महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-6, chapter-101, verse-10
नकुलं सहदेवं च धर्मराजं च पाण्डवम् ।
न्यवारयन्नरश्रेष्ठं परिवार्य समन्ततः ॥१०॥
न्यवारयन्नरश्रेष्ठं परिवार्य समन्ततः ॥१०॥
10. nakulaṁ sahadevaṁ ca dharmarājaṁ ca pāṇḍavam ,
nyavārayannaraśreṣṭhaṁ parivārya samantataḥ.
nyavārayannaraśreṣṭhaṁ parivārya samantataḥ.
10.
nakulaṃ sahadevaṃ ca dharmarājaṃ ca pāṇḍavam
| nyavārayan naraśreṣṭhaṃ parivārya samantataḥ
| nyavārayan naraśreṣṭhaṃ parivārya samantataḥ
10.
samantataḥ parivārya nakulaṃ ca sahadevaṃ ca
pāṇḍavam dharmarājaṃ ca naraśreṣṭhaṃ nyavārayan
pāṇḍavam dharmarājaṃ ca naraśreṣṭhaṃ nyavārayan
10.
They surrounded Nakula, Sahadeva, and the Pandava king Yudhiṣṭhira (dharma-rāja), the best of men, from all sides and restrained them.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- नकुलं (nakulaṁ) - Nakula
- सहदेवं (sahadevaṁ) - Sahadeva
- च (ca) - and
- धर्मराजं (dharmarājaṁ) - king Yudhiṣṭhira (the king of righteousness, Dharmaraja)
- च (ca) - and
- पाण्डवम् (pāṇḍavam) - Yudhiṣṭhira (as one of the Pandavas) (a descendant of Pandu, son of Pandu)
- न्यवारयन् (nyavārayan) - they restrained, they prevented
- नरश्रेष्ठं (naraśreṣṭhaṁ) - referring to king Yudhiṣṭhira (best among men)
- परिवार्य (parivārya) - having surrounded, enclosing
- समन्ततः (samantataḥ) - from all sides, all around
Words meanings and morphology
नकुलं (nakulaṁ) - Nakula
(proper noun)
Accusative, masculine, singular of nakula
nakula - a mongoose; name of a Pandava prince
सहदेवं (sahadevaṁ) - Sahadeva
(proper noun)
Accusative, masculine, singular of sahadeva
sahadeva - with the gods; name of a Pandava prince
च (ca) - and
(indeclinable)
धर्मराजं (dharmarājaṁ) - king Yudhiṣṭhira (the king of righteousness, Dharmaraja)
(proper noun)
Accusative, masculine, singular of dharmarāja
dharmarāja - king of righteousness; Yama; Yudhiṣṭhira
Compound type : tatpurusha (dharma+rāja)
- dharma – natural law, righteousness, duty
noun (masculine) - rāja – king, ruler
noun (masculine)
च (ca) - and
(indeclinable)
पाण्डवम् (pāṇḍavam) - Yudhiṣṭhira (as one of the Pandavas) (a descendant of Pandu, son of Pandu)
(noun)
Accusative, masculine, singular of pāṇḍava
pāṇḍava - son of Pandu, descendant of Pandu
derived from Pāṇḍu
Note: This word modifies Dharmarājaṃ or refers to him as a Pandava.
न्यवारयन् (nyavārayan) - they restrained, they prevented
(verb)
3rd person , plural, active, imperfect past (laṅ) of nivāraya
causative
root vṛ + ni, in causative form
Prefix: ni
Root: vṛ (class 5)
Note: Derived from causative of √vṛ. Sandhi: ni + avārayan -> nyavārayan.
नरश्रेष्ठं (naraśreṣṭhaṁ) - referring to king Yudhiṣṭhira (best among men)
(noun)
Accusative, masculine, singular of naraśreṣṭha
naraśreṣṭha - best of men
Compound type : tatpurusha (nara+śreṣṭha)
- nara – man, human being
noun (masculine) - śreṣṭha – best, most excellent
adjective (masculine)
superlative of praśasya
Note: Appears to refer to Dharmarāja.
परिवार्य (parivārya) - having surrounded, enclosing
(indeclinable)
absolutive (gerund)
from √vṛ with pari, and -ya suffix (when preceded by a prefix)
Prefix: pari
Root: vṛ (class 5)
Note: Absolutive form (gerund).
समन्ततः (samantataḥ) - from all sides, all around
(indeclinable)