti naiṣadham.
ihaiva putrau nikṣipya nalasyāśubhakarmaṇaḥ ,
gatastato yathākāmaṁ naiṣa jānāti naiṣadham.
14.
bāhukaḥ uvāca | iha eva putrau nikṣipya nalasya aśubhakarmaṇaḥ
| gataḥ tataḥ yathākāmam na eṣaḥ jānāti naiṣadham
| gataḥ tataḥ yathākāmam na eṣaḥ jānāti naiṣadham
14.
Bāhuka said: "Having left the two sons of Nala, who was associated with inauspicious deeds (karma), right here, he then went wherever he pleased. This (Bāhuka) does not know Nala, the king of Niṣadha."
न चान्यः पुरुषः कश्चिन्नलं वेत्ति यशस्विनि ।
गूढश्चरति लोकेऽस्मिन्नष्टरूपो महीपतिः ॥१५॥
गूढश्चरति लोकेऽस्मिन्नष्टरूपो महीपतिः ॥१५॥
15. na cānyaḥ puruṣaḥ kaścinnalaṁ vetti yaśasvini ,
gūḍhaścarati loke'sminnaṣṭarūpo mahīpatiḥ.
gūḍhaścarati loke'sminnaṣṭarūpo mahīpatiḥ.
15.
na ca anyaḥ puruṣaḥ kaścit nalam vetti yaśasvini
| gūḍhaḥ carati loke asmin naṣṭarūpaḥ mahīpatiḥ
| gūḍhaḥ carati loke asmin naṣṭarūpaḥ mahīpatiḥ
15.
And no other person (puruṣa) knows Nala, O glorious one. The king, whose form is disguised, wanders hidden in this world.
आत्मैव हि नलं वेत्ति या चास्य तदनन्तरा ।
न हि वै तानि लिङ्गानि नलं शंसन्ति कर्हिचित् ॥१६॥
न हि वै तानि लिङ्गानि नलं शंसन्ति कर्हिचित् ॥१६॥
16. ātmaiva hi nalaṁ vetti yā cāsya tadanantarā ,
na hi vai tāni liṅgāni nalaṁ śaṁsanti karhicit.
na hi vai tāni liṅgāni nalaṁ śaṁsanti karhicit.
16.
ātmā eva hi nalam vetti yā ca asya tat anantarā
| na hi vai tāni liṅgāni nalam śaṃsanti karhicit
| na hi vai tāni liṅgāni nalam śaṃsanti karhicit
16.
Indeed, only his own self (ātman) knows Nala, and she who is immediately next to him. For surely, those identifying marks never reveal Nala.
केशिन्युवाच ।
योऽसावयोध्यां प्रथमं गतवान्ब्राह्मणस्तदा ।
इमानि नारीवाक्यानि कथयानः पुनः पुनः ॥१७॥
योऽसावयोध्यां प्रथमं गतवान्ब्राह्मणस्तदा ।
इमानि नारीवाक्यानि कथयानः पुनः पुनः ॥१७॥
17. keśinyuvāca ,
yo'sāvayodhyāṁ prathamaṁ gatavānbrāhmaṇastadā ,
imāni nārīvākyāni kathayānaḥ punaḥ punaḥ.
yo'sāvayodhyāṁ prathamaṁ gatavānbrāhmaṇastadā ,
imāni nārīvākyāni kathayānaḥ punaḥ punaḥ.
17.
keśini uvāca | yaḥ asau ayodhyām prathamam gatavān
brāhmaṇaḥ tadā | imāni nārīvākyāni kathayānaḥ punaḥ punaḥ
brāhmaṇaḥ tadā | imāni nārīvākyāni kathayānaḥ punaḥ punaḥ
17.
Keśinī said: "The Brahmin who first went to Ayodhyā at that time, repeatedly spoke these words, which were a woman's message."
क्व नु त्वं कितव छित्त्वा वस्त्रार्धं प्रस्थितो मम ।
उत्सृज्य विपिने सुप्तामनुरक्तां प्रियां प्रिय ॥१८॥
उत्सृज्य विपिने सुप्तामनुरक्तां प्रियां प्रिय ॥१८॥
18. kva nu tvaṁ kitava chittvā vastrārdhaṁ prasthito mama ,
utsṛjya vipine suptāmanuraktāṁ priyāṁ priya.
utsṛjya vipine suptāmanuraktāṁ priyāṁ priya.
