महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-4, chapter-20
भीमसेन उवाच ।
धिगस्तु मे बाहुबलं गाण्डीवं फल्गुनस्य च ।
यत्ते रक्तौ पुरा भूत्वा पाणी कृतकिणावुभौ ॥१॥
धिगस्तु मे बाहुबलं गाण्डीवं फल्गुनस्य च ।
यत्ते रक्तौ पुरा भूत्वा पाणी कृतकिणावुभौ ॥१॥
1. bhīmasena uvāca ,
dhigastu me bāhubalaṁ gāṇḍīvaṁ phalgunasya ca ,
yatte raktau purā bhūtvā pāṇī kṛtakiṇāvubhau.
dhigastu me bāhubalaṁ gāṇḍīvaṁ phalgunasya ca ,
yatte raktau purā bhūtvā pāṇī kṛtakiṇāvubhau.
1.
bhīmasenaḥ uvāca dhik astu me bāhubalam gāṇḍīvam phālgunasya
ca yat te raktau purā bhūtvā pāṇī kṛtakīṇau ubhau
ca yat te raktau purā bhūtvā pāṇī kṛtakīṇau ubhau
1.
Bhīmasena said: Shame upon my arm-strength and upon Arjuna's (Phalguna's) Gāṇḍīva bow! For these two hands of mine, which were formerly soft and red, have now become calloused.
सभायां स्म विराटस्य करोमि कदनं महत् ।
तत्र मां धर्मराजस्तु कटाक्षेण न्यवारयत् ।
तदहं तस्य विज्ञाय स्थित एवास्मि भामिनि ॥२॥
तत्र मां धर्मराजस्तु कटाक्षेण न्यवारयत् ।
तदहं तस्य विज्ञाय स्थित एवास्मि भामिनि ॥२॥
2. sabhāyāṁ sma virāṭasya karomi kadanaṁ mahat ,
tatra māṁ dharmarājastu kaṭākṣeṇa nyavārayat ,
tadahaṁ tasya vijñāya sthita evāsmi bhāmini.
tatra māṁ dharmarājastu kaṭākṣeṇa nyavārayat ,
tadahaṁ tasya vijñāya sthita evāsmi bhāmini.
2.
sabhāyām sma virāṭasya karomi kadanam
mahat tatra mām dharmarājaḥ tu
kaṭākṣeṇa nyavārayat tat aham tasya
vijñāya sthitaḥ eva asmi bhāmini
mahat tatra mām dharmarājaḥ tu
kaṭākṣeṇa nyavārayat tat aham tasya
vijñāya sthitaḥ eva asmi bhāmini
2.
In Virāta's (Virāṭa's) assembly, I was about to inflict great destruction. But there, the king of righteousness (dharma-rāja) [Yudhiṣṭhira] restrained me with a mere glance. Understanding his intention, O passionate woman, I remained still.
यच्च राष्ट्रात्प्रच्यवनं कुरूणामवधश्च यः ।
सुयोधनस्य कर्णस्य शकुनेः सौबलस्य च ॥३॥
सुयोधनस्य कर्णस्य शकुनेः सौबलस्य च ॥३॥
3. yacca rāṣṭrātpracyavanaṁ kurūṇāmavadhaśca yaḥ ,
suyodhanasya karṇasya śakuneḥ saubalasya ca.
suyodhanasya karṇasya śakuneḥ saubalasya ca.
3.
yat ca rāṣṭrāt pracyavanam kurūṇām avadhaḥ ca
yaḥ suyodhanasya karṇasya śakuneḥ saubalasya ca
yaḥ suyodhanasya karṇasya śakuneḥ saubalasya ca
3.
And the expulsion from the kingdom, and the slaying of the Kurus, and of Suyodhana, Karṇa, and Śakuni, the son of Subala (Subala).
दुःशासनस्य पापस्य यन्मया न हृतं शिरः ।
तन्मे दहति कल्याणि हृदि शल्यमिवार्पितम् ।
मा धर्मं जहि सुश्रोणि क्रोधं जहि महामते ॥४॥
तन्मे दहति कल्याणि हृदि शल्यमिवार्पितम् ।
मा धर्मं जहि सुश्रोणि क्रोधं जहि महामते ॥४॥
4. duḥśāsanasya pāpasya yanmayā na hṛtaṁ śiraḥ ,
tanme dahati kalyāṇi hṛdi śalyamivārpitam ,
mā dharmaṁ jahi suśroṇi krodhaṁ jahi mahāmate.
tanme dahati kalyāṇi hṛdi śalyamivārpitam ,
mā dharmaṁ jahi suśroṇi krodhaṁ jahi mahāmate.
