महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-13, chapter-101
युधिष्ठिर उवाच ।
आलोकदानं नामैतत्कीदृशं भरतर्षभ ।
कथमेतत्समुत्पन्नं फलं चात्र ब्रवीहि मे ॥१॥
आलोकदानं नामैतत्कीदृशं भरतर्षभ ।
कथमेतत्समुत्पन्नं फलं चात्र ब्रवीहि मे ॥१॥
1. yudhiṣṭhira uvāca ,
ālokadānaṁ nāmaitatkīdṛśaṁ bharatarṣabha ,
kathametatsamutpannaṁ phalaṁ cātra bravīhi me.
ālokadānaṁ nāmaitatkīdṛśaṁ bharatarṣabha ,
kathametatsamutpannaṁ phalaṁ cātra bravīhi me.
भीष्म उवाच ।
अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम् ।
मनोः प्रजापतेर्वादं सुवर्णस्य च भारत ॥२॥
अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम् ।
मनोः प्रजापतेर्वादं सुवर्णस्य च भारत ॥२॥
2. bhīṣma uvāca ,
atrāpyudāharantīmamitihāsaṁ purātanam ,
manoḥ prajāpatervādaṁ suvarṇasya ca bhārata.
atrāpyudāharantīmamitihāsaṁ purātanam ,
manoḥ prajāpatervādaṁ suvarṇasya ca bhārata.
तपस्वी कश्चिदभवत्सुवर्णो नाम नामतः ।
वर्णतो हेमवर्णः स सुवर्ण इति पप्रथे ॥३॥
वर्णतो हेमवर्णः स सुवर्ण इति पप्रथे ॥३॥
3. tapasvī kaścidabhavatsuvarṇo nāma nāmataḥ ,
varṇato hemavarṇaḥ sa suvarṇa iti paprathe.
varṇato hemavarṇaḥ sa suvarṇa iti paprathe.
कुलशीलगुणोपेतः स्वाध्याये च परं गतः ।
बहून्स्ववंशप्रभवान्समतीतः स्वकैर्गुणैः ॥४॥
बहून्स्ववंशप्रभवान्समतीतः स्वकैर्गुणैः ॥४॥
4. kulaśīlaguṇopetaḥ svādhyāye ca paraṁ gataḥ ,
bahūnsvavaṁśaprabhavānsamatītaḥ svakairguṇaiḥ.
bahūnsvavaṁśaprabhavānsamatītaḥ svakairguṇaiḥ.
स कदाचिन्मनुं विप्रो ददर्शोपससर्प च ।
कुशलप्रश्नमन्योन्यं तौ च तत्र प्रचक्रतुः ॥५॥
कुशलप्रश्नमन्योन्यं तौ च तत्र प्रचक्रतुः ॥५॥
5. sa kadācinmanuṁ vipro dadarśopasasarpa ca ,
kuśalapraśnamanyonyaṁ tau ca tatra pracakratuḥ.
kuśalapraśnamanyonyaṁ tau ca tatra pracakratuḥ.
ततस्तौ सिद्धसंकल्पौ मेरौ काञ्चनपर्वते ।
रमणीये शिलापृष्ठे सहितौ संन्यषीदताम् ॥६॥
रमणीये शिलापृष्ठे सहितौ संन्यषीदताम् ॥६॥
6. tatastau siddhasaṁkalpau merau kāñcanaparvate ,
ramaṇīye śilāpṛṣṭhe sahitau saṁnyaṣīdatām.
ramaṇīye śilāpṛṣṭhe sahitau saṁnyaṣīdatām.
तत्र तौ कथयामास्तां कथा नानाविधाश्रयाः ।
ब्रह्मर्षिदेवदैत्यानां पुराणानां महात्मनाम् ॥७॥
ब्रह्मर्षिदेवदैत्यानां पुराणानां महात्मनाम् ॥७॥
7. tatra tau kathayāmāstāṁ kathā nānāvidhāśrayāḥ ,
brahmarṣidevadaityānāṁ purāṇānāṁ mahātmanām.
brahmarṣidevadaityānāṁ purāṇānāṁ mahātmanām.
सुवर्णस्त्वब्रवीद्वाक्यं मनुं स्वायंभुवं प्रभुम् ।
हितार्थं सर्वभूतानां प्रश्नं मे वक्तुमर्हसि ॥८॥
हितार्थं सर्वभूतानां प्रश्नं मे वक्तुमर्हसि ॥८॥
8. suvarṇastvabravīdvākyaṁ manuṁ svāyaṁbhuvaṁ prabhum ,
hitārthaṁ sarvabhūtānāṁ praśnaṁ me vaktumarhasi.
hitārthaṁ sarvabhūtānāṁ praśnaṁ me vaktumarhasi.
