योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-3, chapter-4, verse-25
अवश्यायकणास्पन्दी हेलाविद्युतपल्लवः ।
कोमलः कुमुदाशंसी ववावाशीतलोऽनिलः ॥ २५ ॥
कोमलः कुमुदाशंसी ववावाशीतलोऽनिलः ॥ २५ ॥
avaśyāyakaṇāspandī helāvidyutapallavaḥ ,
komalaḥ kumudāśaṃsī vavāvāśītalo'nilaḥ 25
komalaḥ kumudāśaṃsī vavāvāśītalo'nilaḥ 25
25.
avaśyāyakaṇāspandī helāvidyutapallavaḥ
komalaḥ kumudāśaṃsī vavāva āśītalaḥ anilaḥ
komalaḥ kumudāśaṃsī vavāva āśītalaḥ anilaḥ
25.
avaśyāyakaṇāspandī,
helāvidyutapallavaḥ,
komalaḥ,
kumudāśaṃsī,
āśītalaḥ anilaḥ vavāva.
helāvidyutapallavaḥ,
komalaḥ,
kumudāśaṃsī,
āśītalaḥ anilaḥ vavāva.
25.
A very cool, soft wind (anila) blew, quivering with dew drops, its gentle movements like playful flashes of lightning, and promising the blooming of water lilies (kumuda).
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- अवश्यायकणास्पन्दी (avaśyāyakaṇāspandī) - quivering with dew drops, trembling with drops of dew
- हेलाविद्युतपल्लवः (helāvidyutapallavaḥ) - with movements like playful lightning flashes, having leaves/tremors like playful lightning
- कोमलः (komalaḥ) - soft, tender, delicate
- कुमुदाशंसी (kumudāśaṁsī) - foretelling the blooming of water lilies (promising water lilies, indicating water lilies)
- ववाव (vavāva) - he/it blew
- आशीतलः (āśītalaḥ) - very cool (very cool, slightly cool)
- अनिलः (anilaḥ) - wind, air
Words meanings and morphology
अवश्यायकणास्पन्दी (avaśyāyakaṇāspandī) - quivering with dew drops, trembling with drops of dew
(adjective)
Nominative, masculine, singular of avaśyāyakaṇāspandin
avaśyāyakaṇāspandin - quivering with dew drops
Compound type : Bahuvrihi (avaśyāya+kaṇā+āspandin)
- avaśyāya – dew, hoarfrost
noun (masculine) - kaṇā – drop, particle, grain
noun (feminine) - āspandin – trembling, throbbing, quivering
adjective (masculine)
derived from root spand (to throb, quiver) with prefix ā
Prefix: ā
Root: spand (class 1)
हेलाविद्युतपल्लवः (helāvidyutapallavaḥ) - with movements like playful lightning flashes, having leaves/tremors like playful lightning
(adjective)
Nominative, masculine, singular of helāvidyutapallava
helāvidyutapallava - having shoots/tremors like playful lightning
Compound type : Bahuvrihi (helā+vidyut+pallava)
- helā – play, sport, coquetry
noun (feminine) - vidyut – lightning
noun (feminine) - pallava – shoot, sprout, leaf; also tremor, quivering
noun (masculine)
कोमलः (komalaḥ) - soft, tender, delicate
(adjective)
Nominative, masculine, singular of komala
komala - soft, tender, delicate, gentle
कुमुदाशंसी (kumudāśaṁsī) - foretelling the blooming of water lilies (promising water lilies, indicating water lilies)
(adjective)
Nominative, masculine, singular of kumudāśaṃsin
kumudāśaṁsin - promising/indicating water lilies
Compound type : Tatpurusha (kumuda+āśaṃsin)
- kumuda – white water lily
noun (neuter) - āśaṃsin – wishing, foretelling, promising
adjective (masculine)
derived from root śaṃs (to praise, declare) with prefix ā
Prefix: ā
Root: śaṃs (class 1)
ववाव (vavāva) - he/it blew
(verb)
3rd person , singular, active, Perfect (Lit) of vā
Root: vā (class 2)
आशीतलः (āśītalaḥ) - very cool (very cool, slightly cool)
(adjective)
Nominative, masculine, singular of āśītala
āśītala - very cool, somewhat cool
अनिलः (anilaḥ) - wind, air
(noun)
Nominative, masculine, singular of anila
anila - wind, air