योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-6, chapter-125
श्रीवसिष्ठ उवाच ।
सिद्धान्तोऽध्यात्मशास्त्राणां सर्वापह्नव एव हि ।
नाविद्यास्तीह नो माया शान्तं ब्रह्मेदमक्रमम् ॥ १ ॥
सिद्धान्तोऽध्यात्मशास्त्राणां सर्वापह्नव एव हि ।
नाविद्यास्तीह नो माया शान्तं ब्रह्मेदमक्रमम् ॥ १ ॥
śrīvasiṣṭha uvāca ,
siddhānto'dhyātmaśāstrāṇāṃ sarvāpahnava eva hi ,
nāvidyāstīha no māyā śāntaṃ brahmedamakramam 1
siddhānto'dhyātmaśāstrāṇāṃ sarvāpahnava eva hi ,
nāvidyāstīha no māyā śāntaṃ brahmedamakramam 1
1.
śrīvasiṣṭha uvāca siddhāntaḥ
adhyātmaśāstrāṇām sarvāpahnavaḥ
eva hi na avidyā asti iha na
u māyā śāntam brahma idam akramam
adhyātmaśāstrāṇām sarvāpahnavaḥ
eva hi na avidyā asti iha na
u māyā śāntam brahma idam akramam
1.
śrīvasiṣṭha uvāca adhyātmaśāstrāṇām
siddhāntaḥ sarvāpahnavaḥ eva hi
iha avidyā na asti na u māyā (asti)
idam brahma śāntam akramam (asti)
siddhāntaḥ sarvāpahnavaḥ eva hi
iha avidyā na asti na u māyā (asti)
idam brahma śāntam akramam (asti)
1.
Śrī Vasiṣṭha said: The ultimate conclusion (siddhānta) of the spiritual sciences (adhyātmaśāstra) is indeed the complete negation of everything. Here, neither ignorance (avidyā) nor illusion (māyā) exists; this Brahman is peaceful and devoid of sequence.
शान्त एव चिदाभासे स्वच्छे समसमात्मनि ।
समग्रशक्तिखचिते ब्रह्मेति कलिताभिधे ॥ २ ॥
समग्रशक्तिखचिते ब्रह्मेति कलिताभिधे ॥ २ ॥
śānta eva cidābhāse svacche samasamātmani ,
samagraśaktikhacite brahmeti kalitābhidhe 2
samagraśaktikhacite brahmeti kalitābhidhe 2
2.
śāntaḥ eva cidābhāse svacche samasamātmani
samagraśaktikhacite brahma iti kalitābhidhe
samagraśaktikhacite brahma iti kalitābhidhe
2.
eva śāntaḥ cidābhāse svacche samasamātmani
samagraśaktikhacite brahma iti kalitābhidhe (asti)
samagraśaktikhacite brahma iti kalitābhidhe (asti)
2.
Indeed, it is peaceful; in the pure reflection of consciousness (cidābhāsa), in the perfectly balanced self (ātman), which is imbued with all powers (śakti), and to which the designation 'Brahman' is ascribed.
निर्णीय केचिच्छून्यत्वं केचिद्विज्ञानमात्रताम् ।
केचिदीश्वररूपत्वं विवदन्ते परस्परम् ॥ ३ ॥
केचिदीश्वररूपत्वं विवदन्ते परस्परम् ॥ ३ ॥
nirṇīya kecicchūnyatvaṃ kecidvijñānamātratām ,
kecidīśvararūpatvaṃ vivadante parasparam 3
kecidīśvararūpatvaṃ vivadante parasparam 3
3.
nirṇīya kecit śūnyatvam kecit vijñānamātratām
kecit īśvararūpatvam vivadante parasparam
kecit īśvararūpatvam vivadante parasparam
3.
kecit śūnyatvam nirṇīya kecit vijñānamātratām (nirṇīya)
kecit īśvararūpatvam (nirṇīya) parasparam vivadante
kecit īśvararūpatvam (nirṇīya) parasparam vivadante
3.
Some, having determined it (the ultimate reality) to be emptiness (śūnyatā), others mere consciousness (vijñānamātratā), and still others the nature of the Lord (īśvara), dispute among themselves.
