महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-9, chapter-1, verse-25
संजयोऽहं नरव्याघ्र नमस्ते भरतर्षभ ।
मद्राधिपो हतः शल्यः शकुनिः सौबलस्तथा ।
उलूकः पुरुषव्याघ्र कैतव्यो दृढविक्रमः ॥२५॥
मद्राधिपो हतः शल्यः शकुनिः सौबलस्तथा ।
उलूकः पुरुषव्याघ्र कैतव्यो दृढविक्रमः ॥२५॥
25. saṁjayo'haṁ naravyāghra namaste bharatarṣabha ,
madrādhipo hataḥ śalyaḥ śakuniḥ saubalastathā ,
ulūkaḥ puruṣavyāghra kaitavyo dṛḍhavikramaḥ.
madrādhipo hataḥ śalyaḥ śakuniḥ saubalastathā ,
ulūkaḥ puruṣavyāghra kaitavyo dṛḍhavikramaḥ.
25.
sañjayaḥ aham naravyāghra namaḥ te
bharatarṣabha | madrādhipaḥ hataḥ śalyaḥ
śakuniḥ saubalaḥ tathā | ulūkaḥ
puruṣavyāghra kaitavyaḥ dṛḍhavikramaḥ
bharatarṣabha | madrādhipaḥ hataḥ śalyaḥ
śakuniḥ saubalaḥ tathā | ulūkaḥ
puruṣavyāghra kaitavyaḥ dṛḍhavikramaḥ
25.
naravyāghra bharatarṣabha aham sañjayaḥ
te namaḥ madrādhipaḥ śalyaḥ hataḥ
saubalaḥ śakuniḥ tathā ulūkaḥ puruṣavyāghra
dṛḍhavikramaḥ kaitavyaḥ [hataḥ]
te namaḥ madrādhipaḥ śalyaḥ hataḥ
saubalaḥ śakuniḥ tathā ulūkaḥ puruṣavyāghra
dṛḍhavikramaḥ kaitavyaḥ [hataḥ]
25.
O tiger among men (naravyāghra), O best among the Bharatas (bharatarṣabha), I, Sañjaya, offer my salutations to you. The king of the Madras, Śalya, has been killed. So have Śakuni, son of Subala, Ulūka, the tiger among men (puruṣavyāghra), and Kaitavya, who possessed firm valor.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- सञ्जयः (sañjayaḥ) - Sanjaya (name)
- अहम् (aham) - I
- नरव्याघ्र (naravyāghra) - O tiger among men, O foremost of men
- नमः (namaḥ) - salutations, obeisance
- ते (te) - to you
- भरतर्षभ (bharatarṣabha) - O best of Bharatas, O bull among Bharatas
- मद्राधिपः (madrādhipaḥ) - Śalya, the king of the Madra kingdom (the king of the Madras)
- हतः (hataḥ) - slain, killed
- शल्यः (śalyaḥ) - Shalya (name)
- शकुनिः (śakuniḥ) - Shakuni (name)
- सौबलः (saubalaḥ) - Shakuni, who was the son of Subala (son of Subala)
- तथा (tathā) - thus, also, and
- उलूकः (ulūkaḥ) - Uluka (name)
- पुरुषव्याघ्र (puruṣavyāghra) - O tiger among men, O foremost of men
- कैतव्यः (kaitavyaḥ) - Kaitavya (name)
- दृढविक्रमः (dṛḍhavikramaḥ) - Kaitavya, who possessed firm valor (of firm valor, strong in prowess)
Words meanings and morphology
सञ्जयः (sañjayaḥ) - Sanjaya (name)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of sañjaya
sañjaya - Sanjaya (name of Dhritarashtra's charioteer)
अहम् (aham) - I
(pronoun)
Nominative, singular of aham
aham - I (first person singular pronoun)
नरव्याघ्र (naravyāghra) - O tiger among men, O foremost of men
(noun)
Vocative, masculine, singular of naravyāghra
naravyāghra - tiger among men, foremost of men
Compound type : tatpuruṣa (nara+vyāghra)
- nara – man, human being
noun (masculine) - vyāghra – tiger
noun (masculine)
नमः (namaḥ) - salutations, obeisance
(indeclinable)
ते (te) - to you
(pronoun)
Dative, singular of tvam
tvam - you (second person singular pronoun)
भरतर्षभ (bharatarṣabha) - O best of Bharatas, O bull among Bharatas
(noun)
Vocative, masculine, singular of bharatarṣabha
bharatarṣabha - best of Bharatas, bull among Bharatas
Compound type : tatpuruṣa (bharata+ṛṣabha)
- bharata – descendant of Bharata, name of a dynasty/people
noun (masculine) - ṛṣabha – bull, best, excellent
noun (masculine)
मद्राधिपः (madrādhipaḥ) - Śalya, the king of the Madra kingdom (the king of the Madras)
(noun)
Nominative, masculine, singular of madrādhipa
madrādhipa - king of the Madras
Compound type : tatpuruṣa (madra+adhipa)
- madra – name of a country/people
proper noun (masculine) - adhipa – ruler, lord, king
noun (masculine)
हतः (hataḥ) - slain, killed
(adjective)
Nominative, masculine, singular of hata
hata - killed, slain, struck
Past Passive Participle
Root: han (class 2)
शल्यः (śalyaḥ) - Shalya (name)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of śalya
śalya - Shalya (name of the king of Madra)
शकुनिः (śakuniḥ) - Shakuni (name)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of śakuni
śakuni - Shakuni (name of Gandhari's brother)
सौबलः (saubalaḥ) - Shakuni, who was the son of Subala (son of Subala)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of saubala
saubala - son of Subala, belonging to Subala
Patronymic (aṇ) from Subala.
तथा (tathā) - thus, also, and
(indeclinable)
उलूकः (ulūkaḥ) - Uluka (name)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of ulūka
ulūka - Uluka (name, often associated with Shakuni's son)
पुरुषव्याघ्र (puruṣavyāghra) - O tiger among men, O foremost of men
(noun)
Vocative, masculine, singular of puruṣavyāghra
puruṣavyāghra - tiger among men, foremost of men, great man
Compound type : tatpuruṣa (puruṣa+vyāghra)
- puruṣa – man, person, cosmic person (puruṣa)
noun (masculine) - vyāghra – tiger
noun (masculine)
कैतव्यः (kaitavyaḥ) - Kaitavya (name)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of kaitavya
kaitavya - Kaitavya (name of a warrior)
दृढविक्रमः (dṛḍhavikramaḥ) - Kaitavya, who possessed firm valor (of firm valor, strong in prowess)
(adjective)
Nominative, masculine, singular of dṛḍhavikrama
dṛḍhavikrama - having firm valor, strong in prowess
Compound type : bahuvrīhi (dṛḍha+vikrama)
- dṛḍha – firm, strong, steadfast
adjective (masculine) - vikrama – valor, prowess, strength, courage
noun (masculine)