Skip to content
אתר זה לא תומך בגרסאות ישנות של אינטרנט אקספלורר
מומלץ להשתמש בדפדפן גוגל כרום או פיירפוקס מוזילה
(או באינטרנט אקספלורר / edge עדכני)
Enjoy Learning Sanskrit tips, tools, resources and more...

महाभारतः       mahābhārataḥ - book-14, chapter-93

Use the following checkboxes to set the display options for this chapter (You can also control the display of each verse separately):
what would you like to see in each verse:
नकुल उवाच ।
हन्त वो वर्तयिष्यामि दानस्य परमं फलम् ।
न्यायलब्धस्य सूक्ष्मस्य विप्रदत्तस्य यद्द्विजाः ॥१॥
1. nakula uvāca ,
hanta vo vartayiṣyāmi dānasya paramaṁ phalam ,
nyāyalabdhasya sūkṣmasya vipradattasya yaddvijāḥ.
धर्मक्षेत्रे कुरुक्षेत्रे धर्मज्ञैर्बहुभिर्वृते ।
उञ्छवृत्तिर्द्विजः कश्चित्कापोतिरभवत्पुरा ॥२॥
2. dharmakṣetre kurukṣetre dharmajñairbahubhirvṛte ,
uñchavṛttirdvijaḥ kaścitkāpotirabhavatpurā.
सभार्यः सह पुत्रेण सस्नुषस्तपसि स्थितः ।
वधूचतुर्थो वृद्धः स धर्मात्मा नियतेन्द्रियः ॥३॥
3. sabhāryaḥ saha putreṇa sasnuṣastapasi sthitaḥ ,
vadhūcaturtho vṛddhaḥ sa dharmātmā niyatendriyaḥ.
षष्ठे काले तदा विप्रो भुङ्क्ते तैः सह सुव्रतः ।
षष्ठे काले कदाचिच्च तस्याहारो न विद्यते ।
भुङ्क्तेऽन्यस्मिन्कदाचित्स षष्ठे काले द्विजोत्तमः ॥४॥
4. ṣaṣṭhe kāle tadā vipro bhuṅkte taiḥ saha suvrataḥ ,
ṣaṣṭhe kāle kadācicca tasyāhāro na vidyate ,
bhuṅkte'nyasminkadācitsa ṣaṣṭhe kāle dvijottamaḥ.
कपोतधर्मिणस्तस्य दुर्भिक्षे सति दारुणे ।
नाविद्यत तदा विप्राः संचयस्तान्निबोधत ।
क्षीणौषधिसमावायो द्रव्यहीनोऽभवत्तदा ॥५॥
5. kapotadharmiṇastasya durbhikṣe sati dāruṇe ,
nāvidyata tadā viprāḥ saṁcayastānnibodhata ,
kṣīṇauṣadhisamāvāyo dravyahīno'bhavattadā.
काले कालेऽस्य संप्राप्ते नैव विद्येत भोजनम् ।
क्षुधापरिगताः सर्वे प्रातिष्ठन्त तदा तु ते ॥६॥
6. kāle kāle'sya saṁprāpte naiva vidyeta bhojanam ,
kṣudhāparigatāḥ sarve prātiṣṭhanta tadā tu te.
उञ्छंस्तदा शुक्लपक्षे मध्यं तपति भास्करे ।
उष्णार्तश्च क्षुधार्तश्च स विप्रस्तपसि स्थितः ।
उञ्छमप्राप्तवानेव सार्धं परिजनेन ह ॥७॥
7. uñchaṁstadā śuklapakṣe madhyaṁ tapati bhāskare ,
uṣṇārtaśca kṣudhārtaśca sa viprastapasi sthitaḥ ,
uñchamaprāptavāneva sārdhaṁ parijanena ha.
स तथैव क्षुधाविष्टः स्पृष्ट्वा तोयं यथाविधि ।
क्षपयामास तं कालं कृच्छ्रप्राणो द्विजोत्तमः ॥८॥
8. sa tathaiva kṣudhāviṣṭaḥ spṛṣṭvā toyaṁ yathāvidhi ,
kṣapayāmāsa taṁ kālaṁ kṛcchraprāṇo dvijottamaḥ.
अथ षष्ठे गते काले यवप्रस्थमुपार्जयत् ।
यवप्रस्थं च ते सक्तूनकुर्वन्त तपस्विनः ॥९॥
9. atha ṣaṣṭhe gate kāle yavaprasthamupārjayat ,
yavaprasthaṁ ca te saktūnakurvanta tapasvinaḥ.
कृतजप्याह्विकास्ते तु हुत्वा वह्निं यथाविधि ।
कुडवं कुडवं सर्वे व्यभजन्त तपस्विनः ॥१०॥
10. kṛtajapyāhvikāste tu hutvā vahniṁ yathāvidhi ,
kuḍavaṁ kuḍavaṁ sarve vyabhajanta tapasvinaḥ.
अथागच्छद्द्विजः कश्चिदतिथिर्भुञ्जतां तदा ।
ते तं दृष्ट्वातिथिं तत्र प्रहृष्टमनसोऽभवन् ॥११॥
11. athāgacchaddvijaḥ kaścidatithirbhuñjatāṁ tadā ,
te taṁ dṛṣṭvātithiṁ tatra prahṛṣṭamanaso'bhavan.
तेऽभिवाद्य सुखप्रश्नं पृष्ट्वा तमतिथिं तदा ।
विशुद्धमनसो दान्ताः श्रद्धादमसमन्विताः ॥१२॥
12. te'bhivādya sukhapraśnaṁ pṛṣṭvā tamatithiṁ tadā ,
viśuddhamanaso dāntāḥ śraddhādamasamanvitāḥ.
अनसूयवो गतक्रोधाः साधवो गतमत्सराः ।
त्यक्तमाना जितक्रोधा धर्मज्ञा द्विजसत्तमाः ॥१३॥
13. anasūyavo gatakrodhāḥ sādhavo gatamatsarāḥ ,
tyaktamānā jitakrodhā dharmajñā dvijasattamāḥ.
सब्रह्मचर्यं स्वं गोत्रं समाख्याय परस्परम् ।
कुटीं प्रवेशयामासुः क्षुधार्तमतिथिं तदा ॥१४॥
14. sabrahmacaryaṁ svaṁ gotraṁ samākhyāya parasparam ,
kuṭīṁ praveśayāmāsuḥ kṣudhārtamatithiṁ tadā.
इदमर्घ्यं च पाद्यं च बृसी चेयं तवानघ ।
शुचयः सक्तवश्चेमे नियमोपार्जिताः प्रभो ।
प्रतिगृह्णीष्व भद्रं ते मया दत्ता द्विजोत्तम ॥१५॥
15. idamarghyaṁ ca pādyaṁ ca bṛsī ceyaṁ tavānagha ,
śucayaḥ saktavaśceme niyamopārjitāḥ prabho ,
pratigṛhṇīṣva bhadraṁ te mayā dattā dvijottama.
इत्युक्तः प्रतिगृह्याथ सक्तूनां कुडवं द्विजः ।
भक्षयामास राजेन्द्र न च तुष्टिं जगाम सः ॥१६॥
16. ityuktaḥ pratigṛhyātha saktūnāṁ kuḍavaṁ dvijaḥ ,
bhakṣayāmāsa rājendra na ca tuṣṭiṁ jagāma saḥ.
स उञ्छवृत्तिः तं प्रेक्ष्य क्षुधापरिगतं द्विजम् ।
आहारं चिन्तयामास कथं तुष्टो भवेदिति ॥१७॥
17. sa uñchavṛttiḥ taṁ prekṣya kṣudhāparigataṁ dvijam ,
āhāraṁ cintayāmāsa kathaṁ tuṣṭo bhavediti.
तस्य भार्याब्रवीद्राजन्मद्भागो दीयतामिति ।
गच्छत्वेष यथाकामं संतुष्टो द्विजसत्तमः ॥१८॥
18. tasya bhāryābravīdrājanmadbhāgo dīyatāmiti ,
gacchatveṣa yathākāmaṁ saṁtuṣṭo dvijasattamaḥ.
इति ब्रुवन्तीं तां साध्वीं धर्मात्मा स द्विजर्षभः ।
क्षुधापरिगतां ज्ञात्वा सक्तूंस्तान्नाभ्यनन्दत ॥१९॥
19. iti bruvantīṁ tāṁ sādhvīṁ dharmātmā sa dvijarṣabhaḥ ,
kṣudhāparigatāṁ jñātvā saktūṁstānnābhyanandata.
जानन्वृद्धां क्षुधार्तां च श्रान्तां ग्लानां तपस्विनीम् ।
त्वगस्थिभूतां वेपन्तीं ततो भार्यामुवाच ताम् ॥२०॥
20. jānanvṛddhāṁ kṣudhārtāṁ ca śrāntāṁ glānāṁ tapasvinīm ,
tvagasthibhūtāṁ vepantīṁ tato bhāryāmuvāca tām.
अपि कीटपतंगानां मृगाणां चैव शोभने ।
