योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-3, chapter-50, verse-35
सौवर्णं मैरवं शृङ्गं पुष्करावर्तको यथा ।
पश्य देवि रथोऽस्यासौ मुद्गरेण विचूर्णितः ॥ ३५ ॥
पश्य देवि रथोऽस्यासौ मुद्गरेण विचूर्णितः ॥ ३५ ॥
sauvarṇaṃ mairavaṃ śṛṅgaṃ puṣkarāvartako yathā ,
paśya devi ratho'syāsau mudgareṇa vicūrṇitaḥ 35
paśya devi ratho'syāsau mudgareṇa vicūrṇitaḥ 35
35.
sauvarṇam mairavam śṛṅgam puṣkarāvartakaḥ yathā
paśya devi rathaḥ asya asau mudgareṇa vicūrṇitaḥ
paśya devi rathaḥ asya asau mudgareṇa vicūrṇitaḥ
35.
devi,
paśya! asau rathaḥ sauvarṇam mairavam śṛṅgam puṣkarāvartakaḥ yathā (āsīt).
(saḥ rathaḥ) mudgareṇa vicūrṇitaḥ.
paśya! asau rathaḥ sauvarṇam mairavam śṛṅgam puṣkarāvartakaḥ yathā (āsīt).
(saḥ rathaḥ) mudgareṇa vicūrṇitaḥ.
35.
Just as a golden peak of Mount Meru or a Puṣkarāvartaka cloud (is majestic), so was his chariot. But behold, O Goddess, his chariot has been utterly smashed by a mace.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- सौवर्णम् (sauvarṇam) - golden, made of gold
- मैरवम् (mairavam) - of Meru, relating to Mount Meru
- शृङ्गम् (śṛṅgam) - peak, horn, summit
- पुष्करावर्तकः (puṣkarāvartakaḥ) - a type of rain cloud, a specific mythical cloud
- यथा (yathā) - as, like, just as
- पश्य (paśya) - see, behold, look
- देवि (devi) - O goddess, O queen, O lady
- रथः (rathaḥ) - chariot
- अस्य (asya) - of this, his, its
- असौ (asau) - that one, this one
- मुद्गरेण (mudgareṇa) - by a mace
- विचूर्णितः (vicūrṇitaḥ) - crushed, pulverized, shattered
Words meanings and morphology
सौवर्णम् (sauvarṇam) - golden, made of gold
(adjective)
Nominative, neuter, singular of sauvarṇa
sauvarṇa - golden, made of gold, relating to gold
मैरवम् (mairavam) - of Meru, relating to Mount Meru
(adjective)
Nominative, neuter, singular of mairava
mairava - of or belonging to Meru, relating to Mount Meru
शृङ्गम् (śṛṅgam) - peak, horn, summit
(noun)
Nominative, neuter, singular of śṛṅga
śṛṅga - horn, peak, summit, pinnacle
पुष्करावर्तकः (puṣkarāvartakaḥ) - a type of rain cloud, a specific mythical cloud
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of puṣkarāvartaka
puṣkarāvartaka - a class of rain-clouds, a mythical cloud known for heavy rain
Compound of puṣkara (lotus, water) + āvartaka (whirling, revolving, a kind of cloud)
Compound type : tatpurusha (puṣkara+āvartaka)
- puṣkara – lotus, water, sky, tip of an elephant's trunk
noun (neuter) - āvartaka – whirling, revolving, a kind of cloud
noun (masculine)
Derived from ā-√vṛt (to turn, revolve)
Prefix: ā
Root: √vṛt (class 1)
यथा (yathā) - as, like, just as
(indeclinable)
पश्य (paśya) - see, behold, look
(verb)
2nd person , singular, active, imperative (loṭ) of paśya
Imperative 2nd person singular of √dṛś (to see), with thematic stem paśya-
Root: √dṛś (class 1)
देवि (devi) - O goddess, O queen, O lady
(noun)
Vocative, feminine, singular of devī
devī - goddess, queen, lady
रथः (rathaḥ) - chariot
(noun)
Nominative, masculine, singular of ratha
ratha - chariot, car
अस्य (asya) - of this, his, its
(pronoun)
Genitive, masculine/neuter, singular of idam
idam - this
असौ (asau) - that one, this one
(pronoun)
Nominative, masculine, singular of adas
adas - that, this
मुद्गरेण (mudgareṇa) - by a mace
(noun)
Instrumental, masculine, singular of mudgara
mudgara - mace, club, hammer
विचूर्णितः (vicūrṇitaḥ) - crushed, pulverized, shattered
(adjective)
Nominative, masculine, singular of vicūrṇita
vicūrṇita - crushed, pulverized, shattered, broken into pieces
Past Passive Participle
Derived from the root vi-√cūrṇ (to crush, pulverize)
Prefix: vi
Root: √cūrṇ (class 10)