महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-9, chapter-28, verse-57
आख्यातवानहं तेभ्यस्तदा कुशलिनं नृपम् ।
तच्चैव सर्वमाचक्षं यन्मां दुर्योधनोऽब्रवीत् ।
ह्रदं चैवाहमाचष्ट यं प्रविष्टो नराधिपः ॥५७॥
तच्चैव सर्वमाचक्षं यन्मां दुर्योधनोऽब्रवीत् ।
ह्रदं चैवाहमाचष्ट यं प्रविष्टो नराधिपः ॥५७॥
57. ākhyātavānahaṁ tebhyastadā kuśalinaṁ nṛpam ,
taccaiva sarvamācakṣaṁ yanmāṁ duryodhano'bravīt ,
hradaṁ caivāhamācaṣṭa yaṁ praviṣṭo narādhipaḥ.
taccaiva sarvamācakṣaṁ yanmāṁ duryodhano'bravīt ,
hradaṁ caivāhamācaṣṭa yaṁ praviṣṭo narādhipaḥ.
57.
ākhyātavān aham tebhyaḥ tadā kuśalinam
nṛpam tat ca eva sarvam ācakṣam yat
mām duryodhanaḥ abravīt hradam ca eva
aham ācaṣṭa yam praviṣṭaḥ narādhipaḥ
nṛpam tat ca eva sarvam ācakṣam yat
mām duryodhanaḥ abravīt hradam ca eva
aham ācaṣṭa yam praviṣṭaḥ narādhipaḥ
57.
aham tadā tebhyaḥ kuśalinam nṛpam ākhyātavān ca eva yat duryodhanaḥ mām abravīt,
tat sarvam ācakṣam ca eva aham yam narādhipaḥ praviṣṭaḥ,
hradam ācaṣṭa
tat sarvam ācakṣam ca eva aham yam narādhipaḥ praviṣṭaḥ,
hradam ācaṣṭa
57.
I then informed them that the king was safe and well. I also recounted everything that Duryodhana had told me, and I described the lake into which the king had entered.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- आख्यातवान् (ākhyātavān) - having informed, having told
- अहम् (aham) - I
- तेभ्यः (tebhyaḥ) - to them, for them
- तदा (tadā) - then, at that time
- कुशलिनम् (kuśalinam) - well, healthy, safe
- नृपम् (nṛpam) - king
- तत् (tat) - that, it
- च (ca) - and, also
- एव (eva) - indeed, certainly, even
- सर्वम् (sarvam) - all, everything
- आचक्षम् (ācakṣam) - I told, I recounted
- यत् (yat) - which (referring to 'sarvam') (which, what)
- माम् (mām) - me
- दुर्योधनः (duryodhanaḥ) - Duryodhana
- अब्रवीत् (abravīt) - spoke, told
- ह्रदम् (hradam) - lake, pool
- च (ca) - and, also
- एव (eva) - indeed, certainly, even
- अहम् (aham) - I
- आचष्ट (ācaṣṭa) - I told, I described
- यम् (yam) - which (referring to 'hradam') (which, whom)
- प्रविष्टः (praviṣṭaḥ) - entered, having entered
- नराधिपः (narādhipaḥ) - King Duryodhana (king, ruler of men)
Words meanings and morphology
आख्यातवान् (ākhyātavān) - having informed, having told
(adjective)
Nominative, masculine, singular of ākhyātavat
ākhyātavat - one who has told, informed
Past Active Participle
Derived from root `khyā` with `ā` prefix, and `vat` suffix.
Prefix: ā
Root: khyā (class 2)
अहम् (aham) - I
(pronoun)
Nominative, singular of asmad
asmad - I, myself
तेभ्यः (tebhyaḥ) - to them, for them
(pronoun)
Dative, masculine, plural of tad
tad - that, those
Note: Can also be ablative plural, but dative fits the context of 'informing'.
तदा (tadā) - then, at that time
(indeclinable)
Note: Temporal adverb.
कुशलिनम् (kuśalinam) - well, healthy, safe
(adjective)
Accusative, masculine, singular of kuśalin
kuśalin - well, healthy, skillful, safe
Possessive suffix `in`.
Note: Modifies 'nṛpam'.
नृपम् (nṛpam) - king
(noun)
Accusative, masculine, singular of nṛpa
nṛpa - king, ruler
तत् (tat) - that, it
(pronoun)
Accusative, neuter, singular of tad
tad - that, it
च (ca) - and, also
(indeclinable)
एव (eva) - indeed, certainly, even
(indeclinable)
Note: An emphatic particle.
सर्वम् (sarvam) - all, everything
(adjective)
Accusative, neuter, singular of sarva
sarva - all, whole, every
आचक्षम् (ācakṣam) - I told, I recounted
(verb)
1st person , singular, active, imperfect past (laṅ) of ācakṣ
Imperfect tense, 1st person singular
Root `cakṣ` with prefix `ā`, imperfect 1st person singular Parasmaipada.
Prefix: ā
Root: cakṣ (class 2)
यत् (yat) - which (referring to 'sarvam') (which, what)
(pronoun)
Nominative, neuter, singular of yad
yad - which, what, that
माम् (mām) - me
(pronoun)
Accusative, singular of asmad
asmad - me, myself
दुर्योधनः (duryodhanaḥ) - Duryodhana
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of duryodhana
duryodhana - Duryodhana (name of a Kuru prince)
अब्रवीत् (abravīt) - spoke, told
(verb)
3rd person , singular, active, imperfect past (laṅ) of brū
Imperfect tense, 3rd person singular
Root `brū`, imperfect 3rd person singular.
Root: brū (class 2)
ह्रदम् (hradam) - lake, pool
(noun)
Accusative, masculine, singular of hrada
hrada - lake, pool, deep water
च (ca) - and, also
(indeclinable)
एव (eva) - indeed, certainly, even
(indeclinable)
Note: An emphatic particle.
अहम् (aham) - I
(pronoun)
Nominative, singular of asmad
asmad - I, myself
आचष्ट (ācaṣṭa) - I told, I described
(verb)
1st person , singular, middle, imperfect past (laṅ) of ācakṣ
Imperfect tense, 1st person singular
Root `cakṣ` with prefix `ā`, imperfect 1st person singular Ātmanepada.
Prefix: ā
Root: cakṣ (class 2)
यम् (yam) - which (referring to 'hradam') (which, whom)
(pronoun)
Accusative, masculine, singular of yad
yad - which, whom, that
प्रविष्टः (praviṣṭaḥ) - entered, having entered
(adjective)
Nominative, masculine, singular of praviṣṭa
praviṣṭa - entered, having entered, gone into
Past Passive Participle
Root `viś` with prefix `pra`, suffix `ta`.
Prefix: pra
Root: viś (class 6)
Note: Acts as an adjective for 'narādhipaḥ'.
नराधिपः (narādhipaḥ) - King Duryodhana (king, ruler of men)
(noun)
Nominative, masculine, singular of narādhipa
narādhipa - ruler of men, king
Compound of `nara` (man) and `adhipa` (lord).
Compound type : tatpuruṣa (nara+adhipa)
- nara – man, human
noun (masculine) - adhipa – lord, ruler, master
noun (masculine)