स्त्रियो रक्ष्याश्च पोष्याश्च नैवं त्वं वक्तुमर्हसि ॥२१॥
21. api kīṭapataṁgānāṁ mṛgāṇāṁ caiva śobhane ,
striyo rakṣyāśca poṣyāśca naivaṁ tvaṁ vaktumarhasi.
अनुकम्पितो नरो नार्या पुष्टो रक्षित एव च ।
प्रपतेद्यशसो दीप्तान्न च लोकानवाप्नुयात् ॥२२॥
22. anukampito naro nāryā puṣṭo rakṣita eva ca ,
prapatedyaśaso dīptānna ca lokānavāpnuyāt.
इत्युक्ता सा ततः प्राह धर्मार्थौ नौ समौ द्विज ।
सक्तुप्रस्थचतुर्भागं गृहाणेमं प्रसीद मे ॥२३॥
23. ityuktā sā tataḥ prāha dharmārthau nau samau dvija ,
saktuprasthacaturbhāgaṁ gṛhāṇemaṁ prasīda me.
सत्यं रतिश्च धर्मश्च स्वर्गश्च गुणनिर्जितः ।
स्त्रीणां पतिसमाधीनं काङ्क्षितं च द्विजोत्तम ॥२४॥
24. satyaṁ ratiśca dharmaśca svargaśca guṇanirjitaḥ ,
strīṇāṁ patisamādhīnaṁ kāṅkṣitaṁ ca dvijottama.
ऋतुर्मातुः पितुर्बीजं दैवतं परमं पतिः ।
भर्तुः प्रसादात्स्त्रीणां वै रतिः पुत्रफलं तथा ॥२५॥
25. ṛturmātuḥ piturbījaṁ daivataṁ paramaṁ patiḥ ,
bhartuḥ prasādātstrīṇāṁ vai ratiḥ putraphalaṁ tathā.
पालनाद्धि पतिस्त्वं मे भर्तासि भरणान्मम ।
पुत्रप्रदानाद्वरदस्तस्मात्सक्तून्गृहाण मे ॥२६॥
26. pālanāddhi patistvaṁ me bhartāsi bharaṇānmama ,
putrapradānādvaradastasmātsaktūngṛhāṇa me.
जरापरिगतो वृद्धः क्षुधार्तो दुर्बलो भृशम् ।
उपवासपरिश्रान्तो यदा त्वमपि कर्शितः ॥२७॥
27. jarāparigato vṛddhaḥ kṣudhārto durbalo bhṛśam ,
upavāsapariśrānto yadā tvamapi karśitaḥ.
इत्युक्तः स तया सक्तून्प्रगृह्येदं वचोऽब्रवीत् ।
द्विज सक्तूनिमान्भूयः प्रतिगृह्णीष्व सत्तम ॥२८॥
28. ityuktaḥ sa tayā saktūnpragṛhyedaṁ vaco'bravīt ,
dvija saktūnimānbhūyaḥ pratigṛhṇīṣva sattama.
स तान्प्रगृह्य भुक्त्वा च न तुष्टिमगमद्द्विजः ।
तमुञ्छवृत्तिरालक्ष्य ततश्चिन्तापरोऽभवत् ॥२९॥
29. sa tānpragṛhya bhuktvā ca na tuṣṭimagamaddvijaḥ ,
tamuñchavṛttirālakṣya tataścintāparo'bhavat.
पुत्र उवाच ।
सक्तूनिमान्प्रगृह्य त्वं देहि विप्राय सत्तम ।
इत्येवं सुकृतं मन्ये तस्मादेतत्करोम्यहम् ॥३०॥
30. putra uvāca ,
saktūnimānpragṛhya tvaṁ dehi viprāya sattama ,
ityevaṁ sukṛtaṁ manye tasmādetatkaromyaham.
भवान्हि परिपाल्यो मे सर्वयत्नैर्द्विजोत्तम ।
साधूनां काङ्क्षितं ह्येतत्पितुर्वृद्धस्य पोषणम् ॥३१॥
31. bhavānhi paripālyo me sarvayatnairdvijottama ,
sādhūnāṁ kāṅkṣitaṁ hyetatpiturvṛddhasya poṣaṇam.
पुत्रार्थो विहितो ह्येष स्थाविर्ये परिपालनम् ।
श्रुतिरेषा हि विप्रर्षे त्रिषु लोकेषु विश्रुता ॥३२॥
32. putrārtho vihito hyeṣa sthāvirye paripālanam ,
śrutireṣā hi viprarṣe triṣu lokeṣu viśrutā.
प्राणधारणमात्रेण शक्यं कर्तुं तपस्त्वया ।
प्राणो हि परमो धर्मः स्थितो देहेषु देहिनाम् ॥३३॥
33. prāṇadhāraṇamātreṇa śakyaṁ kartuṁ tapastvayā ,
prāṇo hi paramo dharmaḥ sthito deheṣu dehinām.
पितोवाच ।
अपि वर्षसहस्री त्वं बाल एव मतो मम ।
उत्पाद्य पुत्रं हि पिता कृतकृत्यो भवत्युत ॥३४॥
34. pitovāca ,
api varṣasahasrī tvaṁ bāla eva mato mama ,
utpādya putraṁ hi pitā kṛtakṛtyo bhavatyuta.
बालानां क्षुद्बलवती जानाम्येतदहं विभो ।
वृद्धोऽहं धारयिष्यामि त्वं बली भव पुत्रक ॥३५॥
35. bālānāṁ kṣudbalavatī jānāmyetadahaṁ vibho ,
vṛddho'haṁ dhārayiṣyāmi tvaṁ balī bhava putraka.
जीर्णेन वयसा पुत्र न मा क्षुद्बाधतेऽपि च ।
दीर्घकालं तपस्तप्तं न मे मरणतो भयम् ॥३६॥
36. jīrṇena vayasā putra na mā kṣudbādhate'pi ca ,
dīrghakālaṁ tapastaptaṁ na me maraṇato bhayam.
पुत्र उवाच ।
अपत्यमस्मि ते पुत्रस्त्राणात्पुत्रो हि विश्रुतः ।
आत्मा पुत्रः स्मृतस्तस्मात्त्राह्यात्मानमिहात्मना ॥३७॥
37. putra uvāca ,
apatyamasmi te putrastrāṇātputro hi viśrutaḥ ,
ātmā putraḥ smṛtastasmāttrāhyātmānamihātmanā.
पितोवाच ।
रूपेण सदृशस्त्वं मे शीलेन च दमेन च ।
परीक्षितश्च बहुधा सक्तूनादद्मि ते ततः ॥३८॥
38. pitovāca ,
rūpeṇa sadṛśastvaṁ me śīlena ca damena ca ,
parīkṣitaśca bahudhā saktūnādadmi te tataḥ.
इत्युक्त्वादाय तान्सक्तून्प्रीतात्मा द्विजसत्तमः ।
प्रहसन्निव विप्राय स तस्मै प्रददौ तदा ॥३९॥
39. ityuktvādāya tānsaktūnprītātmā dvijasattamaḥ ,
prahasanniva viprāya sa tasmai pradadau tadā.
भुक्त्वा तानपि सक्तून्स नैव तुष्टो बभूव ह ।
उञ्छवृत्तिस्तु सव्रीडो बभूव द्विजसत्तमः ॥४०॥
40. bhuktvā tānapi saktūnsa naiva tuṣṭo babhūva ha ,
uñchavṛttistu savrīḍo babhūva dvijasattamaḥ.
तं वै वधूः स्थिता साध्वी ब्राह्मणप्रियकाम्यया ।
सक्तूनादाय संहृष्टा गुरुं तं वाक्यमब्रवीत् ॥४१॥
41. taṁ vai vadhūḥ sthitā sādhvī brāhmaṇapriyakāmyayā ,
saktūnādāya saṁhṛṣṭā guruṁ taṁ vākyamabravīt.
संतानात्तव संतानं मम विप्र भविष्यति ।
सक्तूनिमानतिथये गृहीत्वा त्वं प्रयच्छ मे ॥४२॥
42. saṁtānāttava saṁtānaṁ mama vipra bhaviṣyati ,
saktūnimānatithaye gṛhītvā tvaṁ prayaccha me.
तव प्रसवनिर्वृत्या मम लोकाः किलाक्षयाः ।
पौत्रेण तानवाप्नोति यत्र गत्वा न शोचति ॥४३॥
43. tava prasavanirvṛtyā mama lokāḥ kilākṣayāḥ ,
pautreṇa tānavāpnoti yatra gatvā na śocati.
धर्माद्या हि यथा त्रेता वह्नित्रेता तथैव च ।
तथैव पुत्रपौत्राणां स्वर्गे त्रेता किलाक्षया ॥४४॥
44. dharmādyā hi yathā tretā vahnitretā tathaiva ca ,
tathaiva putrapautrāṇāṁ svarge tretā kilākṣayā.
पितॄंस्त्राणात्तारयति पुत्र इत्यनुशुश्रुम ।
पुत्रपौत्रैश्च नियतं साधुलोकानुपाश्नुते ॥४५॥
