वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-6, chapter-38, verse-21
सा हि चिन्तयते नित्यं समाप्तव्रतमागतम् ।
कदा द्रक्ष्यामि सीतां च रामं च सहलक्ष्मणम् ॥२१॥
कदा द्रक्ष्यामि सीतां च रामं च सहलक्ष्मणम् ॥२१॥
21. sā hi cintayate nityaṃ samāptavratamāgatam ,
kadā drakṣyāmi sītāṃ ca rāmaṃ ca sahalakṣmaṇam.
kadā drakṣyāmi sītāṃ ca rāmaṃ ca sahalakṣmaṇam.
21.
sā hi cintayate nityam samāptavratam āgatam
kadā drakṣyāmi sītām ca rāmam ca sahalakṣmaṇam
kadā drakṣyāmi sītām ca rāmam ca sahalakṣmaṇam
21.
sā hi nityam cintayate aham kadā sītām ca rāmam
sahalakṣmaṇam ca samāptavratam āgatam drakṣyāmi
sahalakṣmaṇam ca samāptavratam āgatam drakṣyāmi
21.
She (Sītā) indeed constantly thinks: 'When will I see Sītā, and Rāma, who has completed his vow and returned, along with Lakṣmaṇa?'
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- सा (sā) - She (Sītā) (she, that (feminine))
- हि (hi) - indeed (indeed, surely, because)
- चिन्तयते (cintayate) - she constantly thinks (she thinks, she ponders)
- नित्यम् (nityam) - constantly (always, constantly, perpetually)
- समाप्तव्रतम् (samāptavratam) - who has completed his vow (who has completed a vow, whose vow is finished)
- आगतम् (āgatam) - returned (arrived, come, returned)
- कदा (kadā) - When?
- द्रक्ष्यामि (drakṣyāmi) - I shall see
- सीताम् (sītām) - Sītā (Sītā (accusative))
- च (ca) - and
- रामम् (rāmam) - Rāma (Rāma (accusative))
- च (ca) - and
- सहलक्स्मनम् (sahalaksmanam) - along with Lakṣmaṇa
Words meanings and morphology
सा (sā) - She (Sītā) (she, that (feminine))
(pronoun)
Nominative, feminine, singular of tad
tad - that, he, she, it
हि (hi) - indeed (indeed, surely, because)
(indeclinable)
चिन्तयते (cintayate) - she constantly thinks (she thinks, she ponders)
(verb)
3rd person , singular, middle, present (laṭ) of cint
root cint + aya (10th class)
Root: cint (class 10)
Note: From the root cint, 10th class, middle voice.
नित्यम् (nityam) - constantly (always, constantly, perpetually)
(indeclinable)
Note: Used adverbially.
समाप्तव्रतम् (samāptavratam) - who has completed his vow (who has completed a vow, whose vow is finished)
(adjective)
Accusative, masculine, singular of samāptavrata
samāptavrata - one whose vow is completed
Compound type : bahuvrīhi (samāpta+vrata)
- samāpta – completed, finished, concluded
adjective
Past Passive Participle
From sam-āp
Prefix: sam
Root: āp (class 5) - vrata – vow, sacred observance, religious practice
noun (neuter)
Note: Modifies an implied Rāma.
आगतम् (āgatam) - returned (arrived, come, returned)
(adjective)
Accusative, masculine, singular of āgata
āgata - come, arrived, returned, approached
Past Passive Participle
From ā-gam
Prefix: ā
Root: gam (class 1)
Note: Modifies an implied Rāma.
कदा (kadā) - When?
(indeclinable)
द्रक्ष्यामि (drakṣyāmi) - I shall see
(verb)
1st person , singular, active, future (lṛṭ) of dṛś
Future tense form of root dṛś
Root: dṛś (class 1)
सीताम् (sītām) - Sītā (Sītā (accusative))
(proper noun)
Accusative, feminine, singular of sītā
sītā - Sītā (name of Janaka's daughter, Rāma's wife)
Note: Object of drakṣyāmi.
च (ca) - and
(indeclinable)
रामम् (rāmam) - Rāma (Rāma (accusative))
(proper noun)
Accusative, masculine, singular of rāma
rāma - Rāma (name of the seventh avatar of Viṣṇu)
Note: Object of drakṣyāmi.
च (ca) - and
(indeclinable)
सहलक्स्मनम् (sahalaksmanam) - along with Lakṣmaṇa
(adjective)
Accusative, masculine, singular of sahalakṣmaṇa
sahalakṣmaṇa - accompanied by Lakṣmaṇa, with Lakṣmaṇa
compound formed with saha (with) and lakṣmaṇa (Lakṣmaṇa)
Compound type : bahuvrīhi (saha+lakṣmaṇa)
- saha – with, along with, together
indeclinable - lakṣmaṇa – Lakṣmaṇa (name of Rāma's brother)
proper noun (masculine)
Note: Modifies rāmam.