18.
kva nu tvam kitava chittvā vastra-ardham prasthitaḥ
mama utsṛjya vipine suptām anuraktām priyām priya
mama utsṛjya vipine suptām anuraktām priyām priya
18.
O dear one, where indeed are you, you deceiver? You departed after tearing off half of my garment, abandoning your devoted beloved who was sleeping in the forest.
सा वै यथा समादिष्टा तत्रास्ते त्वत्प्रतीक्षिणी ।
दह्यमाना दिवारात्रं वस्त्रार्धेनाभिसंवृता ॥१९॥
दह्यमाना दिवारात्रं वस्त्रार्धेनाभिसंवृता ॥१९॥
19. sā vai yathā samādiṣṭā tatrāste tvatpratīkṣiṇī ,
dahyamānā divārātraṁ vastrārdhenābhisaṁvṛtā.
dahyamānā divārātraṁ vastrārdhenābhisaṁvṛtā.
19.
sā vai yathā samādiṣṭā tatra āste tvat-pratīkṣiṇī
dahyamānā divā-rātraṁ vastra-ardhena abhisamvṛtā
dahyamānā divā-rātraṁ vastra-ardhena abhisamvṛtā
19.
Indeed, she remains there just as she was instructed, waiting for you, burning (with separation) day and night, covered only by half of the garment.
तस्या रुदन्त्याः सततं तेन दुःखेन पार्थिव ।
प्रसादं कुरु वै वीर प्रतिवाक्यं प्रयच्छ च ॥२०॥
प्रसादं कुरु वै वीर प्रतिवाक्यं प्रयच्छ च ॥२०॥
20. tasyā rudantyāḥ satataṁ tena duḥkhena pārthiva ,
prasādaṁ kuru vai vīra prativākyaṁ prayaccha ca.
prasādaṁ kuru vai vīra prativākyaṁ prayaccha ca.
20.
tasyā rudantyāḥ satatam tena duḥkhena pārthiva
prasādam kuru vai vīra prativākyam prayaccha ca
prasādam kuru vai vīra prativākyam prayaccha ca
20.
O king (pārthiva), O hero, please show favor to her who is constantly weeping due to that suffering, and give her a reply.
तस्यास्तत्प्रियमाख्यानं प्रब्रवीहि महामते ।
तदेव वाक्यं वैदर्भी श्रोतुमिच्छत्यनिन्दिता ॥२१॥
तदेव वाक्यं वैदर्भी श्रोतुमिच्छत्यनिन्दिता ॥२१॥
21. tasyāstatpriyamākhyānaṁ prabravīhi mahāmate ,
tadeva vākyaṁ vaidarbhī śrotumicchatyaninditā.
tadeva vākyaṁ vaidarbhī śrotumicchatyaninditā.
21.
tasyāḥ tat priyam ākhyānam prabravīhi mahā-mate
tat eva vākyam vaidarbhī śrotum icchati aninditā
tat eva vākyam vaidarbhī śrotum icchati aninditā
21.
O wise one, relate that dear account to her. The blameless Vaidarbhī wishes to hear that very message.
एतच्छ्रुत्वा प्रतिवचस्तस्य दत्तं त्वया किल ।
यत्पुरा तत्पुनस्त्वत्तो वैदर्भी श्रोतुमिच्छति ॥२२॥
यत्पुरा तत्पुनस्त्वत्तो वैदर्भी श्रोतुमिच्छति ॥२२॥
22. etacchrutvā prativacastasya dattaṁ tvayā kila ,
yatpurā tatpunastvatto vaidarbhī śrotumicchati.
yatpurā tatpunastvatto vaidarbhī śrotumicchati.
22.
etat śrutvā prativacas tasya dattam tvayā kila yat
purā tat punas tvattaḥ vaidarbhī śrotum icchati
purā tat punas tvattaḥ vaidarbhī śrotum icchati
22.
Having heard this reply, which you previously gave to him, the princess of Vidarbha (Damayantī) now wishes to hear that very message again from you.
बृहदश्व उवाच ।
एवमुक्तस्य केशिन्या नलस्य कुरुनन्दन ।
हृदयं व्यथितं चासीदश्रुपूर्णे च लोचने ॥२३॥
एवमुक्तस्य केशिन्या नलस्य कुरुनन्दन ।
हृदयं व्यथितं चासीदश्रुपूर्णे च लोचने ॥२३॥
23. bṛhadaśva uvāca ,
evamuktasya keśinyā nalasya kurunandana ,
hṛdayaṁ vyathitaṁ cāsīdaśrupūrṇe ca locane.
evamuktasya keśinyā nalasya kurunandana ,
hṛdayaṁ vyathitaṁ cāsīdaśrupūrṇe ca locane.
