योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-6, chapter-19, verse-12
ब्राह्म्युवाच ।
हे वत्स्यः सांप्रतं वत्सवत्यो मे रथकर्मणि ।
न समर्था भवन्त्यो हि स्वैरं चरत सांप्रतम् ॥ १२ ॥
हे वत्स्यः सांप्रतं वत्सवत्यो मे रथकर्मणि ।
न समर्था भवन्त्यो हि स्वैरं चरत सांप्रतम् ॥ १२ ॥
brāhmyuvāca ,
he vatsyaḥ sāṃprataṃ vatsavatyo me rathakarmaṇi ,
na samarthā bhavantyo hi svairaṃ carata sāṃpratam 12
he vatsyaḥ sāṃprataṃ vatsavatyo me rathakarmaṇi ,
na samarthā bhavantyo hi svairaṃ carata sāṃpratam 12
12.
brāhmī uvāca | he vatsyaḥ sāmpratam
vatsavatyaḥ me rathakarmaṇi
| na samarthā bhavantyaḥ hi
svairam carata sāmpratam || 12 ||
vatsavatyaḥ me rathakarmaṇi
| na samarthā bhavantyaḥ hi
svairam carata sāmpratam || 12 ||
12.
brāhmī uvāca he vatsyaḥ,
sāmpratam vatsavatyaḥ bhavantyaḥ hi,
me rathakarmaṇi na samarthā.
sāmpratam svairam carata 12
sāmpratam vatsavatyaḥ bhavantyaḥ hi,
me rathakarmaṇi na samarthā.
sāmpratam svairam carata 12
12.
Brahmī said: "O young cows, you are now mothers with calves, and indeed, you are not fit for my chariot work. Roam freely at your leisure now."
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- ब्राह्मी (brāhmī) - Brahmī (a goddess)
- उवाच (uvāca) - said, spoke
- हे (he) - O! (vocative particle)
- वत्स्यः (vatsyaḥ) - O young cows, O heifers
- साम्प्रतम् (sāmpratam) - now, at present, immediately
- वत्सवत्यः (vatsavatyaḥ) - having calves, mothers with calves
- मे (me) - my, to me, for me
- रथकर्मणि (rathakarmaṇi) - in the work of the chariot, for chariot-work
- न (na) - not, no
- समर्था (samarthā) - capable, able, fit
- भवन्त्यः (bhavantyaḥ) - being, becoming, you (feminine plural)
- हि (hi) - indeed, surely, for, because
- स्वैरम् (svairam) - freely, at will, at leisure
- चरत (carata) - roam, wander, move (you all)
- साम्प्रतम् (sāmpratam) - now, at present, immediately
Words meanings and morphology
ब्राह्मी (brāhmī) - Brahmī (a goddess)
(proper noun)
Nominative, feminine, singular of brāhmī
brāhmī - Brahmī (a goddess, the female creative power of Brahmā)
उवाच (uvāca) - said, spoke
(verb)
3rd person , singular, active, perfect past (liṭ) of vac
Root: vac (class 2)
हे (he) - O! (vocative particle)
(indeclinable)
वत्स्यः (vatsyaḥ) - O young cows, O heifers
(noun)
Vocative, feminine, plural of vatsī
vatsī - a young cow, heifer, female calf
साम्प्रतम् (sāmpratam) - now, at present, immediately
(indeclinable)
वत्सवत्यः (vatsavatyaḥ) - having calves, mothers with calves
(adjective)
Nominative, feminine, plural of vatsavatī
vatsavatī - having a calf, having calves, a cow with a calf
मे (me) - my, to me, for me
(pronoun)
Genitive, singular of aham
aham - I, me
रथकर्मणि (rathakarmaṇi) - in the work of the chariot, for chariot-work
(noun)
Locative, neuter, singular of rathakarman
rathakarman - chariot-work, duty of a chariot
Compound type : tatpuruṣa (ratha+karman)
- ratha – chariot, car
noun (masculine) - karman – action, deed, work (karma)
noun (neuter)
Root: kṛ (class 8)
न (na) - not, no
(indeclinable)
समर्था (samarthā) - capable, able, fit
(adjective)
Nominative, feminine, plural of samartha
samartha - capable, able, fit, competent
From 'sam' + root 'arth' (to be suitable, to obtain)
Prefix: sam
Root: arth
भवन्त्यः (bhavantyaḥ) - being, becoming, you (feminine plural)
(adjective)
Nominative, feminine, plural of bhavat
bhavat - being, existing, becoming (present participle)
present active participle
Root: bhū (class 1)
हि (hi) - indeed, surely, for, because
(indeclinable)
स्वैरम् (svairam) - freely, at will, at leisure
(indeclinable)
Note: (used adverbially)
चरत (carata) - roam, wander, move (you all)
(verb)
2nd person , plural, active, imperative (loṭ) of car
Root: car (class 1)
साम्प्रतम् (sāmpratam) - now, at present, immediately
(indeclinable)