सुमनोभिर्यदिज्यन्ते दैवतानि प्रजेश्वर ।
किमेतत्कथमुत्पन्नं फलयोगं च शंस मे ॥९॥
किमेतत्कथमुत्पन्नं फलयोगं च शंस मे ॥९॥
9. sumanobhiryadijyante daivatāni prajeśvara ,
kimetatkathamutpannaṁ phalayogaṁ ca śaṁsa me.
kimetatkathamutpannaṁ phalayogaṁ ca śaṁsa me.
मनुरुवाच ।
अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम् ।
शुक्रस्य च बलेश्चैव संवादं वै समागमे ॥१०॥
अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम् ।
शुक्रस्य च बलेश्चैव संवादं वै समागमे ॥१०॥
10. manuruvāca ,
atrāpyudāharantīmamitihāsaṁ purātanam ,
śukrasya ca baleścaiva saṁvādaṁ vai samāgame.
atrāpyudāharantīmamitihāsaṁ purātanam ,
śukrasya ca baleścaiva saṁvādaṁ vai samāgame.
बलेर्वैरोचनस्येह त्रैलोक्यमनुशासतः ।
समीपमाजगामाशु शुक्रो भृगुकुलोद्वहः ॥११॥
समीपमाजगामाशु शुक्रो भृगुकुलोद्वहः ॥११॥
11. balervairocanasyeha trailokyamanuśāsataḥ ,
samīpamājagāmāśu śukro bhṛgukulodvahaḥ.
samīpamājagāmāśu śukro bhṛgukulodvahaḥ.
तमर्घ्यादिभिरभ्यर्च्य भार्गवं सोऽसुराधिपः ।
निषसादासने पश्चाद्विधिवद्भूरिदक्षिणः ॥१२॥
निषसादासने पश्चाद्विधिवद्भूरिदक्षिणः ॥१२॥
12. tamarghyādibhirabhyarcya bhārgavaṁ so'surādhipaḥ ,
niṣasādāsane paścādvidhivadbhūridakṣiṇaḥ.
niṣasādāsane paścādvidhivadbhūridakṣiṇaḥ.
कथेयमभवत्तत्र या त्वया परिकीर्तिता ।
सुमनोधूपदीपानां संप्रदाने फलं प्रति ॥१३॥
सुमनोधूपदीपानां संप्रदाने फलं प्रति ॥१३॥
13. katheyamabhavattatra yā tvayā parikīrtitā ,
sumanodhūpadīpānāṁ saṁpradāne phalaṁ prati.
sumanodhūpadīpānāṁ saṁpradāne phalaṁ prati.
ततः पप्रच्छ दैत्येन्द्रः कवीन्द्रं प्रश्नमुत्तमम् ।
सुमनोधूपदीपानां किं फलं ब्रह्मवित्तम ।
प्रदानस्य द्विजश्रेष्ठ तद्भवान्वक्तुमर्हति ॥१४॥
सुमनोधूपदीपानां किं फलं ब्रह्मवित्तम ।
प्रदानस्य द्विजश्रेष्ठ तद्भवान्वक्तुमर्हति ॥१४॥
14. tataḥ papraccha daityendraḥ kavīndraṁ praśnamuttamam ,
sumanodhūpadīpānāṁ kiṁ phalaṁ brahmavittama ,
pradānasya dvijaśreṣṭha tadbhavānvaktumarhati.
sumanodhūpadīpānāṁ kiṁ phalaṁ brahmavittama ,
pradānasya dvijaśreṣṭha tadbhavānvaktumarhati.
शुक्र उवाच ।
तपः पूर्वं समुत्पन्नं धर्मस्तस्मादनन्तरम् ।
एतस्मिन्नन्तरे चैव वीरुदोषध्य एव च ॥१५॥
तपः पूर्वं समुत्पन्नं धर्मस्तस्मादनन्तरम् ।
एतस्मिन्नन्तरे चैव वीरुदोषध्य एव च ॥१५॥
15. śukra uvāca ,
tapaḥ pūrvaṁ samutpannaṁ dharmastasmādanantaram ,
etasminnantare caiva vīrudoṣadhya eva ca.
tapaḥ pūrvaṁ samutpannaṁ dharmastasmādanantaram ,
etasminnantare caiva vīrudoṣadhya eva ca.
सोमस्यात्मा च बहुधा संभूतः पृथिवीतले ।
अमृतं च विषं चैव याश्चान्यास्तुल्यजातयः ॥१६॥
अमृतं च विषं चैव याश्चान्यास्तुल्यजातयः ॥१६॥
16. somasyātmā ca bahudhā saṁbhūtaḥ pṛthivītale ,
amṛtaṁ ca viṣaṁ caiva yāścānyāstulyajātayaḥ.
amṛtaṁ ca viṣaṁ caiva yāścānyāstulyajātayaḥ.
