Skip to content
אתר זה לא תומך בגרסאות ישנות של אינטרנט אקספלורר
מומלץ להשתמש בדפדפן גוגל כרום או פיירפוקס מוזילה
(או באינטרנט אקספלורר / edge עדכני)
Enjoy Learning Sanskrit tips, tools, resources and more...

महाभारतः       mahābhārataḥ - book-7, chapter-4

Use the following checkboxes to set the display options for this chapter (You can also control the display of each verse separately):
what would you like to see in each verse:
संजय उवाच ।
तस्य लालप्यतः श्रुत्वा वृद्धः कुरुपितामहः ।
देशकालोचितं वाक्यमब्रवीत्प्रीतमानसः ॥१॥
1. saṁjaya uvāca ,
tasya lālapyataḥ śrutvā vṛddhaḥ kurupitāmahaḥ ,
deśakālocitaṁ vākyamabravītprītamānasaḥ.
1. sañjayaḥ uvāca tasya lālapyataḥ śrutvā vṛddhaḥ
kurupitāmahaḥ deśakālocitam vākyam abravīt prītamānasaḥ
1. sañjayaḥ uvāca tasya lālapyataḥ śrutvā vṛddhaḥ
kurupitāmahaḥ prītamānasaḥ deśakālocitam vākyam abravīt
1. Sañjaya said: Having heard him lament, the aged patriarch of the Kurus, with a pleased mind, uttered words appropriate for the time and place.
समुद्र इव सिन्धूनां ज्योतिषामिव भास्करः ।
सत्यस्य च यथा सन्तो बीजानामिव चोर्वरा ॥२॥
2. samudra iva sindhūnāṁ jyotiṣāmiva bhāskaraḥ ,
satyasya ca yathā santo bījānāmiva corvarā.
2. samudraḥ iva sindhūnām jyotiṣām iva bhāskaraḥ
satyasya ca yathā santaḥ bījānām iva ca urvarā
2. sindhūnām iva samudraḥ jyotiṣām iva bhāskaraḥ
satyasya ca yathā santaḥ bījānām iva ca urvarā
2. Like the ocean to rivers, like the sun to the luminaries, and just as virtuous people (santaḥ) are to truth (satya), so too is fertile soil to seeds.
पर्जन्य इव भूतानां प्रतिष्ठा सुहृदां भव ।
बान्धवास्त्वानुजीवन्तु सहस्राक्षमिवामराः ॥३॥
3. parjanya iva bhūtānāṁ pratiṣṭhā suhṛdāṁ bhava ,
bāndhavāstvānujīvantu sahasrākṣamivāmarāḥ.
3. parjanya iva bhūtānām pratiṣṭhā suhṛdām bhava
bāndhavāḥ tvā anujīvantu sahasrākṣam iva amarāḥ
3. bhūtānām parjanyaḥ iva suhṛdām pratiṣṭhā bhava
bāndhavāḥ amarāḥ sahasrākṣam iva tvā anujīvantu
3. Be a refuge for your friends, just as Parjanya (the rain god) is for all beings. Let your kinsmen depend on you, as the immortals (devas) depend on Indra (sahasrākṣa).
स्वबाहुबलवीर्येण धार्तराष्ट्रप्रियैषिणा ।
कर्ण राजपुरं गत्वा काम्बोजा निहतास्त्वया ॥४॥
4. svabāhubalavīryeṇa dhārtarāṣṭrapriyaiṣiṇā ,
karṇa rājapuraṁ gatvā kāmbojā nihatāstvayā.
4. sva-bāhu-bala-vīryeṇa dhārtarāṣṭra-priyaiṣiṇā
karṇa rājapuram gatvā kāmbojāḥ nihitāḥ tvayā
4. karṇa dhārtarāṣṭra-priyaiṣiṇā sva-bāhu-bala-vīryeṇa
tvayā rājapuram gatvā kāmbojāḥ nihitāḥ
4. O Karṇa, you who desire the welfare of Duryodhana (dhārtarāṣṭra), by the strength and valor of your own arms, went to Rājapura and killed the Kambojas.
गिरिव्रजगताश्चापि नग्नजित्प्रमुखा नृपाः ।
अम्बष्ठाश्च विदेहाश्च गान्धाराश्च जितास्त्वया ॥५॥
5. girivrajagatāścāpi nagnajitpramukhā nṛpāḥ ,
ambaṣṭhāśca videhāśca gāndhārāśca jitāstvayā.
