मार्कण्डेय-पुराणम्
mārkaṇḍeya-purāṇam
-
chapter-69, verse-46
मार्कण्डेय उवाच ।
स तस्यैवं वचः श्रुत्वा विमृश्य च नरेश्वरः ।
सर्वोपकरणैर्युक्तमारुरोह महारथम् ॥४६॥
स तस्यैवं वचः श्रुत्वा विमृश्य च नरेश्वरः ।
सर्वोपकरणैर्युक्तमारुरोह महारथम् ॥४६॥
46. mārkaṇḍeya uvāca .
sa tasyaivaṃ vacaḥ śrutvā vimṛśya ca nareśvaraḥ .
sarvopakaraṇairyuktamāruroha mahāratham.
sa tasyaivaṃ vacaḥ śrutvā vimṛśya ca nareśvaraḥ .
sarvopakaraṇairyuktamāruroha mahāratham.
46.
mārkaṇḍeyaḥ uvāca saḥ tasya evam vacaḥ śrutvā vimṛśya
ca nareśvaraḥ sarvopakaraiḥ yuktam ārūroha mahāratham
ca nareśvaraḥ sarvopakaraiḥ yuktam ārūroha mahāratham
46.
Mārkaṇḍeya said: Having heard these words of his and reflected, the king (nareśvara) ascended a great chariot equipped with all necessary implements.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- मार्कण्डेयः (mārkaṇḍeyaḥ) - Mārkaṇḍeya (name of a sage)
- उवाच (uvāca) - spoke, said
- सः (saḥ) - refers to the king (he, that)
- तस्य (tasya) - of the sage (who spoke to the king) (of him, his)
- एवम् (evam) - thus, in this manner, this
- वचः (vacaḥ) - word, speech, saying
- श्रुत्वा (śrutvā) - having heard
- विमृश्य (vimṛśya) - having reflected, having deliberated
- च (ca) - and
- नरेश्वरः (nareśvaraḥ) - king, lord of men
- सर्वोपकरैः (sarvopakaraiḥ) - with all equipment, with all implements
- युक्तम् (yuktam) - equipped, joined, endowed
- आरूरोह (ārūroha) - ascended, mounted
- महारथम् (mahāratham) - great chariot
Words meanings and morphology
मार्कण्डेयः (mārkaṇḍeyaḥ) - Mārkaṇḍeya (name of a sage)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of mārkaṇḍeya
mārkaṇḍeya - name of a sage
उवाच (uvāca) - spoke, said
(verb)
3rd person , singular, active, past perfect (lit) of vac
Perfect tense form of √vac (class 2)
Root: vac (class 2)
सः (saḥ) - refers to the king (he, that)
(pronoun)
Nominative, masculine, singular of tad
tad - that, he, she, it
Note: Refers to the king mentioned in the previous context.
तस्य (tasya) - of the sage (who spoke to the king) (of him, his)
(pronoun)
Genitive, masculine, singular of tad
tad - that, he, she, it
एवम् (evam) - thus, in this manner, this
(indeclinable)
वचः (vacaḥ) - word, speech, saying
(noun)
Accusative, neuter, singular of vacas
vacas - word, speech, saying
श्रुत्वा (śrutvā) - having heard
(indeclinable)
absolutive
Absolutive (gerund) of √śru (class 5)
Root: śru (class 5)
विमृश्य (vimṛśya) - having reflected, having deliberated
(indeclinable)
absolutive
Absolutive (gerund) of √mṛś (class 6) with prefix vi-
Prefix: vi
Root: mṛś (class 6)
च (ca) - and
(indeclinable)
नरेश्वरः (nareśvaraḥ) - king, lord of men
(noun)
Nominative, masculine, singular of nareśvara
nareśvara - king, lord of men
Compound type : tatpuruṣa (nara+īśvara)
- nara – man, human
noun (masculine) - īśvara – lord, master, ruler
noun (masculine)
सर्वोपकरैः (sarvopakaraiḥ) - with all equipment, with all implements
(noun)
Instrumental, masculine, plural of sarvopakaraṇa
sarvopakaraṇa - all equipment, all implements
Compound type : tatpuruṣa (sarva+upakaraṇa)
- sarva – all, every
adjective (masculine) - upakaraṇa – implement, accessory, equipment
noun (neuter)
Derived from √kṛ with prefix upa-
Prefix: upa
Root: kṛ (class 8)
युक्तम् (yuktam) - equipped, joined, endowed
(adjective)
Accusative, masculine, singular of yukta
yukta - joined, connected, equipped, engaged
Past Passive Participle
Past passive participle of √yuj (class 7)
Root: yuj (class 7)
Note: Modifies mahāratham.
आरूरोह (ārūroha) - ascended, mounted
(verb)
3rd person , singular, active, past perfect (lit) of āruh
Perfect tense form of √ruh (class 1) with prefix ā-
Prefix: ā
Root: ruh (class 1)
महारथम् (mahāratham) - great chariot
(noun)
Accusative, masculine, singular of mahāratha
mahāratha - a great chariot, a great warrior (one who rides a great chariot)
Compound type : karmadhāraya (mahat+ratha)
- mahat – great, large
adjective (neuter) - ratha – chariot
noun (masculine)