अमृतं मनसः प्रीतिं सद्यः पुष्टिं ददाति च ।
मनो ग्लपयते तीव्रं विषं गन्धेन सर्वशः ॥१७॥
मनो ग्लपयते तीव्रं विषं गन्धेन सर्वशः ॥१७॥
17. amṛtaṁ manasaḥ prītiṁ sadyaḥ puṣṭiṁ dadāti ca ,
mano glapayate tīvraṁ viṣaṁ gandhena sarvaśaḥ.
mano glapayate tīvraṁ viṣaṁ gandhena sarvaśaḥ.
अमृतं मङ्गलं विद्धि महद्विषममङ्गलम् ।
ओषध्यो ह्यमृतं सर्वं विषं तेजोऽग्निसंभवम् ॥१८॥
ओषध्यो ह्यमृतं सर्वं विषं तेजोऽग्निसंभवम् ॥१८॥
18. amṛtaṁ maṅgalaṁ viddhi mahadviṣamamaṅgalam ,
oṣadhyo hyamṛtaṁ sarvaṁ viṣaṁ tejo'gnisaṁbhavam.
oṣadhyo hyamṛtaṁ sarvaṁ viṣaṁ tejo'gnisaṁbhavam.
मनो ह्लादयते यस्माच्छ्रियं चापि दधाति ह ।
तस्मात्सुमनसः प्रोक्ता नरैः सुकृतकर्मभिः ॥१९॥
तस्मात्सुमनसः प्रोक्ता नरैः सुकृतकर्मभिः ॥१९॥
19. mano hlādayate yasmācchriyaṁ cāpi dadhāti ha ,
tasmātsumanasaḥ proktā naraiḥ sukṛtakarmabhiḥ.
tasmātsumanasaḥ proktā naraiḥ sukṛtakarmabhiḥ.
देवताभ्यः सुमनसो यो ददाति नरः शुचिः ।
तस्मात्सुमनसः प्रोक्ता यस्मात्तुष्यन्ति देवताः ॥२०॥
तस्मात्सुमनसः प्रोक्ता यस्मात्तुष्यन्ति देवताः ॥२०॥
20. devatābhyaḥ sumanaso yo dadāti naraḥ śuciḥ ,
tasmātsumanasaḥ proktā yasmāttuṣyanti devatāḥ.
tasmātsumanasaḥ proktā yasmāttuṣyanti devatāḥ.
यं यमुद्दिश्य दीयेरन्देवं सुमनसः प्रभो ।
मङ्गलार्थं स तेनास्य प्रीतो भवति दैत्यप ॥२१॥
मङ्गलार्थं स तेनास्य प्रीतो भवति दैत्यप ॥२१॥
21. yaṁ yamuddiśya dīyerandevaṁ sumanasaḥ prabho ,
maṅgalārthaṁ sa tenāsya prīto bhavati daityapa.
maṅgalārthaṁ sa tenāsya prīto bhavati daityapa.
ज्ञेयास्तूग्राश्च सौम्याश्च तेजस्विन्यश्च ताः पृथक् ।
ओषध्यो बहुवीर्याश्च बहुरूपास्तथैव च ॥२२॥
ओषध्यो बहुवीर्याश्च बहुरूपास्तथैव च ॥२२॥
22. jñeyāstūgrāśca saumyāśca tejasvinyaśca tāḥ pṛthak ,
oṣadhyo bahuvīryāśca bahurūpāstathaiva ca.
oṣadhyo bahuvīryāśca bahurūpāstathaiva ca.
यज्ञियानां च वृक्षाणामयज्ञियान्निबोध मे ।
आसुराणि च माल्यानि दैवतेभ्यो हितानि च ॥२३॥
आसुराणि च माल्यानि दैवतेभ्यो हितानि च ॥२३॥
23. yajñiyānāṁ ca vṛkṣāṇāmayajñiyānnibodha me ,
āsurāṇi ca mālyāni daivatebhyo hitāni ca.
āsurāṇi ca mālyāni daivatebhyo hitāni ca.
राक्षसानां सुराणां च यक्षाणां च तथा प्रियाः ।
पितॄणां मानुषाणां च कान्ता यास्त्वनुपूर्वशः ॥२४॥
पितॄणां मानुषाणां च कान्ता यास्त्वनुपूर्वशः ॥२४॥
24. rākṣasānāṁ surāṇāṁ ca yakṣāṇāṁ ca tathā priyāḥ ,
pitṝṇāṁ mānuṣāṇāṁ ca kāntā yāstvanupūrvaśaḥ.
pitṝṇāṁ mānuṣāṇāṁ ca kāntā yāstvanupūrvaśaḥ.
वन्या ग्राम्याश्चेह तथा कृष्टोप्ताः पर्वताश्रयाः ।
अकण्टकाः कण्टकिन्यो गन्धरूपरसान्विताः ॥२५॥
अकण्टकाः कण्टकिन्यो गन्धरूपरसान्विताः ॥२५॥
25. vanyā grāmyāśceha tathā kṛṣṭoptāḥ parvatāśrayāḥ ,
akaṇṭakāḥ kaṇṭakinyo gandharūparasānvitāḥ.
akaṇṭakāḥ kaṇṭakinyo gandharūparasānvitāḥ.
