योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-7, chapter-88
श्रीवसिष्ठ उवाच ।
भूपीठेन सता तत्र मया तदनु मानव ।
अनुभूतं नदनदीस्वसंवेदनसंस्थितेः ॥ १ ॥
भूपीठेन सता तत्र मया तदनु मानव ।
अनुभूतं नदनदीस्वसंवेदनसंस्थितेः ॥ १ ॥
śrīvasiṣṭha uvāca ,
bhūpīṭhena satā tatra mayā tadanu mānava ,
anubhūtaṃ nadanadīsvasaṃvedanasaṃsthiteḥ 1
bhūpīṭhena satā tatra mayā tadanu mānava ,
anubhūtaṃ nadanadīsvasaṃvedanasaṃsthiteḥ 1
1.
śrīvasiṣṭha uvāca bhūpīṭhena satā tatra mayā tad
anu mānava anubhūtam nadanadīsvasaṃvedanasaṃsthiteḥ
anu mānava anubhūtam nadanadīsvasaṃvedanasaṃsthiteḥ
1.
śrīvasiṣṭha uvāca mānava tad anu tatra bhūpīṭhena
satā mayā nadanadīsvasaṃvedanasaṃsthiteḥ anubhūtam
satā mayā nadanadīsvasaṃvedanasaṃsthiteḥ anubhūtam
1.
Śrī Vasiṣṭha said: "O human, then, existing there as the surface of the earth, I experienced the self-awareness inherent in rivers and streams."
क्वचिन्मरणसाक्रन्दनारीकरुणवेदनम् ।
क्वचिदुत्ताण्डवस्त्रैणमहोत्सवमहासुखम् ॥ २ ॥
क्वचिदुत्ताण्डवस्त्रैणमहोत्सवमहासुखम् ॥ २ ॥
kvacinmaraṇasākrandanārīkaruṇavedanam ,
kvaciduttāṇḍavastraiṇamahotsavamahāsukham 2
kvaciduttāṇḍavastraiṇamahotsavamahāsukham 2
2.
kvacit maraṇasākrandananārīkaruṇavedanam
kvacit uttāṇḍavastraiṇamahotsavamahāsukham
kvacit uttāṇḍavastraiṇamahotsavamahāsukham
2.
kvacit maraṇasākrandananārīkaruṇavedanam
kvacit uttāṇḍavastraiṇamahotsavamahāsukham
kvacit uttāṇḍavastraiṇamahotsavamahāsukham
2.
At times, I experienced the piteous suffering of women wailing at death. At other times, the immense joy of grand festivals featuring women dancing wildly.
क्वचिद्दुर्वारदुर्भिक्षदुराक्रन्दं दुरीहितम् ।
क्वचित्सकलसस्यौघसंपन्नघनसौहृदम् ॥ ३ ॥
क्वचित्सकलसस्यौघसंपन्नघनसौहृदम् ॥ ३ ॥
kvaciddurvāradurbhikṣadurākrandaṃ durīhitam ,
kvacitsakalasasyaughasaṃpannaghanasauhṛdam 3
kvacitsakalasasyaughasaṃpannaghanasauhṛdam 3
3.
kvacit durvāradurbhikṣadurākrandam durīhitam
kvacit sakalasasyaughasampannaghanasauhṛdam
kvacit sakalasasyaughasampannaghanasauhṛdam
3.
kvacit durvāradurbhikṣadurākrandam durīhitam
kvacit sakalasasyaughasampannaghanasauhṛdam
kvacit sakalasasyaughasampannaghanasauhṛdam
3.
At times, I experienced the lamentable outcry and evil deeds caused by irresistible famine. At other times, the profound good-will enriched by an abundance of all crops.
