वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-7, chapter-32, verse-14
बृहत्सालप्रतीकशं तोयव्याकुलमूर्धजम् ।
मदरक्तान्तनयनं मदनाकारवर्चसं ॥१४॥
मदरक्तान्तनयनं मदनाकारवर्चसं ॥१४॥
14. bṛhatsālapratīkaśaṃ toyavyākulamūrdhajam ,
madaraktāntanayanaṃ madanākāravarcasaṃ.
madaraktāntanayanaṃ madanākāravarcasaṃ.
14.
bṛhatsālapratīkaśam toyavyākulamūrdhajam
madaraktāntanayanaṃ madanākāravarcasam
madaraktāntanayanaṃ madanākāravarcasam
14.
bṛhatsālapratīkaśam toyavyākulamūrdhajam
madaraktāntanayanaṃ madanākāravarcasam
madaraktāntanayanaṃ madanākāravarcasam
14.
He resembled a large śāla tree, his hair disheveled by the water, his eyes red at the corners from intoxication, and his splendor like the form of the god of love (Madana).
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- बृहत्सालप्रतीकशम् (bṛhatsālapratīkaśam) - resembling a large śāla tree
- तोयव्याकुलमूर्धजम् (toyavyākulamūrdhajam) - whose hair was disheveled by water
- मदरक्तान्तनयनं (madaraktāntanayanaṁ) - whose eyes had reddish corners from intoxication
- मदनाकारवर्चसम् (madanākāravarcasam) - whose splendor resembled the form of Kāmadeva (god of love)
Words meanings and morphology
बृहत्सालप्रतीकशम् (bṛhatsālapratīkaśam) - resembling a large śāla tree
(adjective)
Accusative, masculine, singular of bṛhatsālapratīkaśa
bṛhatsālapratīkaśa - resembling a large śāla tree
compound of bṛhat, śāla, and pratīkaśa
Compound type : tatpuruṣa (bṛhat+śāla+pratīkaśa)
- bṛhat – large, great
adjective - śāla – śāla tree (Shorea robusta)
noun (masculine) - pratīkaśa – like, resembling
adjective
Note: Agrees with 'puruṣam' (implied).
तोयव्याकुलमूर्धजम् (toyavyākulamūrdhajam) - whose hair was disheveled by water
(adjective)
Accusative, masculine, singular of toyavyākulamūrdhaja
toyavyākulamūrdhaja - having hair disheveled by water
bahuvrīhi compound
Compound type : bahuvrīhi (toya+vyākula+mūrdhaja)
- toya – water
noun (neuter) - vyākula – agitated, disheveled, confused
adjective - mūrdhaja – hair (lit. born from the head)
noun (masculine)
Note: Agrees with 'puruṣam' (implied).
मदरक्तान्तनयनं (madaraktāntanayanaṁ) - whose eyes had reddish corners from intoxication
(adjective)
Accusative, masculine, singular of madaraktāntanayana
madaraktāntanayana - having eyes with red corners due to intoxication
bahuvrīhi compound
Compound type : bahuvrīhi (mada+rakta+anta+nayana)
- mada – intoxication, passion, pride
noun (masculine) - rakta – red, reddened
adjective
Past Passive Participle
from √rañj (to redden, color)
Root: rañj (class 1) - anta – end, edge, corner
noun (masculine) - nayana – eye
noun (neuter)
Note: Agrees with 'puruṣam' (implied).
मदनाकारवर्चसम् (madanākāravarcasam) - whose splendor resembled the form of Kāmadeva (god of love)
(adjective)
Accusative, masculine, singular of madanākāravarcasa
madanākāravarcasa - having splendor like the form of Madana
bahuvrīhi compound
Compound type : bahuvrīhi (madana+ākāra+varcas)
- madana – Kāmadeva (god of love) (Madana); passion
proper noun (masculine) - ākāra – form, shape, appearance
noun (masculine) - varcas – splendor, brilliance, energy
noun (neuter)
Note: Agrees with 'puruṣam' (implied).