मार्कण्डेय-पुराणम्
mārkaṇḍeya-purāṇam
-
chapter-8, verse-58
रुरोद रोहिताश्वोऽपि दृष्ट्वा कृष्टां तु मातरम् ।
हस्तेन वस्त्रमाकर्षन् काकपक्षधरः शिशुः ॥५८॥
हस्तेन वस्त्रमाकर्षन् काकपक्षधरः शिशुः ॥५८॥
58. ruroda rohitāśvo'pi dṛṣṭvā kṛṣṭāṃ tu mātaram .
hastena vastramākarṣan kākapakṣadharaḥ śiśuḥ.
hastena vastramākarṣan kākapakṣadharaḥ śiśuḥ.
58.
ruroda rohitāśvaḥ api dṛṣṭvā kṛṣṭām tu mātaram
| hastena vastram ākarṣan kākapakṣadharaḥ śiśuḥ
| hastena vastram ākarṣan kākapakṣadharaḥ śiśuḥ
58.
The child Rohitaśva, with his hair like a crow's wing, also wept when he saw his mother being dragged, pulling her garment with his hand.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- रुरोद (ruroda) - cried, wept, wailed
- रोहिताश्वः (rohitāśvaḥ) - King Hariścandra's son (Rohitaśva (name))
- अपि (api) - also, even, too
- दृष्ट्वा (dṛṣṭvā) - having seen, after seeing
- कृष्टाम् (kṛṣṭām) - his mother being dragged (dragged, pulled)
- तु (tu) - indeed, but, however
- मातरम् (mātaram) - his mother (mother)
- हस्तेन (hastena) - by hand, with hand
- वस्त्रम् (vastram) - her garment (garment, cloth, clothing)
- आकर्षन् (ākarṣan) - (the child) pulling (her garment) (pulling, dragging)
- काकपक्षधरः (kākapakṣadharaḥ) - (the child) who has hair like a crow's wing (having hair like a crow's wing)
- शिशुः (śiśuḥ) - child, infant
Words meanings and morphology
रुरोद (ruroda) - cried, wept, wailed
(verb)
3rd person , singular, active, perfect (liṭ) of rud
Root: rud (class 2)
रोहिताश्वः (rohitāśvaḥ) - King Hariścandra's son (Rohitaśva (name))
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of rohitāśva
rohitāśva - Rohitaśva (proper name, son of Hariścandra); having red horses
अपि (api) - also, even, too
(indeclinable)
दृष्ट्वा (dṛṣṭvā) - having seen, after seeing
(indeclinable)
Root: dṛś (class 1)
Note: Absolutive (Gerund) form.
कृष्टाम् (kṛṣṭām) - his mother being dragged (dragged, pulled)
(adjective)
Accusative, feminine, singular of kṛṣṭa
kṛṣṭa - dragged, pulled, drawn; ploughed
Past Passive Participle
Derived from root kṛṣ (to pull, drag).
Root: kṛṣ (class 1)
तु (tu) - indeed, but, however
(indeclinable)
मातरम् (mātaram) - his mother (mother)
(noun)
Accusative, feminine, singular of mātṛ
mātṛ - mother
हस्तेन (hastena) - by hand, with hand
(noun)
Instrumental, masculine, singular of hasta
hasta - hand, arm, trunk of an elephant
वस्त्रम् (vastram) - her garment (garment, cloth, clothing)
(noun)
Accusative, neuter, singular of vastra
vastra - garment, cloth, dress, apparel
आकर्षन् (ākarṣan) - (the child) pulling (her garment) (pulling, dragging)
(adjective)
Nominative, masculine, singular of kṛṣ
kṛṣ - to pull, drag, draw
Prefix: ā
Root: kṛṣ (class 1)
काकपक्षधरः (kākapakṣadharaḥ) - (the child) who has hair like a crow's wing (having hair like a crow's wing)
(adjective)
Nominative, masculine, singular of kākapakṣadhara
kākapakṣadhara - one who bears or possesses crow's wing-like hair (descriptive of a young boy)
Compound type : bahuvrihi (kākapakṣa+dhara)
- kākapakṣa – crow's wing
noun (masculine) - dhara – bearing, holding, wearing
adjective (masculine)
Derived from root dhṛ (to bear, hold).
Root: dhṛ (class 1)
शिशुः (śiśuḥ) - child, infant
(noun)
Nominative, masculine, singular of śiśu
śiśu - child, infant, young one