योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-7, chapter-139, verse-13
एते हि प्राणमनसी त्वन्योन्यं रथसारथी ।
के नाम नानुवर्तन्ते रथसारथिनौ मिथः ॥ १३ ॥
के नाम नानुवर्तन्ते रथसारथिनौ मिथः ॥ १३ ॥
ete hi prāṇamanasī tvanyonyaṃ rathasārathī ,
ke nāma nānuvartante rathasārathinau mithaḥ 13
ke nāma nānuvartante rathasārathinau mithaḥ 13
13.
ete hi prāṇa-manasī tu anyonyam ratha-sārathī
ke nāma na anuvartante ratha-sārathinau mithaḥ
ke nāma na anuvartante ratha-sārathinau mithaḥ
13.
hi ete prāṇa-manasī tu anyonyam ratha-sārathī
ke nāma mithaḥ ratha-sārathinau na anuvartante
ke nāma mithaḥ ratha-sārathinau na anuvartante
13.
Indeed, these two, the vital breath (prāṇa) and the mind (manas), are mutually like two chariot-drivers. Who indeed would not mutually follow these two chariot-drivers?
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- एते (ete) - these two
- हि (hi) - indeed (indeed, surely, because)
- प्राण-मनसी (prāṇa-manasī) - vital breath and mind
- तु (tu) - but, indeed, yet
- अन्योन्यम् (anyonyam) - mutually (mutually, each other)
- रथ-सारथी (ratha-sārathī) - like two chariot-drivers (two chariot-drivers)
- के (ke) - who (dual, masc)
- नाम (nāma) - pray tell (indeed, by name, pray tell)
- न (na) - not, no
- अनुवर्तन्ते (anuvartante) - would follow (they follow, they conform)
- रथ-सारथिनौ (ratha-sārathinau) - the two chariot-drivers
- मिथः (mithaḥ) - mutually (mutually, secretly, together)
Words meanings and morphology
एते (ete) - these two
(pronoun)
Nominative, masculine, dual of etas
etas - this, these
Note: Refers to 'prāṇa-manasī'
हि (hi) - indeed (indeed, surely, because)
(indeclinable)
प्राण-मनसी (prāṇa-manasī) - vital breath and mind
(noun)
Nominative, masculine, dual of prāṇa-manas
prāṇa-manas - vital breath (prāṇa) and mind (manas)
Compound type : dvandva (prāṇa+manas)
- prāṇa – breath, vital air, life-force (prāṇa)
noun (masculine)
Prefix: pra
Root: an (class 2) - manas – mind (manas), intellect, heart
noun (neuter)
Root: man (class 4)
तु (tu) - but, indeed, yet
(indeclinable)
अन्योन्यम् (anyonyam) - mutually (mutually, each other)
(indeclinable)
Note: Adverbial usage
रथ-सारथी (ratha-sārathī) - like two chariot-drivers (two chariot-drivers)
(noun)
Nominative, masculine, dual of ratha-sārathi
ratha-sārathi - chariot-driver, charioteer
Compound type : tatpurusha (ratha+sārathi)
- ratha – chariot, car
noun (masculine)
Root: ram (class 1) - sārathi – chariot-driver, charioteer, guide
noun (masculine)
Prefixes: sa+a
Root: sṛ (class 1)
के (ke) - who (dual, masc)
(pronoun)
Nominative, masculine, dual of kim
kim - who, what, which
नाम (nāma) - pray tell (indeed, by name, pray tell)
(indeclinable)
न (na) - not, no
(indeclinable)
अनुवर्तन्ते (anuvartante) - would follow (they follow, they conform)
(verb)
3rd person , plural, middle, present (laṭ) of anuvṛt
Present Tense
3rd person plural, middle voice (ātmanepada), Present Tense
Prefix: anu
Root: vṛt (class 1)
रथ-सारथिनौ (ratha-sārathinau) - the two chariot-drivers
(noun)
Accusative, masculine, dual of ratha-sārathin
ratha-sārathin - chariot-driver, charioteer
Compound type : tatpurusha (ratha+sārathin)
- ratha – chariot, car
noun (masculine)
Root: ram (class 1) - sārathin – chariot-driver, charioteer, guide
noun (masculine)
N-stem derivative of 'sārathi'
Prefixes: sa+a
Root: sṛ (class 1)
मिथः (mithaḥ) - mutually (mutually, secretly, together)
(indeclinable)