महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-10, chapter-8, verse-126
निशाचराणां सत्त्वानां स रात्रिर्हर्षवर्धिनी ।
आसीन्नरगजाश्वानां रौद्री क्षयकरी भृशम् ॥१२६॥
आसीन्नरगजाश्वानां रौद्री क्षयकरी भृशम् ॥१२६॥
126. niśācarāṇāṁ sattvānāṁ sa rātrirharṣavardhinī ,
āsīnnaragajāśvānāṁ raudrī kṣayakarī bhṛśam.
āsīnnaragajāśvānāṁ raudrī kṣayakarī bhṛśam.
126.
niśācarāṇām sattvānām sā rātriḥ harṣa-vardhinī
āsīt nara-gaja-aśvānām raudrī kṣaya-karī bhṛśam
āsīt nara-gaja-aśvānām raudrī kṣaya-karī bhṛśam
126.
sā rātriḥ niśācarāṇām sattvānām harṣa-vardhinī
āsīt; nara-gaja-aśvānām raudrī kṣaya-karī bhṛśam
āsīt; nara-gaja-aśvānām raudrī kṣaya-karī bhṛśam
126.
That night was indeed a joy-increasing one for the night-roaming beings, but for men, elephants, and horses, it was exceedingly dreadful and destructive.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- निशाचराणाम् (niśācarāṇām) - of the night-roaming beings, of demons
- सत्त्वानाम् (sattvānām) - of beings, of creatures
- सा (sā) - that, she
- रात्रिः (rātriḥ) - night
- हर्ष-वर्धिनी (harṣa-vardhinī) - joy-increasing, delight-enhancing
- आसीत् (āsīt) - was, existed
- नर-गज-अश्वानाम् (nara-gaja-aśvānām) - for men, elephants, and horses
- रौद्री (raudrī) - dreadful, terrible, fierce
- क्षय-करी (kṣaya-karī) - causing destruction, destructive
- भृशम् (bhṛśam) - exceedingly, greatly, much
Words meanings and morphology
निशाचराणाम् (niśācarāṇām) - of the night-roaming beings, of demons
(noun)
Genitive, masculine, plural of niśācara
niśācara - night-walker, night-rover, demon, Rākṣasa
Compound type : tatpuruṣa (niśā+cara)
- niśā – night
noun (feminine) - cara – moving, roaming, going
adjective (masculine)
Root: car (class 1)
सत्त्वानाम् (sattvānām) - of beings, of creatures
(noun)
Genitive, neuter, plural of sattva
sattva - being, creature, essence, reality, goodness
सा (sā) - that, she
(pronoun)
Nominative, feminine, singular of tad
tad - that, she, it
रात्रिः (rātriḥ) - night
(noun)
Nominative, feminine, singular of rātri
rātri - night
हर्ष-वर्धिनी (harṣa-vardhinī) - joy-increasing, delight-enhancing
(adjective)
Nominative, feminine, singular of harṣa-vardhinī
harṣa-vardhinī - joy-increasing, causing delight
Compound type : tatpuruṣa (harṣa+vardhinī)
- harṣa – joy, delight, pleasure
noun (masculine) - vardhinī – increasing, promoting, growing (feminine form of vardhin)
adjective (feminine)
Root: vṛdh (class 1)
आसीत् (āsīt) - was, existed
(verb)
3rd person , singular, active, imperfect past (laṅ) of as
Root: as (class 2)
नर-गज-अश्वानाम् (nara-gaja-aśvānām) - for men, elephants, and horses
(noun)
Genitive, masculine, plural of nara-gaja-aśva
nara-gaja-aśva - men, elephants, and horses (collectively)
Compound type : dvandva (nara+gaja+aśva)
- nara – man, human being
noun (masculine) - gaja – elephant
noun (masculine) - aśva – horse
noun (masculine)
रौद्री (raudrī) - dreadful, terrible, fierce
(adjective)
Nominative, feminine, singular of raudra
raudra - dreadful, terrible, fierce, belonging to Rudra
क्षय-करी (kṣaya-karī) - causing destruction, destructive
(adjective)
Nominative, feminine, singular of kṣaya-karī
kṣaya-karī - causing destruction, destructive
Compound type : tatpuruṣa (kṣaya+karī)
- kṣaya – destruction, decay, loss
noun (masculine) - karī – making, doing, causing (feminine form of karin)
adjective (feminine)
Root: kṛ (class 8)
भृशम् (bhṛśam) - exceedingly, greatly, much
(indeclinable)