4.
duḥśāsanasya pāpasya yat mayā na
hṛtam śiraḥ tat me dahati kalyāṇi
hṛdi śalyam iva arpitam mā dharmam
jahi suśroṇi krodham jahi mahāmate
hṛtam śiraḥ tat me dahati kalyāṇi
hṛdi śalyam iva arpitam mā dharmam
jahi suśroṇi krodham jahi mahāmate
4.
The fact that the head of that wicked Duḥśāsana was not severed by me - that, O blessed one (Kalyāṇī), burns me in my heart like an arrow (śalya) fixed within. Therefore, O fair-hipped one (Suśroṇī), do not abandon natural law (dharma); instead, abandon anger, O great-minded one (Mahāmate).
इमं च समुपालम्भं त्वत्तो राजा युधिष्ठिरः ।
शृणुयाद्यदि कल्याणि कृत्स्नं जह्यात्स जीवितम् ॥५॥
शृणुयाद्यदि कल्याणि कृत्स्नं जह्यात्स जीवितम् ॥५॥
5. imaṁ ca samupālambhaṁ tvatto rājā yudhiṣṭhiraḥ ,
śṛṇuyādyadi kalyāṇi kṛtsnaṁ jahyātsa jīvitam.
śṛṇuyādyadi kalyāṇi kṛtsnaṁ jahyātsa jīvitam.
5.
imam ca samupālambham tvattaḥ rājā yudhiṣṭhiraḥ
śṛṇuyāt yadi kalyāṇi kṛtsnam jahyāt saḥ jīvitam
śṛṇuyāt yadi kalyāṇi kṛtsnam jahyāt saḥ jīvitam
5.
O auspicious one, if King Yudhishthira were to hear this reproach from you, he would abandon his entire life.
धनंजयो वा सुश्रोणि यमौ वा तनुमध्यमे ।
लोकान्तरगतेष्वेषु नाहं शक्ष्यामि जीवितुम् ॥६॥
लोकान्तरगतेष्वेषु नाहं शक्ष्यामि जीवितुम् ॥६॥
6. dhanaṁjayo vā suśroṇi yamau vā tanumadhyame ,
lokāntaragateṣveṣu nāhaṁ śakṣyāmi jīvitum.
lokāntaragateṣveṣu nāhaṁ śakṣyāmi jīvitum.
6.
dhanaṃjayaḥ vā suśroṇi yamau vā tanumadhyame
lokāntaragateṣu eṣu na aham śakṣyāmi jīvitum
lokāntaragateṣu eṣu na aham śakṣyāmi jīvitum
6.
O beautiful-hipped one, O slender-waisted one, if Dhananjaya or the twins were to depart for another world (die), I would not be able to live.
सुकन्या नाम शार्याती भार्गवं च्यवनं वने ।
वल्मीकभूतं शाम्यन्तमन्वपद्यत भामिनी ॥७॥
वल्मीकभूतं शाम्यन्तमन्वपद्यत भामिनी ॥७॥
7. sukanyā nāma śāryātī bhārgavaṁ cyavanaṁ vane ,
valmīkabhūtaṁ śāmyantamanvapadyata bhāminī.
valmīkabhūtaṁ śāmyantamanvapadyata bhāminī.
7.
sukanyā nāma śāryātī bhārgavam cyavanam vane
valmīkabhūtam śāmyantam anvapadyata bhāminī
valmīkabhūtam śāmyantam anvapadyata bhāminī
7.
The glorious lady named Sukanya, daughter of Saryati, attended upon the Bhargava (Chyavana) in the forest, who had become covered by an anthill and was meditating peacefully.
नाडायनी चेन्द्रसेना रूपेण यदि ते श्रुता ।
पतिमन्वचरद्वृद्धं पुरा वर्षसहस्रिणम् ॥८॥
पतिमन्वचरद्वृद्धं पुरा वर्षसहस्रिणम् ॥८॥
8. nāḍāyanī cendrasenā rūpeṇa yadi te śrutā ,
patimanvacaradvṛddhaṁ purā varṣasahasriṇam.
patimanvacaradvṛddhaṁ purā varṣasahasriṇam.
8.
nāḍāyanī ca indrasenā rūpeṇa yadi te śrutā
patim anvacarat vṛddham purā varṣasahasriṇam
patim anvacarat vṛddham purā varṣasahasriṇam
8.
If you have heard of Nāḍāyanī, also called Indrasena, regarding her beauty, then know that she formerly served her ancient husband, who was a thousand years old.