द्विविधो हि स्मृतो गन्ध इष्टोऽनिष्टश्च पुष्पजः ।
इष्टगन्धानि देवानां पुष्पाणीति विभावयेत् ॥२६॥
इष्टगन्धानि देवानां पुष्पाणीति विभावयेत् ॥२६॥
26. dvividho hi smṛto gandha iṣṭo'niṣṭaśca puṣpajaḥ ,
iṣṭagandhāni devānāṁ puṣpāṇīti vibhāvayet.
iṣṭagandhāni devānāṁ puṣpāṇīti vibhāvayet.
अकण्टकानां वृक्षाणां श्वेतप्रायाश्च वर्णतः ।
तेषां पुष्पाणि देवानामिष्टानि सततं प्रभो ॥२७॥
तेषां पुष्पाणि देवानामिष्टानि सततं प्रभो ॥२७॥
27. akaṇṭakānāṁ vṛkṣāṇāṁ śvetaprāyāśca varṇataḥ ,
teṣāṁ puṣpāṇi devānāmiṣṭāni satataṁ prabho.
teṣāṁ puṣpāṇi devānāmiṣṭāni satataṁ prabho.
जलजानि च माल्यानि पद्मादीनि च यानि च ।
गन्धर्वनागयक्षेभ्यस्तानि दद्याद्विचक्षणः ॥२८॥
गन्धर्वनागयक्षेभ्यस्तानि दद्याद्विचक्षणः ॥२८॥
28. jalajāni ca mālyāni padmādīni ca yāni ca ,
gandharvanāgayakṣebhyastāni dadyādvicakṣaṇaḥ.
gandharvanāgayakṣebhyastāni dadyādvicakṣaṇaḥ.
ओषध्यो रक्तपुष्पाश्च कटुकाः कण्टकान्विताः ।
शत्रूणामभिचारार्थमथर्वसु निदर्शिताः ॥२९॥
शत्रूणामभिचारार्थमथर्वसु निदर्शिताः ॥२९॥
29. oṣadhyo raktapuṣpāśca kaṭukāḥ kaṇṭakānvitāḥ ,
śatrūṇāmabhicārārthamatharvasu nidarśitāḥ.
śatrūṇāmabhicārārthamatharvasu nidarśitāḥ.
तीक्ष्णवीर्यास्तु भूतानां दुरालम्भाः सकण्टकाः ।
रक्तभूयिष्ठवर्णाश्च कृष्णाश्चैवोपहारयेत् ॥३०॥
रक्तभूयिष्ठवर्णाश्च कृष्णाश्चैवोपहारयेत् ॥३०॥
30. tīkṣṇavīryāstu bhūtānāṁ durālambhāḥ sakaṇṭakāḥ ,
raktabhūyiṣṭhavarṇāśca kṛṣṇāścaivopahārayet.
raktabhūyiṣṭhavarṇāśca kṛṣṇāścaivopahārayet.
मनोहृदयनन्दिन्यो विमर्दे मधुराश्च याः ।
चारुरूपाः सुमनसो मानुषाणां स्मृता विभो ॥३१॥
चारुरूपाः सुमनसो मानुषाणां स्मृता विभो ॥३१॥
31. manohṛdayanandinyo vimarde madhurāśca yāḥ ,
cārurūpāḥ sumanaso mānuṣāṇāṁ smṛtā vibho.
cārurūpāḥ sumanaso mānuṣāṇāṁ smṛtā vibho.
न तु श्मशानसंभूता न देवायतनोद्भवाः ।
संनयेत्पुष्टियुक्तेषु विवाहेषु रहःसु च ॥३२॥
संनयेत्पुष्टियुक्तेषु विवाहेषु रहःसु च ॥३२॥
32. na tu śmaśānasaṁbhūtā na devāyatanodbhavāḥ ,
saṁnayetpuṣṭiyukteṣu vivāheṣu rahaḥsu ca.
saṁnayetpuṣṭiyukteṣu vivāheṣu rahaḥsu ca.
गिरिसानुरुहाः सौम्या देवानामुपपादयेत् ।
प्रोक्षिताभ्युक्षिताः सौम्या यथायोगं यथास्मृति ॥३३॥
प्रोक्षिताभ्युक्षिताः सौम्या यथायोगं यथास्मृति ॥३३॥
33. girisānuruhāḥ saumyā devānāmupapādayet ,
prokṣitābhyukṣitāḥ saumyā yathāyogaṁ yathāsmṛti.
prokṣitābhyukṣitāḥ saumyā yathāyogaṁ yathāsmṛti.
