योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-6, chapter-17
श्रीवसिष्ठ उवाच ।
अथ राम भुशुण्डोऽसौ न प्रहृष्टो न वक्रधीः ।
सर्वाङ्गसुन्दरः श्यामः प्रावृषीव पयोधरः ॥ १ ॥
अथ राम भुशुण्डोऽसौ न प्रहृष्टो न वक्रधीः ।
सर्वाङ्गसुन्दरः श्यामः प्रावृषीव पयोधरः ॥ १ ॥
śrīvasiṣṭha uvāca ,
atha rāma bhuśuṇḍo'sau na prahṛṣṭo na vakradhīḥ ,
sarvāṅgasundaraḥ śyāmaḥ prāvṛṣīva payodharaḥ 1
atha rāma bhuśuṇḍo'sau na prahṛṣṭo na vakradhīḥ ,
sarvāṅgasundaraḥ śyāmaḥ prāvṛṣīva payodharaḥ 1
1.
śrī vasiṣṭhaḥ uvāca | atha rāma
bhūśuṇḍaḥ asau na prahṛṣṭaḥ
na vakra dhīḥ | sarvāṅga sundaraḥ
śyāmaḥ prāvṛṣi iva payodharaḥ
bhūśuṇḍaḥ asau na prahṛṣṭaḥ
na vakra dhīḥ | sarvāṅga sundaraḥ
śyāmaḥ prāvṛṣi iva payodharaḥ
1.
śrī vasiṣṭhaḥ uvāca atha rāma,
asau bhūśuṇḍaḥ na prahṛṣṭaḥ na vakradhīḥ sarvāṅgasundaraḥ śyāmaḥ prāvṛṣi iva payodharaḥ
asau bhūśuṇḍaḥ na prahṛṣṭaḥ na vakradhīḥ sarvāṅgasundaraḥ śyāmaḥ prāvṛṣi iva payodharaḥ
1.
Śrī Vasiṣṭha said: 'Now, O Rāma, this Bhūśuṇḍa was neither elated nor cunning in mind. He was perfectly beautiful in all his limbs and dark-hued, like a monsoon cloud in the rainy season.'
स्निग्धगम्भीरवचनः स्मितपूर्वाभिभाषणः ।
करस्थबिल्वफलवत्प्रतोलितजगत्त्रयः ॥ २ ॥
करस्थबिल्वफलवत्प्रतोलितजगत्त्रयः ॥ २ ॥
snigdhagambhīravacanaḥ smitapūrvābhibhāṣaṇaḥ ,
karasthabilvaphalavatpratolitajagattrayaḥ 2
karasthabilvaphalavatpratolitajagattrayaḥ 2
2.
snigdhagambhīravacanaḥ smitapūrvābhibhāṣaṇaḥ
karasthabilvaphalavat pratolitajagattrayaḥ
karasthabilvaphalavat pratolitajagattrayaḥ
2.
snigdhagambhīravacanaḥ smitapūrvābhibhāṣaṇaḥ
karasthabilvaphalavat pratolitajagattrayaḥ
karasthabilvaphalavat pratolitajagattrayaḥ
2.
He whose speech is affectionate and profound, whose conversation is preceded by a smile, and who has measured the three worlds as if they were a bael fruit held in his hand.
तृणवद्दृष्टसकलः प्रमेयीकृतसंसृतिः ।
लोकाजवं जवीभावे दृष्टज्ञानपरावरः ॥ ३ ॥
लोकाजवं जवीभावे दृष्टज्ञानपरावरः ॥ ३ ॥
tṛṇavaddṛṣṭasakalaḥ prameyīkṛtasaṃsṛtiḥ ,
lokājavaṃ javībhāve dṛṣṭajñānaparāvaraḥ 3
lokājavaṃ javībhāve dṛṣṭajñānaparāvaraḥ 3
3.
tṛṇavat dṛṣṭasakalaḥ prameyīkṛtasaṃsṛtiḥ
lokājavam javībhāve dṛṣṭajñānaparāvaraḥ
lokājavam javībhāve dṛṣṭajñānaparāvaraḥ
3.
tṛṇavat dṛṣṭasakalaḥ prameyīkṛtasaṃsṛtiḥ
lokājavam javībhāve dṛṣṭajñānaparāvaraḥ
lokājavam javībhāve dṛṣṭajñānaparāvaraḥ
3.
He who sees all things as insignificant as a blade of grass, who has made the cycle of rebirth (saṃsāra) an object of knowledge, who, in his swift perception, understands the inertness of the world, and who has discerned the higher and lower aspects of knowledge.