दुहिता जनकस्यापि वैदेही यदि ते श्रुता ।
पतिमन्वचरत्सीता महारण्यनिवासिनम् ॥९॥
पतिमन्वचरत्सीता महारण्यनिवासिनम् ॥९॥
9. duhitā janakasyāpi vaidehī yadi te śrutā ,
patimanvacaratsītā mahāraṇyanivāsinam.
patimanvacaratsītā mahāraṇyanivāsinam.
9.
duhitā janakasya api vaidehī yadi te śrutā
patim anvacarat sītā mahāraṇyanivāsinam
patim anvacarat sītā mahāraṇyanivāsinam
9.
If you have heard of Vaidehi, the daughter of Janaka, know that Sita followed her husband, who was dwelling in the great forest.
रक्षसा निग्रहं प्राप्य रामस्य महिषी प्रिया ।
क्लिश्यमानापि सुश्रोणी राममेवान्वपद्यत ॥१०॥
क्लिश्यमानापि सुश्रोणी राममेवान्वपद्यत ॥१०॥
10. rakṣasā nigrahaṁ prāpya rāmasya mahiṣī priyā ,
kliśyamānāpi suśroṇī rāmamevānvapadyata.
kliśyamānāpi suśroṇī rāmamevānvapadyata.
10.
rakṣasā nigraham prāpya rāmasya mahiṣī priyā
kliśyamānā api suśroṇī rāmam eva anvapadyata
kliśyamānā api suśroṇī rāmam eva anvapadyata
10.
Even though the beloved queen of Rama, the fair-hipped one, suffered capture by a demon (rakṣas), she still resorted to Rama alone.
लोपामुद्रा तथा भीरु वयोरूपसमन्विता ।
अगस्त्यमन्वयाद्धित्वा कामान्सर्वानमानुषान् ॥११॥
अगस्त्यमन्वयाद्धित्वा कामान्सर्वानमानुषान् ॥११॥
11. lopāmudrā tathā bhīru vayorūpasamanvitā ,
agastyamanvayāddhitvā kāmānsarvānamānuṣān.
agastyamanvayāddhitvā kāmānsarvānamānuṣān.
11.
lopāmudrā tathā bhīru vayorūpasamanvitā
agastyam anvayat hitvā kāmān sarvān amānuṣān
agastyam anvayat hitvā kāmān sarvān amānuṣān
11.
Similarly, Lopamudra, though delicate and endowed with youth and beauty, followed Agastya, abandoning all superhuman desires.
यथैताः कीर्तिता नार्यो रूपवत्यः पतिव्रताः ।
तथा त्वमपि कल्याणि सर्वैः समुदिता गुणैः ॥१२॥
तथा त्वमपि कल्याणि सर्वैः समुदिता गुणैः ॥१२॥
12. yathaitāḥ kīrtitā nāryo rūpavatyaḥ pativratāḥ ,
tathā tvamapi kalyāṇi sarvaiḥ samuditā guṇaiḥ.
tathā tvamapi kalyāṇi sarvaiḥ samuditā guṇaiḥ.
12.
yathā etāḥ kīrtitāḥ nāryaḥ rūpavatyah pativratāḥ
tathā tvam api kalyāṇi sarvaiḥ samudita guṇaiḥ
tathā tvam api kalyāṇi sarvaiḥ samudita guṇaiḥ
12.
Just as these beautiful and devoted women have been celebrated, so too, O auspicious one, are you endowed with all good qualities.
मादीर्घं क्षम कालं त्वं मासमध्यर्धसंमितम् ।
पूर्णे त्रयोदशे वर्षे राज्ञो राज्ञी भविष्यसि ॥१३॥
पूर्णे त्रयोदशे वर्षे राज्ञो राज्ञी भविष्यसि ॥१३॥
13. mādīrghaṁ kṣama kālaṁ tvaṁ māsamadhyardhasaṁmitam ,
pūrṇe trayodaśe varṣe rājño rājñī bhaviṣyasi.
pūrṇe trayodaśe varṣe rājño rājñī bhaviṣyasi.
13.
mā dīrgham kṣama kālam tvam māsam adhyardhasaṃmitam
| pūrṇe trayodaśe varṣe rājñaḥ rājñī bhaviṣyasi
| pūrṇe trayodaśe varṣe rājñaḥ rājñī bhaviṣyasi
13.
You should not endure this long period, not even for an additional month and a half. Upon the completion of the thirteenth year, you will again become the king's queen.