सर्वमेव परित्यज्य महामौनी भवानघ ।
निर्वाणवान्निर्मननः क्षीणचित्तः प्रशान्तधीः ॥ ४ ॥
निर्वाणवान्निर्मननः क्षीणचित्तः प्रशान्तधीः ॥ ४ ॥
sarvameva parityajya mahāmaunī bhavānagha ,
nirvāṇavānnirmananaḥ kṣīṇacittaḥ praśāntadhīḥ 4
nirvāṇavānnirmananaḥ kṣīṇacittaḥ praśāntadhīḥ 4
4.
sarvam eva parityajya mahāmaunī bhavān anagha
nirvāṇavān nirmananaḥ kṣīṇacittaḥ praśāntadhīḥ
nirvāṇavān nirmananaḥ kṣīṇacittaḥ praśāntadhīḥ
4.
anagha bhavān sarvam eva parityajya mahāmaunī
nirvāṇavān nirmananaḥ kṣīṇacittaḥ praśāntadhīḥ
nirvāṇavān nirmananaḥ kṣīṇacittaḥ praśāntadhīḥ
4.
O sinless one, completely abandoning everything, you should become a great silent sage. Be one who has attained final liberation (nirvāṇa), is free from mental activity, has a mind (citta) that has ceased to function, and possesses a perfectly tranquil intellect.
आत्मन्येवास्स्व शान्तात्मा मूकान्धबधिरोपमः ।
नित्यमन्तर्मुखो भूत्वा स्वात्मनान्तः प्रपूर्णधीः ॥ ५ ॥
नित्यमन्तर्मुखो भूत्वा स्वात्मनान्तः प्रपूर्णधीः ॥ ५ ॥
ātmanyevāssva śāntātmā mūkāndhabadhiropamaḥ ,
nityamantarmukho bhūtvā svātmanāntaḥ prapūrṇadhīḥ 5
nityamantarmukho bhūtvā svātmanāntaḥ prapūrṇadhīḥ 5
5.
ātmani eva āssva śāntātmā mūkāndhabadhiropamaḥ nityam
antarmukhaḥ bhūtvā svātmanā antaḥ prapūrṇadhīḥ
antarmukhaḥ bhūtvā svātmanā antaḥ prapūrṇadhīḥ
5.
śāntātmā mūkāndhabadhiropamaḥ ātmani eva āssva nityam
antarmukhaḥ bhūtvā svātmanā antaḥ prapūrṇadhīḥ
antarmukhaḥ bhūtvā svātmanā antaḥ prapūrṇadhīḥ
5.
Remain only in the Self (ātman), having a tranquil inner self (ātman), like one who is mute, blind, and deaf. Constantly becoming inwardly focused, let your intellect (dhī) be perfectly content within through your own Self (ātman).
जाग्रत्येव सुषुप्तस्थः कुरु कर्माणि राघव ।
अन्तः सर्वपरित्यागी बहिः कुरु यथागतम् ॥ ६ ॥
अन्तः सर्वपरित्यागी बहिः कुरु यथागतम् ॥ ६ ॥
jāgratyeva suṣuptasthaḥ kuru karmāṇi rāghava ,
antaḥ sarvaparityāgī bahiḥ kuru yathāgatam 6
antaḥ sarvaparityāgī bahiḥ kuru yathāgatam 6
6.
jāgrati eva suṣuptasthaḥ kuru karmāṇi rāghava
antaḥ sarvaparityāgī bahiḥ kuru yathāgatam
antaḥ sarvaparityāgī bahiḥ kuru yathāgatam
6.
rāghava jāgrati eva suṣuptasthaḥ karmāṇi kuru
antaḥ sarvaparityāgī bahiḥ yathāgatam kuru
antaḥ sarvaparityāgī bahiḥ yathāgatam kuru
6.
O Rāghava, perform actions (karma) while being as if in deep sleep, even in the waking state. Internally, be one who renounces everything, but externally, act as things come naturally.
चित्तसत्ता परं दुःखं चित्तासत्ता परं सुखम् ।
अतश्चित्तं चिदेकात्मा नय क्षयमवेदनात् ॥ ७ ॥
अतश्चित्तं चिदेकात्मा नय क्षयमवेदनात् ॥ ७ ॥
cittasattā paraṃ duḥkhaṃ cittāsattā paraṃ sukham ,
ataścittaṃ cidekātmā naya kṣayamavedanāt 7
ataścittaṃ cidekātmā naya kṣayamavedanāt 7
7.
cittasattā param duḥkham citta asattā param sukham
ataḥ cittam cit ekātmā naya kṣayam avedanāt
ataḥ cittam cit ekātmā naya kṣayam avedanāt
7.
cittasattā param duḥkham citta asattā param sukham
ataḥ cit ekātmā cittam avedanāt kṣayam naya
ataḥ cit ekātmā cittam avedanāt kṣayam naya
7.
The existence of the mind (citta) is the ultimate suffering, while the non-existence of the mind (citta) is the ultimate happiness. Therefore, being one with the singular consciousness, lead the mind (citta) to its cessation, free from any painful experience.
