योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-5, chapter-51, verse-37
तृष्णाकरञ्जजटिलां जन्मजर्जरगुल्मिकाम् ।
संसारारण्यसरसीं त्यक्त्वा यास्याम्यहं कदा ॥ ३७ ॥
संसारारण्यसरसीं त्यक्त्वा यास्याम्यहं कदा ॥ ३७ ॥
tṛṣṇākarañjajaṭilāṃ janmajarjaragulmikām ,
saṃsārāraṇyasarasīṃ tyaktvā yāsyāmyahaṃ kadā 37
saṃsārāraṇyasarasīṃ tyaktvā yāsyāmyahaṃ kadā 37
37.
tṛṣṇākarañjajaṭilām janmajarjaragulmikām
saṃsārāraṇyasarīm tyaktvā yāsyāmi aham kadā
saṃsārāraṇyasarīm tyaktvā yāsyāmi aham kadā
37.
aham kadā tṛṣṇākarañjajaṭilām janmajarjaragulmikām
saṃsārāraṇyasarīm tyaktvā yāsyāmi
saṃsārāraṇyasarīm tyaktvā yāsyāmi
37.
When shall I abandon this pond, which is the forest of transmigration (saṃsāra), tangled with the thorny karanja bushes of craving and overgrown with thickets worn out by repeated births, and finally depart?
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- तृष्णाकरञ्जजटिलाम् (tṛṣṇākarañjajaṭilām) - entangled with karanja bushes of craving
- जन्मजर्जरगुल्मिकाम् (janmajarjaragulmikām) - having thickets made decrepit by births
- संसारारण्यसरीम् (saṁsārāraṇyasarīm) - pond in the forest of transmigration (saṃsāra)
- त्यक्त्वा (tyaktvā) - having abandoned, having given up
- यास्यामि (yāsyāmi) - I will go, I will depart
- अहम् (aham) - I
- कदा (kadā) - when?
Words meanings and morphology
तृष्णाकरञ्जजटिलाम् (tṛṣṇākarañjajaṭilām) - entangled with karanja bushes of craving
(adjective)
Accusative, feminine, singular of tṛṣṇākarañjajaṭila
tṛṣṇākarañjajaṭila - entangled with karanja bushes of craving
Compound type : Bahuvrīhi (tṛṣṇā+karañja+jaṭila)
- tṛṣṇā – craving, thirst, desire
noun (feminine)
From √tṛṣ 'to be thirsty'.
Root: tṛṣ - karañja – karanja tree (Pongamia pinnata), a thorny bush
noun (masculine) - jaṭila – matted, tangled, complicated, overgrown
adjective (masculine)
From jaṭā (matted hair, tangles).
Note: Qualifies sarasīm.
जन्मजर्जरगुल्मिकाम् (janmajarjaragulmikām) - having thickets made decrepit by births
(adjective)
Accusative, feminine, singular of janmajarjaragulmikā
janmajarjaragulmikā - having thickets made decrepit by births
Compound type : Bahuvrīhi (janma+jarjara+gulmikā)
- janman – birth, existence, origin
noun (neuter)
From √jan 'to be born'.
Root: jan (class 4) - jarjara – decrepit, worn out, old, shaky
adjective (masculine)
Reduplicated form, possibly from √jṝ 'to become old, decay'.
Root: jṝ (class 9) - gulmikā – thicket, bush, small clump
noun (feminine)
From gulma (bush).
Note: Qualifies sarasīm.
संसारारण्यसरीम् (saṁsārāraṇyasarīm) - pond in the forest of transmigration (saṃsāra)
(noun)
Accusative, feminine, singular of saṃsārāraṇyasarī
saṁsārāraṇyasarī - pond in the forest of transmigration
Compound type : Tatpuruṣa (saṃsāra+araṇya+sarasī)
- saṃsāra – transmigration, cycle of birth and death, worldly existence
noun (masculine)
From sam- + √sṛ 'to flow, move'.
Prefix: sam
Root: sṛ (class 1) - araṇya – forest, wilderness
noun (neuter) - sarasī – pond, lake, pool
noun (feminine)
Feminine form of saras (lake).
Note: Object of tyaktvā.
त्यक्त्वा (tyaktvā) - having abandoned, having given up
(indeclinable)
Absolutive (gerund)
Formed from √tyaj + suffix -ktvā.
Root: tyaj (class 1)
यास्यामि (yāsyāmi) - I will go, I will depart
(verb)
1st person , singular, active, future (lṛṭ) of yā
Future active
From √yā 'to go', 1st person singular future.
Root: yā (class 2)
अहम् (aham) - I
(pronoun)
Nominative, singular of aham
aham - I
First person pronoun, nominative singular.
Note: Subject of yāsyāmi.
कदा (kadā) - when?
(indeclinable)
Interrogative adverb of time.