क्वचिदग्निमहादाहदग्धदेहोग्रवेदनम् ।
क्वचिज्जलप्लवालूनपुरपत्तनखण्डकम् ॥ ४ ॥
क्वचिज्जलप्लवालूनपुरपत्तनखण्डकम् ॥ ४ ॥
kvacidagnimahādāhadagdhadehogravedanam ,
kvacijjalaplavālūnapurapattanakhaṇḍakam 4
kvacijjalaplavālūnapurapattanakhaṇḍakam 4
4.
kvacit agnimahādāhadagdhadehaugravedanam
kvacit jalaplavālūnapurapattanakhaṇḍakam
kvacit jalaplavālūnapurapattanakhaṇḍakam
4.
kvacit agnimahādāhadagdhadehaugravedanam
kvacit jalaplavālūnapurapattanakhaṇḍakam
kvacit jalaplavālūnapurapattanakhaṇḍakam
4.
At times, I experienced the terrible suffering of bodies consumed by a massive conflagration. At other times, the fragmentation of cities and towns inundated by floods.
क्वचिच्चपलसामन्तकृतलुण्ठनमण्डलम् ।
क्वचिदुद्दामदौरात्म्यरक्षःपैशाचमण्डलम् ॥ ५ ॥
क्वचिदुद्दामदौरात्म्यरक्षःपैशाचमण्डलम् ॥ ५ ॥
kvaciccapalasāmantakṛtaluṇṭhanamaṇḍalam ,
kvaciduddāmadaurātmyarakṣaḥpaiśācamaṇḍalam 5
kvaciduddāmadaurātmyarakṣaḥpaiśācamaṇḍalam 5
5.
kvacit capala-sāmanta-kṛta-luṇṭhana-maṇḍalam
kvacit uddāma-daurātmya-rakṣas-paiśāca-maṇḍalam
kvacit uddāma-daurātmya-rakṣas-paiśāca-maṇḍalam
5.
kvacit capala-sāmanta-kṛta-luṇṭhana-maṇḍalam
kvacit uddāma-daurātmya-rakṣas-paiśāca-maṇḍalam
kvacit uddāma-daurātmya-rakṣas-paiśāca-maṇḍalam
5.
Sometimes, it is a region of plunder perpetrated by restless feudatory chiefs; and sometimes, it is a domain characterized by the unrestrained wickedness of demons and goblins.
क्वचिज्जलाशयोल्लासवेल्लनोत्पुलकाग्रकम् ।
कन्दरोदरनिष्क्रान्तवातवेल्लितवारिदम् ॥ ६ ॥
कन्दरोदरनिष्क्रान्तवातवेल्लितवारिदम् ॥ ६ ॥
kvacijjalāśayollāsavellanotpulakāgrakam ,
kandarodaraniṣkrāntavātavellitavāridam 6
kandarodaraniṣkrāntavātavellitavāridam 6
6.
kvacit jalāśayollāsavellanotpulakāgrakam
kandarodaraniṣkrāntavātavellitavāridam
kandarodaraniṣkrāntavātavellitavāridam
6.
kvacit jalāśayollāsavellanotpulakāgrakam
kandarodaraniṣkrāntavātavellitavāridam
kandarodaraniṣkrāntavātavellitavāridam
6.
Sometimes, it has mountain peaks thrilled by the delightful waving of water reservoirs; and where clouds are made to ripple by winds emerging from the depths of caves.
संविद्बोधोन्नमत्स्वाङ्गकेशोत्थाङ्कुरलोमकम् ।
वारिवाहनविक्षोभनतोन्नतलसत्तलम् ॥ ७ ॥
वारिवाहनविक्षोभनतोन्नतलसत्तलम् ॥ ७ ॥
saṃvidbodhonnamatsvāṅgakeśotthāṅkuralomakam ,
vārivāhanavikṣobhanatonnatalasattalam 7
vārivāhanavikṣobhanatonnatalasattalam 7
7.
saṃvidbodhonnamat-svāṅgakeśotthāṅkuralomakam
vārivāhanavikṣobhanatonnatalasattalam
vārivāhanavikṣobhanatonnatalasattalam
7.
saṃvidbodhonnamat-svāṅgakeśotthāṅkuralomakam
vārivāhanavikṣobhanatonnatalasattalam
vārivāhanavikṣobhanatonnatalasattalam
7.
It possesses hair-like sprouts that have risen from one's own limbs due to the awakening of consciousness (saṃvid) causing a rising thrill; and its shining surfaces are lowered and raised by the agitation of clouds.
