वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-5, chapter-2, verse-50
वैदूर्यमणिचित्रैश्च मुक्ताजालविभूषितैः ।
तलैः शुशुभिरे तानि भवनान्यत्र रक्षसाम् ॥५०॥
तलैः शुशुभिरे तानि भवनान्यत्र रक्षसाम् ॥५०॥
50. vaidūryamaṇicitraiśca muktājālavibhūṣitaiḥ ,
talaiḥ śuśubhire tāni bhavanānyatra rakṣasām.
talaiḥ śuśubhire tāni bhavanānyatra rakṣasām.
50.
vaidūrya-maṇi-citraiḥ ca muktājāla-vibhūṣitaiḥ
talaiḥ śuśubhire tāni bhavanāni atra rakṣasām
talaiḥ śuśubhire tāni bhavanāni atra rakṣasām
50.
atra rakṣasām tāni bhavanāni vaidūrya-maṇi-citraiḥ
ca muktājāla-vibhūṣitaiḥ talaiḥ śuśubhire
ca muktājāla-vibhūṣitaiḥ talaiḥ śuśubhire
50.
Those buildings of the (rākṣasas) demons there shone with floors variegated with lapis lazuli gems and adorned with nets of pearls.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- वैदूर्य-मणि-चित्रैः (vaidūrya-maṇi-citraiḥ) - variegated with lapis lazuli gems
- च (ca) - and
- मुक्ताजाल-विभूषितैः (muktājāla-vibhūṣitaiḥ) - adorned with nets of pearls
- तलैः (talaiḥ) - with floors
- शुशुभिरे (śuśubhire) - they shone
- तानि (tāni) - those
- भवनानि (bhavanāni) - buildings, houses
- अत्र (atra) - in Lanka (here, there)
- रक्षसाम् (rakṣasām) - of the demons (rākṣasas) (of the rākṣasas)
Words meanings and morphology
वैदूर्य-मणि-चित्रैः (vaidūrya-maṇi-citraiḥ) - variegated with lapis lazuli gems
(adjective)
Instrumental, masculine, plural of vaidūrya-maṇi-citra
vaidūrya-maṇi-citra - variegated with lapis lazuli gems
Compound type : tatpurusha (vaidūrya-maṇi+citra)
- vaidūrya-maṇi – lapis lazuli gem
noun (masculine) - citra – variegated, adorned, wonderful
adjective (masculine)
Note: Agrees with 'talaiḥ'.
च (ca) - and
(indeclinable)
मुक्ताजाल-विभूषितैः (muktājāla-vibhūṣitaiḥ) - adorned with nets of pearls
(adjective)
Instrumental, masculine, plural of muktājāla-vibhūṣita
muktājāla-vibhūṣita - adorned with pearl nets
Compound type : tatpurusha (muktājāla+vibhūṣita)
- muktājāla – net of pearls
noun (neuter) - vibhūṣita – decorated, adorned
adjective (masculine)
past passive participle
from root bhūṣ with vi
Prefix: vi
Root: bhūṣ (class 10)
Note: Agrees with 'talaiḥ'.
तलैः (talaiḥ) - with floors
(noun)
Instrumental, masculine, plural of tala
tala - floor, surface, base
शुशुभिरे (śuśubhire) - they shone
(verb)
3rd person , plural, middle, perfect (lit) of śubh
perfect middle
reduplicated perfect, 3rd person plural
Root: śubh (class 1)
तानि (tāni) - those
(pronoun)
Nominative, neuter, plural of tad
tad - that, he, she, it
Note: Agrees with 'bhavanāni'.
भवनानि (bhavanāni) - buildings, houses
(noun)
Nominative, neuter, plural of bhavana
bhavana - house, dwelling, building
Root: bhū (class 1)
अत्र (atra) - in Lanka (here, there)
(indeclinable)
रक्षसाम् (rakṣasām) - of the demons (rākṣasas) (of the rākṣasas)
(noun)
Genitive, neuter, plural of rakṣas
rakṣas - demon, rākṣasa