वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-6, chapter-24, verse-18
इति ब्रुवाणा सरमा राक्षसी सीतया सह ।
सर्वोद्योगेन सैन्यानां शब्दं शुश्राव भैरवम् ॥१८॥
सर्वोद्योगेन सैन्यानां शब्दं शुश्राव भैरवम् ॥१८॥
18. iti bruvāṇā saramā rākṣasī sītayā saha ,
sarvodyogena sainyānāṃ śabdaṃ śuśrāva bhairavam.
sarvodyogena sainyānāṃ śabdaṃ śuśrāva bhairavam.
18.
iti bruvāṇā saramā rākṣasī sītayā saha
sarvodyogena sainyānām śabdam śuśrāva bhairavam
sarvodyogena sainyānām śabdam śuśrāva bhairavam
18.
sītayā saha iti bruvāṇā saramā rākṣasī
sarvodyogena sainyānām bhairavam śabdam śuśrāva
sarvodyogena sainyānām bhairavam śabdam śuśrāva
18.
As Saramā, the (rākṣasī), was speaking thus with Sītā, she heard a terrifying sound of the armies' full mobilization.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- इति (iti) - thus (thus, so, (quotes))
- ब्रुवाणा (bruvāṇā) - speaking (to Sītā) (speaking, saying)
- सरमा (saramā) - Saramā (Saramā (proper noun))
- राक्षसी (rākṣasī) - a (rākṣasī) (female rākṣasa, ogress)
- सीतया (sītayā) - with Sītā (by Sītā, with Sītā)
- सह (saha) - with (with, along with)
- सर्वोद्योगेन (sarvodyogena) - with full mobilization (by all effort, with full preparation, by full mobilization)
- सैन्यानाम् (sainyānām) - of the armies (of armies, of soldiers)
- शब्दम् (śabdam) - a sound (sound, noise, word)
- शुश्राव (śuśrāva) - heard
- भैरवम् (bhairavam) - terrifying (terrifying, dreadful, awful)
Words meanings and morphology
इति (iti) - thus (thus, so, (quotes))
(indeclinable)
Note: Adverb.
ब्रुवाणा (bruvāṇā) - speaking (to Sītā) (speaking, saying)
(adjective)
Nominative, feminine, singular of bruvāṇa
bruvāṇa - speaking, saying
Present Active Participle
From root brū (to speak), P.A.P. Ātmanepada form (śānac suffix).
Root: brū (class 2)
Note: Qualifies saramā rākṣasī.
सरमा (saramā) - Saramā (Saramā (proper noun))
(proper noun)
Nominative, feminine, singular of saramā
saramā - Saramā (name of a rākṣasī, friend of Sītā)
Note: Subject of the sentence.
राक्षसी (rākṣasī) - a (rākṣasī) (female rākṣasa, ogress)
(noun)
Nominative, feminine, singular of rākṣasī
rākṣasī - female demon, ogress, (rākṣasī)
Feminine form of rākṣasa.
Note: Appositive for saramā.
सीतया (sītayā) - with Sītā (by Sītā, with Sītā)
(proper noun)
Instrumental, feminine, singular of sītā
sītā - Sītā (name of Rāma's wife)
Note: Used with saha.
सह (saha) - with (with, along with)
(indeclinable)
Note: Preposition.
सर्वोद्योगेन (sarvodyogena) - with full mobilization (by all effort, with full preparation, by full mobilization)
(noun)
Instrumental, masculine, singular of sarvodyoga
sarvodyoga - full effort, complete preparation, full mobilization
Compound.
Compound type : Tatpuruṣa (sarva+udyoga)
- sarva – all, every
adjective - udyoga – effort, exertion, preparation, mobilization
noun (masculine)
From root yuj (to join, apply) with ud.
Prefix: ud
Root: yuj (class 7)
Note: Adverbial use, indicating the manner of sound.
सैन्यानाम् (sainyānām) - of the armies (of armies, of soldiers)
(noun)
Genitive, neuter, plural of sainya
sainya - army, host, soldier
From senā (army).
Note: Possessive, referring to the source of the śabdam.
शब्दम् (śabdam) - a sound (sound, noise, word)
(noun)
Accusative, masculine, singular of śabda
śabda - sound, noise, word
Note: Object of śuśrāva.
शुश्राव (śuśrāva) - heard
(verb)
3rd person , singular, active, perfect (liṭ) of śru
Reduplicated perfect (liṭ) form.
Root: śru (class 5)
Note: Main verb.
भैरवम् (bhairavam) - terrifying (terrifying, dreadful, awful)
(adjective)
Accusative, masculine, singular of bhairava
bhairava - terrible, dreadful, formidable
From bhīru (fearful) or bhī (to fear).
Root: bhī (class 3)
Note: Qualifies śabdam.