45. pitṝṁstrāṇāttārayati putra ityanuśuśruma ,
putrapautraiśca niyataṁ sādhulokānupāśnute.
श्वशुर उवाच ।
वातातपविशीर्णाङ्गीं त्वां विवर्णां निरीक्ष्य वै ।
कर्शितां सुव्रताचारे क्षुधाविह्वलचेतसम् ॥४६॥
46. śvaśura uvāca ,
vātātapaviśīrṇāṅgīṁ tvāṁ vivarṇāṁ nirīkṣya vai ,
karśitāṁ suvratācāre kṣudhāvihvalacetasam.
कथं सक्तून्ग्रहीष्यामि भूत्वा धर्मोपघातकः ।
कल्याणवृत्ते कल्याणि नैवं त्वं वक्तुमर्हसि ॥४७॥
47. kathaṁ saktūngrahīṣyāmi bhūtvā dharmopaghātakaḥ ,
kalyāṇavṛtte kalyāṇi naivaṁ tvaṁ vaktumarhasi.
षष्ठे काले व्रतवतीं शीलशौचसमन्विताम् ।
कृच्छ्रवृत्तिं निराहारां द्रक्ष्यामि त्वां कथं न्वहम् ॥४८॥
48. ṣaṣṭhe kāle vratavatīṁ śīlaśaucasamanvitām ,
kṛcchravṛttiṁ nirāhārāṁ drakṣyāmi tvāṁ kathaṁ nvaham.
बाला क्षुधार्ता नारी च रक्ष्या त्वं सततं मया ।
उपवासपरिश्रान्ता त्वं हि बान्धवनन्दिनी ॥४९॥
49. bālā kṣudhārtā nārī ca rakṣyā tvaṁ satataṁ mayā ,
upavāsapariśrāntā tvaṁ hi bāndhavanandinī.
स्नुषोवाच ।
गुरोर्मम गुरुस्त्वं वै यतो दैवतदैवतम् ।
देवातिदेवस्तस्मात्त्वं सक्तूनादत्स्व मे विभो ॥५०॥
50. snuṣovāca ,
gurormama gurustvaṁ vai yato daivatadaivatam ,
devātidevastasmāttvaṁ saktūnādatsva me vibho.
देहः प्राणश्च धर्मश्च शुश्रूषार्थमिदं गुरोः ।
तव विप्र प्रसादेन लोकान्प्राप्स्याम्यभीप्सितान् ॥५१॥
51. dehaḥ prāṇaśca dharmaśca śuśrūṣārthamidaṁ guroḥ ,
tava vipra prasādena lokānprāpsyāmyabhīpsitān.
अवेक्ष्या इति कृत्वा त्वं दृढभक्त्येति वा द्विज ।
चिन्त्या ममेयमिति वा सक्तूनादातुमर्हसि ॥५२॥
52. avekṣyā iti kṛtvā tvaṁ dṛḍhabhaktyeti vā dvija ,
cintyā mameyamiti vā saktūnādātumarhasi.
श्वशुर उवाच ।
अनेन नित्यं साध्वी त्वं शीलवृत्तेन शोभसे ।
या त्वं धर्मव्रतोपेता गुरुवृत्तिमवेक्षसे ॥५३॥
53. śvaśura uvāca ,
anena nityaṁ sādhvī tvaṁ śīlavṛttena śobhase ,
yā tvaṁ dharmavratopetā guruvṛttimavekṣase.
तस्मात्सक्तून्ग्रहीष्यामि वधूर्नार्हसि वञ्चनाम् ।
गणयित्वा महाभागे त्वं हि धर्मभृतां वरा ॥५४॥
54. tasmātsaktūngrahīṣyāmi vadhūrnārhasi vañcanām ,
gaṇayitvā mahābhāge tvaṁ hi dharmabhṛtāṁ varā.
इत्युक्त्वा तानुपादाय सक्तून्प्रादाद्द्विजातये ।
ततस्तुष्टोऽभवद्विप्रस्तस्य साधोर्महात्मनः ॥५५॥
55. ityuktvā tānupādāya saktūnprādāddvijātaye ,
tatastuṣṭo'bhavadviprastasya sādhormahātmanaḥ.
प्रीतात्मा स तु तं वाक्यमिदमाह द्विजर्षभम् ।
वाग्मी तदा द्विजश्रेष्ठो धर्मः पुरुषविग्रहः ॥५६॥
56. prītātmā sa tu taṁ vākyamidamāha dvijarṣabham ,
vāgmī tadā dvijaśreṣṭho dharmaḥ puruṣavigrahaḥ.
शुद्धेन तव दानेन न्यायोपात्तेन यत्नतः ।
यथाशक्ति विमुक्तेन प्रीतोऽस्मि द्विजसत्तम ॥५७॥
57. śuddhena tava dānena nyāyopāttena yatnataḥ ,
yathāśakti vimuktena prīto'smi dvijasattama.
अहो दानं घुष्यते ते स्वर्गे स्वर्गनिवासिभिः ।
गगनात्पुष्पवर्षं च पश्यस्व पतितं भुवि ॥५८॥
58. aho dānaṁ ghuṣyate te svarge svarganivāsibhiḥ ,
gaganātpuṣpavarṣaṁ ca paśyasva patitaṁ bhuvi.
सुरर्षिदेवगन्धर्वा ये च देवपुरःसराः ।
स्तुवन्तो देवदूताश्च स्थिता दानेन विस्मिताः ॥५९॥
59. surarṣidevagandharvā ye ca devapuraḥsarāḥ ,
stuvanto devadūtāśca sthitā dānena vismitāḥ.
ब्रह्मर्षयो विमानस्था ब्रह्मलोकगताश्च ये ।
काङ्क्षन्ते दर्शनं तुभ्यं दिवं गच्छ द्विजर्षभ ॥६०॥
60. brahmarṣayo vimānasthā brahmalokagatāśca ye ,
kāṅkṣante darśanaṁ tubhyaṁ divaṁ gaccha dvijarṣabha.
पितृलोकगताः सर्वे तारिताः पितरस्त्वया ।
अनागताश्च बहवः सुबहूनि युगानि च ॥६१॥
61. pitṛlokagatāḥ sarve tāritāḥ pitarastvayā ,
anāgatāśca bahavaḥ subahūni yugāni ca.
ब्रह्मचर्येण यज्ञेन दानेन तपसा तथा ।
अगह्वरेण धर्मेण तस्माद्गच्छ दिवं द्विज ॥६२॥
62. brahmacaryeṇa yajñena dānena tapasā tathā ,
agahvareṇa dharmeṇa tasmādgaccha divaṁ dvija.
श्रद्धया परया यस्त्वं तपश्चरसि सुव्रत ।
तस्माद्देवास्तवानेन प्रीता द्विजवरोत्तम ॥६३॥
63. śraddhayā parayā yastvaṁ tapaścarasi suvrata ,
tasmāddevāstavānena prītā dvijavarottama.
सर्वस्वमेतद्यस्मात्ते त्यक्तं शुद्धेन चेतसा ।
कृच्छ्रकाले ततः स्वर्गो जितोऽयं तव कर्मणा ॥६४॥
64. sarvasvametadyasmātte tyaktaṁ śuddhena cetasā ,
kṛcchrakāle tataḥ svargo jito'yaṁ tava karmaṇā.
क्षुधा निर्णुदति प्रज्ञां धर्म्यां बुद्धिं व्यपोहति ।
क्षुधापरिगतज्ञानो धृतिं त्यजति चैव ह ॥६५॥
65. kṣudhā nirṇudati prajñāṁ dharmyāṁ buddhiṁ vyapohati ,
kṣudhāparigatajñāno dhṛtiṁ tyajati caiva ha.
बुभुक्षां जयते यस्तु स स्वर्गं जयते ध्रुवम् ।
यदा दानरुचिर्भवति तदा धर्मो न सीदति ॥६६॥
66. bubhukṣāṁ jayate yastu sa svargaṁ jayate dhruvam ,
yadā dānarucirbhavati tadā dharmo na sīdati.
अनवेक्ष्य सुतस्नेहं कलत्रस्नेहमेव च ।
धर्ममेव गुरुं ज्ञात्वा तृष्णा न गणिता त्वया ॥६७॥
67. anavekṣya sutasnehaṁ kalatrasnehameva ca ,
dharmameva guruṁ jñātvā tṛṣṇā na gaṇitā tvayā.
द्रव्यागमो नृणां सूक्ष्मः पात्रे दानं ततः परम् ।
कालः परतरो दानाच्छ्रद्धा चापि ततः परा ॥६८॥
68. dravyāgamo nṛṇāṁ sūkṣmaḥ pātre dānaṁ tataḥ param ,
kālaḥ parataro dānācchraddhā cāpi tataḥ parā.
स्वर्गद्वारं सुसूक्ष्मं हि नरैर्मोहान्न दृश्यते ।
स्वर्गार्गलं लोभबीजं रागगुप्तं दुरासदम् ॥६९॥
69. svargadvāraṁ susūkṣmaṁ hi narairmohānna dṛśyate ,
svargārgalaṁ lobhabījaṁ rāgaguptaṁ durāsadam.