23.
bṛhadaśva uvāca evam uktasya keśinyā nalasya kurunandana
hṛdayam vyathitam ca āsīt aśrupūrṇe ca locane
hṛdayam vyathitam ca āsīt aśrupūrṇe ca locane
23.
Bṛhadaśva said: 'O joy of the Kurus (Yudhiṣṭhira), when Nala was addressed in this manner by Keśinī, his heart became greatly distressed, and his eyes were filled with tears.'
स निगृह्यात्मनो दुःखं दह्यमानो महीपतिः ।
बाष्पसंदिग्धया वाचा पुनरेवेदमब्रवीत् ॥२४॥
बाष्पसंदिग्धया वाचा पुनरेवेदमब्रवीत् ॥२४॥
24. sa nigṛhyātmano duḥkhaṁ dahyamāno mahīpatiḥ ,
bāṣpasaṁdigdhayā vācā punarevedamabravīt.
bāṣpasaṁdigdhayā vācā punarevedamabravīt.
24.
saḥ nigṛhya ātmanaḥ duḥkham dahyamānaḥ mahīpatiḥ
bāṣpasaṃdigdhayā vācā punar eva idam abravīt
bāṣpasaṃdigdhayā vācā punar eva idam abravīt
24.
That king, burning (with anguish), controlling the sorrow of his own self (ātman), then spoke this again with a voice choked with tears.
वैषम्यमपि संप्राप्ता गोपायन्ति कुलस्त्रियः ।
आत्मानमात्मना सत्यो जितस्वर्गा न संशयः ॥२५॥
आत्मानमात्मना सत्यो जितस्वर्गा न संशयः ॥२५॥
25. vaiṣamyamapi saṁprāptā gopāyanti kulastriyaḥ ,
ātmānamātmanā satyo jitasvargā na saṁśayaḥ.
ātmānamātmanā satyo jitasvargā na saṁśayaḥ.
25.
vaiṣamyam api samprāptāḥ gopāyanti kulastriyaḥ
ātmānam ātmanā satyaḥ jitasvargāḥ na saṃśayaḥ
ātmānam ātmanā satyaḥ jitasvargāḥ na saṃśayaḥ
25.
Even when they encounter misfortune, noble women (kulastrīyaḥ) protect their own self (ātman) by their own self (ātman). Being truthful, they have certainly conquered heaven; there is no doubt.
रहिता भर्तृभिश्चैव न क्रुध्यन्ति कदाचन ।
प्राणांश्चारित्रकवचा धारयन्तीह सत्स्त्रियः ॥२६॥
प्राणांश्चारित्रकवचा धारयन्तीह सत्स्त्रियः ॥२६॥
26. rahitā bhartṛbhiścaiva na krudhyanti kadācana ,
prāṇāṁścāritrakavacā dhārayantīha satstriyaḥ.
prāṇāṁścāritrakavacā dhārayantīha satstriyaḥ.
26.
rahitā bhartṛbhiḥ ca eva na krudhyanti kadācana
prāṇān cāritrakavacāḥ dhārayanti iha satstriyaḥ
prāṇān cāritrakavacāḥ dhārayanti iha satstriyaḥ
26.
Here in this world, virtuous women (satstriyaḥ), whose character (cāritra) is their armor, sustain their lives, and they never become angry, even when abandoned by their husbands.
प्राणयात्रां परिप्रेप्सोः शकुनैर्हृतवाससः ।
आधिभिर्दह्यमानस्य श्यामा न क्रोद्धुमर्हति ॥२७॥
आधिभिर्दह्यमानस्य श्यामा न क्रोद्धुमर्हति ॥२७॥
27. prāṇayātrāṁ pariprepsoḥ śakunairhṛtavāsasaḥ ,
ādhibhirdahyamānasya śyāmā na kroddhumarhati.
ādhibhirdahyamānasya śyāmā na kroddhumarhati.
27.
prāṇayātrām pariprepsoḥ śakunaiḥ hṛtavāsasaḥ
ādhibhiḥ dahyamānasya śyāmā na kroddhum arhati
ādhibhiḥ dahyamānasya śyāmā na kroddhum arhati
27.