सशृङ्गभैरवश्वभ्रपुराद्रिवनपत्तनम् ।
संविन्मण्डलसंचाललेखाङ्कमृदुकम्पनम् ॥ ८ ॥
संविन्मण्डलसंचाललेखाङ्कमृदुकम्पनम् ॥ ८ ॥
saśṛṅgabhairavaśvabhrapurādrivanapattanam ,
saṃvinmaṇḍalasaṃcālalekhāṅkamṛdukampanam 8
saṃvinmaṇḍalasaṃcālalekhāṅkamṛdukampanam 8
8.
saśṛṅgabhairavaśvabhrapurādrivanapattanam
saṃvinmaṇḍalasaṃcālalekhāṅkamṛdukampanam
saṃvinmaṇḍalasaṃcālalekhāṅkamṛdukampanam
8.
saśṛṅgabhairavaśvabhrapurādrivanapattanam
saṃvinmaṇḍalasaṃcālalekhāṅkamṛdukampanam
saṃvinmaṇḍalasaṃcālalekhāṅkamṛdukampanam
8.
It contains cities and towns, dreadful chasms with peaks, mountains, and forests; and it features a gentle trembling, marked with traces of the movement of the sphere of consciousness (saṃvid).
क्वचित्सामन्तसंक्षुब्धसैन्यसंहरणं रणे ।
क्वचित्सौम्यसुखासीनसर्वसामन्तमण्डलम् ॥ ९ ॥
क्वचित्सौम्यसुखासीनसर्वसामन्तमण्डलम् ॥ ९ ॥
kvacitsāmantasaṃkṣubdhasainyasaṃharaṇaṃ raṇe ,
kvacitsaumyasukhāsīnasarvasāmantamaṇḍalam 9
kvacitsaumyasukhāsīnasarvasāmantamaṇḍalam 9
9.
kvacit sāmantasaṃkṣubdhasainyasaṃharaṇam raṇe
kvacit saumyasukhāsīnasarvasāmantamaṇḍalam
kvacit saumyasukhāsīnasarvasāmantamaṇḍalam
9.
kvacit sāmantasaṃkṣubdhasainyasaṃharaṇam raṇe
kvacit saumyasukhāsīnasarvasāmantamaṇḍalam
kvacit saumyasukhāsīnasarvasāmantamaṇḍalam
9.
Somewhere, there is the destruction of armies agitated by vassals in battle. Elsewhere, there is an assembly of all tranquil and comfortably seated vassals.
अरण्यं क्वचिदाशून्यमुल्लसद्वातझंकृति ।
जंगलं क्वचिदालूनव्युप्तसंपन्नसस्यकम् ॥ १० ॥
जंगलं क्वचिदालूनव्युप्तसंपन्नसस्यकम् ॥ १० ॥
araṇyaṃ kvacidāśūnyamullasadvātajhaṃkṛti ,
jaṃgalaṃ kvacidālūnavyuptasaṃpannasasyakam 10
jaṃgalaṃ kvacidālūnavyuptasaṃpannasasyakam 10
10.
araṇyam kvacit āśūnyam ullasat vāta jhaṅkṛti
jaṅgalam kvacit ālūnavyuptasampannasasyakam
jaṅgalam kvacit ālūnavyuptasampannasasyakam
10.
kvacit araṇyam āśūnyam ullasat vāta jhaṅkṛti
kvacit jaṅgalam ālūnavyuptasampannasasyakam
kvacit jaṅgalam ālūnavyuptasampannasasyakam
10.
Somewhere, a desolate forest resonates with the hum of the wind. Elsewhere, cultivated land (jaṅgala) has thriving crops that have been harvested and sown.
