वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-7, chapter-31, verse-33
राक्षसेन्द्रगजैस्तैस्तु क्षोभ्यते नर्मदा नदी ।
वामनाञ्जनपद्माद्यैर्गङ्गा इव महागजैः ॥३३॥
वामनाञ्जनपद्माद्यैर्गङ्गा इव महागजैः ॥३३॥
33. rākṣasendragajaistaistu kṣobhyate narmadā nadī ,
vāmanāñjanapadmādyairgaṅgā iva mahāgajaiḥ.
vāmanāñjanapadmādyairgaṅgā iva mahāgajaiḥ.
33.
rākṣasendragajaiḥ taiḥ tu kṣobhyate narmadā
nadī vāmanāñjanapadmādyaiḥ gaṅgā iva mahāgajaiḥ
nadī vāmanāñjanapadmādyaiḥ gaṅgā iva mahāgajaiḥ
33.
taiḥ rākṣasendragajaiḥ tu narmadā nadī kṣobhyate,
vāmanāñjanapadmādyaiḥ mahāgajaiḥ gaṅgā iva
vāmanāñjanapadmādyaiḥ mahāgajaiḥ gaṅgā iva
33.
Indeed, by those foremost rākṣasas, who were like great elephants, the Narmadā (river) was agitated, just as the Gaṅgā (river) is disturbed by mighty elephants such as Vāmana, Añjana, and Padma.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- राक्षसेन्द्रगजैः (rākṣasendragajaiḥ) - by the chief rākṣasas who are like elephants
- तैः (taiḥ) - by those (rākṣasas) (by them)
- तु (tu) - indeed, but, however
- क्षोभ्यते (kṣobhyate) - is agitated, is disturbed, is stirred
- नर्मदा (narmadā) - the Narmadā (river)
- नदी (nadī) - river
- वामनाञ्जनपद्माद्यैः (vāmanāñjanapadmādyaiḥ) - by the names of famous mythical elephants (by Vāmana, Añjana, Padma, and others)
- गङ्गा (gaṅgā) - the Gaṅgā (river)
- इव (iva) - like, as, similar to
- महागजैः (mahāgajaiḥ) - by great elephants
Words meanings and morphology
राक्षसेन्द्रगजैः (rākṣasendragajaiḥ) - by the chief rākṣasas who are like elephants
(noun)
Instrumental, masculine, plural of rākṣasendragaja
rākṣasendragaja - chief of rākṣasas who are like elephants
Compound type : tatpurusha (rākṣasa+indra+gaja)
- rākṣasa – demon, rākṣasa
noun (masculine) - indra – chief, lord, best
noun (masculine) - gaja – elephant
noun (masculine)
तैः (taiḥ) - by those (rākṣasas) (by them)
(pronoun)
Instrumental, masculine, plural of tad
tad - that, those
तु (tu) - indeed, but, however
(indeclinable)
क्षोभ्यते (kṣobhyate) - is agitated, is disturbed, is stirred
(verb)
3rd person , singular, passive, present (lat) of kṣubh
Passive form of root kṣubh- (to be agitated)
Root: kṣubh (class 1)
नर्मदा (narmadā) - the Narmadā (river)
(proper noun)
Nominative, feminine, singular of narmadā
narmadā - Narmadā (a sacred river in India)
नदी (nadī) - river
(noun)
Nominative, feminine, singular of nadī
nadī - river
Note: Appositive to Narmadā.
वामनाञ्जनपद्माद्यैः (vāmanāñjanapadmādyaiḥ) - by the names of famous mythical elephants (by Vāmana, Añjana, Padma, and others)
(proper noun)
Instrumental, masculine, plural of vāmanāñjanapadmādi
vāmanāñjanapadmādi - Vāmana, Añjana, Padma and others (names of elephants)
Dvandva compound + ādi (etc.)
Compound type : dvandva (vāmana+añjana+padma+ādi)
- vāmana – Vāmana (name of an elephant)
proper noun (masculine) - añjana – Añjana (name of an elephant)
proper noun (masculine) - padma – Padma (name of an elephant)
proper noun (masculine) - ādi – beginning, and so on, et cetera
indeclinable
गङ्गा (gaṅgā) - the Gaṅgā (river)
(proper noun)
Nominative, feminine, singular of gaṅgā
gaṅgā - Gaṅgā (a sacred river in India)
इव (iva) - like, as, similar to
(indeclinable)
महागजैः (mahāgajaiḥ) - by great elephants
(noun)
Instrumental, masculine, plural of mahāgaja
mahāgaja - great elephant
Compound type : karmadhāraya (mahā+gaja)
- mahā – great, large, mighty
adjective - gaja – elephant
noun (masculine)