द्रौपद्युवाच ।
आर्तयैतन्मया भीम कृतं बाष्पविमोक्षणम् ।
अपारयन्त्या दुःखानि न राजानमुपालभे ॥१४॥
आर्तयैतन्मया भीम कृतं बाष्पविमोक्षणम् ।
अपारयन्त्या दुःखानि न राजानमुपालभे ॥१४॥
14. draupadyuvāca ,
ārtayaitanmayā bhīma kṛtaṁ bāṣpavimokṣaṇam ,
apārayantyā duḥkhāni na rājānamupālabhe.
ārtayaitanmayā bhīma kṛtaṁ bāṣpavimokṣaṇam ,
apārayantyā duḥkhāni na rājānamupālabhe.
14.
draupadī uvāca | ārtayā etat mayā bhīma kṛtam
bāṣpavimokṣaṇam | apārayantyā duḥkhāni na rājānam upālabhe
bāṣpavimokṣaṇam | apārayantyā duḥkhāni na rājānam upālabhe
14.
Draupadi said: "O Bhima, I have shed these tears out of distress, being unable to endure these sorrows. I do not blame the king."
विमुक्तेन व्यतीतेन भीमसेन महाबल ।
प्रत्युपस्थितकालस्य कार्यस्यानन्तरो भव ॥१५॥
प्रत्युपस्थितकालस्य कार्यस्यानन्तरो भव ॥१५॥
15. vimuktena vyatītena bhīmasena mahābala ,
pratyupasthitakālasya kāryasyānantaro bhava.
pratyupasthitakālasya kāryasyānantaro bhava.
15.
vimuktena vyatītena bhīmasena mahābala |
pratyupasthitakālasya kāryasya anantaraḥ bhava
pratyupasthitakālasya kāryasya anantaraḥ bhava
15.
O Bhimasena, mighty one, let go of what is past and gone. Be ready for the task whose time has now arrived.
ममेह भीम कैकेयी रूपाभिभवशङ्कया ।
नित्यमुद्विजते राजा कथं नेयादिमामिति ॥१६॥
नित्यमुद्विजते राजा कथं नेयादिमामिति ॥१६॥
16. mameha bhīma kaikeyī rūpābhibhavaśaṅkayā ,
nityamudvijate rājā kathaṁ neyādimāmiti.
nityamudvijate rājā kathaṁ neyādimāmiti.
16.
mama iha bhīma kaikeyī rūpābhibhavaśaṅkayā
| nityam udvijate rājā katham neyāt imām iti
| nityam udvijate rājā katham neyāt imām iti
16.
O Bhima, here, due to Kaikeyi's constant fear of being surpassed in beauty, the king always worries, thinking, 'How will this one (Draupadi) be dealt with?'
तस्या विदित्वा तं भावं स्वयं चानृतदर्शनः ।
कीचकोऽयं सुदुष्टात्मा सदा प्रार्थयते हि माम् ॥१७॥
कीचकोऽयं सुदुष्टात्मा सदा प्रार्थयते हि माम् ॥१७॥
17. tasyā viditvā taṁ bhāvaṁ svayaṁ cānṛtadarśanaḥ ,
kīcako'yaṁ suduṣṭātmā sadā prārthayate hi mām.
kīcako'yaṁ suduṣṭātmā sadā prārthayate hi mām.
17.
tasyāḥ viditvā tam bhāvam svayam ca anṛtadarśanaḥ
kīcakaḥ ayam sudusṭātmā sadā prārthayate hi mām
kīcakaḥ ayam sudusṭātmā sadā prārthayate hi mām
17.
Having understood his intention, and being myself a witness to his deceit, this Kīcaka, whose inner self (ātman) is exceedingly wicked, indeed always solicits me.
तमहं कुपिता भीम पुनः कोपं नियम्य च ।
अब्रुवं कामसंमूढमात्मानं रक्ष कीचक ॥१८॥
अब्रुवं कामसंमूढमात्मानं रक्ष कीचक ॥१८॥
18. tamahaṁ kupitā bhīma punaḥ kopaṁ niyamya ca ,
abruvaṁ kāmasaṁmūḍhamātmānaṁ rakṣa kīcaka.
abruvaṁ kāmasaṁmūḍhamātmānaṁ rakṣa kīcaka.
18.
tam aham kupitā bhīma punaḥ kopam niyamya ca
abruvam kāmasaṃmūḍham ātmanam rakṣa kīcaka
abruvam kāmasaṃmūḍham ātmanam rakṣa kīcaka
18.
Though I was angered, O fearful Kīcaka, I again restrained my wrath and said to him, who was utterly bewildered by lust, 'Protect your own self (ātman)!'