5. girivraja-gatāḥ ca api nagnajit-pramukhāḥ nṛpāḥ
ambaṣṭhāḥ ca videhāḥ ca gāndhārāḥ ca jitāḥ tvayā
5. tvayā nagnajit-pramukhāḥ girivraja-gatāḥ ca nṛpāḥ
api ambaṣṭhāḥ ca videhāḥ ca gāndhārāḥ ca jitāḥ
5. Kings led by Nagnajit, even those residing in Girivraja, along with the Ambaṣṭhas, Videhas, and Gāndhāras, were all conquered by you.
हिमवद्दुर्गनिलयाः किराता रणकर्कशाः ।
दुर्योधनस्य वशगाः कृताः कर्ण त्वया पुरा ॥६॥
6. himavaddurganilayāḥ kirātā raṇakarkaśāḥ ,
duryodhanasya vaśagāḥ kṛtāḥ karṇa tvayā purā.
6. himavat-durga-nilayāḥ kirātāḥ raṇa-karkaśāḥ
duryodhanasya vaśa-gāḥ kṛtāḥ karṇa tvayā purā
6. karṇa tvayā purā himavat-durga-nilayāḥ
raṇa-karkaśāḥ kirātāḥ duryodhanasya vaśa-gāḥ kṛtāḥ
6. O Karṇa, you formerly made the Kirātas - who reside in the Himalayan forts and are fierce in battle - subject to Duryodhana.
तत्र तत्र च संग्रामे दुर्योधनहितैषिणा ।
बहवश्च जिता वीरास्त्वया कर्ण महौजसा ॥७॥
7. tatra tatra ca saṁgrāme duryodhanahitaiṣiṇā ,
bahavaśca jitā vīrāstvayā karṇa mahaujasā.
7. tatra tatra ca saṃgrāme duryodhanahitaiṣiṇā
bahavaḥ ca jitā vīrāḥ tvayā karṇa mahaujasā
7. karṇa duryodhanahitaiṣiṇā mahaujasā tvayā
tatra tatra saṃgrāme ca bahavaḥ vīrāḥ jitāḥ
7. And in every battle, Karna, by you, of great might and desiring Duryodhana's welfare, many heroes were conquered.
यथा दुर्योधनस्तात सज्ञातिकुलबान्धवः ।
तथा त्वमपि सर्वेषां कौरवाणां गतिर्भव ॥८॥
8. yathā duryodhanastāta sajñātikulabāndhavaḥ ,
tathā tvamapi sarveṣāṁ kauravāṇāṁ gatirbhava.
8. yathā duryodhanaḥ tāta sajñātikulabāndhavaḥ
tathā tvam api sarveṣām kauravāṇām gatiḥ bhava
8. tāta yathā duryodhanaḥ sajñātikulabāndhavaḥ
tathā tvam api sarveṣām kauravāṇām gatiḥ bhava
8. My dear son, just as Duryodhana is [the support] for his kinsmen, family, and relatives, so too should you become the refuge for all the Kauravas.
शिवेनाभिवदामि त्वां गच्छ युध्यस्व शत्रुभिः ।
अनुशाधि कुरून्संख्ये धत्स्व दुर्योधने जयम् ॥९॥
9. śivenābhivadāmi tvāṁ gaccha yudhyasva śatrubhiḥ ,
anuśādhi kurūnsaṁkhye dhatsva duryodhane jayam.
9. śivena abhivadāmi tvām gaccha yudhyasva śatrubhiḥ
anuśādhi kurūn saṃkhye dhatsva duryodhane jayam
9. śivena tvām abhivadāmi.
gaccha! śatrubhiḥ yudhyasva! saṃkhye kurūn anuśādhi! duryodhane jayam dhatsva!
9. I greet you with blessings. Go, fight your enemies! Lead the Kurus in battle and bestow victory upon Duryodhana!
भवान्पौत्रसमोऽस्माकं यथा दुर्योधनस्तथा ।
तवापि धर्मतः सर्वे यथा तस्य वयं तथा ॥१०॥
10. bhavānpautrasamo'smākaṁ yathā duryodhanastathā ,
tavāpi dharmataḥ sarve yathā tasya vayaṁ tathā.
10. bhavān pautrasamaḥ asmākam yathā duryodhanaḥ tathā
tava api dharmataḥ sarve yathā tasya vayam tathā
10. bhavān yathā duryodhanaḥ tathā asmākam pautrasamaḥ
api dharmataḥ sarve vayam yathā tasya tathā tava
10. You are like a grandson to us, just as Duryodhana is. By natural law (dharma), all of us are to you just as we are to him.
