योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-4, chapter-44, verse-34
अनादिमध्यपर्यन्तं कदाचिदमलं पयः ।
कदाचित्कल्पकालाग्निज्वालाभास्वरमण्डकम् ॥ ३४ ॥
कदाचित्कल्पकालाग्निज्वालाभास्वरमण्डकम् ॥ ३४ ॥
anādimadhyaparyantaṃ kadācidamalaṃ payaḥ ,
kadācitkalpakālāgnijvālābhāsvaramaṇḍakam 34
kadācitkalpakālāgnijvālābhāsvaramaṇḍakam 34
34.
anādimadhyaparyantam kadācit amalam payaḥ
kadācit kalpakālāgnijvālābhāsvaramaṇḍakam
kadācit kalpakālāgnijvālābhāsvaramaṇḍakam
34.
kadācit anādimadhyaparyantam amalam payaḥ
kadācit kalpakālāgnijvālābhāsvaramaṇḍakam
kadācit kalpakālāgnijvālābhāsvaramaṇḍakam
34.
(The Lord manifests) sometimes as pure water, without beginning, middle, or end, and sometimes as a dazzling sphere of the flames of the fire of cosmic dissolution (kalpa).
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- अनादिमध्यपर्यन्तम् (anādimadhyaparyantam) - referring to the cosmic form or duration (without beginning, middle, or end; infinite)
- कदाचित् (kadācit) - sometimes; at some time
- अमलम् (amalam) - pure; spotless; clean
- पयः (payaḥ) - specifically water, referring to the primordial waters (water; milk; fluid)
- कदाचित् (kadācit) - sometimes; at some time
- कल्पकालाग्निज्वालाभास्वरमण्डकम् (kalpakālāgnijvālābhāsvaramaṇḍakam) - a form assumed during cosmic dissolution (a dazzling sphere of the flames of the cosmic fire of dissolution)
Words meanings and morphology
अनादिमध्यपर्यन्तम् (anādimadhyaparyantam) - referring to the cosmic form or duration (without beginning, middle, or end; infinite)
(adjective)
Accusative, neuter, singular of anādimadhyaparyanta
anādimadhyaparyanta - without beginning, middle, or end; infinite
Bahuvrihi compound formed by negations of beginning, middle, and end.
Compound type : Bahuvrihi (a+ādi+madhya+paryanta)
- a – not; without
indeclinable - ādi – beginning; origin
noun (masculine) - madhya – middle; center
noun/adjective (neuter) - paryanta – end; limit; boundary
noun/adjective (masculine/neuter)
Note: Qualifies 'payaḥ' and 'maṇḍakam' implicitly.
कदाचित् (kadācit) - sometimes; at some time
(indeclinable)
Formed from 'kadā' (when) + 'cit' (an indefinite particle).
अमलम् (amalam) - pure; spotless; clean
(adjective)
Accusative, neuter, singular of amala
amala - pure; spotless; stainless; clean
Negation of 'mala' (impurity).
Compound type : Tatpurusha (a+mala)
- a – not; without
indeclinable - mala – dirt; impurity; stain
noun (masculine/neuter)
Note: Qualifies 'payaḥ'.
पयः (payaḥ) - specifically water, referring to the primordial waters (water; milk; fluid)
(noun)
Accusative, neuter, singular of payas
payas - water; milk; fluid
s-stem neuter noun.
Note: Implied object of verbs in the following verse.
कदाचित् (kadācit) - sometimes; at some time
(indeclinable)
Formed from 'kadā' (when) + 'cit' (an indefinite particle).
कल्पकालाग्निज्वालाभास्वरमण्डकम् (kalpakālāgnijvālābhāsvaramaṇḍakam) - a form assumed during cosmic dissolution (a dazzling sphere of the flames of the cosmic fire of dissolution)
(noun)
Accusative, neuter, singular of kalpakālāgnijvālābhāsvaramaṇḍaka
kalpakālāgnijvālābhāsvaramaṇḍaka - a dazzling sphere of the flames of the cosmic fire of dissolution
Long Tatpurusha compound.
Compound type : Tatpurusha (kalpa+kāla+agni+jvālā+bhāsvara+maṇḍaka)
- kalpa – a cosmic epoch; a day of Brahmā
noun (masculine) - kāla – time; black
noun (masculine) - agni – fire
noun (masculine) - jvālā – flame; blaze
noun (feminine) - bhāsvara – dazzling; shining; luminous
adjective (masculine/neuter)
From root 'bhās' (to shine).
Root: bhās - maṇḍaka – sphere; orb; disk
noun (neuter)
Note: Implied object of verbs in the following verse.