योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-7, chapter-18, verse-1
श्रीवसिष्ठ उवाच ।
मरणं सर्वनाशात्म न कदाचन विद्यते ।
स्वसंकल्पान्तरस्थैर्यं मृतिरित्यभिधीयते ॥ १ ॥
मरणं सर्वनाशात्म न कदाचन विद्यते ।
स्वसंकल्पान्तरस्थैर्यं मृतिरित्यभिधीयते ॥ १ ॥
śrīvasiṣṭha uvāca ,
maraṇaṃ sarvanāśātma na kadācana vidyate ,
svasaṃkalpāntarasthairyaṃ mṛtirityabhidhīyate 1
maraṇaṃ sarvanāśātma na kadācana vidyate ,
svasaṃkalpāntarasthairyaṃ mṛtirityabhidhīyate 1
1.
śrī-vasiṣṭha uvāca maraṇam sarva-nāśa-ātma na kadācana
vidyate sva-saṃkalpa-antara-sthairyam mṛtiḥ iti abhidhīyate
vidyate sva-saṃkalpa-antara-sthairyam mṛtiḥ iti abhidhīyate
1.
śrī-vasiṣṭha uvāca sarva-nāśa-ātma maraṇam kadācana na vidyate
yat sva-saṃkalpa-antara-sthairyam iti mṛtiḥ abhidhīyate
yat sva-saṃkalpa-antara-sthairyam iti mṛtiḥ abhidhīyate
1.
Śrī Vasiṣṭha said: Death, whose nature is complete destruction, never truly exists. Rather, the persistence of one's own internal resolves is what is called death.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- श्री-वसिष्ठ (śrī-vasiṣṭha) - Revered Vasiṣṭha
- उवाच (uvāca) - said, spoke
- मरणम् (maraṇam) - death, dying
- सर्व-नाश-आत्म (sarva-nāśa-ātma) - whose nature is complete destruction
- न (na) - not, no
- कदाचन (kadācana) - never, at no time
- विद्यते (vidyate) - exists, is found, is present
- स्व-संकल्प-अन्तर-स्थैर्यम् (sva-saṁkalpa-antara-sthairyam) - the stability/firmness within one's own resolve/conception
- मृतिः (mṛtiḥ) - death, dying
- इति (iti) - thus, so, indicating direct speech or a definition
- अभिधीयते (abhidhīyate) - is called, is said, is designated
Words meanings and morphology
श्री-वसिष्ठ (śrī-vasiṣṭha) - Revered Vasiṣṭha
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of śrī-vasiṣṭha
śrī-vasiṣṭha - Revered Vasiṣṭha
Compound type : karmadhāraya (śrī+vasiṣṭha)
- śrī – revered, glorious, beautiful, prosperity, wealth
adjective (feminine) - vasiṣṭha – Vasiṣṭha (name of a Vedic sage)
proper noun (masculine)
उवाच (uvāca) - said, spoke
(verb)
3rd person , singular, active, perfect (liṭ) of vac
Root: vac (class 2)
मरणम् (maraṇam) - death, dying
(noun)
Nominative, neuter, singular of maraṇa
maraṇa - dying, death, the act of dying
kṛt affix 'ana'
Derived from the root 'mṛ' (to die) with the kṛt suffix 'ana'
Root: mṛ (class 6)
सर्व-नाश-आत्म (sarva-nāśa-ātma) - whose nature is complete destruction
(adjective)
Nominative, neuter, singular of sarva-nāśa-ātman
sarva-nāśa-ātman - having the nature of total destruction
Compound type : bahuvrihi (sarva+nāśa+ātman)
- sarva – all, every, complete, total
pronoun - nāśa – destruction, ruin, loss, disappearance
noun (masculine) - ātman – self, soul, essence, nature, spirit (ātman)
noun (masculine)
Note: Agreeing with 'maraṇam'
न (na) - not, no
(indeclinable)
कदाचन (kadācana) - never, at no time
(indeclinable)
विद्यते (vidyate) - exists, is found, is present
(verb)
3rd person , singular, middle, present indicative (laṭ) of vid
Root: vid (class 4)
स्व-संकल्प-अन्तर-स्थैर्यम् (sva-saṁkalpa-antara-sthairyam) - the stability/firmness within one's own resolve/conception
(noun)
Nominative, neuter, singular of sva-saṃkalpa-antara-sthairya
sva-saṁkalpa-antara-sthairya - stability within one's own mental resolve/conception
Compound type : tatpurusha (sva+saṃkalpa+antara+sthairya)
- sva – one's own, self
pronoun - saṃkalpa – resolve, intention, determination, conception, mental formation
noun (masculine) - antara – inner, internal, within, intermediate
adjective (neuter) - sthairya – stability, firmness, steadfastness, permanence
noun (neuter)
Derived from 'sthira' (firm, stable) with the taddhita suffix 'ya'
मृतिः (mṛtiḥ) - death, dying
(noun)
Nominative, feminine, singular of mṛti
mṛti - death, dying, cessation of life
इति (iti) - thus, so, indicating direct speech or a definition
(indeclinable)
अभिधीयते (abhidhīyate) - is called, is said, is designated
(verb)
3rd person , singular, passive, present indicative (laṭ) of abhi-dhā
Prefix: abhi
Root: dhā (class 3)