वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-6, chapter-49, verse-27
एकेनाह्ना त्वसौ वीरश्चरन्भूमिं बुभुक्षितः ।
व्यात्तास्यो भक्षयेल् लोकान् संक्रुद्ध इव पावकः ॥२७॥
व्यात्तास्यो भक्षयेल् लोकान् संक्रुद्ध इव पावकः ॥२७॥
27. ekenāhnā tvasau vīraścaranbhūmiṃ bubhukṣitaḥ ,
vyāttāsyo bhakṣayel lokān saṃkruddha iva pāvakaḥ.
vyāttāsyo bhakṣayel lokān saṃkruddha iva pāvakaḥ.
27.
ekena ahnā tu asau vīraḥ caran bhūmim bubhukṣitaḥ
vyāttāsyaḥ bhakṣayet lokān saṃkruddhaḥ iva pāvakaḥ
vyāttāsyaḥ bhakṣayet lokān saṃkruddhaḥ iva pāvakaḥ
27.
tu ekena ahnā asau vīraḥ bubhukṣitaḥ vyāttāsyaḥ
bhūmim caran saṃkruddhaḥ pāvakaḥ iva lokān bhakṣayet
bhūmim caran saṃkruddhaḥ pāvakaḥ iva lokān bhakṣayet
27.
And in that one day, that hungry hero (Kumbhakarṇa), roaming the earth with an open mouth, would devour all beings as if he were a greatly enraged fire.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- एकेन (ekena) - in one (by one)
- अह्ना (ahnā) - in that one day (by day, in a day)
- तु (tu) - and (but, however, and)
- असौ (asau) - that one (Kumbhakarna) (that one, he)
- वीरः (vīraḥ) - hero (Kumbhakarna) (hero, brave man)
- चरन् (caran) - roaming (roaming, moving, going)
- भूमिम् (bhūmim) - the earth (earth, ground, land)
- बुभुक्षितः (bubhukṣitaḥ) - hungry (hungry, desirous of eating)
- व्यात्तास्यः (vyāttāsyaḥ) - with an open mouth (with open mouth)
- भक्षयेत् (bhakṣayet) - would devour (would devour, should devour, eats)
- लोकान् (lokān) - all beings (worlds, people, beings)
- संक्रुद्धः (saṁkruddhaḥ) - greatly enraged (greatly enraged, highly furious)
- इव (iva) - as if (like, as if, as)
- पावकः (pāvakaḥ) - fire (fire, purifier)
Words meanings and morphology
एकेन (ekena) - in one (by one)
(numeral)
Note: Qualifies 'ahnā'.
अह्ना (ahnā) - in that one day (by day, in a day)
(noun)
Instrumental, neuter, singular of ahan
ahan - day
Note: Denotes duration.
तु (tu) - and (but, however, and)
(indeclinable)
Note: Connective.
असौ (asau) - that one (Kumbhakarna) (that one, he)
(pronoun)
Nominative, masculine, singular of adas
adas - that, yonder
demonstrative pronoun
Note: Subject of the sentence.
वीरः (vīraḥ) - hero (Kumbhakarna) (hero, brave man)
(noun)
Nominative, masculine, singular of vīra
vīra - hero, brave, mighty man
Note: Appositive to 'asau'.
चरन् (caran) - roaming (roaming, moving, going)
(adjective)
Nominative, masculine, singular of carat
carat - moving, walking, roaming
Present Active Participle
from root car
Root: car (class 1)
Note: Qualifies 'asau/vīraḥ'.
भूमिम् (bhūmim) - the earth (earth, ground, land)
(noun)
Accusative, feminine, singular of bhūmi
bhūmi - earth, ground, land
Note: Object of 'caran'.
बुभुक्षितः (bubhukṣitaḥ) - hungry (hungry, desirous of eating)
(adjective)
Nominative, masculine, singular of bubhukṣita
bubhukṣita - hungry, desirous of eating
Past Passive Participle (Desiderative)
from desiderative stem of root bhuj
Root: bhuj (class 7)
Note: Qualifies 'asau/vīraḥ'.
व्यात्तास्यः (vyāttāsyaḥ) - with an open mouth (with open mouth)
(adjective)
Nominative, masculine, singular of vyāttāsya
vyāttāsya - having an open mouth, open-mouthed
Compound type : bahuvrihi (vyātta+āsya)
- vyātta – opened, expanded
adjective (neuter)
Past Passive Participle
from root yam with prefixes vi + ā
Prefixes: vi+ā
Root: yam (class 1) - āsya – mouth, face
noun (neuter)
Note: Qualifies 'asau/vīraḥ'.
भक्षयेत् (bhakṣayet) - would devour (would devour, should devour, eats)
(verb)
3rd person , singular, active, optative (vidhi liṅ) of bhakṣ
Optative 3rd singular active
Root: bhakṣ (class 10)
Note: Main verb of the sentence.
लोकान् (lokān) - all beings (worlds, people, beings)
(noun)
Accusative, masculine, plural of loka
loka - world, realm, people, living beings
Note: Object of 'bhakṣayet'.
संक्रुद्धः (saṁkruddhaḥ) - greatly enraged (greatly enraged, highly furious)
(adjective)
Nominative, masculine, singular of saṃkruddha
saṁkruddha - greatly enraged, furious, angry
Past Passive Participle
from root krudh with prefix sam
Prefix: sam
Root: krudh (class 4)
Note: Qualifies 'pāvakaḥ'.
इव (iva) - as if (like, as if, as)
(indeclinable)
Note: Particle of comparison.
पावकः (pāvakaḥ) - fire (fire, purifier)
(noun)
Nominative, masculine, singular of pāvaka
pāvaka - fire, purifier, clean, pure
from root pū
Root: pū (class 1)
Note: Object of comparison.