गन्धेन देवास्तुष्यन्ति दर्शनाद्यक्षराक्षसाः ।
नागाः समुपभोगेन त्रिभिरेतैस्तु मानुषाः ॥३४॥
नागाः समुपभोगेन त्रिभिरेतैस्तु मानुषाः ॥३४॥
34. gandhena devāstuṣyanti darśanādyakṣarākṣasāḥ ,
nāgāḥ samupabhogena tribhiretaistu mānuṣāḥ.
nāgāḥ samupabhogena tribhiretaistu mānuṣāḥ.
सद्यः प्रीणाति देवान्वै ते प्रीता भावयन्त्युत ।
संकल्पसिद्धा मर्त्यानामीप्सितैश्च मनोरथैः ॥३५॥
संकल्पसिद्धा मर्त्यानामीप्सितैश्च मनोरथैः ॥३५॥
35. sadyaḥ prīṇāti devānvai te prītā bhāvayantyuta ,
saṁkalpasiddhā martyānāmīpsitaiśca manorathaiḥ.
saṁkalpasiddhā martyānāmīpsitaiśca manorathaiḥ.
देवाः प्रीणन्ति सततं मानिता मानयन्ति च ।
अवज्ञातावधूताश्च निर्दहन्त्यधमान्नरान् ॥३६॥
अवज्ञातावधूताश्च निर्दहन्त्यधमान्नरान् ॥३६॥
36. devāḥ prīṇanti satataṁ mānitā mānayanti ca ,
avajñātāvadhūtāśca nirdahantyadhamānnarān.
avajñātāvadhūtāśca nirdahantyadhamānnarān.
अतऊर्ध्वं प्रवक्ष्यामि धूपदानविधौ फलम् ।
धूपांश्च विविधान्साधूनसाधूंश्च निबोध मे ॥३७॥
धूपांश्च विविधान्साधूनसाधूंश्च निबोध मे ॥३७॥
37. ataūrdhvaṁ pravakṣyāmi dhūpadānavidhau phalam ,
dhūpāṁśca vividhānsādhūnasādhūṁśca nibodha me.
dhūpāṁśca vividhānsādhūnasādhūṁśca nibodha me.
निर्यासः सरलश्चैव कृत्रिमश्चैव ते त्रयः ।
इष्टानिष्टो भवेद्गन्धस्तन्मे विस्तरतः शृणु ॥३८॥
इष्टानिष्टो भवेद्गन्धस्तन्मे विस्तरतः शृणु ॥३८॥
38. niryāsaḥ saralaścaiva kṛtrimaścaiva te trayaḥ ,
iṣṭāniṣṭo bhavedgandhastanme vistarataḥ śṛṇu.
iṣṭāniṣṭo bhavedgandhastanme vistarataḥ śṛṇu.
निर्यासाः सल्लकीवर्ज्या देवानां दयितास्तु ते ।
गुग्गुलुः प्रवरस्तेषां सर्वेषामिति निश्चयः ॥३९॥
गुग्गुलुः प्रवरस्तेषां सर्वेषामिति निश्चयः ॥३९॥
39. niryāsāḥ sallakīvarjyā devānāṁ dayitāstu te ,
gugguluḥ pravarasteṣāṁ sarveṣāmiti niścayaḥ.
gugguluḥ pravarasteṣāṁ sarveṣāmiti niścayaḥ.
अगुरुः सारिणां श्रेष्ठो यक्षराक्षसभोगिनाम् ।
दैत्यानां सल्लकीजश्च काङ्क्षितो यश्च तद्विधः ॥४०॥
दैत्यानां सल्लकीजश्च काङ्क्षितो यश्च तद्विधः ॥४०॥
40. aguruḥ sāriṇāṁ śreṣṭho yakṣarākṣasabhoginām ,
daityānāṁ sallakījaśca kāṅkṣito yaśca tadvidhaḥ.
daityānāṁ sallakījaśca kāṅkṣito yaśca tadvidhaḥ.
अथ सर्जरसादीनां गन्धैः पार्थिवदारवैः ।
फाणितासवसंयुक्तैर्मनुष्याणां विधीयते ॥४१॥
फाणितासवसंयुक्तैर्मनुष्याणां विधीयते ॥४१॥
41. atha sarjarasādīnāṁ gandhaiḥ pārthivadāravaiḥ ,
phāṇitāsavasaṁyuktairmanuṣyāṇāṁ vidhīyate.
phāṇitāsavasaṁyuktairmanuṣyāṇāṁ vidhīyate.
देवदानवभूतानां सद्यस्तुष्टिकरः स्मृतः ।
येऽन्ये वैहारिकास्ते तु मानुषाणामिति स्मृताः ॥४२॥
येऽन्ये वैहारिकास्ते तु मानुषाणामिति स्मृताः ॥४२॥
42. devadānavabhūtānāṁ sadyastuṣṭikaraḥ smṛtaḥ ,
ye'nye vaihārikāste tu mānuṣāṇāmiti smṛtāḥ.
ye'nye vaihārikāste tu mānuṣāṇāmiti smṛtāḥ.
