योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-6, chapter-1, verse-26
अनयैव धिया राम विहरन्नैव बध्यसे ।
अन्यथाधः पतस्याशु विन्ध्यखाते यथा गजः ॥ २६ ॥
अन्यथाधः पतस्याशु विन्ध्यखाते यथा गजः ॥ २६ ॥
anayaiva dhiyā rāma viharannaiva badhyase ,
anyathādhaḥ patasyāśu vindhyakhāte yathā gajaḥ 26
anyathādhaḥ patasyāśu vindhyakhāte yathā gajaḥ 26
26.
anayā eva dhiyā rāma viharan na eva badhyase
anyathā adhaḥ patasi āśu vindhya-khāte yathā gajaḥ
anyathā adhaḥ patasi āśu vindhya-khāte yathā gajaḥ
26.
rāma,
anayā eva dhiyā viharan,
na eva badhyase.
anyathā,
yathā gajaḥ vindhya-khāte (patati),
(tathā tvam) āśu adhaḥ patasi.
anayā eva dhiyā viharan,
na eva badhyase.
anyathā,
yathā gajaḥ vindhya-khāte (patati),
(tathā tvam) āśu adhaḥ patasi.
26.
O Rāma, by dwelling in this very understanding, you will certainly not be bound. Otherwise, you will quickly fall down, just like an elephant into a chasm in the Vindhya mountains.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- अनया (anayā) - by this (feminine)
- एव (eva) - indeed, very, only
- धिया (dhiyā) - by intellect, by understanding
- राम (rāma) - O Rāma
- विहरन् (viharan) - dwelling, acting, moving about
- न (na) - not
- एव (eva) - indeed, certainly
- बध्यसे (badhyase) - you are bound
- अन्यथा (anyathā) - otherwise, in another way
- अधः (adhaḥ) - downwards, below
- पतसि (patasi) - you fall
- आशु (āśu) - quickly, swiftly
- विन्ध्य-खाते (vindhya-khāte) - in a chasm of the Vindhya mountains, in a Vindhya pit
- यथा (yathā) - just as, like
- गजः (gajaḥ) - an elephant
Words meanings and morphology
अनया (anayā) - by this (feminine)
(pronoun)
Instrumental, feminine, singular of idam
idam - this (feminine)
एव (eva) - indeed, very, only
(indeclinable)
धिया (dhiyā) - by intellect, by understanding
(noun)
Instrumental, feminine, singular of dhī
dhī - intellect, understanding, thought
राम (rāma) - O Rāma
(proper noun)
Vocative, masculine, singular of rāma
rāma - Rāma (proper name)
विहरन् (viharan) - dwelling, acting, moving about
(adjective)
Nominative, masculine, singular of viharant
viharant - dwelling, moving about, acting
Present Active Participle
Derived from root hṛ (to carry) with prefix vi
Prefix: vi
Root: hṛ (class 1)
Note: Modifies implied 'you' (Rāma)
न (na) - not
(indeclinable)
एव (eva) - indeed, certainly
(indeclinable)
बध्यसे (badhyase) - you are bound
(verb)
2nd person , singular, passive, present indicative (laṭ) of bandh
Root: bandh (class 9)
अन्यथा (anyathā) - otherwise, in another way
(indeclinable)
अधः (adhaḥ) - downwards, below
(indeclinable)
पतसि (patasi) - you fall
(verb)
2nd person , singular, active, present indicative (laṭ) of pat
Root: pat (class 1)
आशु (āśu) - quickly, swiftly
(indeclinable)
Note: Used adverbially
विन्ध्य-खाते (vindhya-khāte) - in a chasm of the Vindhya mountains, in a Vindhya pit
(compound noun)
Compound type : Tatpuruṣa (vindhya+khāta)
- vindhya – Vindhya (a mountain range in central India)
proper noun (masculine) - khāta – pit, chasm, ditch
noun (masculine)
यथा (yathā) - just as, like
(indeclinable)
गजः (gajaḥ) - an elephant
(noun)
Nominative, masculine, singular of gaja
gaja - elephant