महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-6, chapter-116, verse-39
सर्वस्मिन्मानुषे लोके वेत्त्येको हि धनंजयः ।
कृष्णो वा देवकीपुत्रो नान्यो वै वेद कश्चन ।
न शक्याः पाण्डवास्तात युद्धे जेतुं कथंचन ॥३९॥
कृष्णो वा देवकीपुत्रो नान्यो वै वेद कश्चन ।
न शक्याः पाण्डवास्तात युद्धे जेतुं कथंचन ॥३९॥
39. sarvasminmānuṣe loke vettyeko hi dhanaṁjayaḥ ,
kṛṣṇo vā devakīputro nānyo vai veda kaścana ,
na śakyāḥ pāṇḍavāstāta yuddhe jetuṁ kathaṁcana.
kṛṣṇo vā devakīputro nānyo vai veda kaścana ,
na śakyāḥ pāṇḍavāstāta yuddhe jetuṁ kathaṁcana.
39.
sarvasmin mānuṣe loke vetti ekaḥ hi
dhanaṃjayaḥ kṛṣṇaḥ vā devakīputraḥ na
anyaḥ vai veda kaścana na śakyāḥ
pāṇḍavāḥ tāta yuddhe jetuṃ kathaṃcana
dhanaṃjayaḥ kṛṣṇaḥ vā devakīputraḥ na
anyaḥ vai veda kaścana na śakyāḥ
pāṇḍavāḥ tāta yuddhe jetuṃ kathaṃcana
39.
hi sarvasmin mānuṣe loke ekaḥ dhanaṃjayaḥ
vā devakīputraḥ kṛṣṇaḥ vetti
vai anyaḥ kaścana na veda tāta yuddhe
pāṇḍavāḥ kathaṃcana jetuṃ na śakyāḥ
vā devakīputraḥ kṛṣṇaḥ vetti
vai anyaḥ kaścana na veda tāta yuddhe
pāṇḍavāḥ kathaṃcana jetuṃ na śakyāḥ
39.
Indeed, in the entire human world, only Dhanaṃjaya (Arjuna) knows this, or Kṛṣṇa, the son of Devakī. No one else truly knows it. O dear one, the Pāṇḍavas cannot be defeated in battle by any means.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- सर्वस्मिन् (sarvasmin) - in all, in the entire
- मानुषे (mānuṣe) - in human, in mortal
- लोके (loke) - in the world
- वेत्ति (vetti) - knows, understands
- एकः (ekaḥ) - one, alone
- हि (hi) - indeed, surely
- धनंजयः (dhanaṁjayaḥ) - Dhanaṃjaya (Arjuna)
- कृष्णः (kṛṣṇaḥ) - Kṛṣṇa
- वा (vā) - or
- देवकीपुत्रः (devakīputraḥ) - epithet for Kṛṣṇa (son of Devakī)
- न (na) - not, no
- अन्यः (anyaḥ) - another, other
- वै (vai) - indeed, verily
- वेद (veda) - knows
- कश्चन (kaścana) - no one at all (in conjunction with 'na') (anyone, someone)
- न (na) - not
- शक्याः (śakyāḥ) - capable (of being conquered), possible
- पाण्डवाः (pāṇḍavāḥ) - the Pāṇḍavas
- तात (tāta) - O dear one, O father (term of endearment)
- युद्धे (yuddhe) - in battle, in war
- जेतुं (jetuṁ) - to conquer, to defeat
- कथंचन (kathaṁcana) - by no means (in conjunction with 'na') (by any means, in any way)
Words meanings and morphology
सर्वस्मिन् (sarvasmin) - in all, in the entire
(pronoun)
Locative, masculine, singular of sarva
sarva - all, every, whole, entire
Note: Qualifies 'loke'.
मानुषे (mānuṣe) - in human, in mortal
(adjective)
Locative, masculine, singular of mānuṣa
mānuṣa - human, mortal, related to man
Derived from manuṣya (man)
Note: Qualifies 'loke'.
लोके (loke) - in the world
(noun)
Locative, masculine, singular of loka
loka - world, realm, people
Note: Specifies the location.