गन्धर्वाणामहं भार्या पञ्चानां महिषी प्रिया ।
ते त्वां निहन्युर्दुर्धर्षाः शूराः साहसकारिणः ॥१९॥
ते त्वां निहन्युर्दुर्धर्षाः शूराः साहसकारिणः ॥१९॥
19. gandharvāṇāmahaṁ bhāryā pañcānāṁ mahiṣī priyā ,
te tvāṁ nihanyurdurdharṣāḥ śūrāḥ sāhasakāriṇaḥ.
te tvāṁ nihanyurdurdharṣāḥ śūrāḥ sāhasakāriṇaḥ.
19.
gandharvāṇām aham bhāryā pañcānām mahiṣī priyā
te tvām nihanyuḥ durdharṣāḥ śūrāḥ sāhasakāriṇaḥ
te tvām nihanyuḥ durdharṣāḥ śūrāḥ sāhasakāriṇaḥ
19.
I am the beloved chief wife of five Gandharvas. Those invincible, brave, and valorous ones would kill you.
एवमुक्तः स दुष्टात्मा कीचकः प्रत्युवाच ह ।
नाहं बिभेमि सैरन्ध्रि गन्धर्वाणां शुचिस्मिते ॥२०॥
नाहं बिभेमि सैरन्ध्रि गन्धर्वाणां शुचिस्मिते ॥२०॥
20. evamuktaḥ sa duṣṭātmā kīcakaḥ pratyuvāca ha ,
nāhaṁ bibhemi sairandhri gandharvāṇāṁ śucismite.
nāhaṁ bibhemi sairandhri gandharvāṇāṁ śucismite.
20.
evam uktaḥ saḥ duṣṭātmā kīcakaḥ pratyuvāca ha na
aham bibhemi sairandhri gandharvāṇām śucismite
aham bibhemi sairandhri gandharvāṇām śucismite
20.
Thus addressed, that wicked-minded Kīcaka replied, 'O Sairandhrī, O pure-smiling one, I do not fear the Gandharvas!'
शतं सहस्रमपि वा गन्धर्वाणामहं रणे ।
समागतं हनिष्यामि त्वं भीरु कुरु मे क्षणम् ॥२१॥
समागतं हनिष्यामि त्वं भीरु कुरु मे क्षणम् ॥२१॥
21. śataṁ sahasramapi vā gandharvāṇāmahaṁ raṇe ,
samāgataṁ haniṣyāmi tvaṁ bhīru kuru me kṣaṇam.
samāgataṁ haniṣyāmi tvaṁ bhīru kuru me kṣaṇam.
21.
śatam sahasram api vā gandharvāṇām aham raṇe
samāgatam haniṣyāmi tvam bhīru kuru me kṣaṇam
samāgatam haniṣyāmi tvam bhīru kuru me kṣaṇam
21.
I will slay even a hundred or a thousand Gandharvas assembled in battle. You, timid one, just give me a moment.
इत्युक्ते चाब्रुवं सूतं कामातुरमहं पुनः ।
न त्वं प्रतिबलस्तेषां गन्धर्वाणां यशस्विनाम् ॥२२॥
न त्वं प्रतिबलस्तेषां गन्धर्वाणां यशस्विनाम् ॥२२॥
22. ityukte cābruvaṁ sūtaṁ kāmāturamahaṁ punaḥ ,
na tvaṁ pratibalasteṣāṁ gandharvāṇāṁ yaśasvinām.
na tvaṁ pratibalasteṣāṁ gandharvāṇāṁ yaśasvinām.
22.
iti ukte ca abruvam sūtam kāmāturam aham punaḥ
na tvam pratibalaḥ teṣām gandharvāṇām yaśasvinām
na tvam pratibalaḥ teṣām gandharvāṇām yaśasvinām
22.
And after this was said, I again spoke to the charioteer (sūta), who was tormented by desire, saying, 'You are not an equal match for those renowned Gandharvas.'
धर्मे स्थितास्मि सततं कुलशीलसमन्विता ।
नेच्छामि कंचिद्वध्यन्तं तेन जीवसि कीचक ॥२३॥
नेच्छामि कंचिद्वध्यन्तं तेन जीवसि कीचक ॥२३॥
23. dharme sthitāsmi satataṁ kulaśīlasamanvitā ,
necchāmi kaṁcidvadhyantaṁ tena jīvasi kīcaka.
necchāmi kaṁcidvadhyantaṁ tena jīvasi kīcaka.
23.
dharme sthitā asmi satatam kulaśīlasamanvitā na
icchāmi kañcit vadhyantam tena jīvasi kīcaka
icchāmi kañcit vadhyantam tena jīvasi kīcaka
23.
I am always established in my natural law (dharma), endowed with good lineage and character. I do not wish for anyone to be killed; it is for that reason, Kīcaka, that you remain alive.