तत्तु पश्यन्ति पुरुषा जितक्रोधा जितेन्द्रियाः ।
ब्राह्मणास्तपसा युक्ता यथाशक्तिप्रदायिनः ॥७०॥
70. tattu paśyanti puruṣā jitakrodhā jitendriyāḥ ,
brāhmaṇāstapasā yuktā yathāśaktipradāyinaḥ.
सहस्रशक्तिश्च शतं शतशक्तिर्दशापि च ।
दद्यादपश्च यः शक्त्या सर्वे तुल्यफलाः स्मृताः ॥७१॥
71. sahasraśaktiśca śataṁ śataśaktirdaśāpi ca ,
dadyādapaśca yaḥ śaktyā sarve tulyaphalāḥ smṛtāḥ.
रन्तिदेवो हि नृपतिरपः प्रादादकिंचनः ।
शुद्धेन मनसा विप्र नाकपृष्ठं ततो गतः ॥७२॥
72. rantidevo hi nṛpatirapaḥ prādādakiṁcanaḥ ,
śuddhena manasā vipra nākapṛṣṭhaṁ tato gataḥ.
न धर्मः प्रीयते तात दानैर्दत्तैर्महाफलैः ।
न्यायलब्धैर्यथा सूक्ष्मैः श्रद्धापूतैः स तुष्यति ॥७३॥
73. na dharmaḥ prīyate tāta dānairdattairmahāphalaiḥ ,
nyāyalabdhairyathā sūkṣmaiḥ śraddhāpūtaiḥ sa tuṣyati.
गोप्रदानसहस्राणि द्विजेभ्योऽदान्नृगो नृपः ।
एकां दत्त्वा स पारक्यां नरकं समवाप्तवान् ॥७४॥
74. gopradānasahasrāṇi dvijebhyo'dānnṛgo nṛpaḥ ,
ekāṁ dattvā sa pārakyāṁ narakaṁ samavāptavān.
आत्ममांसप्रदानेन शिबिरौशीनरो नृपः ।
प्राप्य पुण्यकृताँल्लोकान्मोदते दिवि सुव्रतः ॥७५॥
75. ātmamāṁsapradānena śibirauśīnaro nṛpaḥ ,
prāpya puṇyakṛtāँllokānmodate divi suvrataḥ.
विभवे न नृणां पुण्यं स्वशक्त्या स्वर्जितं सताम् ।
न यज्ञैर्विविधैर्विप्र यथान्यायेन संचितैः ॥७६॥
76. vibhave na nṛṇāṁ puṇyaṁ svaśaktyā svarjitaṁ satām ,
na yajñairvividhairvipra yathānyāyena saṁcitaiḥ.
क्रोधो दानफलं हन्ति लोभात्स्वर्गं न गच्छति ।
न्यायवृत्तिर्हि तपसा दानवित्स्वर्गमश्नुते ॥७७॥
77. krodho dānaphalaṁ hanti lobhātsvargaṁ na gacchati ,
nyāyavṛttirhi tapasā dānavitsvargamaśnute.
न राजसूयैर्बहुभिरिष्ट्वा विपुलदक्षिणैः ।
न चाश्वमेधैर्बहुभिः फलं सममिदं तव ॥७८॥
78. na rājasūyairbahubhiriṣṭvā vipuladakṣiṇaiḥ ,
na cāśvamedhairbahubhiḥ phalaṁ samamidaṁ tava.
सक्तुप्रस्थेन हि जितो ब्रह्मलोकस्त्वयानघ ।
विरजो ब्रह्मभवनं गच्छ विप्र यथेच्छकम् ॥७९॥
79. saktuprasthena hi jito brahmalokastvayānagha ,
virajo brahmabhavanaṁ gaccha vipra yathecchakam.
सर्वेषां वो द्विजश्रेष्ठ दिव्यं यानमुपस्थितम् ।
आरोहत यथाकामं धर्मोऽस्मि द्विज पश्य माम् ॥८०॥
80. sarveṣāṁ vo dvijaśreṣṭha divyaṁ yānamupasthitam ,
ārohata yathākāmaṁ dharmo'smi dvija paśya mām.
पावितो हि त्वया देहो लोके कीर्तिः स्थिरा च ते ।
सभार्यः सहपुत्रश्च सस्नुषश्च दिवं व्रज ॥८१॥
81. pāvito hi tvayā deho loke kīrtiḥ sthirā ca te ,
sabhāryaḥ sahaputraśca sasnuṣaśca divaṁ vraja.
इत्युक्तवाक्यो धर्मेण यानमारुह्य स द्विजः ।
सभार्यः ससुतश्चापि सस्नुषश्च दिवं ययौ ॥८२॥
82. ityuktavākyo dharmeṇa yānamāruhya sa dvijaḥ ,
sabhāryaḥ sasutaścāpi sasnuṣaśca divaṁ yayau.
तस्मिन्विप्रे गते स्वर्गं ससुते सस्नुषे तदा ।
भार्याचतुर्थे धर्मज्ञे ततोऽहं निःसृतो बिलात् ॥८३॥
83. tasminvipre gate svargaṁ sasute sasnuṣe tadā ,
bhāryācaturthe dharmajñe tato'haṁ niḥsṛto bilāt.
ततस्तु सक्तुगन्धेन क्लेदेन सलिलस्य च ।
दिव्यपुष्पावमर्दाच्च साधोर्दानलवैश्च तैः ।
विप्रस्य तपसा तस्य शिरो मे काञ्चनीकृतम् ॥८४॥
84. tatastu saktugandhena kledena salilasya ca ,
divyapuṣpāvamardācca sādhordānalavaiśca taiḥ ,
viprasya tapasā tasya śiro me kāñcanīkṛtam.
तस्य सत्याभिसंधस्य सूक्ष्मदानेन चैव ह ।
शरीरार्धं च मे विप्राः शातकुम्भमयं कृतम् ।
पश्यतेदं सुविपुलं तपसा तस्य धीमतः ॥८५॥
85. tasya satyābhisaṁdhasya sūkṣmadānena caiva ha ,
śarīrārdhaṁ ca me viprāḥ śātakumbhamayaṁ kṛtam ,
paśyatedaṁ suvipulaṁ tapasā tasya dhīmataḥ.
कथमेवंविधं मे स्यादन्यत्पार्श्वमिति द्विजाः ।
तपोवनानि यज्ञांश्च हृष्टोऽभ्येमि पुनः पुनः ॥८६॥
86. kathamevaṁvidhaṁ me syādanyatpārśvamiti dvijāḥ ,
tapovanāni yajñāṁśca hṛṣṭo'bhyemi punaḥ punaḥ.
यज्ञं त्वहमिमं श्रुत्वा कुरुराजस्य धीमतः ।
आशया परया प्राप्तो न चाहं काञ्चनीकृतः ॥८७॥
87. yajñaṁ tvahamimaṁ śrutvā kururājasya dhīmataḥ ,
āśayā parayā prāpto na cāhaṁ kāñcanīkṛtaḥ.
ततो मयोक्तं तद्वाक्यं प्रहस्य द्विजसत्तमाः ।
सक्तुप्रस्थेन यज्ञोऽयं संमितो नेति सर्वथा ॥८८॥
88. tato mayoktaṁ tadvākyaṁ prahasya dvijasattamāḥ ,
saktuprasthena yajño'yaṁ saṁmito neti sarvathā.
सक्तुप्रस्थलवैस्तैर्हि तदाहं काञ्चनीकृतः ।
न हि यज्ञो महानेष सदृशस्तैर्मतो मम ॥८९॥
89. saktuprasthalavaistairhi tadāhaṁ kāñcanīkṛtaḥ ,
na hi yajño mahāneṣa sadṛśastairmato mama.
वैशंपायन उवाच ।
इत्युक्त्वा नकुलः सर्वान्यज्ञे द्विजवरांस्तदा ।
जगामादर्शनं राजन्विप्रास्ते च ययुर्गृहान् ॥९०॥
90. vaiśaṁpāyana uvāca ,
ityuktvā nakulaḥ sarvānyajñe dvijavarāṁstadā ,
jagāmādarśanaṁ rājanviprāste ca yayurgṛhān.
एतत्ते सर्वमाख्यातं मया परपुरंजय ।
यदाश्चर्यमभूत्तस्मिन्वाजिमेधे महाक्रतौ ॥९१॥
91. etatte sarvamākhyātaṁ mayā parapuraṁjaya ,
yadāścaryamabhūttasminvājimedhe mahākratau.
न विस्मयस्ते नृपते यज्ञे कार्यः कथंचन ।
ऋषिकोटिसहस्राणि तपोभिर्ये दिवं गताः ॥९२॥
92. na vismayaste nṛpate yajñe kāryaḥ kathaṁcana ,
ṛṣikoṭisahasrāṇi tapobhirye divaṁ gatāḥ.
अद्रोहः सर्वभूतेषु संतोषः शीलमार्जवम् ।
तपो दमश्च सत्यं च दानं चेति समं मतम् ॥९३॥
93. adrohaḥ sarvabhūteṣu saṁtoṣaḥ śīlamārjavam ,
tapo damaśca satyaṁ ca dānaṁ ceti samaṁ matam.

