योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-6, chapter-85, verse-88
ध्वनद्वलयमश्रौषील्लीलाकलकलारवम् ।
किमेतदित्यसौ किंचिज्जातप्रायकुतूहलः ॥ ८८ ॥
किमेतदित्यसौ किंचिज्जातप्रायकुतूहलः ॥ ८८ ॥
dhvanadvalayamaśrauṣīllīlākalakalāravam ,
kimetadityasau kiṃcijjātaprāyakutūhalaḥ 88
kimetadityasau kiṃcijjātaprāyakutūhalaḥ 88
88.
dhvanadvalayam aśrauṣīt līlākalakalaravam |
kim etat iti asau kiñcit jātaprayakutūhalaḥ ||
kim etat iti asau kiñcit jātaprayakutūhalaḥ ||
88.
(saḥ) dhvanadvalayam līlākalakalaravam aśrauṣīt.
asau "kim etat?" iti (cintayan) kiñcit jātaprayakutūhalaḥ (abhūt).
asau "kim etat?" iti (cintayan) kiñcit jātaprayakutūhalaḥ (abhūt).
88.
He heard the playful clamor of clanking bracelets. "What is this?" he thought, becoming somewhat curious.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- ध्वनद्वलयम् (dhvanadvalayam) - (heard) the sound of clanging bracelets (having clanging bracelets)
- अश्रौषीत् (aśrauṣīt) - he heard
- लीलाकलकलरवम् (līlākalakalaravam) - a playful, joyous clamor/noise
- किम् (kim) - what?
- एतत् (etat) - this
- इति (iti) - thus, so, indicating direct speech/thought
- असौ (asau) - referring to Nārada (that (person), he)
- किञ्चित् (kiñcit) - a little, somewhat, some
- जातप्रयकुतूहलः (jātaprayakutūhalaḥ) - having developed/arisen curiosity
Words meanings and morphology
ध्वनद्वलयम् (dhvanadvalayam) - (heard) the sound of clanging bracelets (having clanging bracelets)
(adjective)
Accusative, masculine, singular of dhvanadvalaya
dhvanadvalaya - having sounding/clanging bracelets
Compound type : bahuvrīhi (dhvanat+valaya)
- dhvanat – sounding, clanging, making noise
participle
Present Active Participle
From √dhvan (to sound, make noise)
Root: dhvan (class 1) - valaya – bracelet, armlet
noun (masculine)
Note: Accusative singular, acting as an adjective for 'līlākalakalaravam'.
अश्रौषीत् (aśrauṣīt) - he heard
(verb)
3rd person , singular, active, past (luṅ) of √śru
Aorist
3rd person singular, Parasmaipada, from √śru
Root: śru (class 5)
लीलाकलकलरवम् (līlākalakalaravam) - a playful, joyous clamor/noise
(noun)
Accusative, masculine, singular of līlākalakalarava
līlākalakalarava - the sound of playful clamor
Compound type : tatpuruṣa (līlā+kalakala+rava)
- līlā – play, sport, grace, ease
noun (feminine) - kalakala – confused noise, murmur, clamor
noun (masculine)
Onomatopoeic - rava – sound, noise, roar
noun (masculine)
From √ru (to roar, cry)
Root: ru (class 2)
Note: Accusative singular, object of 'aśrauṣīt'.
किम् (kim) - what?
(pronoun)
Nominative, neuter, singular of kim
kim - what?, which?, why?
एतत् (etat) - this
(pronoun)
Nominative, neuter, singular of etad
etad - this, that (near speaker)
इति (iti) - thus, so, indicating direct speech/thought
(indeclinable)
असौ (asau) - referring to Nārada (that (person), he)
(pronoun)
Nominative, masculine, singular of adas
adas - that, yonder, he, she, it
Nominative singular masculine form.
किञ्चित् (kiñcit) - a little, somewhat, some
(indeclinable)
Note: Adverbial usage.
जातप्रयकुतूहलः (jātaprayakutūhalaḥ) - having developed/arisen curiosity
(adjective)
Nominative, masculine, singular of jātaprayakutūhala
jātaprayakutūhala - one whose curiosity has arisen/become manifest
Compound type : bahuvrīhi (jātaprāya+kutūhala)
- jātaprāya – as if arisen, almost arisen, having become manifest
adjective
Compound of jāta (P.P.P. of √jan 'to be born, arise') and prāya ('like, almost') - kutūhala – curiosity, eagerness
noun (neuter)
Note: Agrees with 'asau'.