महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-6, chapter-103, verse-93
न हि भीष्मं दुराधर्षं व्यात्ताननमिवान्तकम् ।
त्वदन्यः शक्नुयाद्धन्तुमपि वज्रधरः स्वयम् ॥९३॥
त्वदन्यः शक्नुयाद्धन्तुमपि वज्रधरः स्वयम् ॥९३॥
93. na hi bhīṣmaṁ durādharṣaṁ vyāttānanamivāntakam ,
tvadanyaḥ śaknuyāddhantumapi vajradharaḥ svayam.
tvadanyaḥ śaknuyāddhantumapi vajradharaḥ svayam.
93.
na hi bhīṣmam durādharṣam vyātta-ānanam iva antakam
tvat anyaḥ śaknuyāt hantum api vajradharaḥ svayam
tvat anyaḥ śaknuyāt hantum api vajradharaḥ svayam
93.
hi na anyaḥ tvat vajradharaḥ api svayam antakam iva
vyātta-ānanam durādharṣam bhīṣmam hantum śaknuyāt
vyātta-ānanam durādharṣam bhīṣmam hantum śaknuyāt
93.
Indeed, no one other than you would be able to kill Bhīṣma, who is unconquerable, like Death (Antaka) with his mouth agape; not even Indra (vajradhara) himself.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- न (na) - not, no
- हि (hi) - indeed, surely, for
- भीष्मम् (bhīṣmam) - Bhīṣma
- दुराधर्षम् (durādharṣam) - unconquerable, invincible, difficult to assail
- व्यात्त-आननम् (vyātta-ānanam) - with his mouth agape (having an open mouth)
- इव (iva) - like, as, as if
- अन्तकम् (antakam) - Death (Antaka) (the Destroyer, Yama, Death)
- त्वत् (tvat) - from you
- अन्यः (anyaḥ) - anyone else (other, another)
- शक्नुयात् (śaknuyāt) - would be able, might be able
- हन्तुम् (hantum) - to kill, to strike
- अपि (api) - even (also, even, moreover)
- वज्रधरः (vajradharaḥ) - Indra (wielder of the thunderbolt, Indra)
- स्वयम् (svayam) - himself (oneself, himself, personally)
Words meanings and morphology
न (na) - not, no
(indeclinable)
हि (hi) - indeed, surely, for
(indeclinable)
Emphatic particle.
भीष्मम् (bhīṣmam) - Bhīṣma
(proper noun)
Accusative, masculine, singular of bhīṣma
bhīṣma - Bhīṣma (a proper name, lit. 'terrible')
From bhīṣ (to frighten).
Root: bhīṣ (class 1)
Note: Object of 'hantum'.
दुराधर्षम् (durādharṣam) - unconquerable, invincible, difficult to assail
(adjective)
Accusative, masculine, singular of durādharṣa
durādharṣa - difficult to assail, unconquerable, formidable
From dur (bad, difficult) + ā-√dhṛṣ (to be bold, to attack).
Compound type : pra-ādi tatpuruṣa (dur+ādhṛṣa)
- dur – bad, difficult, hard
indeclinable
Prefix. - ādhṛṣa – assailed, attacked, dared
adjective (masculine)
Past Passive Participle
From ā-√dhṛṣ (to be bold, to attack).
Prefix: ā
Root: dhṛṣ (class 5)
Note: Qualifies 'bhīṣmam'.
व्यात्त-आननम् (vyātta-ānanam) - with his mouth agape (having an open mouth)
(adjective)
Accusative, masculine, singular of vyātta-ānana
vyātta-ānana - having an open mouth, wide-mouthed
Compound type : bahuvrīhi (vyātta+ānana)
- vyātta – opened, expanded, stretched open
adjective (neuter)
Past Passive Participle
From vi-ā-√yam (to open, expand).
Prefixes: vi+ā
Root: yam (class 1) - ānana – mouth, face
noun (neuter)
From ā-√an (to breathe).
Prefix: ā
Root: an (class 2)
Note: Qualifies 'bhīṣmam'.
इव (iva) - like, as, as if
(indeclinable)
अन्तकम् (antakam) - Death (Antaka) (the Destroyer, Yama, Death)
(proper noun)
Accusative, masculine, singular of antaka
antaka - the ender, destroyer, Death, Yama
Agent noun
From anta (end) + ka (suffix).
Note: Object of comparison with Bhīṣma.
त्वत् (tvat) - from you
(pronoun)
Ablative, singular of tvad
tvad - you (2nd person pronoun)
Note: Used with 'anyaḥ' (other than).
अन्यः (anyaḥ) - anyone else (other, another)
(pronoun)
Nominative, masculine, singular of anya
anya - other, another, different
Note: Subject of 'śaknuyāt'.
शक्नुयात् (śaknuyāt) - would be able, might be able
(verb)
3rd person , singular, active, optative (vidhi-liṅ) of √śak
Optative Mood
From root 'śak' (to be able). Optative 3rd person singular.
Root: śak (class 5)
हन्तुम् (hantum) - to kill, to strike
(verb)
infinitive of √han
Infinitive
From root 'han' (to strike, kill) + tumun suffix.
Root: han (class 2)
Note: Used with 'śaknuyāt'.
अपि (api) - even (also, even, moreover)
(indeclinable)
वज्रधरः (vajradharaḥ) - Indra (wielder of the thunderbolt, Indra)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of vajradhara
vajradhara - wielder of the thunderbolt; a name for Indra
Compound type : upapada-tatpuruṣa (vajra+dhara)
- vajra – thunderbolt, diamond
noun (masculine) - dhara – holding, bearing, carrying, wearing
adjective (masculine)
Agent suffix
From root dhṛ (to hold, bear) + a suffix.
Root: dhṛ (class 1)
Note: Refers to Indra.
स्वयम् (svayam) - himself (oneself, himself, personally)
(indeclinable)
Reflexive pronoun in adverbial function.
Note: Emphasizes 'vajradharaḥ'.