महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-3, chapter-146, verse-40
लतावल्लीश्च वेगेन विकर्षन्पाण्डुनन्दनः ।
उपर्युपरि शैलाग्रमारुरुक्षुरिव द्विपः ।
विनर्दमानोऽतिभृशं सविद्युदिव तोयदः ॥४०॥
उपर्युपरि शैलाग्रमारुरुक्षुरिव द्विपः ।
विनर्दमानोऽतिभृशं सविद्युदिव तोयदः ॥४०॥
40. latāvallīśca vegena vikarṣanpāṇḍunandanaḥ ,
uparyupari śailāgramārurukṣuriva dvipaḥ ,
vinardamāno'tibhṛśaṁ savidyudiva toyadaḥ.
uparyupari śailāgramārurukṣuriva dvipaḥ ,
vinardamāno'tibhṛśaṁ savidyudiva toyadaḥ.
40.
latāvalliḥ ca vegena vikarṣan
pāṇḍunandanaḥ | upari upari śailāgram
ārarukṣuḥ iva dvipaḥ | vinardamānaḥ
atibhṛśam savidyut iva toyadaḥ
pāṇḍunandanaḥ | upari upari śailāgram
ārarukṣuḥ iva dvipaḥ | vinardamānaḥ
atibhṛśam savidyut iva toyadaḥ
40.
And the son of Pāṇḍu (Bhīma), forcefully tearing apart creepers and vines, was like an elephant desiring to ascend higher and higher up a mountain peak, roaring exceedingly like a cloud with lightning.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- लतावल्लिः (latāvalliḥ) - creepers and vines
- च (ca) - and
- वेगेन (vegena) - with force, swiftly
- विकर्षन् (vikarṣan) - tearing apart, dragging
- पाण्डुनन्दनः (pāṇḍunandanaḥ) - son of Pāṇḍu (Bhīma)
- उपरि (upari) - upwards, higher (above, on high)
- उपरि (upari) - upwards, higher (above, on high)
- शैलाग्रम् (śailāgram) - mountain peak, top of a mountain
- आररुक्षुः (ārarukṣuḥ) - desirous of ascending/climbing
- इव (iva) - like, as if
- द्विपः (dvipaḥ) - elephant
- विनर्दमानः (vinardamānaḥ) - roaring, bellowing
- अतिभृशम् (atibhṛśam) - exceedingly, greatly, very much
- सविद्युत् (savidyut) - with lightning, possessing lightning
- इव (iva) - like, as if
- तोयदः (toyadaḥ) - cloud
Words meanings and morphology
लतावल्लिः (latāvalliḥ) - creepers and vines
(noun)
Accusative, feminine, plural of latāvalli
latāvalli - creepers and vines
Compound type : dvandva (latā+vallī)
- latā – creeper, vine
noun (feminine) - vallī – creeper, vine
noun (feminine)
च (ca) - and
(indeclinable)
वेगेन (vegena) - with force, swiftly
(noun)
Instrumental, masculine, singular of vega
vega - speed, velocity, force, impulse
विकर्षन् (vikarṣan) - tearing apart, dragging
(participle)
Nominative, masculine, singular of vikarṣat
vikarṣat - dragging, pulling apart, tearing asunder
Present Active Participle
Derived from root √kṛṣ (to pull, drag) with prefix vi (apart), forming an agent participle.
Prefix: vi
Root: kṛṣ (class 1)
पाण्डुनन्दनः (pāṇḍunandanaḥ) - son of Pāṇḍu (Bhīma)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of pāṇḍunandana
pāṇḍunandana - son of Pāṇḍu, delight of Pāṇḍu (referring to any of the Pāṇḍavas, but here specifically Bhīma)
Compound type : tatpuruṣa (pāṇḍu+nandana)
- pāṇḍu – Pāṇḍu (name of a king)
proper noun (masculine) - nandana – son, delight, child
noun (masculine)
Root: nand (class 1)
उपरि (upari) - upwards, higher (above, on high)
(indeclinable)
उपरि (upari) - upwards, higher (above, on high)
(indeclinable)
शैलाग्रम् (śailāgram) - mountain peak, top of a mountain
(noun)
Accusative, neuter, singular of śailāgra
śailāgra - summit of a mountain, mountain peak
Compound type : tatpuruṣa (śaila+agra)
- śaila – rocky, mountainous; a mountain, hill
noun (masculine) - agra – summit, top, peak, front
noun (neuter)
आररुक्षुः (ārarukṣuḥ) - desirous of ascending/climbing
(participle)
Nominative, masculine, singular of ārarukṣu
ārarukṣu - desirous of ascending, wishing to climb
Desiderative Adjective (formed from desiderative stem)
Derived from the desiderative stem of root √ruh (to ascend) with prefix ā (up to, towards).
Prefix: ā
Root: ruh (class 1)
इव (iva) - like, as if
(indeclinable)
द्विपः (dvipaḥ) - elephant
(noun)
Nominative, masculine, singular of dvipa
dvipa - elephant (lit. 'two-drinker')
Derived from 'dvi' (two) + 'pa' (drinker).
Compound type : dvigu (dvi+pa)
- dvi – two
numeral - pa – drinker (agent noun from pā)
noun (masculine)
Agent Noun
Derived from root √pā (to drink).
Root: pā (class 1)
विनर्दमानः (vinardamānaḥ) - roaring, bellowing
(participle)
Nominative, masculine, singular of vinardamāna
vinardamāna - roaring, bellowing, making a loud sound
Present Middle Participle
Derived from root √nṛd (to roar) with prefix vi (intensifying/distributing), forming a middle voice agent participle.
Prefix: vi
Root: nṛd (class 1)
अतिभृशम् (atibhṛśam) - exceedingly, greatly, very much
(indeclinable)
Compound type : karmadhāraya (ati+bhṛśam)
- ati – over, beyond, excessively
indeclinable - bhṛśam – much, strong, intense (used adverbially)
indeclinable
सविद्युत् (savidyut) - with lightning, possessing lightning
(adjective)
Nominative, masculine, singular of savidyut
savidyut - accompanied by lightning, with lightning
Compound type : bahuvrīhi (sa+vidyut)
- sa – with, together with
indeclinable - vidyut – lightning
noun (feminine)
इव (iva) - like, as if
(indeclinable)
तोयदः (toyadaḥ) - cloud
(noun)
Nominative, masculine, singular of toyada
toyada - cloud (lit. 'water-giver')
Derived from 'toya' (water) + root √dā (to give).
Compound type : upapada tatpuruṣa (toya+da)
- toya – water
noun (neuter) - da – giving, bestowing (agent suffix)
noun (masculine)
Kṛt suffix (agent)
Derived from root √dā (to give).
Root: dā (class 3)