हंसकारण्डवाकीर्णसरः फुल्लाम्बुजं क्वचित् ।
क्वचिन्मरुस्थलस्थूलस्तम्भनार्जुनमारुतम् ॥ ११ ॥
क्वचिन्मरुस्थलस्थूलस्तम्भनार्जुनमारुतम् ॥ ११ ॥
haṃsakāraṇḍavākīrṇasaraḥ phullāmbujaṃ kvacit ,
kvacinmarusthalasthūlastambhanārjunamārutam 11
kvacinmarusthalasthūlastambhanārjunamārutam 11
11.
haṃsakāraṇḍavākīrṇasaraḥ phullāmbujam kvacit
kvacit marusthalasthūlastambhanārjunamārutam
kvacit marusthalasthūlastambhanārjunamārutam
11.
kvacit haṃsakāraṇḍavākīrṇasaraḥ phullāmbujam
kvacit marusthalasthūlastambhanārjunamārutam
kvacit marusthalasthūlastambhanārjunamārutam
11.
Somewhere, a lake (saraḥ) teeming with swans and karandava ducks, adorned with blossoming lotuses. Elsewhere, a desert (marusthala) with thick, obstructive, white/dusty winds.
क्वचिन्नदनदीवाहहेलानिकषघर्घरम् ।
क्वचिदङ्कुरकार्याङ्गसिक्तबीजस्य जृम्भणम् ॥ १२ ॥
क्वचिदङ्कुरकार्याङ्गसिक्तबीजस्य जृम्भणम् ॥ १२ ॥
kvacinnadanadīvāhahelānikaṣaghargharam ,
kvacidaṅkurakāryāṅgasiktabījasya jṛmbhaṇam 12
kvacidaṅkurakāryāṅgasiktabījasya jṛmbhaṇam 12
12.
kvacit nadanadīvāhahelanikaṣaghargharam
kvacit aṅkurakāryāṅgasiktabījasya jṛmbhaṇam
kvacit aṅkurakāryāṅgasiktabījasya jṛmbhaṇam
12.
kvacit nadanadīvāhahelanikaṣaghargharam
kvacit aṅkurakāryāṅgasiktabījasya jṛmbhaṇam
kvacit aṅkurakāryāṅgasiktabījasya jṛmbhaṇam
12.
Somewhere, there is the gurgling sound from the graceful flow and interaction of great rivers and rivers. Elsewhere, there is the germination of a seed, whose sprout-forming part has been moistened.
क्वचिदन्तस्तु कीटास्यमृदुस्पन्दनवेदनम् ।
मां त्वमेवाशु बुद्ध्वेह त्रायस्वेतीव बोधनम् ॥ १३ ॥
मां त्वमेवाशु बुद्ध्वेह त्रायस्वेतीव बोधनम् ॥ १३ ॥
kvacidantastu kīṭāsyamṛduspandanavedanam ,
māṃ tvamevāśu buddhveha trāyasvetīva bodhanam 13
māṃ tvamevāśu buddhveha trāyasvetīva bodhanam 13
13.
kvacit antaḥ tu kīṭa-āsya-mṛdu-spandana-vedanam mām
tvam eva āśu buddhvā iha trāyasva iti iva bodhanam
tvam eva āśu buddhvā iha trāyasva iti iva bodhanam
13.
kvacit antaḥ tu kīṭa-āsya-mṛdu-spandana-vedanam tvam
eva mām āśu iha buddhvā trāyasva iti iva bodhanam
eva mām āśu iha buddhvā trāyasva iti iva bodhanam
13.
Sometimes, within, there is a sensation like the soft pulsation of an insect's mouth. This is an awakening, as if (it instructs): 'You alone, having quickly understood me here, protect me!'
शाखापरिकराभोगं मृद्भागाङ्गनिपीडनैः ।
मूलजालमवष्टभ्य क्वचिद्विटपधारिणम् ॥ १४ ॥
मूलजालमवष्टभ्य क्वचिद्विटपधारिणम् ॥ १४ ॥
śākhāparikarābhogaṃ mṛdbhāgāṅganipīḍanaiḥ ,
mūlajālamavaṣṭabhya kvacidviṭapadhāriṇam 14
mūlajālamavaṣṭabhya kvacidviṭapadhāriṇam 14
14.