य एवोक्ताः सुमनसां प्रदाने गुणहेतवः ।
धूपेष्वपि परिज्ञेयास्त एव प्रीतिवर्धनाः ॥४३॥
धूपेष्वपि परिज्ञेयास्त एव प्रीतिवर्धनाः ॥४३॥
43. ya evoktāḥ sumanasāṁ pradāne guṇahetavaḥ ,
dhūpeṣvapi parijñeyāsta eva prītivardhanāḥ.
dhūpeṣvapi parijñeyāsta eva prītivardhanāḥ.
दीपदाने प्रवक्ष्यामि फलयोगमनुत्तमम् ।
यथा येन यदा चैव प्रदेया यादृशाश्च ते ॥४४॥
यथा येन यदा चैव प्रदेया यादृशाश्च ते ॥४४॥
44. dīpadāne pravakṣyāmi phalayogamanuttamam ,
yathā yena yadā caiva pradeyā yādṛśāśca te.
yathā yena yadā caiva pradeyā yādṛśāśca te.
ज्योतिस्तेजः प्रकाशश्चाप्यूर्ध्वगं चापि वर्ण्यते ।
प्रदानं तेजसां तस्मात्तेजो वर्धयते नृणाम् ॥४५॥
प्रदानं तेजसां तस्मात्तेजो वर्धयते नृणाम् ॥४५॥
45. jyotistejaḥ prakāśaścāpyūrdhvagaṁ cāpi varṇyate ,
pradānaṁ tejasāṁ tasmāttejo vardhayate nṛṇām.
pradānaṁ tejasāṁ tasmāttejo vardhayate nṛṇām.
अन्धं तमस्तमिस्रं च दक्षिणायनमेव च ।
उत्तरायणमेतस्माज्ज्योतिर्दानं प्रशस्यते ॥४६॥
उत्तरायणमेतस्माज्ज्योतिर्दानं प्रशस्यते ॥४६॥
46. andhaṁ tamastamisraṁ ca dakṣiṇāyanameva ca ,
uttarāyaṇametasmājjyotirdānaṁ praśasyate.
uttarāyaṇametasmājjyotirdānaṁ praśasyate.
यस्मादूर्ध्वगमेतत्तु तमसश्चैव भेषजम् ।
तस्मादूर्ध्वगतेर्दाता भवेदिति विनिश्चयः ॥४७॥
तस्मादूर्ध्वगतेर्दाता भवेदिति विनिश्चयः ॥४७॥
47. yasmādūrdhvagametattu tamasaścaiva bheṣajam ,
tasmādūrdhvagaterdātā bhavediti viniścayaḥ.
tasmādūrdhvagaterdātā bhavediti viniścayaḥ.
देवास्तेजस्विनो यस्मात्प्रभावन्तः प्रकाशकाः ।
तामसा राक्षसाश्चेति तस्माद्दीपः प्रदीयते ॥४८॥
तामसा राक्षसाश्चेति तस्माद्दीपः प्रदीयते ॥४८॥
48. devāstejasvino yasmātprabhāvantaḥ prakāśakāḥ ,
tāmasā rākṣasāśceti tasmāddīpaḥ pradīyate.
tāmasā rākṣasāśceti tasmāddīpaḥ pradīyate.
आलोकदानाच्चक्षुष्मान्प्रभायुक्तो भवेन्नरः ।
तान्दत्त्वा नोपहिंसेत न हरेन्नोपनाशयेत् ॥४९॥
तान्दत्त्वा नोपहिंसेत न हरेन्नोपनाशयेत् ॥४९॥
49. ālokadānāccakṣuṣmānprabhāyukto bhavennaraḥ ,
tāndattvā nopahiṁseta na harennopanāśayet.
tāndattvā nopahiṁseta na harennopanāśayet.
दीपहर्ता भवेदन्धस्तमोगतिरसुप्रभः ।
दीपप्रदः स्वर्गलोके दीपमाली विराजते ॥५०॥
दीपप्रदः स्वर्गलोके दीपमाली विराजते ॥५०॥
50. dīpahartā bhavedandhastamogatirasuprabhaḥ ,
dīpapradaḥ svargaloke dīpamālī virājate.
dīpapradaḥ svargaloke dīpamālī virājate.
हविषा प्रथमः कल्पो द्वितीयस्त्वौषधीरसैः ।
वसामेदोस्थिनिर्यासैर्न कार्यः पुष्टिमिच्छता ॥५१॥
वसामेदोस्थिनिर्यासैर्न कार्यः पुष्टिमिच्छता ॥५१॥
51. haviṣā prathamaḥ kalpo dvitīyastvauṣadhīrasaiḥ ,
vasāmedosthiniryāsairna kāryaḥ puṣṭimicchatā.
vasāmedosthiniryāsairna kāryaḥ puṣṭimicchatā.