एवमुक्तः स दुष्टात्मा प्रहस्य स्वनवत्तदा ।
न तिष्ठति स्म सन्मार्गे न च धर्मं बुभूषति ॥२४॥
न तिष्ठति स्म सन्मार्गे न च धर्मं बुभूषति ॥२४॥
24. evamuktaḥ sa duṣṭātmā prahasya svanavattadā ,
na tiṣṭhati sma sanmārge na ca dharmaṁ bubhūṣati.
na tiṣṭhati sma sanmārge na ca dharmaṁ bubhūṣati.
24.
evam uktaḥ saḥ duṣṭātmā prahasya svanavat tadā
na tiṣṭhati sma sanmārge na ca dharmam bubhūṣati
na tiṣṭhati sma sanmārge na ca dharmam bubhūṣati
24.
Thus addressed, that evil-minded one laughed loudly then. He did not remain on the right path, nor did he wish to uphold his natural law (dharma).
पापात्मा पापभावश्च कामरागवशानुगः ।
अविनीतश्च दुष्टात्मा प्रत्याख्यातः पुनः पुनः ।
दर्शने दर्शने हन्यात्तथा जह्यां च जीवितम् ॥२५॥
अविनीतश्च दुष्टात्मा प्रत्याख्यातः पुनः पुनः ।
दर्शने दर्शने हन्यात्तथा जह्यां च जीवितम् ॥२५॥
25. pāpātmā pāpabhāvaśca kāmarāgavaśānugaḥ ,
avinītaśca duṣṭātmā pratyākhyātaḥ punaḥ punaḥ ,
darśane darśane hanyāttathā jahyāṁ ca jīvitam.
avinītaśca duṣṭātmā pratyākhyātaḥ punaḥ punaḥ ,
darśane darśane hanyāttathā jahyāṁ ca jīvitam.
25.
pāpātmā pāpabhāvaḥ ca kāmarāgavaśānugaḥ
| avinītaḥ ca duṣṭātmā
pratyākhyātaḥ punaḥ punaḥ | darśane
darśane hanyāt tathā jahyām ca jīvitam
| avinītaḥ ca duṣṭātmā
pratyākhyātaḥ punaḥ punaḥ | darśane
darśane hanyāt tathā jahyām ca jīvitam
25.
He, the sinful-souled (pāpātman) one, with a sinful disposition, enslaved by desire and passion, undisciplined, and evil-minded, has been rejected repeatedly. I would kill him at every sight, and in doing so, I would even give up my own life.
तद्धर्मे यतमानानां महान्धर्मो नशिष्यति ।
समयं रक्षमाणानां भार्या वो न भविष्यति ॥२६॥
समयं रक्षमाणानां भार्या वो न भविष्यति ॥२६॥
26. taddharme yatamānānāṁ mahāndharmo naśiṣyati ,
samayaṁ rakṣamāṇānāṁ bhāryā vo na bhaviṣyati.
samayaṁ rakṣamāṇānāṁ bhāryā vo na bhaviṣyati.
26.
tat dharme yatamānānām mahān dharmaḥ naśiṣyati
| samayam rakṣamāṇānām bhāryā vaḥ na bhaviṣyati
| samayam rakṣamāṇānām bhāryā vaḥ na bhaviṣyati
26.
A great natural law (dharma) will be destroyed for those who strive for a specific natural law (dharma). And for those protecting their covenant (samaya), wives will not be available to them.
भार्यायां रक्ष्यमाणायां प्रजा भवति रक्षिता ।
प्रजायां रक्ष्यमाणायामात्मा भवति रक्षितः ॥२७॥
प्रजायां रक्ष्यमाणायामात्मा भवति रक्षितः ॥२७॥
27. bhāryāyāṁ rakṣyamāṇāyāṁ prajā bhavati rakṣitā ,
prajāyāṁ rakṣyamāṇāyāmātmā bhavati rakṣitaḥ.
prajāyāṁ rakṣyamāṇāyāmātmā bhavati rakṣitaḥ.
27.
bhāryāyām rakṣyamāṇāyām prajā bhavati rakṣitā
| prajāyām rakṣyamāṇāyām ātmā bhavati rakṣitaḥ
| prajāyām rakṣyamāṇāyām ātmā bhavati rakṣitaḥ
27.
When the wife is protected, the progeny is protected. When the progeny is protected, the self (ātman) is protected.