śākhā-parikara-ābhogam mṛd-bhāga-aṅga-nipīḍanaiḥ
mūla-jālam avaṣṭabhya kvacit viṭapa-dhāriṇam
mūla-jālam avaṣṭabhya kvacit viṭapa-dhāriṇam
14.
kvacit śākhā-parikara-ābhogam mṛd-bhāga-aṅga-nipīḍanaiḥ
mūla-jālam avaṣṭabhya viṭapa-dhāriṇam
mūla-jālam avaṣṭabhya viṭapa-dhāriṇam
14.
Sometimes, (it is seen as) a branch-bearer, possessing a widespread abundance of branches, pressing its root-network parts into sections of the earth, and thus grasping the network of roots.
अन्योन्यमलमाक्रम्य दिक्तटाङ्गनिपीडनैः ।
क्वचिदद्र्य स्थिनिबिडैरर्णवोल्लासवेल्लितम् ॥ १५ ॥
क्वचिदद्र्य स्थिनिबिडैरर्णवोल्लासवेल्लितम् ॥ १५ ॥
anyonyamalamākramya diktaṭāṅganipīḍanaiḥ ,
kvacidadrya sthinibiḍairarṇavollāsavellitam 15
kvacidadrya sthinibiḍairarṇavollāsavellitam 15
15.
anyonya-m alam ākramya dik-taṭa-aṅga-nipīḍanaiḥ
kvacit adri-asthi-nibiḍaiḥ arṇava-ullāsa-vellitam
kvacit adri-asthi-nibiḍaiḥ arṇava-ullāsa-vellitam
15.
kvacit anyonya-m alam ākramya dik-taṭa-aṅga-nipīḍanaiḥ
adri-asthi-nibiḍaiḥ arṇava-ullāsa-vellitam
adri-asthi-nibiḍaiḥ arṇava-ullāsa-vellitam
15.
Sometimes, having utterly pervaded everything mutually, it is agitated and swayed by the joyful surge of the ocean, achieving this by pressing its constituent parts against the shore-edges of all directions and by means of dense mountain rocks.
शुष्कपल्लवसंकोचनिबिडाङ्गनिपीडनम् ।
अमर्षणैः करैरार्कैः स्वरसाकर्षणं क्वचित् ॥ १६ ॥
अमर्षणैः करैरार्कैः स्वरसाकर्षणं क्वचित् ॥ १६ ॥
śuṣkapallavasaṃkocanibiḍāṅganipīḍanam ,
amarṣaṇaiḥ karairārkaiḥ svarasākarṣaṇaṃ kvacit 16
amarṣaṇaiḥ karairārkaiḥ svarasākarṣaṇaṃ kvacit 16
16.
śuṣka-pallava-saṃkoca-nibiḍa-aṅga-nipīḍanam
amarṣaṇaiḥ karaiḥ arkaiḥ sva-rasa-ākarṣaṇam kvacit
amarṣaṇaiḥ karaiḥ arkaiḥ sva-rasa-ākarṣaṇam kvacit
16.
kvacit śuṣka-pallava-saṃkoca-nibiḍa-aṅga-nipīḍanam
amarṣaṇaiḥ karaiḥ arkaiḥ sva-rasa-ākarṣaṇam
amarṣaṇaiḥ karaiḥ arkaiḥ sva-rasa-ākarṣaṇam
16.
Sometimes, there is the pressing of dense parts due to the shriveling of dry leaves, and the drawing out of its own essence by the relentless solar rays.
शृङ्गमन्दिरमातङ्गप्रहाराशनिभूरुहाम् ।
निबिडाङ्गोत्कटस्थैर्यपरुषापतनं क्वचित् ॥ १७ ॥
निबिडाङ्गोत्कटस्थैर्यपरुषापतनं क्वचित् ॥ १७ ॥
śṛṅgamandiramātaṅgaprahārāśanibhūruhām ,
nibiḍāṅgotkaṭasthairyaparuṣāpatanaṃ kvacit 17
nibiḍāṅgotkaṭasthairyaparuṣāpatanaṃ kvacit 17
17.
śṛṅgamandiramātaṅgaprahārāśanibhūruhām
nibiḍāṅgotkaṭasthairyaparuṣāpatanam kvacit
nibiḍāṅgotkaṭasthairyaparuṣāpatanam kvacit
17.
kvacit nibiḍāṅgotkaṭasthairyaparuṣāpatanam
śṛṅgamandiramātaṅgaprahārāśanibhūruhām
śṛṅgamandiramātaṅgaprahārāśanibhūruhām
17.
