Skip to content
אתר זה לא תומך בגרסאות ישנות של אינטרנט אקספלורר
מומלץ להשתמש בדפדפן גוגל כרום או פיירפוקס מוזילה
(או באינטרנט אקספלורר / edge עדכני)
Enjoy Learning Sanskrit tips, tools, resources and more...
3,85

योगवासिष्ठः       yogavāsiṣṭhaḥ - book-3, chapter-85, verse-16

प्रौढ्यं शुभाशुभाचारस्मृतयः ककुभं प्रति ।
नरकस्वर्गफलदाः सर्वत्र समुपागताः ॥ १६ ॥
prauḍhyaṃ śubhāśubhācārasmṛtayaḥ kakubhaṃ prati ,
narakasvargaphaladāḥ sarvatra samupāgatāḥ 16
16. prauḍhyam śubhāśubhācārasmṛtayaḥ kakubham
prati narakasvargaphaladāḥ sarvatra samupāgatāḥ
16. śubhāśubhācārasmṛtayaḥ narakasvargaphaladāḥ
prauḍhyam sarvatra kakubham prati samupāgatāḥ
16. Prominently, the memories of good and bad actions (karma), which grant the fruits of hell and heaven, have arrived everywhere in every direction.

Words meanings summery:

(Scroll down for elaborated words morphology)

  • प्रौढ्यम् (prauḍhyam) - prominently, in their full maturity (prominence, maturity, abundance)
  • शुभाशुभाचारस्मृतयः (śubhāśubhācārasmṛtayaḥ) - memories of good and bad conduct/actions
  • ककुभम् (kakubham) - direction, quarter of the sky
  • प्रति (prati) - towards every (direction) (towards, to, against, in every)
  • नरकस्वर्गफलदाः (narakasvargaphaladāḥ) - giving the fruits of hell and heaven
  • सर्वत्र (sarvatra) - everywhere, in all places
  • समुपागताः (samupāgatāḥ) - have arrived, have come together, assembled

Words meanings and morphology

प्रौढ्यम् (prauḍhyam) - prominently, in their full maturity (prominence, maturity, abundance)
(noun)
Accusative, neuter, singular of prauḍhya
prauḍhya - maturity, prominence, abundance, fullness
From `prauḍha` (full-grown, prominent) + suffix `ṣyañ` for abstract noun.
Note: Functions adverbially, meaning 'prominently' or 'in maturity'.
शुभाशुभाचारस्मृतयः (śubhāśubhācārasmṛtayaḥ) - memories of good and bad conduct/actions
(noun)
Nominative, feminine, plural of śubhāśubhācārasmṛti
śubhāśubhācārasmṛti - memory of good and bad actions
Compound of `śubha` (good) + `aśubha` (bad) -> `śubhāśubha` (good and bad) + `ācāra` (conduct) -> `śubhāśubhācāra` (conduct, good and bad) + `smṛti` (memory).
Compound type : Dvandva, then Tatpuruṣa, then Tatpuruṣa (śubha+aśubha+ācāra+smṛti)
  • śubha – good, auspicious, pure
    adjective
    Root: śubh (class 1)
  • aśubha – bad, inauspicious, evil
    adjective
    Negative prefix `a` + `śubha`.
    Prefix: a
  • ācāra – conduct, behavior, custom, action (karma)
    noun (masculine)
    From `ā` (towards) + root `car` (to move) + suffix `ghañ`.
    Prefix: ā
    Root: car (class 1)
  • smṛti – memory, recollection, tradition
    noun (feminine)
    From root `smṛ` (to remember) + suffix `kti`.
    Root: smṛ (class 1)
Note: Subject of the sentence.
ककुभम् (kakubham) - direction, quarter of the sky
(noun)
Accusative, feminine, singular of kakubh
kakubh - direction, quarter of the sky, region
Note: Governed by `prati`.
प्रति (prati) - towards every (direction) (towards, to, against, in every)
(indeclinable)
Preposition governing accusative case.
Note: Governs `kakubham`.
नरकस्वर्गफलदाः (narakasvargaphaladāḥ) - giving the fruits of hell and heaven
(adjective)
Nominative, feminine, plural of narakasvargaphalada
narakasvargaphalada - bestowing the fruits of hell and heaven
Compound of `naraka` (hell) + `svarga` (heaven) + `phala` (fruit) + `da` (giver, bestower).
Compound type : Dvandva, then Tatpuruṣa, then Upapada Tatpuruṣa (naraka+svarga+phala+da)
  • naraka – hell, underworld
    noun (masculine)
  • svarga – heaven, celestial abode
    noun (masculine)
    Root: svarj
  • phala – fruit, result, consequence
    noun (neuter)
    Root: phal (class 1)
  • da – giving, granting, bestowing
    adjective
    Agent Noun suffix
    From root `dā` (to give) + suffix `ka`.
    Root: dā (class 3)
Note: Adjective modifying `śubhāśubhācārasmṛtayaḥ`.
सर्वत्र (sarvatra) - everywhere, in all places
(indeclinable)
From `sarva` (all) + suffix `tra` (locative sense).
Note: Adverb modifying `samupāgatāḥ`.
समुपागताः (samupāgatāḥ) - have arrived, have come together, assembled
(adjective)
Nominative, feminine, plural of samupāgata
samupāgata - arrived, approached, assembled
Past Passive Participle
From `sam` (with, together) + `upa` (near) + `ā` (towards) + root `gam` (to go) + suffix `kta`.
Prefixes: sam+upa+ā
Root: gam (class 1)
Note: Predicative adjective, acting as the verb. Matches `śubhāśubhācārasmṛtayaḥ` in gender, number, case.