यौनात्संबन्धकाल्लोके विशिष्टं संगतं सताम् ।
सद्भिः सह नरश्रेष्ठ प्रवदन्ति मनीषिणः ॥११॥
11. yaunātsaṁbandhakālloke viśiṣṭaṁ saṁgataṁ satām ,
sadbhiḥ saha naraśreṣṭha pravadanti manīṣiṇaḥ.
11. yaunāt sambandhakāt loke viśiṣṭaṃ saṃgataṃ satām
sadbhiḥ saha naraśreṣṭha pravadanti manīṣiṇaḥ
11. naraśreṣṭha manīṣiṇaḥ loke satām saṃgataṃ yaunāt
sambandhakāt viśiṣṭaṃ sadbhiḥ saha pravadanti
11. O best among men, the wise declare that in this world, the company of virtuous individuals is superior even to familial bonds.
स सत्यसंगरो भूत्वा ममेदमिति निश्चितम् ।
कुरूणां पालय बलं यथा दुर्योधनस्तथा ॥१२॥
12. sa satyasaṁgaro bhūtvā mamedamiti niścitam ,
kurūṇāṁ pālaya balaṁ yathā duryodhanastathā.
12. sa satyasaṃgaraḥ bhūtvā mama idam iti niścitam
kurūṇām pālaya balam yathā duryodhanaḥ tathā
12. sa satyasaṃgaraḥ bhūtvā kurūṇām balam pālaya
idam mama iti niścitam yathā duryodhanaḥ tathā
12. You, having made a true resolve (saṃgara), protect the army of the Kurus with the firm conviction that 'this is mine,' just as Duryodhana does.
इति श्रुत्वा वचः सोऽथ चरणावभिवाद्य च ।
ययौ वैकर्तनः कर्णस्तूर्णमायोधनं प्रति ॥१३॥
13. iti śrutvā vacaḥ so'tha caraṇāvabhivādya ca ,
yayau vaikartanaḥ karṇastūrṇamāyodhanaṁ prati.
13. iti śrutvā vacaḥ saḥ atha caraṇau abhivādya ca
yayau vaikartanaḥ karṇaḥ tūrṇam āyodhanam prati
13. iti vacaḥ śrutvā saḥ vaikartanaḥ karṇaḥ atha
caraṇau abhivādya ca tūrṇam āyodhanam prati yayau
13. Thus, having heard these words, Karna (Vaikartana) then saluted his feet and quickly went towards the battlefield.
सोऽभिवीक्ष्य नरौघाणां स्थानमप्रतिमं महत् ।
व्यूढप्रहरणोरस्कं सैन्यं तत्समबृंहयत् ॥१४॥
14. so'bhivīkṣya naraughāṇāṁ sthānamapratimaṁ mahat ,
vyūḍhapraharaṇoraskaṁ sainyaṁ tatsamabṛṁhayat.
14. saḥ abhivīkṣya naraughāṇām sthānam apratimaṃ mahat
vyūḍhapraharaṇoraskaṃ sainyaṃ tat samabṛṃhayat
14. saḥ naraughāṇām apratimaṃ mahat sthānam abhivīkṣya
vyūḍhapraharaṇoraskaṃ tat sainyaṃ samabṛṃhayat
14. Having surveyed that great, incomparable position of the gathered human throngs, he further strengthened that army, which had its weapons arrayed and chests expanded in readiness for battle.
कर्णं दृष्ट्वा महेष्वासं युद्धाय समवस्थितम् ।
क्ष्वेडितास्फोटितरवैः सिंहनादरवैरपि ।
धनुःशब्दैश्च विविधैः कुरवः समपूजयन् ॥१५॥
15. karṇaṁ dṛṣṭvā maheṣvāsaṁ yuddhāya samavasthitam ,
kṣveḍitāsphoṭitaravaiḥ siṁhanādaravairapi ,
dhanuḥśabdaiśca vividhaiḥ kuravaḥ samapūjayan.
15. karṇaṃ dṛṣṭvā maheṣvāsaṃ yuddhāya
samavasthitam kṣveḍitāspoṭitaravaiḥ
siṃhanādaravaiḥ api dhanuḥśabdaiḥ
ca vividhaiḥ kuravaḥ samapūjayan
15. kuravaḥ karṇaṃ maheṣvāsaṃ yuddhāya
samavasthitam dṛṣṭvā kṣveḍitāspoṭitaravaiḥ
siṃhanādaravaiḥ api
vividhaiḥ dhanuḥśabdaiḥ ca samapūjayan
15. When they saw Karna, the great archer, prepared for battle, the Kauravas saluted him with challenging roars, the sound of slapping arms, lion-like cries, and various sounds from their bows.