गिरिप्रपाते गहने चैत्यस्थाने चतुष्पथे ।
दीपदाता भवेन्नित्यं य इच्छेद्भूतिमात्मनः ॥५२॥
दीपदाता भवेन्नित्यं य इच्छेद्भूतिमात्मनः ॥५२॥
52. giriprapāte gahane caityasthāne catuṣpathe ,
dīpadātā bhavennityaṁ ya icchedbhūtimātmanaḥ.
dīpadātā bhavennityaṁ ya icchedbhūtimātmanaḥ.
कुलोद्द्योतो विशुद्धात्मा प्रकाशत्वं च गच्छति ।
ज्योतिषां चैव सालोक्यं दीपदाता नरः सदा ॥५३॥
ज्योतिषां चैव सालोक्यं दीपदाता नरः सदा ॥५३॥
53. kuloddyoto viśuddhātmā prakāśatvaṁ ca gacchati ,
jyotiṣāṁ caiva sālokyaṁ dīpadātā naraḥ sadā.
jyotiṣāṁ caiva sālokyaṁ dīpadātā naraḥ sadā.
बलिकर्मसु वक्ष्यामि गुणान्कर्मफलोदयान् ।
देवयक्षोरगनृणां भूतानामथ रक्षसाम् ॥५४॥
देवयक्षोरगनृणां भूतानामथ रक्षसाम् ॥५४॥
54. balikarmasu vakṣyāmi guṇānkarmaphalodayān ,
devayakṣoraganṛṇāṁ bhūtānāmatha rakṣasām.
devayakṣoraganṛṇāṁ bhūtānāmatha rakṣasām.
येषां नाग्रभुजो विप्रा देवतातिथिबालकाः ।
राक्षसानेव तान्विद्धि निर्वषट्कारमङ्गलान् ॥५५॥
राक्षसानेव तान्विद्धि निर्वषट्कारमङ्गलान् ॥५५॥
55. yeṣāṁ nāgrabhujo viprā devatātithibālakāḥ ,
rākṣasāneva tānviddhi nirvaṣaṭkāramaṅgalān.
rākṣasāneva tānviddhi nirvaṣaṭkāramaṅgalān.
तस्मादग्रं प्रयच्छेत देवेभ्यः प्रतिपूजितम् ।
शिरसा प्रणतश्चापि हरेद्बलिमतन्द्रितः ॥५६॥
शिरसा प्रणतश्चापि हरेद्बलिमतन्द्रितः ॥५६॥
56. tasmādagraṁ prayaccheta devebhyaḥ pratipūjitam ,
śirasā praṇataścāpi haredbalimatandritaḥ.
śirasā praṇataścāpi haredbalimatandritaḥ.
गृह्या हि देवता नित्यमाशंसन्ति गृहात्सदा ।
बाह्याश्चागन्तवो येऽन्ये यक्षराक्षसपन्नगाः ॥५७॥
बाह्याश्चागन्तवो येऽन्ये यक्षराक्षसपन्नगाः ॥५७॥
57. gṛhyā hi devatā nityamāśaṁsanti gṛhātsadā ,
bāhyāścāgantavo ye'nye yakṣarākṣasapannagāḥ.
bāhyāścāgantavo ye'nye yakṣarākṣasapannagāḥ.
इतो दत्तेन जीवन्ति देवताः पितरस्तथा ।
ते प्रीताः प्रीणयन्त्येतानायुषा यशसा धनैः ॥५८॥
ते प्रीताः प्रीणयन्त्येतानायुषा यशसा धनैः ॥५८॥
58. ito dattena jīvanti devatāḥ pitarastathā ,
te prītāḥ prīṇayantyetānāyuṣā yaśasā dhanaiḥ.
te prītāḥ prīṇayantyetānāyuṣā yaśasā dhanaiḥ.
बलयः सह पुष्पैस्तु देवानामुपहारयेत् ।
दधिद्रप्सयुताः पुण्याः सुगन्धाः प्रियदर्शनाः ॥५९॥
दधिद्रप्सयुताः पुण्याः सुगन्धाः प्रियदर्शनाः ॥५९॥
59. balayaḥ saha puṣpaistu devānāmupahārayet ,
dadhidrapsayutāḥ puṇyāḥ sugandhāḥ priyadarśanāḥ.
dadhidrapsayutāḥ puṇyāḥ sugandhāḥ priyadarśanāḥ.
कार्या रुधिरमांसाढ्या बलयो यक्षरक्षसाम् ।
सुरासवपुरस्कारा लाजोल्लेपनभूषिताः ॥६०॥
सुरासवपुरस्कारा लाजोल्लेपनभूषिताः ॥६०॥
60. kāryā rudhiramāṁsāḍhyā balayo yakṣarakṣasām ,
surāsavapuraskārā lājollepanabhūṣitāḥ.
surāsavapuraskārā lājollepanabhūṣitāḥ.