धीरस्थिरमहाकारो विश्रान्ति गतमन्दरः ।
परिपूर्णमनाः शुद्धः क्षीरार्णव इवागतः ॥ ४ ॥
परिपूर्णमनाः शुद्धः क्षीरार्णव इवागतः ॥ ४ ॥
dhīrasthiramahākāro viśrānti gatamandaraḥ ,
paripūrṇamanāḥ śuddhaḥ kṣīrārṇava ivāgataḥ 4
paripūrṇamanāḥ śuddhaḥ kṣīrārṇava ivāgataḥ 4
4.
dhīrasthiramahākāraḥ viśrāntim gatamandaraḥ
paripūrṇamanāḥ śuddhaḥ kṣīrārṇavaḥ iva āgataḥ
paripūrṇamanāḥ śuddhaḥ kṣīrārṇavaḥ iva āgataḥ
4.
dhīrasthiramahākāraḥ viśrāntim gatamandaraḥ
paripūrṇamanāḥ śuddhaḥ kṣīrārṇavaḥ iva āgataḥ
paripūrṇamanāḥ śuddhaḥ kṣīrārṇavaḥ iva āgataḥ
4.
He whose vast form is profound and steadfast, who has surpassed the Mandara mountain in tranquility, whose mind is completely fulfilled and pure, has come forth like the ocean of milk.
परिविश्रान्तधीः शान्तः परमानन्दघूर्णितः ।
आविर्भावतिरोभावतज्ज्ञः संसारजन्मनाम् ॥ ५ ॥
आविर्भावतिरोभावतज्ज्ञः संसारजन्मनाम् ॥ ५ ॥
pariviśrāntadhīḥ śāntaḥ paramānandaghūrṇitaḥ ,
āvirbhāvatirobhāvatajjñaḥ saṃsārajanmanām 5
āvirbhāvatirobhāvatajjñaḥ saṃsārajanmanām 5
5.
pariviśrāntadhīḥ śāntaḥ paramānandaghūrṇitaḥ
āvirbhāvatirobhāvatatjñaḥ saṃsārajjanmanām
āvirbhāvatirobhāvatatjñaḥ saṃsārajjanmanām
5.
pariviśrāntadhīḥ śāntaḥ paramānandaghūrṇitaḥ
āvirbhāvatirobhāvatatjñaḥ saṃsārajjanmanām
āvirbhāvatirobhāvatatjñaḥ saṃsārajjanmanām
5.
He whose intellect is perfectly at rest, who is peaceful, who is absorbed in supreme bliss, and who understands the appearance and disappearance of beings within the cycle of rebirth (saṃsāra).
सरभसवदनाभिरामरूपः प्रियमधुरोचितगानहृद्यवाक्यः ।
स्वयमिव नवमाश्रितः शरीरं सकलभयापहरं प्रहर्षयुक्तः ॥ ६ ॥
स्वयमिव नवमाश्रितः शरीरं सकलभयापहरं प्रहर्षयुक्तः ॥ ६ ॥
sarabhasavadanābhirāmarūpaḥ priyamadhurocitagānahṛdyavākyaḥ ,
svayamiva navamāśritaḥ śarīraṃ sakalabhayāpaharaṃ praharṣayuktaḥ 6
svayamiva navamāśritaḥ śarīraṃ sakalabhayāpaharaṃ praharṣayuktaḥ 6
6.
sarabhasavadana-abhirāmarūpaḥ
priyamadhurocitagānahṛdyavākyaḥ
svayam iva navam āśritaḥ śarīram
sakalabhayāpaharam praharṣayuktaḥ
priyamadhurocitagānahṛdyavākyaḥ
svayam iva navam āśritaḥ śarīram
sakalabhayāpaharam praharṣayuktaḥ
6.
sarabhasavadana-abhirāmarūpaḥ
priyamadhurocitagānahṛdyavākyaḥ
praharṣayuktaḥ svayam iva navam
śarīram āśritaḥ sakalabhayāpaharam
priyamadhurocitagānahṛdyavākyaḥ
praharṣayuktaḥ svayam iva navam
śarīram āśritaḥ sakalabhayāpaharam
6.
He, whose face was charming with eager delight, and whose words were captivating due to pleasant, sweet, and appropriate singing, was filled with great joy, as if he himself had assumed a new body, removing all fears.
