वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-7, chapter-6, verse-41
मकरैः कच्छपैर्मीनैर्विहंगैर्गरुडोपमैः ।
सिंहैर्व्याघ्रैर्वराहैश्च सृमरैश्चमरैरपि ॥४१॥
सिंहैर्व्याघ्रैर्वराहैश्च सृमरैश्चमरैरपि ॥४१॥
41. makaraiḥ kacchapairmīnairvihaṃgairgaruḍopamaiḥ ,
siṃhairvyāghrairvarāhaiśca sṛmaraiścamarairapi.
siṃhairvyāghrairvarāhaiśca sṛmaraiścamarairapi.
41.
makaraiḥ kacchapaiḥ mīnaiḥ vihaṃgaiḥ garuḍopamaiḥ
siṃhaiḥ vyāghraiḥ varāhaiḥ ca sṛmaraiḥ camaraiḥ api
siṃhaiḥ vyāghraiḥ varāhaiḥ ca sṛmaraiḥ camaraiḥ api
41.
makaraiḥ kacchapaiḥ mīnaiḥ garuḍopamaiḥ vihaṃgaiḥ
siṃhaiḥ vyāghraiḥ varāhaiḥ ca sṛmaraiḥ camaraiḥ api
siṃhaiḥ vyāghraiḥ varāhaiḥ ca sṛmaraiḥ camaraiḥ api
41.
With crocodiles, turtles, fish, Garuḍa-like birds, lions, tigers, boars, śṛmaras, and also yaks.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- मकरैः (makaraiḥ) - by crocodiles, by sea-monsters
- कच्छपैः (kacchapaiḥ) - by turtles, by tortoises
- मीनैः (mīnaiḥ) - by fish
- विहंगैः (vihaṁgaiḥ) - by birds
- गरुडोपमैः (garuḍopamaiḥ) - by Garuḍa-like birds (by Garuḍa-like (ones), by those resembling Garuḍa)
- सिंहैः (siṁhaiḥ) - by lions
- व्याघ्रैः (vyāghraiḥ) - by tigers
- वराहैः (varāhaiḥ) - by boars, by wild pigs
- च (ca) - and
- सृमरैः (sṛmaraiḥ) - by śṛmaras (a type of swift-running deer/animal)
- चमरैः (camaraiḥ) - by chamois, by yaks
- अपि (api) - also, even
Words meanings and morphology
मकरैः (makaraiḥ) - by crocodiles, by sea-monsters
(noun)
Instrumental, masculine, plural of makara
makara - crocodile, sea-monster, a mythical creature, the zodiac sign Capricorn
कच्छपैः (kacchapaiḥ) - by turtles, by tortoises
(noun)
Instrumental, masculine, plural of kacchapa
kacchapa - turtle, tortoise
मीनैः (mīnaiḥ) - by fish
(noun)
Instrumental, masculine, plural of mīna
mīna - fish, the zodiac sign Pisces
विहंगैः (vihaṁgaiḥ) - by birds
(noun)
Instrumental, masculine, plural of vihaṃga
vihaṁga - bird, sky-goer
Compound derived from 'vi' (sky/bird) and 'ga' (goer).
Compound type : upapada tatpurusha (vi+ga)
- vi – sky, bird (as a component of compounds like vihaṃga)
indeclinable - ga – going, mover, goer
noun (masculine)
Derived from root 'gam'.
Noun derived from verbal root.
Root: gam (class 1)
गरुडोपमैः (garuḍopamaiḥ) - by Garuḍa-like birds (by Garuḍa-like (ones), by those resembling Garuḍa)
(adjective)
Instrumental, masculine, plural of garuḍopama
garuḍopama - resembling Garuḍa
Compound type : upamāna karmadhāraya (garuḍa+upama)
- garuḍa – Garuḍa (mythical eagle, vehicle of Viṣṇu)
proper noun (masculine) - upama – similar, resembling, equal to
adjective
Prefix: upa
Root: mā (class 2)
Note: Qualifies 'vihaṃgaiḥ'.
सिंहैः (siṁhaiḥ) - by lions
(noun)
Instrumental, masculine, plural of siṃha
siṁha - lion
Root: hiṃs (class 7)
व्याघ्रैः (vyāghraiḥ) - by tigers
(noun)
Instrumental, masculine, plural of vyāghra
vyāghra - tiger
Root: ghrā (class 1)
वराहैः (varāhaiḥ) - by boars, by wild pigs
(noun)
Instrumental, masculine, plural of varāha
varāha - boar, wild pig, a cloud, one of Viṣṇu's incarnations
Root: vṛ (class 5)
च (ca) - and
(indeclinable)
सृमरैः (sṛmaraiḥ) - by śṛmaras (a type of swift-running deer/animal)
(noun)
Instrumental, masculine, plural of sṛmara
sṛmara - a kind of deer, a swift-running animal
Derived from root 'sṛ' (to run).
Root: sṛ (class 1)
चमरैः (camaraiḥ) - by chamois, by yaks
(noun)
Instrumental, masculine, plural of camara
camara - yak, chamois, a type of deer with a flowing tail
Root: cam (class 1)
अपि (api) - also, even
(indeclinable)