नागानां दयिता नित्यं पद्मोत्पलविमिश्रिताः ।
तिलान्गुडसुसंपन्नान्भूतानामुपहारयेत् ॥६१॥
तिलान्गुडसुसंपन्नान्भूतानामुपहारयेत् ॥६१॥
61. nāgānāṁ dayitā nityaṁ padmotpalavimiśritāḥ ,
tilānguḍasusaṁpannānbhūtānāmupahārayet.
tilānguḍasusaṁpannānbhūtānāmupahārayet.
अग्रदाताग्रभोगी स्याद्बलवर्णसमन्वितः ।
तस्मादग्रं प्रयच्छेत देवेभ्यः प्रतिपूजितम् ॥६२॥
तस्मादग्रं प्रयच्छेत देवेभ्यः प्रतिपूजितम् ॥६२॥
62. agradātāgrabhogī syādbalavarṇasamanvitaḥ ,
tasmādagraṁ prayaccheta devebhyaḥ pratipūjitam.
tasmādagraṁ prayaccheta devebhyaḥ pratipūjitam.
ज्वलत्यहरहो वेश्म याश्चास्य गृहदेवताः ।
ताः पूज्या भूतिकामेन प्रसृताग्रप्रदायिना ॥६३॥
ताः पूज्या भूतिकामेन प्रसृताग्रप्रदायिना ॥६३॥
63. jvalatyaharaho veśma yāścāsya gṛhadevatāḥ ,
tāḥ pūjyā bhūtikāmena prasṛtāgrapradāyinā.
tāḥ pūjyā bhūtikāmena prasṛtāgrapradāyinā.
इत्येतदसुरेन्द्राय काव्यः प्रोवाच भार्गवः ।
सुवर्णाय मनुः प्राह सुवर्णो नारदाय च ॥६४॥
सुवर्णाय मनुः प्राह सुवर्णो नारदाय च ॥६४॥
64. ityetadasurendrāya kāvyaḥ provāca bhārgavaḥ ,
suvarṇāya manuḥ prāha suvarṇo nāradāya ca.
suvarṇāya manuḥ prāha suvarṇo nāradāya ca.
Links to all chapters:
ādi parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
sabhā parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
vana parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
virāṭa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
udyoga parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
bhīṣma parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
droṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
karṇa parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
śalya parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
sauptika parva
strī parva
śānti parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216
Chapter 217
Chapter 218
Chapter 219
Chapter 220
Chapter 221
Chapter 222
Chapter 223
Chapter 224
Chapter 225
Chapter 226
Chapter 227
Chapter 228
Chapter 229
Chapter 230
Chapter 231
Chapter 232
Chapter 233
Chapter 234
Chapter 235
Chapter 236
Chapter 237
Chapter 238
Chapter 239
Chapter 240
Chapter 241
Chapter 242
Chapter 243
Chapter 244
Chapter 245
Chapter 246
Chapter 247
Chapter 248
Chapter 249
Chapter 250
Chapter 251
Chapter 252
Chapter 253
Chapter 254
Chapter 255
Chapter 256
Chapter 257
Chapter 258
Chapter 259
Chapter 260
Chapter 261
Chapter 262
Chapter 263
Chapter 264
Chapter 265
Chapter 266
Chapter 267
Chapter 268
Chapter 269
Chapter 270
Chapter 271
Chapter 272
Chapter 273
Chapter 274
Chapter 275
Chapter 276
Chapter 277
Chapter 278
Chapter 279
Chapter 280
Chapter 281
Chapter 282
Chapter 283
Chapter 284
Chapter 285
Chapter 286
Chapter 287
Chapter 288
Chapter 289
Chapter 290
Chapter 291
Chapter 292
Chapter 293
Chapter 294
Chapter 295
Chapter 296
Chapter 297
Chapter 298
Chapter 299
Chapter 300
Chapter 301
Chapter 302
Chapter 303
Chapter 304
Chapter 305
Chapter 306
Chapter 307
Chapter 308
Chapter 309
Chapter 310
Chapter 311
Chapter 312
Chapter 313
Chapter 314
Chapter 315
Chapter 316
Chapter 317
Chapter 318
Chapter 319
Chapter 320
Chapter 321
Chapter 322
Chapter 323
Chapter 324
Chapter 325
Chapter 326
Chapter 327
Chapter 328
Chapter 329
Chapter 330
Chapter 331
Chapter 332
Chapter 333
Chapter 334
Chapter 335
Chapter 336
Chapter 337
Chapter 338
Chapter 339
Chapter 340
Chapter 341
Chapter 342
Chapter 343
Chapter 344
Chapter 345
Chapter 346
Chapter 347
Chapter 348
Chapter 349
Chapter 350
Chapter 351
Chapter 352
Chapter 353
anuśāsana parva (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101 (current chapter)
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
aśvamedhika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
āśramavāsika parva
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47