Links to all chapters:

ādi parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47 Chapter 48 Chapter 49 Chapter 50 Chapter 51 Chapter 52 Chapter 53 Chapter 54 Chapter 55 Chapter 56 Chapter 57 Chapter 58 Chapter 59 Chapter 60 Chapter 61 Chapter 62 Chapter 63 Chapter 64 Chapter 65 Chapter 66 Chapter 67 Chapter 68 Chapter 69 Chapter 70 Chapter 71 Chapter 72 Chapter 73 Chapter 74 Chapter 75 Chapter 76 Chapter 77 Chapter 78 Chapter 79 Chapter 80 Chapter 81 Chapter 82 Chapter 83 Chapter 84 Chapter 85 Chapter 86 Chapter 87 Chapter 88 Chapter 89 Chapter 90 Chapter 91 Chapter 92 Chapter 93 Chapter 94 Chapter 95 Chapter 96 Chapter 97 Chapter 98 Chapter 99 Chapter 100 Chapter 101 Chapter 102 Chapter 103 Chapter 104 Chapter 105 Chapter 106 Chapter 107 Chapter 108 Chapter 109 Chapter 110 Chapter 111 Chapter 112 Chapter 113 Chapter 114 Chapter 115 Chapter 116 Chapter 117 Chapter 118 Chapter 119 Chapter 120 Chapter 121 Chapter 122 Chapter 123 Chapter 124 Chapter 125 Chapter 126 Chapter 127 Chapter 128 Chapter 129 Chapter 130 Chapter 131 Chapter 132 Chapter 133 Chapter 134 Chapter 135 Chapter 136 Chapter 137 Chapter 138 Chapter 139 Chapter 140 Chapter 141 Chapter 142 Chapter 143 Chapter 144 Chapter 145 Chapter 146 Chapter 147 Chapter 148 Chapter 149 Chapter 150 Chapter 151 Chapter 152 Chapter 153 Chapter 154 Chapter 155 Chapter 156 Chapter 157 Chapter 158 Chapter 159 Chapter 160 Chapter 161 Chapter 162 Chapter 163 Chapter 164 Chapter 165 Chapter 166 Chapter 167 Chapter 168 Chapter 169 Chapter 170 Chapter 171 Chapter 172 Chapter 173 Chapter 174 Chapter 175 Chapter 176 Chapter 177 Chapter 178 Chapter 179 Chapter 180 Chapter 181 Chapter 182 Chapter 183 Chapter 184 Chapter 185 Chapter 186 Chapter 187 Chapter 188 Chapter 189 Chapter 190 Chapter 191 Chapter 192 Chapter 193 Chapter 194 Chapter 195 Chapter 196 Chapter 197 Chapter 198 Chapter 199 Chapter 200 Chapter 201 Chapter 202 Chapter 203 Chapter 204 Chapter 205 Chapter 206 Chapter 207 Chapter 208 Chapter 209 Chapter 210 Chapter 211 Chapter 212 Chapter 213 Chapter 214 Chapter 215 Chapter 216 Chapter 217 Chapter 218 Chapter 219 Chapter 220 Chapter 221 Chapter 222 Chapter 223 Chapter 224 Chapter 225