Sometimes, there is a harsh impact, dense in its parts and extremely firm, resembling the striking force of peaks, temples, elephant-blows, thunderbolts, and trees.
निमीलितैक्षणानन्दतनूनामसमाक्रमम् ।
क्वचित्सूक्ष्मतरोल्लेखमङ्कुरोल्लासनं नवम् ॥ १८ ॥
क्वचित्सूक्ष्मतरोल्लेखमङ्कुरोल्लासनं नवम् ॥ १८ ॥
nimīlitaikṣaṇānandatanūnāmasamākramam ,
kvacitsūkṣmatarollekhamaṅkurollāsanaṃ navam 18
kvacitsūkṣmatarollekhamaṅkurollāsanaṃ navam 18
18.
nimīlitaiṣaṇānandatanūnām asamākramam kvacit
sūkṣmatarollekham aṅkurollāsanam navam
sūkṣmatarollekham aṅkurollāsanam navam
18.
kvacit nimīlitaiṣaṇānandatanūnām asamākramam
kvacit navam sūkṣmatarollekham aṅkurollāsanam
kvacit navam sūkṣmatarollekham aṅkurollāsanam
18.
Sometimes, there is an uneven progression for those whose bodies are blissful from closed eyes. Elsewhere, there is a very subtle manifestation and the fresh blossoming of new sprouts.
मक्षिकायौकमशकनिवाससदृशं क्वचित् ।
कुड्यलेशकुभृङ्गारिहलहेलानिकर्षणम् ॥ १९ ॥
कुड्यलेशकुभृङ्गारिहलहेलानिकर्षणम् ॥ १९ ॥
makṣikāyaukamaśakanivāsasadṛśaṃ kvacit ,
kuḍyaleśakubhṛṅgārihalahelānikarṣaṇam 19
kuḍyaleśakubhṛṅgārihalahelānikarṣaṇam 19
19.
makṣikāyūkamaśakanivāsasadṛśam kvacit
kuḍyaleśakubhṛṅgārihalhelānikarṣaṇam
kuḍyaleśakubhṛṅgārihalhelānikarṣaṇam
19.
kvacit makṣikāyūkamaśakanivāsasadṛśam
kvacit kuḍyaleśakubhṛṅgārihalhelānikarṣaṇam
kvacit kuḍyaleśakubhṛṅgārihalhelānikarṣaṇam
19.
Sometimes, there is a place resembling the dwelling of flies, lice, and mosquitoes. Elsewhere, there is the easy pulling down by means of wall fragments, a 'kubhṛṅgāri' (destructive agent), and ploughs.
शीतं शीतविशीर्णाङ्गजर्जरत्वग्विकीर्णवत् ।
पाषाणीभूतसलिलं क्वचित्परुषमारुतम् ॥ २० ॥
पाषाणीभूतसलिलं क्वचित्परुषमारुतम् ॥ २० ॥
śītaṃ śītaviśīrṇāṅgajarjaratvagvikīrṇavat ,
pāṣāṇībhūtasalilaṃ kvacitparuṣamārutam 20
pāṣāṇībhūtasalilaṃ kvacitparuṣamārutam 20
20.
śītam śītaviśīrṇāṅgajarjaratvagvikīrṇavat
pāṣāṇībhūtasalilam kvacit paruṣamārutam
pāṣāṇībhūtasalilam kvacit paruṣamārutam
20.
śītam śītaviśīrṇāṅgajarjaratvagvikīrṇavat
kvacit pāṣāṇībhūtasalilam paruṣamārutam
kvacit pāṣāṇībhūtasalilam paruṣamārutam
20.
It is cold, resembling scattered things with decayed bodies and cracked skin, due to the cold. Elsewhere, there is water turned to stone and a harsh wind.
