वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-3, chapter-49, verse-12
तच्चाग्निसदृशं दीप्तं रावणस्य शरावरम् ।
पक्षाभ्यां च महातेजा व्यधुनोत् पतगेश्वरः ॥१२॥
पक्षाभ्यां च महातेजा व्यधुनोत् पतगेश्वरः ॥१२॥
12. taccāgnisadṛśaṃ dīptaṃ rāvaṇasya śarāvaram ,
pakṣābhyāṃ ca mahātejā vyadhunot patageśvaraḥ.
pakṣābhyāṃ ca mahātejā vyadhunot patageśvaraḥ.
12.
तत् च अग्निसदृशम् दीप्तम् रावणस्य शरावरम्
पक्षाभ्याम् च महातेजाः व्यधुनोत् पतगेश्वरः
पक्षाभ्याम् च महातेजाः व्यधुनोत् पतगेश्वरः
12.
महातेजाः पतगेश्वरः च पक्षाभ्याम् रावणस्य
अग्निसदृशम् दीप्तम् तत् शरावरम् च व्यधुनोत्
अग्निसदृशम् दीप्तम् तत् शरावरम् च व्यधुनोत्
12.
The great and powerful lord of birds (Jaṭāyu) shattered that blazing, fire-like pair of quivers belonging to Ravana with his two wings.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- तत् (तत्) - that, it
- च (च) - and, also
- अग्निसदृशम् (अग्निसदृशम्) - fire-like, resembling fire
- दीप्तम् (दीप्तम्) - blazing, radiant, shining
- रावणस्य (रावणस्य) - of Ravana
- शरावरम् (शरावरम्) - (a pair of) quivers
- पक्षाभ्याम् (पक्षाभ्याम्) - with (his) two wings
- च (च) - and, also
- महातेजाः (महातेजाः) - Referring to Jaṭāyu, the mighty eagle. (greatly energetic, very powerful, resplendent)
- व्यधुनोत् (व्यधुनोत्) - shook off, destroyed, rent
- पतगेश्वरः (पतगेश्वरः) - Referring to Jaṭāyu, the king of vultures. (lord of birds)
Words meanings and morphology
तत् (तत्) - that, it
(pronoun)
Accusative, neuter, singular of tad
tad - that, it, he, she
च (च) - and, also
(indeclinable)
अग्निसदृशम् (अग्निसदृशम्) - fire-like, resembling fire
(adjective)
Accusative, neuter, singular of agnisadṛśa
agnisadṛśa - fire-like, resembling fire
Compound type : karmadhāraya (agni+sadṛśa)
- agni – fire
noun (masculine) - sadṛśa – similar, like, resembling
adjective (masculine)
दीप्तम् (दीप्तम्) - blazing, radiant, shining
(adjective)
Accusative, neuter, singular of dīpta
dīpta - blazing, radiant, shining
Past Passive Participle
Derived from root 'dīp' (to shine, to blaze)
Root: dīp (class 4)
रावणस्य (रावणस्य) - of Ravana
(proper noun)
Genitive, masculine, singular of rāvaṇa
rāvaṇa - Ravana (name of the demon king of Lanka)
शरावरम् (शरावरम्) - (a pair of) quivers
(noun)
Accusative, neuter, dual of śarāvara
śarāvara - quiver (for arrows)
पक्षाभ्याम् (पक्षाभ्याम्) - with (his) two wings
(noun)
Instrumental, masculine, dual of pakṣa
pakṣa - wing, side, party
च (च) - and, also
(indeclinable)
महातेजाः (महातेजाः) - Referring to Jaṭāyu, the mighty eagle. (greatly energetic, very powerful, resplendent)
(adjective)
Nominative, masculine, singular of mahātejas
mahātejas - great energy, great splendor, powerful, magnificent
Compound type : bahuvrīhi (mahā+tejas)
- mahā – great, mighty, large
indeclinable - tejas – splendor, energy, power, brilliance
noun (neuter)
व्यधुनोत् (व्यधुनोत्) - shook off, destroyed, rent
(verb)
3rd person , singular, active, imperfect (laṅ) of dhū
Imperfect tense, 3rd person singular
Root dhū (class 5, dhunoti), with prefix vi. Laṅ-lakāra.
Prefix: vi
Root: dhū (class 5)
पतगेश्वरः (पतगेश्वरः) - Referring to Jaṭāyu, the king of vultures. (lord of birds)
(noun)
Nominative, masculine, singular of patageśvara
patageśvara - lord of birds, king of birds
Compound type : ṣaṣṭhī-tatpuruṣa (pataga+īśvara)
- pataga – bird, flyer
noun (masculine) - īśvara – lord, master, ruler
noun (masculine)