योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-6, chapter-30, verse-92
विद्याधरी देवगिरौ व्याली च वनगर्तके ।
लता तरौ खगी नीडे वीरुत्सानौ वने मृगी ॥ ९२ ॥
लता तरौ खगी नीडे वीरुत्सानौ वने मृगी ॥ ९२ ॥
vidyādharī devagirau vyālī ca vanagartake ,
latā tarau khagī nīḍe vīrutsānau vane mṛgī 92
latā tarau khagī nīḍe vīrutsānau vane mṛgī 92
92.
vidyādharī deva-girau vyālī ca vana-gartake
latā tarau khagī nīḍe vīrut-sānau vane mṛgī
latā tarau khagī nīḍe vīrut-sānau vane mṛgī
92.
vidyādharī deva-girau vyālī ca vana-gartake
latā tarau khagī nīḍe vīrut-sānau vane mṛgī
latā tarau khagī nīḍe vīrut-sānau vane mṛgī
92.
(She is born as) a vidyādharī (female celestial being) on a divine mountain, and a vyālī (female snake) in a forest pit; (as) a latā (creeper) on a tree, a khagī (female bird) in a nest, and a mṛgī (female deer) in a forest on a plant-covered slope.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- विद्याधरी (vidyādharī) - female Vidyādhara, female celestial musician/magician
- देव-गिरौ (deva-girau) - on a divine mountain, on a god's mountain
- व्याली (vyālī) - female snake, serpent, venomous snake
- च (ca) - and, also
- वन-गर्तके (vana-gartake) - in a forest pit, in a forest hole
- लता (latā) - creeper, vine, climbing plant
- तरौ (tarau) - on a tree, in a tree
- खगी (khagī) - female bird, hen-bird
- नीडे (nīḍe) - in a nest, in a dwelling
- वीरुत्-सानौ (vīrut-sānau) - on a plant-covered slope, on a slope having creepers
- वने (vane) - in the forest, in a grove
- मृगी (mṛgī) - female deer, doe, female antelope
Words meanings and morphology
विद्याधरी (vidyādharī) - female Vidyādhara, female celestial musician/magician
(noun)
Nominative, feminine, singular of vidyādharī
vidyādharī - female Vidyādhara (a class of semi-divine beings, usually inhabiting the air, possessing magical powers)
feminine form of `vidyādhara`
देव-गिरौ (deva-girau) - on a divine mountain, on a god's mountain
(noun)
Locative, masculine, singular of deva-giri
deva-giri - divine mountain, mountain of gods
Compound
Compound type : tatpuruṣa (deva+giri)
- deva – god, deity, celestial being
noun (masculine) - giri – mountain, hill
noun (masculine)
व्याली (vyālī) - female snake, serpent, venomous snake
(noun)
Nominative, feminine, singular of vyālī
vyālī - female snake, serpent, particularly a venomous or fierce one
feminine form of `vyāla`
च (ca) - and, also
(indeclinable)
वन-गर्तके (vana-gartake) - in a forest pit, in a forest hole
(noun)
Locative, masculine, singular of vana-gartaka
vana-gartaka - forest pit, forest hole, a ditch in the forest
Compound
Compound type : tatpuruṣa (vana+gartaka)
- vana – forest, wood, grove
noun (neuter) - gartaka – pit, hole, ditch, cavity
noun (masculine)
derived from `garta` (pit)
लता (latā) - creeper, vine, climbing plant
(noun)
Nominative, feminine, singular of latā
latā - creeper, vine, tendril, climbing plant
तरौ (tarau) - on a tree, in a tree
(noun)
Locative, masculine, singular of taru
taru - tree, plant
Root: tṛ (class 1)
खगी (khagī) - female bird, hen-bird
(noun)
Nominative, feminine, singular of khagī
khagī - female bird, hen-bird
feminine form of `khaga` (from `kha` 'sky' + `ga` 'going')
Root: gam (class 1)
नीडे (nīḍe) - in a nest, in a dwelling
(noun)
Locative, neuter, singular of nīḍa
nīḍa - nest, abode, dwelling, resting place
वीरुत्-सानौ (vīrut-sānau) - on a plant-covered slope, on a slope having creepers
(noun)
Locative, masculine, singular of vīrut-sānu
vīrut-sānu - mountain slope covered with plants/creepers
Compound: `vīrut` (plant) + `sānu` (slope)
Compound type : bahuvrīhi (vīrut+sānu)
- vīrut – creeper, vine, plant, herb
noun (feminine)
Stem form from `vīrudh` (plant, creeper) - sānu – ridge, peak, table-land, slope of a mountain
noun (masculine)
वने (vane) - in the forest, in a grove
(noun)
Locative, neuter, singular of vana
vana - forest, wood, grove, thicket
मृगी (mṛgī) - female deer, doe, female antelope
(noun)
Nominative, feminine, singular of mṛgī
mṛgī - female deer, doe, female antelope
feminine form of `mṛga`