Shyama (Damayanti) should not be angry with someone who is striving to sustain his life (prāṇayātrā), whose clothes have been carried away by birds, and who is tormented by mental anguish.
सत्कृतासत्कृता वापि पतिं दृष्ट्वा तथागतम् ।
भ्रष्टराज्यं श्रिया हीनं क्षुधितं व्यसनाप्लुतम् ॥२८॥
भ्रष्टराज्यं श्रिया हीनं क्षुधितं व्यसनाप्लुतम् ॥२८॥
28. satkṛtāsatkṛtā vāpi patiṁ dṛṣṭvā tathāgatam ,
bhraṣṭarājyaṁ śriyā hīnaṁ kṣudhitaṁ vyasanāplutam.
bhraṣṭarājyaṁ śriyā hīnaṁ kṣudhitaṁ vyasanāplutam.
28.
satkṛtāsatkṛtā vā api patim dṛṣṭvā tathāgatam
bhraṣṭarājyam śriyā hīnam kṣudhitam vyasanāplutam
bhraṣṭarājyam śriyā hīnam kṣudhitam vyasanāplutam
28.
Whether she is honored or dishonored, having seen her husband in such a state—his kingdom lost, deprived of splendor, hungry, and overwhelmed by calamity—
एवं ब्रुवाणस्तद्वाक्यं नलः परमदुःखितः ।
न बाष्पमशकत्सोढुं प्ररुरोद च भारत ॥२९॥
न बाष्पमशकत्सोढुं प्ररुरोद च भारत ॥२९॥
29. evaṁ bruvāṇastadvākyaṁ nalaḥ paramaduḥkhitaḥ ,
na bāṣpamaśakatsoḍhuṁ praruroda ca bhārata.
na bāṣpamaśakatsoḍhuṁ praruroda ca bhārata.
29.
evam bruvāṇaḥ tat vākyam nalaḥ paramaduhkhitaḥ
na bāṣpam aśakat soḍhum praruroda ca bhārata
na bāṣpam aśakat soḍhum praruroda ca bhārata
29.
O Bhārata, speaking those words, Nala, who was greatly afflicted with sorrow, could not restrain his tears and wept.
ततः सा केशिनी गत्वा दमयन्त्यै न्यवेदयत् ।
तत्सर्वं कथितं चैव विकारं चैव तस्य तम् ॥३०॥
तत्सर्वं कथितं चैव विकारं चैव तस्य तम् ॥३०॥
30. tataḥ sā keśinī gatvā damayantyai nyavedayat ,
tatsarvaṁ kathitaṁ caiva vikāraṁ caiva tasya tam.
tatsarvaṁ kathitaṁ caiva vikāraṁ caiva tasya tam.
30.
tataḥ sā keśinī gatvā damayantyai nyavedayat tat
sarvam kathitam ca eva vikāram ca eva tasya tam
sarvam kathitam ca eva vikāram ca eva tasya tam
30.
Then Keśinī, having gone to Damayantī, reported all that had been said and his transformed state.
Links to all chapters:
ādi parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
sabhā parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
vana parva (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72 (current chapter)
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
virāṭa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
udyoga parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
bhīṣma parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
droṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
karṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
śalya parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
sauptika parva
strī parva
śānti parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
Chapter 300
Chapter 301
Chapter 302
Chapter 303
Chapter 304
Chapter 305
Chapter 306
Chapter 307
Chapter 308
Chapter 309
Chapter 310
Chapter 311
Chapter 312
Chapter 313
Chapter 314
Chapter 315
Chapter 316
Chapter 317
Chapter 318
Chapter 319
Chapter 320
Chapter 321
Chapter 322
Chapter 323
Chapter 324
Chapter 325
Chapter 326
Chapter 327
Chapter 328
Chapter 329
Chapter 330
Chapter 331
Chapter 332
Chapter 333
Chapter 334
Chapter 335
Chapter 336
Chapter 337
Chapter 338
Chapter 339
Chapter 340
Chapter 341
Chapter 342
Chapter 343
Chapter 344
Chapter 345
Chapter 346
Chapter 347
Chapter 348
Chapter 349
Chapter 350
Chapter 351
Chapter 352
Chapter 353
anuśāsana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
aśvamedhika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
āśramavāsika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47