sabhā parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47 Chapter 48 Chapter 49 Chapter 50 Chapter 51 Chapter 52 Chapter 53 Chapter 54 Chapter 55 Chapter 56 Chapter 57 Chapter 58 Chapter 59 Chapter 60 Chapter 61 Chapter 62 Chapter 63 Chapter 64 Chapter 65 Chapter 66 Chapter 67 Chapter 68 Chapter 69 Chapter 70 Chapter 71 Chapter 72

vana parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47 Chapter 48 Chapter 49 Chapter 50 Chapter 51 Chapter 52 Chapter 53 Chapter 54 Chapter 55 Chapter 56 Chapter 57 Chapter 58 Chapter 59 Chapter 60 Chapter 61 Chapter 62 Chapter 63 Chapter 64 Chapter 65 Chapter 66 Chapter 67 Chapter 68 Chapter 69 Chapter 70 Chapter 71 Chapter 72 Chapter 73 Chapter 74 Chapter 75 Chapter 76 Chapter 77 Chapter 78 Chapter 79 Chapter 80 Chapter 81 Chapter 82 Chapter 83 Chapter 84 Chapter 85 Chapter 86 Chapter 87 Chapter 88 Chapter 89 Chapter 90 Chapter 91 Chapter 92 Chapter 93 Chapter 94 Chapter 95 Chapter 96 Chapter 97 Chapter 98 Chapter 99 Chapter 100 Chapter 101 Chapter 102 Chapter 103 Chapter 104 Chapter 105 Chapter 106 Chapter 107 Chapter 108 Chapter 109 Chapter 110 Chapter 111 Chapter 112 Chapter 113 Chapter 114 Chapter 115 Chapter 116 Chapter 117 Chapter 118 Chapter 119 Chapter 120 Chapter 121 Chapter 122 Chapter 123 Chapter 124 Chapter 125 Chapter 126 Chapter 127 Chapter 128 Chapter 129 Chapter 130 Chapter 131 Chapter 132 Chapter 133 Chapter 134 Chapter 135 Chapter 136 Chapter 137 Chapter 138 Chapter 139 Chapter 140 Chapter 141 Chapter 142 Chapter 143 Chapter 144 Chapter 145 Chapter 146 Chapter 147 Chapter 148 Chapter 149 Chapter 150 Chapter 151 Chapter 152 Chapter 153 Chapter 154 Chapter 155 Chapter 156 Chapter 157 Chapter 158 Chapter 159 Chapter 160 Chapter 161 Chapter 162 Chapter 163 Chapter 164 Chapter 165 Chapter 166 Chapter 167 Chapter 168 Chapter 169 Chapter 170 Chapter 171 Chapter 172 Chapter 173 Chapter 174 Chapter 175 Chapter 176 Chapter 177 Chapter 178 Chapter 179 Chapter 180 Chapter 181 Chapter 182 Chapter 183 Chapter 184 Chapter 185 Chapter 186 Chapter 187 Chapter 188 Chapter 189 Chapter 190 Chapter 191 Chapter 192 Chapter 193 Chapter 194 Chapter 195 Chapter 196 Chapter 197 Chapter 198 Chapter 199 Chapter 200 Chapter 201 Chapter 202 Chapter 203 Chapter 204 Chapter 205 Chapter 206 Chapter 207 Chapter 208 Chapter 209 Chapter 210 Chapter 211 Chapter 212 Chapter 213 Chapter 214 Chapter 215 Chapter 216 Chapter 217 Chapter 218 Chapter 219 Chapter 220 Chapter 221 Chapter 222 Chapter 223 Chapter 224 Chapter 225 Chapter 226 Chapter 227 Chapter 228 Chapter 229 Chapter 230 Chapter 231 Chapter 232 Chapter 233 Chapter 234 Chapter 235 Chapter 236 Chapter 237 Chapter 238 Chapter 239 Chapter 240 Chapter 241 Chapter 242 Chapter 243 Chapter 244 Chapter 245 Chapter 246 Chapter 247 Chapter 248 Chapter 249 Chapter 250 Chapter 251 Chapter 252 Chapter 253 Chapter 254 Chapter 255 Chapter 256 Chapter 257 Chapter 258 Chapter 259 Chapter 260 Chapter 261 Chapter 262 Chapter 263 Chapter 264 Chapter 265 Chapter 266 Chapter 267 Chapter 268 Chapter 269 Chapter 270 Chapter 271 Chapter 272 Chapter 273 Chapter 274 Chapter 275 Chapter 276 Chapter 277 Chapter 278 Chapter 279 Chapter 280 Chapter 281 Chapter 282 Chapter 283 Chapter 284 Chapter 285 Chapter 286 Chapter 287 Chapter 288 Chapter 289 Chapter 290 Chapter 291 Chapter 292 Chapter 293 Chapter 294 Chapter 295 Chapter 296 Chapter 297 Chapter 298 Chapter 299

virāṭa parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47 Chapter 48 Chapter 49 Chapter 50 Chapter 51 Chapter 52 Chapter 53 Chapter 54 Chapter 55 Chapter 56 Chapter 57 Chapter 58 Chapter 59 Chapter 60 Chapter 61 Chapter 62 Chapter 63 Chapter 64 Chapter 65 Chapter 66 Chapter 67