उद्दालीभूतमृद्वङ्गमज्जदन्तःकृमिव्रजम् ।
क्वचिदुद्भवदङ्गादिमूलं जलनिमज्जनम् ॥ २१ ॥
क्वचिदुद्भवदङ्गादिमूलं जलनिमज्जनम् ॥ २१ ॥
uddālībhūtamṛdvaṅgamajjadantaḥkṛmivrajam ,
kvacidudbhavadaṅgādimūlaṃ jalanimajjanam 21
kvacidudbhavadaṅgādimūlaṃ jalanimajjanam 21
21.
uddālībhūtamṛdvaṅgamajjadantaḥkṛmivrajam
kvacit udbhavadaṅgādimūlam jalanimajjanam
kvacit udbhavadaṅgādimūlam jalanimajjanam
21.
kvacit uddālībhūtamṛdvaṅgamajjadantaḥkṛmivrajam
udbhavadaṅgādimūlam jalanimajjanam
udbhavadaṅgādimūlam jalanimajjanam
21.
Sometimes, there is an immersion in water, [manifesting as] a soft body that has become a pit, with swarms of worms immersed within it, and with roots emerging from its limbs and other parts.
शनैरन्तर्निलीनाम्बुकृताह्लादं बहिश्च
रसोन्नामाङ्कुररोमौघं क्वचिद्वर्षविजृम्भितम् ॥ २२ ॥
रसोन्नामाङ्कुररोमौघं क्वचिद्वर्षविजृम्भितम् ॥ २२ ॥
śanairantarnilīnāmbukṛtāhlādaṃ bahiśca
rasonnāmāṅkuraromaughaṃ kvacidvarṣavijṛmbhitam 22
rasonnāmāṅkuraromaughaṃ kvacidvarṣavijṛmbhitam 22
22.
śanaiḥ antar nilīnāmbukṛtāhlādam bahiḥ ca
rasonnāmāṅkuraromaudham kvacit varṣavijṛmbhitam
rasonnāmāṅkuraromaudham kvacit varṣavijṛmbhitam
22.
kvacit śanaiḥ antar nilīnāmbukṛtāhlādam bahiḥ
ca rasonnāmāṅkuraromaudham varṣavijṛmbhitam
ca rasonnāmāṅkuraromaudham varṣavijṛmbhitam
22.
Slowly, inside, pleasure is caused by the absorbed water, and outside, a mass of hair-like sprouts, swelling with sap, sometimes expands vigorously due to the rain.
तनुतरपवनविकम्पितकोमलनलिनीदलास्तरणैः ।
विहरणमिव मे विहितं सरोभिरङ्गेषु निर्वाणम् ॥ २३ ॥
विहरणमिव मे विहितं सरोभिरङ्गेषु निर्वाणम् ॥ २३ ॥
tanutarapavanavikampitakomalanalinīdalāstaraṇaiḥ ,
viharaṇamiva me vihitaṃ sarobhiraṅgeṣu nirvāṇam 23
viharaṇamiva me vihitaṃ sarobhiraṅgeṣu nirvāṇam 23
23.
tanutarapavanavikampitakomalanalinīdalāstaraṇaiḥ
viharaṇam iva me vihitam sarobhiḥ aṅgeṣu nirvāṇam
viharaṇam iva me vihitam sarobhiḥ aṅgeṣu nirvāṇam
23.
me aṅgeṣu,
tanutarapavanavikampitakomalanalinīdalāstaraṇaiḥ sarobhiḥ,
viharaṇam iva,
nirvāṇam vihitam
tanutarapavanavikampitakomalanalinīdalāstaraṇaiḥ sarobhiḥ,
viharaṇam iva,
nirvāṇam vihitam
23.
My final liberation (nirvāṇa) was accomplished, as if it were a pastime, on my limbs through the lakes which were covered with tender lotus leaves gently stirred by the exceedingly subtle wind.
Links to all chapters:
vairāgya prakaraṇa
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
mumukṣu prakaraṇa
utpatti prakaraṇa
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
sthiti prakaraṇa
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
upaśama prakaraṇa
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
nirvāṇa prakaraṇa (bhāga 1)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
nirvāṇa prakaraṇa (bhāga 2) (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88 (current chapter)
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216