वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-5, chapter-44, verse-25
स दूरं सहसोत्पत्य दुर्धरस्य रथे हरिः ।
निपपात महावेगो विद्युद्राशिर्गिराविव ॥२५॥
निपपात महावेगो विद्युद्राशिर्गिराविव ॥२५॥
25. sa dūraṃ sahasotpatya durdharasya rathe hariḥ ,
nipapāta mahāvego vidyudrāśirgirāviva.
nipapāta mahāvego vidyudrāśirgirāviva.
25.
sa dūram sahasā utpatya durdharasya rathe
hariḥ nipapāta mahāvegaḥ vidyut-rāśiḥ girau iva
hariḥ nipapāta mahāvegaḥ vidyut-rāśiḥ girau iva
25.
hariḥ sa mahāvegaḥ sahasā dūram utpatya
durdharasya rathe nipapāta vidyut-rāśiḥ girau iva
durdharasya rathe nipapāta vidyut-rāśiḥ girau iva
25.
Hanumān, with immense speed, suddenly leaped a great distance and fell upon Durdhara's chariot, just like a bolt of lightning strikes a mountain.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- स (sa) - He (referring to Hanumān) (he, that)
- दूरम् (dūram) - a great distance (far, a long distance)
- सहसा (sahasā) - suddenly (suddenly, violently, forcefully)
- उत्पत्य (utpatya) - having leaped up (having sprung up, having leaped, having flown up)
- दुर्धरस्य (durdharasya) - of Durdhara (a specific warrior) (of Durdhara (proper name), of the hard-to-hold)
- रथे (rathe) - on the chariot (on the chariot, in the chariot)
- हरिः (hariḥ) - Hanumān (lion, monkey, Viṣṇu, Indra, horse, sun)
- निपपात (nipapāta) - fell upon (fell down, descended)
- महावेगः (mahāvegaḥ) - with immense speed (having great speed, immensely swift)
- विद्युत्-राशिः (vidyut-rāśiḥ) - a bolt of lightning (a mass of lightning, a thunderbolt, a flash of lightning)
- गिरौ (girau) - on a mountain (on a mountain, in a mountain)
- इव (iva) - just like (like, as, as if)
Words meanings and morphology
स (sa) - He (referring to Hanumān) (he, that)
(pronoun)
Nominative, masculine, singular of tad
tad - that, he, she, it
दूरम् (dūram) - a great distance (far, a long distance)
(indeclinable)
Note: Used adverbially.
सहसा (sahasā) - suddenly (suddenly, violently, forcefully)
(indeclinable)
Note: Originally instrumental of 'sahas' (force, power), but commonly used adverbially.
उत्पत्य (utpatya) - having leaped up (having sprung up, having leaped, having flown up)
(indeclinable)
absolutive/gerund
Derived from verb root pat (to fall, fly) with upasarga ut- (up) and suffix -ya (absolutive)
Prefix: ut
Root: pat (class 1)
Note: Forms an action that precedes the main verb.
दुर्धरस्य (durdharasya) - of Durdhara (a specific warrior) (of Durdhara (proper name), of the hard-to-hold)
(proper noun)
Genitive, masculine, singular of durdhara
durdhara - hard to bear, difficult to hold, proper name
Compound type : bahuvrihi (dur+dhara)
- dur – difficult, bad
indeclinable
Prefix indicating difficulty or badness - dhara – bearing, holding, sustaining
noun (masculine)
From root dhṛ (to hold)
Root: dhṛ (class 1)
रथे (rathe) - on the chariot (on the chariot, in the chariot)
(noun)
Locative, masculine, singular of ratha
ratha - chariot, car
हरिः (hariḥ) - Hanumān (lion, monkey, Viṣṇu, Indra, horse, sun)
(noun)
Nominative, masculine, singular of hari
hari - lion, monkey, Viṣṇu, Indra, horse, sun
Note: Often refers to Hanumān in epic contexts.
निपपात (nipapāta) - fell upon (fell down, descended)
(verb)
3rd person , singular, active, perfect (lit) of nipat
perfect tense
Perfect tense 3rd person singular, from root pat (to fall, fly) with upasarga ni- (down)
Prefix: ni
Root: pat (class 1)
महावेगः (mahāvegaḥ) - with immense speed (having great speed, immensely swift)
(adjective)
Nominative, masculine, singular of mahāvega
mahāvega - great speed, immense velocity; one who has great speed
Compound type : bahuvrihi (mahā+vega)
- mahā – great, large, mighty
adjective - vega – speed, velocity, impulse
noun (masculine)
Root: vij (class 7)
Note: Describes Hariḥ (Hanumān).
विद्युत्-राशिः (vidyut-rāśiḥ) - a bolt of lightning (a mass of lightning, a thunderbolt, a flash of lightning)
(noun)
Nominative, masculine, singular of vidyut-rāśi
vidyut-rāśi - mass of lightning, thunderbolt
Compound type : tatpurusha (vidyut+rāśi)
- vidyut – lightning, electricity
noun (feminine) - rāśi – heap, pile, mass, collection
noun (masculine)
Note: Used in a simile.
गिरौ (girau) - on a mountain (on a mountain, in a mountain)
(noun)
Locative, masculine, singular of giri
giri - mountain, hill
इव (iva) - just like (like, as, as if)
(indeclinable)
Note: Used to introduce a simile.