योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-7, chapter-97, verse-41
केवलं यमचन्द्रेन्द्ररुद्रार्कवरुणानिलाः ।
जीवन्मुक्ता हरिब्रह्मगुरुशुक्रानलादयः ॥ ४१ ॥
जीवन्मुक्ता हरिब्रह्मगुरुशुक्रानलादयः ॥ ४१ ॥
kevalaṃ yamacandrendrarudrārkavaruṇānilāḥ ,
jīvanmuktā haribrahmaguruśukrānalādayaḥ 41
jīvanmuktā haribrahmaguruśukrānalādayaḥ 41
41.
kevalam yama-candra-indra-rudra-arka-varuṇa-anilāḥ
jīvanmuktāḥ hari-brahma-guru-śukra-anala-ādayaḥ
jīvanmuktāḥ hari-brahma-guru-śukra-anala-ādayaḥ
41.
kevalam yama-candra-indra-rudra-arka-varuṇa-anilāḥ (santi);
hari-brahma-guru-śukra-anala-ādayaḥ jīvanmuktāḥ (santi)
hari-brahma-guru-śukra-anala-ādayaḥ jīvanmuktāḥ (santi)
41.
Yama, Candra, Indra, Rudra, Arka, Varuṇa, and Anila are merely (cosmic powers); but Hari, Brahmā, Guru (Brihaspati), Śukra, Anala, and others are those liberated while living (jīvanmukta).
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- केवलम् (kevalam) - (are) merely (cosmic powers, implying a contrast) (merely, only, solely)
- यम-चन्द्र-इन्द्र-रुद्र-अर्क-वरुण-अनिलाः (yama-candra-indra-rudra-arka-varuṇa-anilāḥ) - Yama, Candra, Indra, Rudra, Arka, Varuṇa, and Anila (Wind god)
- जीवन्मुक्ताः (jīvanmuktāḥ) - those liberated while living, living liberated ones (jīvanmukta)
- हरि-ब्रह्म-गुरु-शुक्र-अनल-आदयः (hari-brahma-guru-śukra-anala-ādayaḥ) - Hari, Brahmā, Guru, Śukra, Anala, and others
Words meanings and morphology
केवलम् (kevalam) - (are) merely (cosmic powers, implying a contrast) (merely, only, solely)
(indeclinable)
Note: Adverbial use of accusative neuter singular.
यम-चन्द्र-इन्द्र-रुद्र-अर्क-वरुण-अनिलाः (yama-candra-indra-rudra-arka-varuṇa-anilāḥ) - Yama, Candra, Indra, Rudra, Arka, Varuṇa, and Anila (Wind god)
(proper noun)
Nominative, masculine, plural of yama-candra-indra-rudra-arka-varuṇa-anila
yama-candra-indra-rudra-arka-varuṇa-anila - a collective compound of the deities Yama, Candra, Indra, Rudra, Arka, Varuṇa, Anila
Compound type : dvandva (yama+candra+indra+rudra+arka+varuṇa+anila)
- yama – Yama (the god of death and justice)
proper noun (masculine) - candra – Candra (the Moon god)
proper noun (masculine) - indra – Indra (the king of gods)
proper noun (masculine) - rudra – Rudra (a Vedic deity, an aspect of Shiva)
proper noun (masculine) - arka – Arka (the Sun god)
proper noun (masculine) - varuṇa – Varuṇa (the god of water, cosmic order, and justice)
proper noun (masculine) - anila – Anila (the god of wind, Vāyu)
proper noun (masculine)
जीवन्मुक्ताः (jīvanmuktāḥ) - those liberated while living, living liberated ones (jīvanmukta)
(noun)
Nominative, masculine, plural of jīvanmukta
jīvanmukta - one who is liberated while living, a living liberated being (jīvanmukta)
Compound type : karmadhāraya (jīvat+mukta)
- jīvat – living, alive, existing
adjective (masculine)
Present Active Participle
Derived from root jīv (to live)
Root: jīv (class 1) - mukta – liberated, released, freed
adjective (masculine)
Past Passive Participle
Derived from root muc (to release)
Root: muc (class 6)
हरि-ब्रह्म-गुरु-शुक्र-अनल-आदयः (hari-brahma-guru-śukra-anala-ādayaḥ) - Hari, Brahmā, Guru, Śukra, Anala, and others
(proper noun)
Nominative, masculine, plural of hari-brahma-guru-śukra-anala-ādi
hari-brahma-guru-śukra-anala-ādi - a collective compound including Hari, Brahmā, Guru, Śukra, Anala, and so forth
Compound type : dvandva (hari+brahma+guru+śukra+anala+ādi)
- hari – Hari (Vishnu)
proper noun (masculine) - brahma – Brahmā (the creator god)
proper noun (masculine) - guru – Guru (Brihaspati, preceptor of gods); teacher, spiritual guide (guru)
proper noun (masculine) - śukra – Śukra (preceptor of the asuras); the planet Venus
proper noun (masculine) - anala – Anala (the god of fire, Agni)
proper noun (masculine) - ādi – beginning, and so forth, others
noun (masculine)