वेत्ति (vetti) - knows, understands
(verb)
3rd person , singular, active, present (laṭ) of vid
Present
Root: vid (class 2)
Note: Finite verb, main action.
एकः (ekaḥ) - one, alone
(pronoun)
Nominative, masculine, singular of eka
eka - one, alone, unique, single
Note: Emphasizes exclusivity.
हि (hi) - indeed, surely
(indeclinable)
Note: Emphatic particle.
धनंजयः (dhanaṁjayaḥ) - Dhanaṃjaya (Arjuna)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of dhanaṃjaya
dhanaṁjaya - conqueror of wealth, Dhanaṃjaya (an epithet of Arjuna)
Compound: dhana (wealth) + jaya (conqueror)
Compound type : tatpurusha (dhana+jaya)
- dhana – wealth, riches
noun (neuter) - jaya – victory, conquest, conqueror
noun (masculine)
Derived from root ji (to conquer)
Root: ji (class 1)
Note: Subject of 'vetti'.
कृष्णः (kṛṣṇaḥ) - Kṛṣṇa
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of kṛṣṇa
kṛṣṇa - Kṛṣṇa (a proper name), dark, black
Note: Another subject of 'vetti'.
वा (vā) - or
(indeclinable)
Note: Connects Dhanaṃjaya and Kṛṣṇa.
देवकीपुत्रः (devakīputraḥ) - epithet for Kṛṣṇa (son of Devakī)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of devakīputra
devakīputra - son of Devakī (Kṛṣṇa)
Compound: Devakī (mother's name) + putra (son)
Compound type : tatpurusha (devakī+putra)
- devakī – Devakī (mother of Kṛṣṇa)
proper noun (feminine) - putra – son, child
noun (masculine)
Note: Qualifies Kṛṣṇa.
न (na) - not, no
(indeclinable)
Note: Negates 'veda'.
अन्यः (anyaḥ) - another, other
(pronoun)
Nominative, masculine, singular of anya
anya - other, another
Note: Subject of 'veda' with negation.
वै (vai) - indeed, verily
(indeclinable)
Note: Emphatic particle.
वेद (veda) - knows
(verb)
3rd person , singular, active, present (laṭ) of vid
Present
Root: vid (class 2)
Note: Finite verb, negates any other knower.
कश्चन (kaścana) - no one at all (in conjunction with 'na') (anyone, someone)
(pronoun)
Nominative, masculine, singular of kaścana
kaścana - anyone, someone, a certain person
From kim + cana; often used with negation for 'no one at all'
Note: Reinforces the negation 'no one else at all'.
न (na) - not
(indeclinable)
Note: Negates 'śakyāḥ'.
शक्याः (śakyāḥ) - capable (of being conquered), possible
(adjective)
Nominative, masculine, plural of śakya
śakya - possible, capable, practicable
Gerundive/Future Passive Participle
Derived from root śak (to be able)
Root: śak (class 5)
Note: Predicate for Pāṇḍavas.
पाण्डवाः (pāṇḍavāḥ) - the Pāṇḍavas
(proper noun)
Nominative, masculine, plural of pāṇḍava
pāṇḍava - descendant of Pāṇḍu, the Pāṇḍavas
Patronymic from Pāṇḍu
Note: Subject of the sentence.
तात (tāta) - O dear one, O father (term of endearment)
(noun)
Vocative, masculine, singular of tāta
tāta - father, dear one (term of endearment, can be used for superior or subordinate)
Note: Address by Dhṛtarāṣṭra to Sañjaya, or vice-versa.
युद्धे (yuddhe) - in battle, in war
(noun)
Locative, neuter, singular of yuddha
yuddha - battle, fight, war
Note: Specifies the context.
जेतुं (jetuṁ) - to conquer, to defeat
(indeclinable)
Infinitive
Infinitive of root ji (to conquer)
Root: ji (class 1)
Note: Expresses purpose or possibility in conjunction with 'śakyāḥ'.
कथंचन (kathaṁcana) - by no means (in conjunction with 'na') (by any means, in any way)
(indeclinable)
From kathaṃ + cana; with negation implies 'by no means'
Note: Emphasizes the impossibility of defeat.