udyoga parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47 Chapter 48 Chapter 49 Chapter 50 Chapter 51 Chapter 52 Chapter 53 Chapter 54 Chapter 55 Chapter 56 Chapter 57 Chapter 58 Chapter 59 Chapter 60 Chapter 61 Chapter 62 Chapter 63 Chapter 64 Chapter 65 Chapter 66 Chapter 67 Chapter 68 Chapter 69 Chapter 70 Chapter 71 Chapter 72 Chapter 73 Chapter 74 Chapter 75 Chapter 76 Chapter 77 Chapter 78 Chapter 79 Chapter 80 Chapter 81 Chapter 82 Chapter 83 Chapter 84 Chapter 85 Chapter 86 Chapter 87 Chapter 88 Chapter 89 Chapter 90 Chapter 91 Chapter 92 Chapter 93 Chapter 94 Chapter 95 Chapter 96 Chapter 97 Chapter 98 Chapter 99 Chapter 100 Chapter 101 Chapter 102 Chapter 103 Chapter 104 Chapter 105 Chapter 106 Chapter 107 Chapter 108 Chapter 109 Chapter 110 Chapter 111 Chapter 112 Chapter 113 Chapter 114 Chapter 115 Chapter 116 Chapter 117 Chapter 118 Chapter 119 Chapter 120 Chapter 121 Chapter 122 Chapter 123 Chapter 124 Chapter 125 Chapter 126 Chapter 127 Chapter 128 Chapter 129 Chapter 130 Chapter 131 Chapter 132 Chapter 133 Chapter 134 Chapter 135 Chapter 136 Chapter 137 Chapter 138 Chapter 139 Chapter 140 Chapter 141 Chapter 142 Chapter 143 Chapter 144 Chapter 145 Chapter 146 Chapter 147 Chapter 148 Chapter 149 Chapter 150 Chapter 151 Chapter 152 Chapter 153 Chapter 154 Chapter 155 Chapter 156 Chapter 157 Chapter 158 Chapter 159 Chapter 160 Chapter 161 Chapter 162 Chapter 163 Chapter 164 Chapter 165 Chapter 166 Chapter 167 Chapter 168 Chapter 169 Chapter 170 Chapter 171 Chapter 172 Chapter 173 Chapter 174 Chapter 175 Chapter 176 Chapter 177 Chapter 178 Chapter 179 Chapter 180 Chapter 181 Chapter 182 Chapter 183 Chapter 184 Chapter 185 Chapter 186 Chapter 187 Chapter 188 Chapter 189 Chapter 190 Chapter 191 Chapter 192 Chapter 193 Chapter 194 Chapter 195 Chapter 196 Chapter 197

bhīṣma parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47 Chapter 48 Chapter 49 Chapter 50 Chapter 51 Chapter 52 Chapter 53 Chapter 54 Chapter 55 Chapter 56 Chapter 57 Chapter 58 Chapter 59 Chapter 60 Chapter 61 Chapter 62 Chapter 63 Chapter 64 Chapter 65 Chapter 66 Chapter 67 Chapter 68 Chapter 69 Chapter 70 Chapter 71 Chapter 72 Chapter 73 Chapter 74 Chapter 75 Chapter 76 Chapter 77 Chapter 78 Chapter 79 Chapter 80 Chapter 81 Chapter 82 Chapter 83 Chapter 84 Chapter 85 Chapter 86 Chapter 87 Chapter 88 Chapter 89 Chapter 90 Chapter 91 Chapter 92 Chapter 93 Chapter 94 Chapter 95 Chapter 96 Chapter 97 Chapter 98 Chapter 99 Chapter 100 Chapter 101 Chapter 102 Chapter 103 Chapter 104 Chapter 105 Chapter 106 Chapter 107 Chapter 108 Chapter 109 Chapter 110 Chapter 111 Chapter 112 Chapter 113 Chapter 114 Chapter 115 Chapter 116 Chapter 117

droṇa parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47 Chapter 48 Chapter 49 Chapter 50 Chapter 51 Chapter 52 Chapter 53 Chapter 54 Chapter 55 Chapter 56 Chapter 57 Chapter 58 Chapter 59 Chapter 60 Chapter 61 Chapter 62 Chapter 63 Chapter 64 Chapter 65 Chapter 66 Chapter 67 Chapter 68 Chapter 69 Chapter 70 Chapter 71 Chapter 72 Chapter 73 Chapter 74 Chapter 75 Chapter 76 Chapter 77 Chapter 78 Chapter 79 Chapter 80 Chapter 81 Chapter 82 Chapter 83 Chapter 84 Chapter 85 Chapter 86 Chapter 87 Chapter 88 Chapter 89 Chapter 90 Chapter 91 Chapter 92 Chapter 93 Chapter 94 Chapter 95 Chapter 96 Chapter 97 Chapter 98 Chapter 99 Chapter 100 Chapter 101 Chapter 102 Chapter 103 Chapter 104 Chapter 105 Chapter 106 Chapter 107 Chapter 108 Chapter 109 Chapter 110 Chapter 111 Chapter 112 Chapter 113 Chapter 114 Chapter 115 Chapter 116 Chapter 117 Chapter 118 Chapter 119 Chapter 120 Chapter 121 Chapter 122 Chapter 123 Chapter 124 Chapter 125 Chapter 126 Chapter 127 Chapter 128 Chapter 129 Chapter 130 Chapter 131 Chapter 132 Chapter 133 Chapter 134 Chapter 135 Chapter 136 Chapter 137 Chapter 138 Chapter 139 Chapter 140 Chapter 141 Chapter 142 Chapter 143 Chapter 144 Chapter 145 Chapter 146 Chapter 147 Chapter 148 Chapter 149 Chapter 150 Chapter 151 Chapter 152 Chapter 153 Chapter 154 Chapter 155 Chapter 156 Chapter 157 Chapter 158 Chapter 159 Chapter 160 Chapter 161 Chapter 162 Chapter 163 Chapter 164 Chapter 165 Chapter 166 Chapter 167 Chapter 168 Chapter 169 Chapter 170 Chapter 171 Chapter 172 Chapter 173

karṇa parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47 Chapter 48 Chapter 49 Chapter 50 Chapter 51 Chapter 52 Chapter 53 Chapter 54 Chapter 55 Chapter 56 Chapter 57 Chapter 58 Chapter 59 Chapter 60 Chapter 61 Chapter 62 Chapter 63 Chapter 64 Chapter 65 Chapter 66 Chapter 67 Chapter 68 Chapter 69

śalya parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47 Chapter 48 Chapter 49 Chapter 50 Chapter 51 Chapter 52 Chapter 53 Chapter 54 Chapter 55 Chapter 56 Chapter 57 Chapter 58 Chapter 59 Chapter 60 Chapter 61 Chapter 62 Chapter 63 Chapter 64

