योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-6, chapter-6, verse-52
मोहात्संलक्ष्यते चित्रपदार्थानन्तरञ्जनः ।
जयत्यनल्पसंकल्पकल्पनाकल्पपादपः ॥ ५२ ॥
जयत्यनल्पसंकल्पकल्पनाकल्पपादपः ॥ ५२ ॥
mohātsaṃlakṣyate citrapadārthānantarañjanaḥ ,
jayatyanalpasaṃkalpakalpanākalpapādapaḥ 52
jayatyanalpasaṃkalpakalpanākalpapādapaḥ 52
52.
mohāt saṃlakṣyate citrapadārthānanantarañjanaḥ
jayati analpasaṅkalpakalpanākalpapādapaḥ
jayati analpasaṅkalpakalpanākalpapādapaḥ
52.
mohāt citrapadārthānanantarañjanaḥ saṃlakṣyate
analpasaṅkalpakalpanākalpapādapaḥ jayati
analpasaṅkalpakalpanākalpapādapaḥ jayati
52.
Due to delusion (moha), a continuous, enchanting display of diverse objects is perceived. This wish-fulfilling tree, made of countless resolves and imaginings, truly triumphs.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- मोहात् (mohāt) - from delusion, due to ignorance, because of infatuation
- संलक्ष्यते (saṁlakṣyate) - is perceived, is seen, appears, is observed
- चित्रपदार्थाननन्तरञ्जनः (citrapadārthānanantarañjanaḥ) - an endlessly captivating display of varied objects, a variegated and infinitely charming object
- जयति (jayati) - triumphs, conquers, wins, overcomes
- अनल्पसङ्कल्पकल्पनाकल्पपादपः (analpasaṅkalpakalpanākalpapādapaḥ) - a wish-fulfilling tree of immense conceptualizations and imaginations
Words meanings and morphology
मोहात् (mohāt) - from delusion, due to ignorance, because of infatuation
(noun)
Ablative, masculine, singular of moha
moha - delusion, confusion, infatuation, ignorance (moha)
From √muh (to be bewildered, faint).
Root: muh (class 4)
संलक्ष्यते (saṁlakṣyate) - is perceived, is seen, appears, is observed
(verb)
3rd person , singular, passive, present (lat) of saṃlakṣ
Present Tense
Derived from √lakṣ with prefix sam. Conjugated in the ātmanepada (middle voice).
Prefix: sam
Root: lakṣ (class 10)
चित्रपदार्थाननन्तरञ्जनः (citrapadārthānanantarañjanaḥ) - an endlessly captivating display of varied objects, a variegated and infinitely charming object
(noun)
Nominative, masculine, singular of citrapadārthānanantarañjana
citrapadārthānanantarañjana - endlessly captivating display of varied objects
Compound type : karmadharaya (citra+padārtha+ananta+rañjana)
- citra – variegated, diverse, wonderful, surprising
adjective - padārtha – object, thing, meaning of a word
noun (masculine)
pada (word) + artha (meaning/purpose). - ananta – endless, infinite, boundless
adjective
From an (negation) + anta (end). - rañjana – delighting, charming, colouring, enchanting
noun (neuter)
From √rañj (to color, dye, delight).
Root: rañj (class 1)
जयति (jayati) - triumphs, conquers, wins, overcomes
(verb)
3rd person , singular, active, present (lat) of ji
Present Tense
Root √ji, parasmaipada.
Root: ji (class 1)
अनल्पसङ्कल्पकल्पनाकल्पपादपः (analpasaṅkalpakalpanākalpapādapaḥ) - a wish-fulfilling tree of immense conceptualizations and imaginations
(noun)
Nominative, masculine, singular of analpasaṅkalpakalpanākalpapādapa
analpasaṅkalpakalpanākalpapādapa - wish-fulfilling tree of immense conceptualizations and imaginations
Compound type : tatpurusha (analpa+saṅkalpa+kalpanā+kalpa-pādapa)
- analpa – not small, immense, countless, much
adjective
From an (negation) + alpa (small). - saṅkalpa – resolve, intention, will, conceptualization (saṅkalpa), purpose
noun (masculine)
From √kḷp with sam.
Prefix: sam
Root: kḷp (class 1) - kalpanā – imagination, fabrication, mental creation, arrangement
noun (feminine)
From √kḷp.
Root: kḷp (class 1) - kalpa-pādapa – wish-fulfilling tree, mythical tree of paradise
noun (masculine)