वदतां वर्णधर्मांश्च ब्राह्मणानां हि मे श्रुतम् ।
क्षत्रियस्य सदा धर्मो नान्यः शत्रुनिबर्हणात् ॥२८॥
क्षत्रियस्य सदा धर्मो नान्यः शत्रुनिबर्हणात् ॥२८॥
28. vadatāṁ varṇadharmāṁśca brāhmaṇānāṁ hi me śrutam ,
kṣatriyasya sadā dharmo nānyaḥ śatrunibarhaṇāt.
kṣatriyasya sadā dharmo nānyaḥ śatrunibarhaṇāt.
28.
vadatām varṇadharmān ca brāhmaṇānām hi me śrutam |
kṣatriyasya sadā dharmaḥ na anyaḥ śatrunibarhaṇāt
kṣatriyasya sadā dharmaḥ na anyaḥ śatrunibarhaṇāt
28.
Indeed, I have heard from the Brahmins speaking of the duties (dharma) of the social classes (varṇa). For a Kṣatriya, the constant natural law (dharma) is none other than the destruction of enemies.
पश्यतो धर्मराजस्य कीचको मां पदावधीत् ।
तव चैव समक्षं वै भीमसेन महाबल ॥२९॥
तव चैव समक्षं वै भीमसेन महाबल ॥२९॥
29. paśyato dharmarājasya kīcako māṁ padāvadhīt ,
tava caiva samakṣaṁ vai bhīmasena mahābala.
tava caiva samakṣaṁ vai bhīmasena mahābala.
29.
paśyataḥ dharmarājasya kīcakaḥ mām padā avadhīt
tava ca eva samakṣam vai bhīmasena mahābala
tava ca eva samakṣam vai bhīmasena mahābala
29.
Even while King Yudhiṣṭhira, the upholder of natural law (dharma), was watching, Kīcaka kicked me. And indeed, O mighty Bhīmasena, it happened right before your very eyes.
त्वया ह्यहं परित्राता तस्माद्घोराज्जटासुरात् ।
जयद्रथं तथैव त्वमजैषीर्भ्रातृभिः सह ॥३०॥
जयद्रथं तथैव त्वमजैषीर्भ्रातृभिः सह ॥३०॥
30. tvayā hyahaṁ paritrātā tasmādghorājjaṭāsurāt ,
jayadrathaṁ tathaiva tvamajaiṣīrbhrātṛbhiḥ saha.
jayadrathaṁ tathaiva tvamajaiṣīrbhrātṛbhiḥ saha.
30.
tvayā hi aham paritrātā tasmāt ghorāt jaṭāsurāt
jayadratham tathā eva tvam ajaiṣīḥ bhrātṛbhiḥ saha
jayadratham tathā eva tvam ajaiṣīḥ bhrātṛbhiḥ saha
30.
Indeed, you protected me from that terrible Jaṭāsura. And in the same way, you conquered Jayadratha along with your brothers.
जहीममपि पापं त्वं योऽयं मामवमन्यते ।
कीचको राजवाल्लभ्याच्छोककृन्मम भारत ॥३१॥
कीचको राजवाल्लभ्याच्छोककृन्मम भारत ॥३१॥
31. jahīmamapi pāpaṁ tvaṁ yo'yaṁ māmavamanyate ,
kīcako rājavāllabhyācchokakṛnmama bhārata.
kīcako rājavāllabhyācchokakṛnmama bhārata.
31.
jahi imam api pāpam tvam yaḥ ayam mām avamanyate
kīcakaḥ rājavāllabhyāt śokakṛt mama bhārata
kīcakaḥ rājavāllabhyāt śokakṛt mama bhārata
31.
You must kill this sinful one as well, this Kīcaka, who, due to the king's favor, disrespects me and causes me such sorrow, O Bhārata (descendant of Bharata).
तमेवं कामसंमत्तं भिन्धि कुम्भमिवाश्मनि ।
यो निमित्तमनर्थानां बहूनां मम भारत ॥३२॥
यो निमित्तमनर्थानां बहूनां मम भारत ॥३२॥
32. tamevaṁ kāmasaṁmattaṁ bhindhi kumbhamivāśmani ,
yo nimittamanarthānāṁ bahūnāṁ mama bhārata.
yo nimittamanarthānāṁ bahūnāṁ mama bhārata.
32.
tam evam kāmasaṃmattam bhindhi kumbham iva aśmani
yaḥ nimittam anarthānām bahūnām mama bhārata
yaḥ nimittam anarthānām bahūnām mama bhārata
32.
Thus, break him, this Kīcaka, who is maddened by desire, just like you would break a pot on a stone. He is indeed the cause of my many misfortunes, O Bhārata (descendant of Bharata).