sauptika parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18

strī parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27

śānti parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47 Chapter 48 Chapter 49 Chapter 50 Chapter 51 Chapter 52 Chapter 53 Chapter 54 Chapter 55 Chapter 56 Chapter 57 Chapter 58 Chapter 59 Chapter 60 Chapter 61 Chapter 62 Chapter 63 Chapter 64 Chapter 65 Chapter 66 Chapter 67 Chapter 68 Chapter 69 Chapter 70 Chapter 71 Chapter 72 Chapter 73 Chapter 74 Chapter 75 Chapter 76 Chapter 77 Chapter 78 Chapter 79 Chapter 80 Chapter 81 Chapter 82 Chapter 83 Chapter 84 Chapter 85 Chapter 86 Chapter 87 Chapter 88 Chapter 89 Chapter 90 Chapter 91 Chapter 92 Chapter 93 Chapter 94 Chapter 95 Chapter 96 Chapter 97 Chapter 98 Chapter 99 Chapter 100 Chapter 101 Chapter 102 Chapter 103 Chapter 104 Chapter 105 Chapter 106 Chapter 107 Chapter 108 Chapter 109 Chapter 110 Chapter 111 Chapter 112 Chapter 113 Chapter 114 Chapter 115 Chapter 116 Chapter 117 Chapter 118 Chapter 119 Chapter 120 Chapter 121 Chapter 122 Chapter 123 Chapter 124 Chapter 125 Chapter 126 Chapter 127 Chapter 128 Chapter 129 Chapter 130 Chapter 131 Chapter 132 Chapter 133 Chapter 134 Chapter 135 Chapter 136 Chapter 137 Chapter 138 Chapter 139 Chapter 140 Chapter 141 Chapter 142 Chapter 143 Chapter 144 Chapter 145 Chapter 146 Chapter 147 Chapter 148 Chapter 149 Chapter 150 Chapter 151 Chapter 152 Chapter 153 Chapter 154 Chapter 155 Chapter 156 Chapter 157 Chapter 158 Chapter 159 Chapter 160 Chapter 161 Chapter 162 Chapter 163 Chapter 164 Chapter 165 Chapter 166 Chapter 167 Chapter 168 Chapter 169 Chapter 170 Chapter 171 Chapter 172 Chapter 173 Chapter 174 Chapter 175 Chapter 176 Chapter 177 Chapter 178 Chapter 179 Chapter 180 Chapter 181 Chapter 182 Chapter 183 Chapter 184 Chapter 185 Chapter 186 Chapter 187 Chapter 188 Chapter 189 Chapter 190 Chapter 191 Chapter 192 Chapter 193 Chapter 194 Chapter 195 Chapter 196 Chapter 197 Chapter 198 Chapter 199 Chapter 200 Chapter 201 Chapter 202 Chapter 203 Chapter 204 Chapter 205 Chapter 206 Chapter 207 Chapter 208 Chapter 209 Chapter 210 Chapter 211 Chapter 212 Chapter 213 Chapter 214 Chapter 215 Chapter 216 Chapter 217 Chapter 218 Chapter 219 Chapter 220 Chapter 221 Chapter 222 Chapter 223 Chapter 224 Chapter 225 Chapter 226 Chapter 227 Chapter 228 Chapter 229 Chapter 230 Chapter 231 Chapter 232 Chapter 233 Chapter 234 Chapter 235 Chapter 236 Chapter 237 Chapter 238 Chapter 239 Chapter 240 Chapter 241 Chapter 242 Chapter 243 Chapter 244 Chapter 245 Chapter 246 Chapter 247 Chapter 248 Chapter 249 Chapter 250 Chapter 251 Chapter 252 Chapter 253 Chapter 254 Chapter 255 Chapter 256 Chapter 257 Chapter 258 Chapter 259 Chapter 260 Chapter 261 Chapter 262 Chapter 263 Chapter 264 Chapter 265 Chapter 266 Chapter 267 Chapter 268 Chapter 269 Chapter 270 Chapter 271 Chapter 272 Chapter 273 Chapter 274 Chapter 275 Chapter 276 Chapter 277 Chapter 278 Chapter 279 Chapter 280 Chapter 281 Chapter 282 Chapter 283 Chapter 284 Chapter 285 Chapter 286 Chapter 287 Chapter 288 Chapter 289 Chapter 290 Chapter 291 Chapter 292 Chapter 293 Chapter 294 Chapter 295 Chapter 296 Chapter 297 Chapter 298 Chapter 299 Chapter 300 Chapter 301 Chapter 302 Chapter 303 Chapter 304 Chapter 305 Chapter 306 Chapter 307 Chapter 308 Chapter 309 Chapter 310 Chapter 311 Chapter 312 Chapter 313 Chapter 314 Chapter 315 Chapter 316 Chapter 317 Chapter 318 Chapter 319 Chapter 320 Chapter 321 Chapter 322 Chapter 323 Chapter 324 Chapter 325 Chapter 326 Chapter 327 Chapter 328 Chapter 329 Chapter 330 Chapter 331 Chapter 332 Chapter 333 Chapter 334 Chapter 335 Chapter 336 Chapter 337 Chapter 338 Chapter 339 Chapter 340 Chapter 341 Chapter 342 Chapter 343 Chapter 344 Chapter 345 Chapter 346 Chapter 347 Chapter 348 Chapter 349 Chapter 350 Chapter 351 Chapter 352 Chapter 353

anuśāsana parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47 Chapter 48 Chapter 49 Chapter 50 Chapter 51 Chapter 52 Chapter 53 Chapter 54 Chapter 55 Chapter 56 Chapter 57 Chapter 58 Chapter 59 Chapter 60 Chapter 61 Chapter 62 Chapter 63 Chapter 64 Chapter 65 Chapter 66 Chapter 67 Chapter 68 Chapter 69 Chapter 70 Chapter 71 Chapter 72 Chapter 73 Chapter 74 Chapter 75 Chapter 76 Chapter 77 Chapter 78 Chapter 79 Chapter 80 Chapter 81 Chapter 82 Chapter 83 Chapter 84 Chapter 85 Chapter 86 Chapter 87 Chapter 88 Chapter 89 Chapter 90 Chapter 91 Chapter 92 Chapter 93 Chapter 94 Chapter 95 Chapter 96 Chapter 97 Chapter 98 Chapter 99 Chapter 100 Chapter 101 Chapter 102 Chapter 103 Chapter 104 Chapter 105 Chapter 106 Chapter 107 Chapter 108 Chapter 109 Chapter 110 Chapter 111 Chapter 112 Chapter 113 Chapter 114 Chapter 115 Chapter 116 Chapter 117 Chapter 118 Chapter 119 Chapter 120 Chapter 121 Chapter 122 Chapter 123 Chapter 124 Chapter 125 Chapter 126 Chapter 127 Chapter 128 Chapter 129 Chapter 130 Chapter 131 Chapter 132 Chapter 133 Chapter 134 Chapter 135 Chapter 136 Chapter 137 Chapter 138 Chapter 139 Chapter 140 Chapter 141 Chapter 142 Chapter 143 Chapter 144 Chapter 145 Chapter 146 Chapter 147 Chapter 148 Chapter 149 Chapter 150 Chapter 151 Chapter 152 Chapter 153 Chapter 154

aśvamedhika parva (current book)

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47 Chapter 48 Chapter 49 Chapter 50 Chapter 51 Chapter 52 Chapter 53 Chapter 54 Chapter 55 Chapter 56 Chapter 57 Chapter 58 Chapter 59 Chapter 60 Chapter 61 Chapter 62 Chapter 63 Chapter 64 Chapter 65 Chapter 66 Chapter 67 Chapter 68 Chapter 69 Chapter 70 Chapter 71 Chapter 72 Chapter 73 Chapter 74 Chapter 75 Chapter 76 Chapter 77 Chapter 78 Chapter 79 Chapter 80 Chapter 81 Chapter 82 Chapter 83 Chapter 84 Chapter 85 Chapter 86 Chapter 87 Chapter 88 Chapter 89 Chapter 90 Chapter 91 Chapter 92 Chapter 93 (current chapter) Chapter 94 Chapter 95 Chapter 96

āśramavāsika parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9 Chapter 10 Chapter 11 Chapter 12 Chapter 13 Chapter 14 Chapter 15 Chapter 16 Chapter 17 Chapter 18 Chapter 19 Chapter 20 Chapter 21 Chapter 22 Chapter 23 Chapter 24 Chapter 25 Chapter 26 Chapter 27 Chapter 28 Chapter 29 Chapter 30 Chapter 31 Chapter 32 Chapter 33 Chapter 34 Chapter 35 Chapter 36 Chapter 37 Chapter 38 Chapter 39 Chapter 40 Chapter 41 Chapter 42 Chapter 43 Chapter 44 Chapter 45 Chapter 46 Chapter 47

mausala parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5 Chapter 6 Chapter 7 Chapter 8 Chapter 9

mahāprasthānika parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3

svargārohaṇa parva

Chapter 1 Chapter 2 Chapter 3 Chapter 4 Chapter 5