महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-9, chapter-16, verse-45
घण्टापताकामणिवज्रभाजं वैडूर्यचित्रां तपनीयदण्डाम् ।
त्वष्ट्रा प्रयत्नान्नियमेन कॢप्तां ब्रह्मद्विषामन्तकरीममोघाम् ॥४५॥
त्वष्ट्रा प्रयत्नान्नियमेन कॢप्तां ब्रह्मद्विषामन्तकरीममोघाम् ॥४५॥
45. ghaṇṭāpatākāmaṇivajrabhājaṁ; vaiḍūryacitrāṁ tapanīyadaṇḍām ,
tvaṣṭrā prayatnānniyamena kḷptāṁ; brahmadviṣāmantakarīmamoghām.
tvaṣṭrā prayatnānniyamena kḷptāṁ; brahmadviṣāmantakarīmamoghām.
45.
ghaṇṭāpatākāmaṇivajrabhājam
vaiḍūryacitrām tapanīyadaṇḍām
tvaṣṭrā prayatnāt niyamena kḷptām
brahmadvishām antakarīm amoghām
vaiḍūryacitrām tapanīyadaṇḍām
tvaṣṭrā prayatnāt niyamena kḷptām
brahmadvishām antakarīm amoghām
45.
tvaṣṭrā prayatnāt niyamena ghaṇṭāpatākāmaṇivajrabhājam vaiḍūryacitrām tapanīyadaṇḍām brahmadvishām antakarīm amoghām kḷptām.
45.
Tvaṣṭā had diligently fashioned her, bearing bells, banners, jewels, and thunderbolts, adorned with variegated lapis lazuli and possessing a golden staff. She was unfailing and destined to bring an end to the enemies of Brahmins (brahman).
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- घण्टापताकामणिवज्रभाजम् (ghaṇṭāpatākāmaṇivajrabhājam) - bearing bells, banners, jewels, and thunderbolts
- वैडूर्यचित्राम् (vaiḍūryacitrām) - adorned with lapis lazuli, variegated with lapis lazuli
- तपनीयदण्डाम् (tapanīyadaṇḍām) - having a staff of gold, golden-staffed
- त्वष्ट्रा (tvaṣṭrā) - by Tvaṣṭā (the divine architect)
- प्रयत्नात् (prayatnāt) - with effort, diligently (from effort)
- नियमेन (niyamena) - with rule, by regulation, according to rule
- कॢप्ताम् (kḷptām) - fashioned, created, made
- ब्रह्मद्विस्हाम् (brahmadvishām) - of the enemies of Brahmins (of the haters of Brahmins/sacred knowledge)
- अन्तकरीम् (antakarīm) - bringing an end to, destroying, killer
- अमोघाम् (amoghām) - unfailing, infallible, fruitful
Words meanings and morphology
घण्टापताकामणिवज्रभाजम् (ghaṇṭāpatākāmaṇivajrabhājam) - bearing bells, banners, jewels, and thunderbolts
(adjective)
Accusative, feminine, singular of ghaṇṭāpatākāmaṇivajrabhāj
ghaṇṭāpatākāmaṇivajrabhāj - bearing bells, banners, jewels, thunderbolts
Compound type : bahuvrihi (ghaṇṭā+patākā+maṇi+vajra+bhāj)
- ghaṇṭā – bell
noun (feminine) - patākā – banner, flag
noun (feminine) - maṇi – jewel
noun (masculine) - vajra – thunderbolt
noun (neuter) - bhāj – sharing, possessing, bearing
adjective
Root: bhaj
वैडूर्यचित्राम् (vaiḍūryacitrām) - adorned with lapis lazuli, variegated with lapis lazuli
(adjective)
Accusative, feminine, singular of vaiḍūryacitrā
vaiḍūryacitrā - variegated with lapis lazuli
Compound type : tatpurusha (vaiḍūrya+citrā)
- vaiḍūrya – lapis lazuli, cat's eye gem
noun (neuter) - citrā – variegated, adorned, bright
adjective (feminine)
तपनीयदण्डाम् (tapanīyadaṇḍām) - having a staff of gold, golden-staffed
(adjective)
Accusative, feminine, singular of tapanīyadaṇḍā
tapanīyadaṇḍā - having a golden staff
Compound type : bahuvrihi (tapanīya+daṇḍa)
- tapanīya – gold, golden
noun (neuter) - daṇḍa – staff, rod
noun (masculine)
त्वष्ट्रा (tvaṣṭrā) - by Tvaṣṭā (the divine architect)
(proper noun)
Instrumental, masculine, singular of tvaṣṭṛ
tvaṣṭṛ - Tvaṣṭā, divine architect
प्रयत्नात् (prayatnāt) - with effort, diligently (from effort)
(noun)
Ablative, masculine, singular of prayatna
prayatna - effort, exertion
Note: Used adverbially to mean 'diligently'.
नियमेन (niyamena) - with rule, by regulation, according to rule
(noun)
Instrumental, masculine, singular of niyama
niyama - rule, regulation, discipline
कॢप्ताम् (kḷptām) - fashioned, created, made
(adjective)
Accusative, feminine, singular of kḷpta
kḷpta - fashioned, made, prepared
Past Passive Participle
Root: kḷp
ब्रह्मद्विस्हाम् (brahmadvishām) - of the enemies of Brahmins (of the haters of Brahmins/sacred knowledge)
(noun)
Genitive, masculine, plural of brahmadvish
brahmadvish - hater of Brahmins/brahman
Compound type : tatpurusha (brahman+dvish)
- brahman – Brahmin, sacred knowledge, ultimate reality
noun (neuter) - dvish – hater, enemy
noun (masculine)
Root: dvish
अन्तकरीम् (antakarīm) - bringing an end to, destroying, killer
(adjective)
Accusative, feminine, singular of antakarī
antakarī - causing an end, destroyer
Compound type : tatpurusha (anta+karī)
- anta – end, destruction
noun (masculine) - karī – maker, doer, causing
adjective (feminine)
Root: kṛ
अमोघाम् (amoghām) - unfailing, infallible, fruitful
(adjective)
Accusative, feminine, singular of amoghā
amoghā - unfailing, infallible
Compound type : karmadhāraya (a+moghā)
- a – not
indeclinable - moghā – vain, fruitless
adjective (feminine)