तं चेज्जीवन्तमादित्यः प्रातरभ्युदयिष्यति ।
विषमालोड्य पास्यामि मा कीचकवशं गमम् ।
श्रेयो हि मरणं मह्यं भीमसेन तवाग्रतः ॥३३॥
विषमालोड्य पास्यामि मा कीचकवशं गमम् ।
श्रेयो हि मरणं मह्यं भीमसेन तवाग्रतः ॥३३॥
33. taṁ cejjīvantamādityaḥ prātarabhyudayiṣyati ,
viṣamāloḍya pāsyāmi mā kīcakavaśaṁ gamam ,
śreyo hi maraṇaṁ mahyaṁ bhīmasena tavāgrataḥ.
viṣamāloḍya pāsyāmi mā kīcakavaśaṁ gamam ,
śreyo hi maraṇaṁ mahyaṁ bhīmasena tavāgrataḥ.
33.
tam cet jīvantam ādityaḥ prātaḥ
abhyudayiṣyati viṣam āloḍya pāsyāmi
mā kīcakavaśam gamam śreyaḥ hi
maraṇam mahyam bhīmasena tava agrataḥ
abhyudayiṣyati viṣam āloḍya pāsyāmi
mā kīcakavaśam gamam śreyaḥ hi
maraṇam mahyam bhīmasena tava agrataḥ
33.
If the sun rises tomorrow morning finding me still alive, I will mix and drink poison. Let me not fall under Kīcaka's control. Indeed, Bhīmasena, death in your presence is far better for me.
वैशंपायन उवाच ।
इत्युक्त्वा प्रारुदत्कृष्णा भीमस्योरः समाश्रिता ।
भीमश्च तां परिष्वज्य महत्सान्त्वं प्रयुज्य च ।
कीचकं मनसागच्छत्सृक्किणी परिसंलिहन् ॥३४॥
इत्युक्त्वा प्रारुदत्कृष्णा भीमस्योरः समाश्रिता ।
भीमश्च तां परिष्वज्य महत्सान्त्वं प्रयुज्य च ।
कीचकं मनसागच्छत्सृक्किणी परिसंलिहन् ॥३४॥
34. vaiśaṁpāyana uvāca ,
ityuktvā prārudatkṛṣṇā bhīmasyoraḥ samāśritā ,
bhīmaśca tāṁ pariṣvajya mahatsāntvaṁ prayujya ca ,
kīcakaṁ manasāgacchatsṛkkiṇī parisaṁlihan.
ityuktvā prārudatkṛṣṇā bhīmasyoraḥ samāśritā ,
bhīmaśca tāṁ pariṣvajya mahatsāntvaṁ prayujya ca ,
kīcakaṁ manasāgacchatsṛkkiṇī parisaṁlihan.
34.
vaiśampāyanaḥ uvāca iti uktvā prārudat
kṛṣṇā bhīmasya uraḥ samāśritā bhīmaḥ ca tām
pariṣvajya mahat sāntvam prayujya ca
kīcakam manasā agacchat sṛkkiṇī parisaṃlihan
kṛṣṇā bhīmasya uraḥ samāśritā bhīmaḥ ca tām
pariṣvajya mahat sāntvam prayujya ca
kīcakam manasā agacchat sṛkkiṇī parisaṃlihan
34.
Vaiśampāyana said: Having spoken thus, Kṛṣṇā (Draupadī) wept, having taken refuge on Bhīma's chest. Bhīma, embracing her and offering great comfort, mentally approached Kīcaka, licking the corners of his mouth.
Links to all chapters:
ādi parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
sabhā parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
vana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
virāṭa parva (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20 (current chapter)
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
udyoga parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
bhīṣma parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
droṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
karṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
śalya parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
sauptika parva
strī parva
śānti parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
Chapter 300
Chapter 301
Chapter 302
Chapter 303
Chapter 304
Chapter 305
Chapter 306
Chapter 307
Chapter 308
Chapter 309
Chapter 310
Chapter 311
Chapter 312
Chapter 313
Chapter 314
Chapter 315
Chapter 316
Chapter 317
Chapter 318
Chapter 319
Chapter 320
Chapter 321
Chapter 322
Chapter 323
Chapter 324
Chapter 325
Chapter 326
Chapter 327
Chapter 328
Chapter 329
Chapter 330
Chapter 331
Chapter 332
Chapter 333
Chapter 334
Chapter 335
Chapter 336
Chapter 337
Chapter 338
Chapter 339
Chapter 340
Chapter 341
Chapter 342
Chapter 343
Chapter 344
Chapter 345
Chapter 346
Chapter 347
Chapter 348
Chapter 349
Chapter 350
Chapter 351
Chapter 352
Chapter 353
anuśāsana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
aśvamedhika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
āśramavāsika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47