दृष्टा रम्यमरम्यं वा स्थेयं पाषाणवत्समम् ।
एतावतात्मयत्नेन जिता भवति संसृतिः ॥ ८ ॥
एतावतात्मयत्नेन जिता भवति संसृतिः ॥ ८ ॥
dṛṣṭā ramyamaramyaṃ vā stheyaṃ pāṣāṇavatsamam ,
etāvatātmayatnena jitā bhavati saṃsṛtiḥ 8
etāvatātmayatnena jitā bhavati saṃsṛtiḥ 8
8.
dṛṣṭā ramyam aramyam vā stheyam pāṣāṇavat samam
| etāvatā ātmayatnena jitā bhavati saṃsṛtiḥ ||
| etāvatā ātmayatnena jitā bhavati saṃsṛtiḥ ||
8.
ramyam aramyam vā dṛṣṭā,
pāṣāṇavat samam stheyam etāvatā ātmayatnena saṃsṛtiḥ jitā bhavati
pāṣāṇavat samam stheyam etāvatā ātmayatnena saṃsṛtiḥ jitā bhavati
8.
When something pleasant or unpleasant is seen, one should remain steadfast like a stone. By such an effort of the self (ātman), the cycle of transmigration (saṃsāra) is conquered.
संवेदनीयं न सुखं नासुखं न च मध्यमम् ।
एतावतात्मयत्नेन दुःखान्तोऽनन्त आप्यते ॥ ९ ॥
एतावतात्मयत्नेन दुःखान्तोऽनन्त आप्यते ॥ ९ ॥
saṃvedanīyaṃ na sukhaṃ nāsukhaṃ na ca madhyamam ,
etāvatātmayatnena duḥkhānto'nanta āpyate 9
etāvatātmayatnena duḥkhānto'nanta āpyate 9
9.
saṃvedanīyam na sukham na asukham na ca madhyamam
| etāvatā ātmayatnena duḥkhāntaḥ anantaḥ āpyate ||
| etāvatā ātmayatnena duḥkhāntaḥ anantaḥ āpyate ||
9.
sukham na,
asukham na ca madhyamam na saṃvedanīyam etāvatā ātmayatnena anantaḥ duḥkhāntaḥ āpyate
asukham na ca madhyamam na saṃvedanīyam etāvatā ātmayatnena anantaḥ duḥkhāntaḥ āpyate
9.
Neither pleasure, nor pain, nor any intermediate state is to be experienced. By this much effort of the self (ātman), the infinite cessation of suffering is attained.
आपीनमण्डलशशाङ्कवदन्तरेव श्रीमद्रसायनमयः सुखमेति तज्ज्ञः ।
विज्ञातसर्वभुवनत्रयवस्तुसारः कुर्वन्न नाम कुरुते परमभ्युपेतः ॥ १० ॥
विज्ञातसर्वभुवनत्रयवस्तुसारः कुर्वन्न नाम कुरुते परमभ्युपेतः ॥ १० ॥
āpīnamaṇḍalaśaśāṅkavadantareva śrīmadrasāyanamayaḥ sukhameti tajjñaḥ ,
vijñātasarvabhuvanatrayavastusāraḥ kurvanna nāma kurute paramabhyupetaḥ 10
vijñātasarvabhuvanatrayavastusāraḥ kurvanna nāma kurute paramabhyupetaḥ 10
10.
āpīnamaṇḍalaśaśāṅkavat antar eva śrīmat
rasāyanamayaḥ sukham eti tajjñaḥ |
vijñātasarvabhuvanatrayavastusāraḥ
kurvan na nāma kurute param abhyupetaḥ ||
rasāyanamayaḥ sukham eti tajjñaḥ |
vijñātasarvabhuvanatrayavastusāraḥ
kurvan na nāma kurute param abhyupetaḥ ||
10.
tajjñaḥ āpīnamaṇḍalaśaśāṅkavat antar eva śrīmat rasāyanamayaḥ sukham eti vijñātasarvabhuvanatrayavastusāraḥ,
kurvan nāma na kurute,
param abhyupetaḥ
kurvan nāma na kurute,
param abhyupetaḥ
10.
The one who knows that (essence), filled with a glorious elixir, attains happiness as if (shining) like a full-orbed moon within himself. Having understood the essence of all things in the three worlds, he, though performing actions, does not truly act, as he has attained the supreme (brahman).
Links to all chapters:
vairāgya prakaraṇa
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
mumukṣu prakaraṇa
utpatti prakaraṇa
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
sthiti prakaraṇa
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
upaśama prakaraṇa
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
nirvāṇa prakaraṇa (bhāga 1) (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125 (current chapter)
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
nirvāṇa prakaraṇa (bhāga 2)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216