इदममलगिरा समाह शुद्धममृतमनुज्झितसंभ्रमक्रमेण ।
कथयितुमखिलं निजं स्वरूपं मधुपमिव स्तनितेन मुग्धमेघः ॥ ७ ॥
कथयितुमखिलं निजं स्वरूपं मधुपमिव स्तनितेन मुग्धमेघः ॥ ७ ॥
idamamalagirā samāha śuddhamamṛtamanujjhitasaṃbhramakrameṇa ,
kathayitumakhilaṃ nijaṃ svarūpaṃ madhupamiva stanitena mugdhameghaḥ 7
kathayitumakhilaṃ nijaṃ svarūpaṃ madhupamiva stanitena mugdhameghaḥ 7
7.
idam amala-girā sam āha śuddham
amṛtam anujjhita-saṃbhrama-krameṇa
kathayitum akhilam nijam svarūpam
madhupam iva stanitena mugdha-meghaḥ
amṛtam anujjhita-saṃbhrama-krameṇa
kathayitum akhilam nijam svarūpam
madhupam iva stanitena mugdha-meghaḥ
7.
mugdhameghaḥ amalagira anujjhita-saṃbhrama-krameṇa sam āha idam śuddham amṛtam,
akhilam nijam svarūpam kathayitum,
madhupam iva stanitena
akhilam nijam svarūpam kathayitum,
madhupam iva stanitena
7.
He spoke this pure nectar (amṛta) with clear speech, maintaining an unperturbed and respectful sequence, in order to reveal his entire true nature (svarūpa), just as a charming cloud might speak to a bee with its thunder.
Links to all chapters:
vairāgya prakaraṇa
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
mumukṣu prakaraṇa
utpatti prakaraṇa
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
sthiti prakaraṇa
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
upaśama prakaraṇa
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
nirvāṇa prakaraṇa (bhāga 1) (current book)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17 (current chapter)
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
nirvāṇa prakaraṇa (bhāga 2)
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60
Chapter 61
Chapter 62
Chapter 63
Chapter 64
Chapter 65
Chapter 66
Chapter 67
Chapter 68
Chapter 69
Chapter 70
Chapter 71
Chapter 72
Chapter 73
Chapter 74
Chapter 75
Chapter 76
Chapter 77
Chapter 78
Chapter 79
Chapter 80
Chapter 81
Chapter 82
Chapter 83
Chapter 84
Chapter 85
Chapter 86
Chapter 87
Chapter 88
Chapter 89
Chapter 90
Chapter 91
Chapter 92
Chapter 93
Chapter 94
Chapter 95
Chapter 96
Chapter 97
Chapter 98
Chapter 99
Chapter 100
Chapter 101
Chapter 102
Chapter 103
Chapter 104
Chapter 105
Chapter 106
Chapter 107
Chapter 108
Chapter 109
Chapter 110
Chapter 111
Chapter 112
Chapter 113
Chapter 114
Chapter 115
Chapter 116
Chapter 117
Chapter 118
Chapter 119
Chapter 120
Chapter 121
Chapter 122
Chapter 123
Chapter 124
Chapter 125
Chapter 126
Chapter 127
Chapter 128
Chapter 129
Chapter 130
Chapter 131
Chapter 132
Chapter 133
Chapter 134
Chapter 135
Chapter 136
Chapter 137
Chapter 138
Chapter 139
Chapter 140
Chapter 141
Chapter 142
Chapter 143
Chapter 144
Chapter 145
Chapter 146
Chapter 147
Chapter 148
Chapter 149
Chapter 150
Chapter 151
Chapter 152
Chapter 153
Chapter 154
Chapter 155
Chapter 156
Chapter 157
Chapter 158
Chapter 159
Chapter 160
Chapter 161
Chapter 162
Chapter 163
Chapter 164
Chapter 165
Chapter 166
Chapter 167
Chapter 168
Chapter 169
Chapter 170
Chapter 171
Chapter 172
Chapter 173
Chapter 174
Chapter 175
Chapter 176
Chapter 177
Chapter 178
Chapter 179
Chapter 180
Chapter 181
Chapter 182
Chapter 183
Chapter 184
Chapter 185
Chapter 186
Chapter 187
Chapter 188
Chapter 189
Chapter 190
Chapter 191
Chapter 192
Chapter 193
Chapter 194
Chapter 195
Chapter 196
Chapter 197
Chapter 198
Chapter 199
Chapter 200
Chapter 201
Chapter 202
Chapter 203
Chapter 204
Chapter 205
Chapter 206
Chapter 207
Chapter 208
Chapter 209
Chapter 210
Chapter 211
Chapter 212
Chapter 213
Chapter 214
Chapter 215
Chapter 216