योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-7, chapter-114, verse-27
चूतनीपकदम्बाढ्यगन्धमादनकन्दरान् ।
विशन्ति मेघहरिणास्तडित्तरललोचनाः ॥ २७ ॥
विशन्ति मेघहरिणास्तडित्तरललोचनाः ॥ २७ ॥
cūtanīpakadambāḍhyagandhamādanakandarān ,
viśanti meghahariṇāstaḍittaralalocanāḥ 27
viśanti meghahariṇāstaḍittaralalocanāḥ 27
27.
cūtanīpakadambāḍhyagandhamādanakandarān
viśanti meghahariṇāḥ taḍittaralalocanāḥ
viśanti meghahariṇāḥ taḍittaralalocanāḥ
27.
taḍittaralalocanāḥ meghahariṇāḥ
cūtanīpakadambāḍhyagandhamādanakandarān viśanti
cūtanīpakadambāḍhyagandhamādanakandarān viśanti
27.
The cloud-deer, whose eyes flicker like lightning, enter the caves of Gandhamadana mountain, which are abundant with mango, nīpa, and kadamba trees.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- चूतनीपकदम्बाढ्यगन्धमादनकन्दरान् (cūtanīpakadambāḍhyagandhamādanakandarān) - the caves of Gandhamadana mountain, rich with mango, nīpa, and kadamba trees
- विशन्ति (viśanti) - they enter
- मेघहरिणाः (meghahariṇāḥ) - clouds personified as deer (cloud-deer)
- तडित्तरललोचनाः (taḍittaralalocanāḥ) - whose eyes are restless/flickering like lightning
Words meanings and morphology
चूतनीपकदम्बाढ्यगन्धमादनकन्दरान् (cūtanīpakadambāḍhyagandhamādanakandarān) - the caves of Gandhamadana mountain, rich with mango, nīpa, and kadamba trees
(noun)
Accusative, masculine, plural of cūtanīpakadambāḍhyagandhamādanakandara
cūtanīpakadambāḍhyagandhamādanakandara - caves of Gandhamadana, rich with mango, nīpa, and kadamba trees
Compound type : tatpuruṣa (cūta+nīpa+kadamba+āḍhya+gandhamādana+kandara)
- cūta – mango tree (Mangifera indica)
noun (masculine) - nīpa – nīpa tree (Anthocephalus cadamba), a species of Kadamba
noun (masculine) - kadamba – kadamba tree (Neolamarckia cadamba)
noun (masculine) - āḍhya – rich, wealthy, abundant, prosperous
adjective - gandhamādana – Gandhamadana (name of a mythical mountain, part of the Himālayan range)
proper noun (masculine) - kandara – cave, grotto, mountain cavern
noun (masculine)
विशन्ति (viśanti) - they enter
(verb)
3rd person , plural, active, present indicative (laṭ) of viś
Root: viś (class 6)
मेघहरिणाः (meghahariṇāḥ) - clouds personified as deer (cloud-deer)
(noun)
Nominative, masculine, plural of meghahariṇa
meghahariṇa - cloud-deer (poetic term for clouds)
Compound type : karmadhāraya (megha+hariṇa)
- megha – cloud
noun (masculine) - hariṇa – deer, antelope
noun (masculine)
तडित्तरललोचनाः (taḍittaralalocanāḥ) - whose eyes are restless/flickering like lightning
(adjective)
Nominative, masculine, plural of taḍittaralalocana
taḍittaralalocana - one whose eyes are restless like lightning
Compound type : bahuvrīhi (taḍit+tarala+locana)
- taḍit – lightning, flash of lightning
noun (feminine) - tarala – restless, trembling, flickering, unsteady
adjective - locana – eye
noun (neuter)
Note: Describes the cloud-deer.