योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-3, chapter-106, verse-34
क्षणादज्ञ इव ज्ञानं दरिद्र इव काञ्चनम् ।
दृष्टवानहमर्कं खे वारणारोहणोन्मुखम् ॥ ३४ ॥
दृष्टवानहमर्कं खे वारणारोहणोन्मुखम् ॥ ३४ ॥
kṣaṇādajña iva jñānaṃ daridra iva kāñcanam ,
dṛṣṭavānahamarkaṃ khe vāraṇārohaṇonmukham 34
dṛṣṭavānahamarkaṃ khe vāraṇārohaṇonmukham 34
34.
kṣaṇāt ajñaḥ iva jñānam daridraḥ iva kāñcanam
dṛṣṭavān aham arkam khe vāraṇa-ārohaṇa-unmukham
dṛṣṭavān aham arkam khe vāraṇa-ārohaṇa-unmukham
34.
aham kṣaṇāt ajñaḥ iva jñānam daridraḥ iva kāñcanam
(prāptaḥ iva) khe vāraṇa-ārohaṇa-unmukham arkam dṛṣṭavān
(prāptaḥ iva) khe vāraṇa-ārohaṇa-unmukham arkam dṛṣṭavān
34.
Instantly, like an ignorant person (finding) knowledge, or a poor person (finding) gold, I saw the sun in the sky, intent on ascending its elephant-vehicle.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- क्षणात् (kṣaṇāt) - instantly, in a moment
- अज्ञः (ajñaḥ) - ignorant, unwise
- इव (iva) - as if, like
- ज्ञानम् (jñānam) - knowledge
- दरिद्रः (daridraḥ) - poor, indigent
- इव (iva) - as if, like
- काञ्चनम् (kāñcanam) - gold
- दृष्टवान् (dṛṣṭavān) - I saw
- अहम् (aham) - I
- अर्कम् (arkam) - the sun
- खे (khe) - in the sky
- वारण-आरोहण-उन्मुखम् (vāraṇa-ārohaṇa-unmukham) - intent on ascending an elephant
Words meanings and morphology
क्षणात् (kṣaṇāt) - instantly, in a moment
(noun)
Ablative, masculine, singular of kṣaṇa
kṣaṇa - moment, instant, short time
अज्ञः (ajñaḥ) - ignorant, unwise
(adjective)
Nominative, masculine, singular of ajña
ajña - ignorant, unknowing, foolish
From prefix a (not) + jña (knowing)
Compound type : tatpurusha (a+jña)
- a – not, non-
prefix - jña – knowing, wise
adjective (masculine)
Derived from root jñā (to know)
Root: jñā (class 9)
इव (iva) - as if, like
(indeclinable)
ज्ञानम् (jñānam) - knowledge
(noun)
Accusative, neuter, singular of jñāna
jñāna - knowledge, wisdom, intelligence
Root: jñā (class 9)
दरिद्रः (daridraḥ) - poor, indigent
(adjective)
Nominative, masculine, singular of daridra
daridra - poor, needy, indigent
Root: daridrā (class 2)
इव (iva) - as if, like
(indeclinable)
काञ्चनम् (kāñcanam) - gold
(noun)
Accusative, neuter, singular of kāñcana
kāñcana - gold, golden
दृष्टवान् (dṛṣṭavān) - I saw
(nominal form)
Nominative, masculine, singular of dṛṣṭavat
dṛṣṭavat - having seen, one who saw
Past Active Participle
Root dṛś (to see) with kṛt suffix kavatu
Root: dṛś (class 1)
अहम् (aham) - I
(pronoun)
Nominative, singular of mad
mad - I, me
अर्कम् (arkam) - the sun
(noun)
Accusative, masculine, singular of arka
arka - sun, ray of light, a plant
Root: arc (class 1)
खे (khe) - in the sky
(noun)
Locative, neuter, singular of kha
kha - sky, ether, space
वारण-आरोहण-उन्मुखम् (vāraṇa-ārohaṇa-unmukham) - intent on ascending an elephant
(adjective)
Accusative, masculine, singular of vāraṇa-ārohaṇa-unmukha
vāraṇa-ārohaṇa-unmukha - facing or intent on ascending an elephant
Compound type : tatpurusha (vāraṇa+ārohaṇa+unmukha)
- vāraṇa – elephant
noun (masculine)
Root: vṛ (class 5) - ārohaṇa – ascending, mounting, climbing
noun (neuter)
Root ruh (to rise) with prefix ā
Prefix: ā
Root: ruh (class 1) - unmukha – facing towards, intent on, ready for
adjective (masculine)
From prefix ud (up) + mukha (face)
Prefix: ud